lorpsgek 'an nationaal ormaat ■10ND0 GROUCH Hondo Grouch, do ongepolijsto Texaan zoals zijn vrienden hem in Luckenbach kenden. het allerbeste en hij besloot het jachtige moderne leven te vergeten. Zijn huwelijk met Helen Stieler leverde hem een vrij vermogende schoonfamilie op. Voor het basisdeel van zijn inkomen besteedde Hondo enige uren per dag aan de wolwinkel van zijn schoonvader. De rest van zijn tijd leefde hij op het land in de buurt van Fredericksburg te Texas met het vee, het wild en de oude Indiaanse attributen in de harde grond. Ondertussen leidde Crouch een theatergroepje dat regelmatig optrad In de Duitse plaatsjes in de omgeving. Het stel zorgde voor veaudeville grollen en dubbelzinnige grappen en illustreerde een lied als „This old house" door een oude schuur op te blazen en zelf net op tijd uit de rookwolken te voorschijn te komen. In de jaren vijftig was hij niet meer dan een keuterboertje dat alleen enig opzien baarde door In de zeer droge jaren een brandweerauto op te kopen om bronwater op te slaan. Hondo Crouch leefde zo dicht mogelijk op de grond die hem omringde. Net als de Indianen die er vroeger woonden, wilde hij niet vèn het land, maar mèt het land leven. Hij leerde de gewoonten van de dierenbevolking kennen, beoefende het oude ambacht van het houtsnijden en trok er vaak met zijn vrouw Helen, bijgenaamd „Shatzie" op uit om de nacht in de open lucht door te brengen. Haast en efficiency kende hij niet, de buitenwereld regelde zijn leven wel. net als de vroegste kolonisten in Texas. Krant Tijdens zijn tochten door het land filosofeerde hij wat over de dingen om hem heen en later bij vrienden in de kroeg vertelde hij sterke yerhalen en boerenwijsheden. „Ik lees de grond in plaats van boeken", zei hij vaak en wat hem opviel noteerde hij In kleine notitieboekjes. Een krant uit de buurt, „Comfort News", raakte geïnteresseerd in de simpelheid en de ironie van zijn verhalen en liet hem vanaf 1963 een kolommetje verzorgen, waarin hij zijn ervaringen kwijt kon. Hondo Crouch beschreef als Peter Cedarstacker de dagelijkse gebeurtenissen in het gefingeerde plaatsje Cedar Creek. In zijn krantenrubriek maakte hij in een naief stijltje grappen over de regering die regels bedacht voor mensen die ze niet eens kende en belachelijke formulieren stuurde. Stedelingen en voorname burgers werden door hem spottend beschreven. „Ze hebben allemaal een graad of een titel, maar ze kunnen niet eens de buik van een koe opensnijden met een breinaald". Ook zijn kinderen moesten leven als hij, middenin de schoonheid en de grilligheid van de Texaanse natuur. Coca-cola kwam er niet in huis en ook ijswater was uit den boze. Airconditioning was alleen voor slappelingen. Als je ergens in de heuvels dorst kreeg, moest je maar leren het vocht uit een boomblad te zuigen. Zijn twee zoons werden door hem het veld ingestuurd om te leren in de wildernis te kamperen. Na een week kwam Hondo dan eens naar de knaapjes kijken. En als ze naar het water gingen, moesten de kinderen eerst een kwartier in straf tempo zwemmen en pas daarna was het tijd voor spelletjes. Werkloos Aan het eind van de jaren zestig leek er een eind te komen aan het zorgeloze bestaan van de natuurmens Hondo en zijn vrolijke gezin. De wolmarkt stortte volledig in, schapen en geiten waren niets meer waard. Hondo was werkloos en zijn vrouw Shatzie moest een baantje nemen. Maar Hondo had genoeg te doen, hij ging vrolijke muziek maken met aangewaaide kameraden of pijlpunten zoeken. Zijn vrouw had er meer moeite mee, ze hield het een paar jaar na de verhuizing naar Luckenbach niet meer vol en liet zich van Hondo scheiden. Het kopen van Luckenbach, een handelspost uit 1849, genoemd naar de Duitse postkantoorhouder Albert Luckenbach, gaf Hondo Crouch eindelijk de gelegenheid zich volledig uit te leven. Het enige echte gebouw in het plaatsje was een soort museum toen hij erin trok. In het magazijn stonden antieke wastobbes, pakken vooroorlogse zeep en lagen massa's hoefijzers, bouten en spijkers. Er was ook een kast met volksmedicijntjes, zoals het wondermiddel „Gouden Opluchting" tegen