lorpsgek
'an nationaal
ormaat
■10ND0 GROUCH
Hondo Grouch, do ongepolijsto Texaan zoals zijn vrienden hem in Luckenbach kenden.
het allerbeste en hij
besloot het jachtige
moderne leven te
vergeten.
Zijn huwelijk
met Helen Stieler
leverde hem een vrij
vermogende
schoonfamilie op. Voor
het basisdeel van zijn
inkomen besteedde
Hondo enige uren per
dag aan de wolwinkel
van zijn schoonvader.
De rest van zijn tijd
leefde hij op het land in
de buurt van
Fredericksburg te
Texas met het vee, het
wild en de oude
Indiaanse attributen in
de harde grond.
Ondertussen leidde
Crouch een
theatergroepje dat
regelmatig optrad In de
Duitse plaatsjes in de
omgeving. Het stel
zorgde voor veaudeville
grollen en
dubbelzinnige grappen
en illustreerde een lied
als „This old house"
door een oude schuur
op te blazen en zelf net
op tijd uit de
rookwolken te
voorschijn te komen.
In de jaren vijftig was
hij niet meer dan een
keuterboertje dat
alleen enig opzien
baarde door In de zeer
droge jaren een
brandweerauto op te
kopen om bronwater
op te slaan. Hondo
Crouch leefde zo dicht
mogelijk op de grond
die hem omringde. Net
als de Indianen die er
vroeger woonden, wilde
hij niet vèn het land,
maar mèt het land
leven. Hij leerde de
gewoonten van de
dierenbevolking
kennen, beoefende het
oude ambacht van het
houtsnijden en trok er
vaak met zijn vrouw
Helen, bijgenaamd
„Shatzie" op uit om de
nacht in de open lucht
door te brengen. Haast
en efficiency kende hij
niet, de buitenwereld
regelde zijn leven wel.
net als de vroegste
kolonisten in Texas.
Krant
Tijdens zijn tochten
door het land
filosofeerde hij wat
over de dingen om hem
heen en later bij
vrienden in de kroeg
vertelde hij sterke
yerhalen en
boerenwijsheden. „Ik
lees de grond in plaats
van boeken", zei hij
vaak en wat hem opviel
noteerde hij In kleine
notitieboekjes. Een
krant uit de buurt,
„Comfort News",
raakte geïnteresseerd
in de simpelheid en de
ironie van zijn verhalen
en liet hem vanaf 1963
een kolommetje
verzorgen, waarin hij
zijn ervaringen kwijt
kon.
Hondo Crouch
beschreef als Peter
Cedarstacker de
dagelijkse
gebeurtenissen in het
gefingeerde plaatsje
Cedar Creek. In zijn
krantenrubriek maakte
hij in een naief stijltje
grappen over de
regering die regels
bedacht voor mensen
die ze niet eens kende
en belachelijke
formulieren stuurde.
Stedelingen en
voorname burgers
werden door hem
spottend beschreven.
„Ze hebben allemaal
een graad of een titel,
maar ze kunnen niet
eens de buik van een
koe opensnijden met
een breinaald".
Ook zijn kinderen
moesten leven als hij,
middenin de
schoonheid en de
grilligheid van de
Texaanse natuur.
Coca-cola kwam er niet
in huis en ook ijswater
was uit den boze.
Airconditioning was
alleen voor
slappelingen. Als je
ergens in de heuvels
dorst kreeg, moest je
maar leren het vocht uit
een boomblad te
zuigen.
Zijn twee zoons werden
door hem het veld
ingestuurd om te leren
in de wildernis te
kamperen. Na een
week kwam Hondo dan
eens naar de knaapjes
kijken. En als ze naar
het water gingen,
moesten de kinderen
eerst een kwartier in
straf tempo zwemmen
en pas daarna was het
tijd voor spelletjes.
Werkloos
Aan het eind van de
jaren zestig leek er een
eind te komen aan het
zorgeloze bestaan van
de natuurmens Hondo
en zijn vrolijke gezin.
De wolmarkt stortte
volledig in, schapen en
geiten waren niets
meer waard. Hondo
was werkloos en zijn
vrouw Shatzie moest
een baantje nemen.
