Elke
avond
op het
scherm
en
meer
dan
vijftien
miljoen
mensen
wakker
houden
Johnny Carson ongeëvenaard
televisiefenomeen
BEL AIR Nee,
zoiets kan Willem
Duys wel
vergeten.
Zeventien jaar
lang elke dag,
behalve in het
weekend, een
show brengen van
anderhalf uur,
waarin gasten
optreden en
ontspannen
babbelen. Het is
een absoluut
record in de
geschiedenis van
het tv-amusement
en het staat op
naam van Johnny
Carson, de
bekendste
beeldbuisgast in
Amerika, een
uiterst boeiend
fenomeen in de
Amerikaanse
cultuur van na de
oorlog.
Elke doordeweekse avond om half twaalf is het
zover. Dan begint ,,The Tonight Show'' en gaan
de gordijnen tussen het orkest van Doe
Severinsen en de „zithoek" open voor een
doorgaans in een licht, vlot maatpak gestoken
Johnny Carson, ledereen kent de bewegingen
en gebaren die hij maakt bij het vertellen van de
grappen van de dag. Johnny trekt met een
vinger de boord in zijn nek recht, peutert aan
zijn das, wrijft snel langs de top van zijn neus en
kijkt na een grap naar links en rechts alsof hij
een klap verwacht.
Tussen half twaalf en één uur 's nachts houdt
Johnny Carson maar liefst 15 miljoen mensen
wakker. Een groot percentage bekijkt de show
liggend in bed en veel van de conferenciers die
bij Carson op bezoek komen, stemmen hun
grollen gretig af op die situatie,
ledereen die iets betekent in de Amerikaanse
samenleving heeft in het intieme hoekje op de
divan gezeten, terwijl Carson achter zijn
formica-bureau zat te luisteren en te „voeren".
In de allereerste show, zeventien jaar geleden,
verschenen Joan Crawford, Tony Bennett, Mel
Brooks en Rudy Vallee. In de bijna 4.500
uitzendingen daarna kwamen ze allemaal aan
de beurt, ook de presidenten Johnson en Nixon
en de kandidaat-presidenten Robert Kennedy
en Ronald Reagan.
Perfectie
Carson is op en top Amerikaan én entertainer
en dat betekent dus timing, perfectie en
soepelheid. Het vragen en antwoorden loopt
gestroomlijnd, maar toch heeft de 53-jarige tv-
grootheid zijn enthousiasme en zijn
betrokkenheid met de gasten nooit verloren
Zijn stijl betekende zelfs een ommekeer in de
televisie-wereld. Carson straalt een ontspannen,
tolerante sfeer uit die liberaler (progressiever) is
dan in de meeste andere praatshows. Politici en
komieken weterr dat ze bij Johnny verder
kunnen gaan dan gewoonlijk. Toen Carson een
pullover ging dragen, werd dat plotseling mode
in bepaalde kringen.
Toen Carson in 1962 begon was het de
gewoonte dat iedere gast werd aangekondigd
met: „En dan nu een heel speciale vriend van
mij...". Hij gooit niet een hele kast vol lof en
superlatieven leeg voordat iemand iets komt
doen, is zelfs soms cynisch op dat punt, hoewel
hij dat charmant weet te verpakken.
Johnny Carson heeft een afkeer van ingeblikt
publiek en van voorgebakken interviews. Toen
hij nog bij de radio werkte, kreeg hij van een
platenmaatschappij een volledig geprepareerd
interview toegestuurd, compleet met
antwoorden van de ster. Carson hoefde alleen
maar de vragen in te spreken. Hij zei: „Leuk je
vandaag in ons programma te hebben" en dan
was het antwoord van de artiest: „Fijn dat je me
uitgenodigd hebt, het is echt leuk hier te zijn".
Carson doorbrak de code door, tegen de
instructies in, in plaats van „Wanneer begon je
met zingen?" te vragen: „Wanneer was je voor
het eerst dronken?". Het antwoord luidde:
„Nou. laat es kijken, dat was rond m'n vierde
jaar, thuis, gewoon in de huiskamer"
Monoloog
Elke show begint met de zogenaamde
monoloog, waarin Johnny de allerlaatste
gebeurtenissen op de korrel neemt. Sinds jaar
en dag is het de gewoonte dat Carson in de
ochtenduren even belt met zijn vaste
tekstschrijvers, die dan een basis-idee verder
uitwerken. Vóór de uitzending krijgt Carson de
monoloog dan voor het eerst onder ogen, hij
schaaft er wat aan en leest hem dan voor aan
zijn trouwe steun, de aankondiger Ed
McMahon. De hoogste tv-bazen hebben het al
lang uit hun hoofd gelaten de tekst eerst even
te controleren.