diarree. Een witte lijn op de vloer scheidde het postkantoor van de saloon. Niemand stoorde zich echter aan die officiële barrière en dat hoefde later ook niet meer, want toen bleek dat Hondo In al zijn enthousiasme over de aankoop behoorlijk genept was. Op last van de regering werd het postkantoor gesloten en dat betekende dat veel mensen niet meer de moeite hoefden te nemen voor hun post naar het afgelegen Luckenbach te gaan. Middelpunt Hondo slaagde er desondanks in het gehucht wereldberoemd te maken. Luckenbach ligt precies in het midden van de globe, zei hij, het is een vrije staat, die leeft in je gedachten. Zijn befaamde motto was „Iedereen Is iemand in Luckenbach". En er kwamen heel wat gelukzoekers naar het plaatsje om dat wonder te beleven. Hij organiseerde het ene spektakel na het andere. Na de dolle kookwedstrijden, de „Chili Cook-Off's", kwamen de „Grootste Kermis ter wereld", een feest met kraampjes en veel muziek en de „Langste optocht ter wereld". Het Bicentennialfeest, het 200-jarig bestaan van Amerika, was Crouch veel te commercieel en daarom organiseerde hij een parodie happening, getiteld: „Non-Buy Centennial Celebration". Er werd onder meer een bejaard kanon afgeschoten en degene die het allermooist tegen de aarde smakte, kreeg een zeer hoge militaire onderscheiding. Als er geen feest was, deed Hondo zijn zelf bedachte titel „Imagineer" toch eer aan. Hij bedacht gekke spelletjes en gaf hier en daar een voorstelling. De Texanen raakten verzot op zijn geintjes en hij werd voor menige officiële opening gevraagd. In Houston moest hij eens een hotel inwijden met een babbeltje. Hij arriveerde in een stoffige wagen in oude kleren en zette het hotel op stelten door er op te staan de kamerhuur met een zak aardappelen te voldoen. Slapen in een grote stad stond hem tegen. Dan dutte hij liever In zijn vertrouwde Chevy- truck, een versleten auto met deuren die bruin zagen van de pruimtabak en banken vol- stenen, hertenstaarten, bierblikjes, prikkeldraad en dierenvoedsel. Het liefst zat de burgemeester in zijn gemeente. Vooral de laatste jaren van zijn leven verzamelde hij tientallen vrienden om zich heen die zijn uitgelaten manier van leven wilde voelen. De zanger Jerry Jeff Walker besloot na een ontmoeting met de vertederende Texaanse clown in Austin te gaan wonen, hij trouwde in Luckenbach, nam daar ook twee elpees op. Als Walker teneergeslagen was, reed hij naar Hondo om in de truck naast zijn goeroe, zijn „Old man", de lol terug te vinden. „Ik wilde meer op Hondo lijken", zei Jerry Jeff, zelf de held van een generatie muzlekfans. „Ik zou Iets meer moeten hebben van zijn goedheid en hij iets meer van mijn slechtheid" Hondo zong oude Mexicaanse bardeuritjes, speelde gitaar en maakte lange gedichten die door zijn volgelingen, inclusief Jerry Jeff Walker en Willie Nelson, als bijbelteksten werden gekoesterd. Het bekendst is zijn „Luckenbach Moon" Daarin legt hij bezoekers uit hoe het mogelijk is dat zo'n klein plaatsje zo'n grote naam heeft. „Daylight" behandelt heel simpel de dagelijkse gang van zaken. „Er is deze week niet veel gebeurd in Lucköhbach, behalve dat de aardappelboer langs kwam dat vergat ik toen plotseling was er Daglicht". Waarschijnlijk heeft de dolle burgemeester de laatste Jaren te uitbundig geleefd. Het stuntwerk en hét nachtelijk uitspatten putte hem zo uit, dat hij In het ziekenhuis belandde. Hij had een geliefde tv- en fllmfiguur kunnen worden. „Wie schrijft toch jouw teksten?", vroeg komiek Bob Hope hem eens verbaasd. Dat deed Hondo natuurlijk zelf. Hij weigerde trouwens te acteren als hij de tekst van iemand anders uit zijn hoofd moest leren. Op zijn sterfbed droeg hij, zoals altijd, een groene en een oranje sok. Waarom hij die gewoonte tot aan zijn dood aanhield, wist hij eigenlijk niet. „Het verbazende is dat ik nóg zo'n paar heb", zei hij. Hondo Crouch stierf In 1976, niet als de nationale komiek, die de media van hem wilden maken, maar ais een ongepolijste, pure, originele Texaanse Volksartiest. DIRK VELLENGA STON Texas is de staat die de Amerikanen zo graag haten. De staat van ïorn-koeien, luidruchtige