Maar Hondo had
genoeg te doen, hij
ging vrolijke muziek
maken met
aangewaaide
kameraden of
pijlpunten zoeken. Zijn
vrouw had er meer
moeite mee, ze hield
het een paar jaar na de
verhuizing naar
Luckenbach niet meer
vol en liet zich van
Hondo scheiden.
Het kopen van
Luckenbach, een
handelspost uit 1849,
genoemd naar de
Duitse
postkantoorhouder
Albert Luckenbach, gaf
Hondo Crouch eindelijk
de gelegenheid zich
volledig uit te leven.
Het enige echte
gebouw in het plaatsje
was een soort museum
toen hij erin trok. In het
magazijn stonden
antieke wastobbes,
pakken vooroorlogse
zeep en lagen massa's
hoefijzers, bouten en
spijkers. Er was ook
een kast met
volksmedicijntjes, zoals
het wondermiddel
„Gouden Opluchting"
tegen diarree.
Een witte lijn op de
vloer scheidde het
postkantoor van de
saloon. Niemand
stoorde zich echter aan
die officiële barrière en
dat hoefde later ook
niet meer, want toen
bleek dat Hondo In al
zijn enthousiasme over
de aankoop behoorlijk
genept was.
Op last van de regering
werd het postkantoor
gesloten en dat
betekende dat veel
mensen niet meer de
moeite hoefden te
nemen voor hun post
naar het afgelegen
Luckenbach te gaan.
Middelpunt
Hondo slaagde er
desondanks in het
gehucht
wereldberoemd te
maken. Luckenbach
ligt precies in het
midden van de globe,
zei hij, het is een vrije
staat, die leeft in je
gedachten. Zijn
befaamde motto was
„Iedereen Is iemand in
Luckenbach". En er
kwamen heel wat
gelukzoekers naar het
plaatsje om dat wonder
te beleven.
Hij organiseerde het
ene spektakel na het
andere. Na de dolle
kookwedstrijden, de
„Chili Cook-Off's",
kwamen de „Grootste
Kermis ter wereld", een
feest met kraampjes en
veel muziek en de
„Langste optocht ter
wereld". Het
Bicentennialfeest, het
200-jarig bestaan van
Amerika, was Crouch
veel te commercieel en
daarom organiseerde
hij een parodie
happening, getiteld:
„Non-Buy Centennial
Celebration". Er werd
onder meer een
bejaard kanon
afgeschoten en degene
die het allermooist
tegen de aarde smakte,
kreeg een zeer hoge
militaire
onderscheiding.
Als er geen feest was,
deed Hondo zijn zelf
bedachte titel
„Imagineer" toch eer
aan. Hij bedacht gekke
spelletjes en gaf hier en
daar een voorstelling.
De Texanen raakten
verzot op zijn geintjes
en hij werd voor
menige officiële
opening gevraagd. In
Houston moest hij eens
een hotel inwijden met
een babbeltje. Hij
arriveerde in een
stoffige wagen in oude
kleren en zette het
hotel op stelten door er
op te staan de
kamerhuur met een zak
aardappelen te
voldoen.
Slapen in een grote
stad stond hem tegen.
Dan dutte hij liever In
zijn vertrouwde Chevy-
truck, een versleten
auto met deuren die
bruin zagen van de
pruimtabak en banken
vol- stenen,
hertenstaarten,
bierblikjes,
prikkeldraad en
dierenvoedsel.
Het liefst zat de
burgemeester in zijn
gemeente. Vooral de
laatste jaren van zijn
leven verzamelde hij
tientallen vrienden om
zich heen die zijn
uitgelaten manier van
leven wilde voelen. De
zanger Jerry Jeff
Walker besloot na een
ontmoeting met de
vertederende Texaanse
clown in Austin te gaan
wonen, hij trouwde in
Luckenbach, nam daar
ook twee elpees op. Als
Walker teneergeslagen
was, reed hij naar
Hondo om in de truck
naast zijn goeroe, zijn
„Old man", de lol terug
te vinden. „Ik wilde
meer op Hondo lijken",
zei Jerry Jeff, zelf de
held van een generatie
muzlekfans. „Ik zou Iets
meer moeten hebben
van zijn goedheid en hij
iets meer van mijn
slechtheid"
Hondo zong oude
Mexicaanse
bardeuritjes, speelde
gitaar en maakte lange
gedichten die door zijn
volgelingen, inclusief
Jerry Jeff Walker en
Willie Nelson, als
bijbelteksten werden
gekoesterd. Het
bekendst is zijn
„Luckenbach Moon"
Daarin legt hij
bezoekers uit hoe het
mogelijk is dat zo'n
klein plaatsje zo'n
grote naam heeft.