In de monoloog die Carson staande voor de
camera uitspreekt wordt commentaar geleverd
op de gebeurtenissen van de dag zelf en alleen
dat maakt de „Tonight Show" uniek, want geen
enkel amusementsprogramma reageert zo snel
op de actualiteit. Daarin zit een deel van de
aantrekkelijkheid van Carsons show, het publiek
weet dat het rechtstreeks, of bijna rechtstreeks
wordt uitgezonden.
Om half zes (17.30 u.) wordt alles op de band
gezet. Er is publiek aanwezig, dat een half uur
voor de opname wordt opgewarmd door
producer Freddie de Cordova. Doorgaans wordt
er geknokt om de zitplaatsen, want duizenden
toeristen die Californië bezoeken willen ook wel
eens een blik werpen op de divan, het bureau
en het landschapje erachter dat elke avond een
plaatsje in hun eigen huiskamer krijgt.
Wim Kan
Als de toeschouwers volledig op de hoogte zijn
van de werking van het applauslampje, klinkt de
beroemde kreet „Heeeeeeeeeeeeere's Johnny".
Carson grapt wat over de benzineschaarste en
het ingewikkelde schema van de bussen die je
moet nemen om bij studio 1 van de NBC in
Burbank te komen.
Hij blijkt te werken als een soort Wim Kan. Hij
heeft een reeks sleutelwoorden op lange strips
geschreven, zodat hij de draad kan volgen. „Dit
is de Tonight Show", zegt hij met half
ingehouden pret en wrijvend in zijn handen.
„Een programma van 90 minuten dat ervoor
zorgt dat de reclameboodschappen niet in
elkaar overlopen".
De monoloog is klassiek van opbouw. Het is een
serie geintjes met om de paar zinnen een clou,
precies zoals Jack Benny en Bop Hope en dat
soort moppentappers hun publiek bezig hielden.
Johnny Carson is met die manier van humor
maken opgegroeid en trouwens de meeste
Amerikanen schijnen die beroemde traditie
nooit los te willen laten.
Radio
Johnny Carson, in 1925 in Iowa geboren, leerde
op de universiteit van Nebraska tijdens een
studie journalistiek hoe je humoristische teksten
moet schrijven en via de radio hoorde hij hoe je
voor groot publiek lollig kunt zijn. Hij kwam bij
de radio terecht en later bij een lokaal tv-station
in Omaha.
De eerste landelijke bekendheid verwierf
Johnny toen hij de quiz „Who do you trust?"
ging presenteren. Deze spelletjesshow was de
aanloop voor het grotere werk in de avonduren
De manier waarop Carson zijn gasten op hun
gemak stelde en tot ontplooiing liet komen,
stond de tv-bazen zeer aan. Toen Jack Paar
stopte met de „Tonight Show" trokken de hoge
heren van NBC Johnny Carson aan en op 1
oktober 1962 werd hij door Groucho Marx aan
het publiek voorgesteld als de nieuwe gastheer.
Carson ziet zichzelf als showman, hij doet aan
cabaret, toneel, film en verzorgt regelmatig een
show in Las Vegas. Andere tv-§astheren in
Amerika, zoals Mike Douglas en Merv Griffin,
zijn alleen interviewers, net als bij ons Duys,
Mies Bouwman en Aad van den Heuvel. Dick
Cavett heeft wel weer een theater-achtergrond,
maar volgens Carson schaamt hij zich ervoor
zich „comedian" te noemen, omdat dat te laag-
bij-de-gronds zou zijn.
Diep
„Ik wil de mensen bezig houden", aldus Carson.