„Daylight" behandelt
heel simpel de
dagelijkse gang van
zaken. „Er is deze
week niet veel gebeurd
in Lucköhbach, behalve
dat de aardappelboer
langs kwam dat
vergat ik toen
plotseling was er
Daglicht".
Waarschijnlijk heeft de
dolle burgemeester de
laatste Jaren te
uitbundig geleefd. Het
stuntwerk en hét
nachtelijk uitspatten
putte hem zo uit, dat hij
In het ziekenhuis
belandde.
Hij had een geliefde tv-
en fllmfiguur kunnen
worden. „Wie schrijft
toch jouw teksten?",
vroeg komiek Bob
Hope hem eens
verbaasd. Dat deed
Hondo natuurlijk zelf.
Hij weigerde trouwens
te acteren als hij de
tekst van iemand
anders uit zijn hoofd
moest leren.
Op zijn sterfbed droeg
hij, zoals altijd, een
groene en een oranje
sok. Waarom hij die
gewoonte tot aan zijn
dood aanhield, wist hij
eigenlijk niet. „Het
verbazende is dat ik
nóg zo'n paar heb", zei
hij.
Hondo Crouch stierf In
1976, niet als de
nationale komiek, die
de media van hem
wilden maken, maar ais
een ongepolijste, pure,
originele Texaanse
Volksartiest.
DIRK VELLENGA
STON Texas is de staat die de Amerikanen zo graag haten. De staat van
ïorn-koeien, luidruchtige lompe mensen en een enge conservatieve atmosleer.
kan toch niks goeds uit voortkomen? ledereen weet toch dat in het hart van
s, in Dallas, president Kennedy werd vermoord?
jden zijn aan het veranderen. Terwijl grote delen van Amerika kampen met
omische problemen, groeit Texas. Het gaat de staat zakelijk zo goed dat Houston
reist groeiende stad van het land is er komen per week 1000 inwoners bij.
s is qua inwonertal de derde staat in Amerika, maar zou als onafhankelijke natie
slecht figuur slaan. Door de olie en katoen heeft Texas een nationaal product dat
rgelijken is met dat van een land als Zweden.
belastingen en goedkope grond maken het land aantrekkelijk voor zakenlieden,
euwkomers vinden in Texas een ongedwongen sfeer die primitiever, maar vooral
er beklemmend is dan in steden als New York.
conomische opbloei, de losse manier van leven en de onmetelijke ruwheid van
9nd hebben Texas weer opgetrokken uit het moeras van verafschuwing en
himping.
verslaggever Dirk Vellenga ging naar de Texaanse stad Austin, waar het
rele leven vrolijk borrelt, en het gebied ten westen van deze stad, dat eens LBJ-
werd genoemd omdat de bezittingen van ex-president Johnson daar lagen. Dat
streek van Hondo Crouch, een dorpsgek op zeer grote schaal en een man die
s voorging op het pad naar een nieuw zelfbewustzijn.
eboden: dorp
>nbach,
antoor, winkel en
jis. Te bevragen
TDsnno Engte.
advertentie stond
1970 in de
lelijke krant van
ricksburg in
Het is nog
ir dan een gat,
uckenbach, want
antoor, winkel en
lis bevinden zich
i gebouwtje. Er Is
Iraat en het hele
heeft één
onnummer.
r staat er één
ge parkeermeter,
zich eens de
Q|ste file van
p-^Bnbach voordeed:
uto's achter
lis Luckenbach
smd geworden,
het werk van de
die zo gek was het
sje in januari 1971
kopen en zich
onbescheiden de
meester van
nbach noemde:
0 Crouch.
o Crouch bracht
inbach op de
aart door er een
reeks
sactivitelten te
iseren,
{rijden in het
wen van
ipruimen of In het
Ivan chili-
Ihten. Maar vooral
_|het gehucht een
p door Hondo
h zelf, door zijn
inlijkheid, waarin
igd zijn de boer,
jrksman,
og, dichter,
)f en ook nog de
Inker.
den waarom hij
top sloot, werd
hem eens zo
hreven: „Ik kwam
ak langs en soms
t een dicht
uls. Ik dacht toen.
het dorp koop,
t altijd bier".
0 Crouch was een
ijke dorpsgek,
- dan zonder getikt
- i. Een dorpsgek
ationaal formaat
zijn geliefde
5 een ware
held werd omdat
in uitbundige,
j» ndige Texaan van
oede soort was.
wens heel Amerika
e hem kennen,
thrift journalisten
'Kamera's kwamen
Mde kroeg van
inbach om het
neen Hondo
ch te
houwen,
naffe stunts en
lepende, dwaze
üen trokken de
acht van hele en
avonturiers,
sten zochten langs
iharde paden naar
ispirerende
Ischap. Onder de
en van
snbach werd
den en nachten
isiceerd door
eurs, maar ook
nnen als Willie
Dn en Jerry Jeff
W waren vaste
in op de
'eesten die soms
lenlang
1 flingen.
1 'sprong
andere grote
anse artiest.
De burgemeester voor zijn dorp.
Waylon Jennings,
bewees de
burgemeester van
Luckenbach eer met
het liedje: „Let's go to
Luckenbach, Texas",
een pleidooi voor het
leven op het land, de
oorsprong van het
bestaan. De plaat werd
een grote hit en
honderden, duizenden
stapten in de auto om
dat aardse paradijsje
even op te zoeken. Dat
betekende eigenlijk al
het einde van de mythe
van Luckenbach.
Souveniersjagers
plunderden het
legendarische gehucht.
Hondo Crouch stierf in
1976 aan de vooravond
van een reeks nationale
tv-optredens.
Een reisje naar het
magische gehucht,
vanuit Austin naar het
westen in de richting
van Johnson City en
Fredericksburg, maakt
Iets duidelijk over de
gekke burgemeester,
die zelf overigens altijd
erg vaag deed over de
weg die bezoekers
moesten volgen naar
zijn residentie:
„Ja..eh...rechtdoor en
dan bij dat dode hert in
de greppel linksaf".
Soms ontving hij ze
met een merkwaardige
rood-gele pruik op en
zei hij: „Hondo? Ik zal
hem even halen".
Erg veel informatie
over Crouch is te halen
uit het boek dat zijn
dochter Becky Crouch
Patterson schreef.
„Hortdo, my father".
Voor dat boek zul je
echter wel naar Texas
zelf moeten, want net
als het eigen biermerk
„Lone star" komt het
niet verder dan de
staatsgrenzen, de lijn
waar het vlammende
Texaanse chauvinisme
gedoofd wordt.
Zwemmer
„The Clown Prince of
Luckenbach", in 1915
geboren als John
Russel Crouch, leidde
een onvoorstelbaar
kleurrijk leven. Als kind
danste hij voor het
publiek in het hotel van
zijn ouders en later
werkte hij mee aan de
tentshows die zijn
zuster en zwager
verzorgden. Hij speelde
wat gitaar en acteerde
mee, maar verwierf zijn
eerste roem als
zwemmer.
In een van de weinige
kreekjes in het harde
droge land van Texas
leerde hij zo goed
zwemmen dat hij de
ene wedstrijd na de
andere in soepele stijl
won. Vooral toen hij de
universiteit van Austin
bezocht (tussen 1935
en 1941) leverde hij
prestaties die hem als
„All American
Swimmer" toegang
verschaften tot de
grotere Amerikaanse
toernooien. Als naam
gaf hij in die tijd
„Hondo" op, de plaats
waar hij vandaan
kwam. Op zijn reizen
naar het noorden
toonde hij toen al een
opmerkelijke kant van
zijn bonte karakter.
Hondo Crouch bleef
ook in den vreemde de
cowboy in spijkerbroek
en laarzen en hij nam
nog meer mee van
huis: •stinkdiertjes in
een sigarendoos.
Zijn zwemcarrière werd
afgebroken toen hij
gewond raakte aan zijn
schouder. Hondo werd
zweminstructeur, eentje
die zijn pupillen ook in
de vrije uren bezig
hield. In de
kleedkamers en bij het
kampvuur vermaakte
hij zijn leerlingen met
Mexicaanse liedjes,
grappen en verhalen.
Wolwinkel
Dat laatste beviel herh
U