„Het zit me niet lekker als de critici zeggen dat
ik niet diep genoeg ga. Dat is mijn bedoeling
helemaal niet". Hem wordt wel eens kwalijk
genomen dat zijn gesprekken op de divan geen
enkele sociale betekenis hebben. Carson: „Het
is gemakkelijk om te zeggen: geef me hoofden
van gevangenissen in Californië, een politicus
en een psychiater en laat ze discussiëren over
de massa-zelfmoord in Guyana. Dan heb je
misschien iets van maatschappelijk belang,
maar dat is dan een praatprogramma en dat wil
ik niet maken"
De actuele grappen gaan uiteraard wel eens
over politiek, maar dan zonder dat er keihard
positie wordt gekozen. Over het ontvangen van
politici heeft Carson zo zijn twijfels: „Ze zeggen
alleen dingen die goed vallen bij de kijkers en
meestal kom je niet verder dan zij willen. Zulke
interviews zijn niet eerlijk".
Graag ontvangt Johnny Carson collega
conferenciers zoals de opkomende Martin Muil
en Rob Reiner, eens Mike in „All in the family",
want dan wordt hij geprikkeld tot grote
improvisatie-staaltjes. De artiesten, die een
liedje komen zingen of geestig gaan doen,
moeten een minuut of zeven lang bij het publiek
in de smaak vallen, voordat ze toestemming
krijgen op de bank bij Carson plaats te nemen.
Een harde eis, die managers vaak wanhopig
maakt, maar wel voor kwaliteitsbewaking zorgt
in een programma dat razendsnel In elkaar
gestampt moet worden.
Hond
De bekende Amerikanen vertellen iets
zichzelf, maar het is de bedoeling van C
dat ze smakelijke anekdotes vertellen u
carrière of persoonlijke leven. Het gaat
roddels en pseudo-onthullingen, maar o
komische verhalen en zo kan het dat di
sterren een half uur lang (alleen onderb
door reclame) bezield zitten te vertellen
hun honden of hun avonturen in de ket
„Het gaat mij niet om de namen", aldu
Carson. „Maar ik zou wel gek zijn als ik r
nam die niet in het nieuws zijn. Overigei
minder bekende namen het soms nog I
beste".
Al die succesvolle jaren bij de tv hebbei
zifvergrijze Johnny geen windeieren gele
verdient enige miljoenen per jaar, heeft
fraaie woning met privé bibliotheek en
gymnastieklokaal in Bel Air en een nach
Las Vegas. De laatste tijd verschijnt hij I
meer elke avond als gastheer in de „To
Show", maar mogen anderen het eens
proberen.
Enige maanden geleden schokte Johnny
zijn bazen en zijn publiek door aan te k(
op 1 oktober te stoppen met het tijd- e
energieverslindende dagelijkse programi
tv-maatschappij NBC was verpletterd wi
„Tonight Show" is het enige programmi
deze tv-reus nog een beetje op de been
NBC-topman Fred Silverman heeft inmii
alles in het werk gesteld om het instituut
Carson in stand te houden. Vergadering
eindeloze telefoontjes van kust tot kust If
volgens insiders op dat Johnny na het
zomerseizoen toch terug komt. Hij zou ffl
krijgen voor andere dingen en ook me«
Ook zou hij tv-films mogen maken waar
zelf kan acteren
Kracht
De Johnny Carson-show heeft de Nedei
buis nooit gehaald. Dat zit 'm waarschij
de Amerikaanse aankleding, maar ook I
feit dat de show op veel punten aan de
actualiteit van een bepaalde dag zit geb
De show verliest veel kracht als het idee
bijna-rechtstreeksheid en de intimiteit v
moment niet meer bestaan.
Toch maakt het kijken naar de „Tonight
duidelijk met hoeveel vakmanschap in A
aan een dergelijk programma wordt gew
Sonja Barend. Aad van den Heuvel, Haf
Verhagen en Willem Duys zouden heel v
kunnen opsteken van de manier waarop
dag in dag uit al zeventien jaar lang gasl
het babbelen krijgt.
Elke avond op het scherm komen en mf
15 miljoen mensen wakker houden is gfl
kleinigheid. Dat zoiets ook een voordeel
blijkt uit het motto van Johnny Carson:
uitzending mislukt is, doen we het gewo
volgende dag beter"
DIRK VELIK
■p.,
Drie van de zeer uiteenlopende uitmonsteringen, waarin
de Amerikaanse tv-ster Johnny Carson de afgelopen ze
ventien jaar in zijn populaire show op de beeldbuis ver
scheen.