lompe mensen en een enge conservatieve atmosleer. kan toch niks goeds uit voortkomen? ledereen weet toch dat in het hart van s, in Dallas, president Kennedy werd vermoord? jden zijn aan het veranderen. Terwijl grote delen van Amerika kampen met omische problemen, groeit Texas. Het gaat de staat zakelijk zo goed dat Houston reist groeiende stad van het land is er komen per week 1000 inwoners bij. s is qua inwonertal de derde staat in Amerika, maar zou als onafhankelijke natie slecht figuur slaan. Door de olie en katoen heeft Texas een nationaal product dat rgelijken is met dat van een land als Zweden. belastingen en goedkope grond maken het land aantrekkelijk voor zakenlieden, euwkomers vinden in Texas een ongedwongen sfeer die primitiever, maar vooral er beklemmend is dan in steden als New York. conomische opbloei, de losse manier van leven en de onmetelijke ruwheid van 9nd hebben Texas weer opgetrokken uit het moeras van verafschuwing en himping. verslaggever Dirk Vellenga ging naar de Texaanse stad Austin, waar het rele leven vrolijk borrelt, en het gebied ten westen van deze stad, dat eens LBJ- werd genoemd omdat de bezittingen van ex-president Johnson daar lagen. Dat streek van Hondo Crouch, een dorpsgek op zeer grote schaal en een man die s voorging op het pad naar een nieuw zelfbewustzijn. eboden: dorp >nbach, antoor, winkel en jis. Te bevragen TDsnno Engte. advertentie stond 1970 in de lelijke krant van ricksburg in Het is nog ir dan een gat, uckenbach, want antoor, winkel en lis bevinden zich i gebouwtje. Er Is Iraat en het hele heeft één onnummer. r staat er één ge parkeermeter, zich eens de Q|ste file van p-^Bnbach voordeed: uto's achter lis Luckenbach smd geworden, het werk van de die zo gek was het sje in januari 1971 kopen en zich onbescheiden de meester van nbach noemde: 0 Crouch. o Crouch bracht inbach op de aart door er een reeks sactivitelten te iseren, {rijden in het wen van ipruimen of In het Ivan chili- Ihten. Maar vooral _|het gehucht een p door Hondo h zelf, door zijn inlijkheid, waarin igd zijn de boer, jrksman, og, dichter, )f en ook nog de Inker. den waarom hij top sloot, werd hem eens zo hreven: „Ik kwam ak langs en soms t een dicht uls. Ik dacht toen. het dorp koop, t altijd bier". 0 Crouch was een ijke dorpsgek, - dan zonder getikt - i. Een dorpsgek ationaal formaat zijn geliefde 5 een ware held werd omdat in uitbundige, j» ndige Texaan van oede soort was. wens heel Amerika e hem kennen, thrift journalisten 'Kamera's kwamen Mde kroeg van inbach om het neen Hondo ch te houwen, naffe stunts en lepende, dwaze üen trokken de acht van hele en avonturiers, sten zochten langs iharde paden naar ispirerende Ischap. Onder de en van snbach werd den en nachten isiceerd door eurs, maar ook nnen als Willie Dn en Jerry Jeff W waren vaste in op de 'eesten die soms lenlang 1 flingen. 1 'sprong andere grote anse artiest. De burgemeester voor zijn dorp. Waylon Jennings, bewees de burgemeester van Luckenbach eer met het liedje: „Let's go to Luckenbach, Texas", een pleidooi voor het leven op het land, de oorsprong van het bestaan. De plaat werd een grote hit en honderden, duizenden stapten in de auto om dat aardse paradijsje even op te zoeken. Dat betekende eigenlijk al het einde van de mythe van Luckenbach. Souveniersjagers plunderden het legendarische gehucht. Hondo Crouch stierf in 1976 aan de vooravond van een reeks nationale tv-optredens. Een reisje naar het magische gehucht, vanuit Austin naar het westen in de richting van Johnson City en Fredericksburg, maakt Iets duidelijk over de gekke burgemeester, die zelf overigens altijd erg vaag deed over de weg die bezoekers moesten volgen naar zijn residentie: „Ja..eh...rechtdoor en dan bij dat dode hert in de greppel linksaf". Soms ontving hij ze met een merkwaardige rood-gele pruik op en zei hij: „Hondo? Ik zal hem even halen". Erg veel informatie over Crouch is te halen uit het boek dat zijn dochter Becky Crouch Patterson schreef. „Hortdo, my father". Voor dat boek zul je echter wel naar Texas zelf moeten, want net als het eigen biermerk „Lone star" komt het niet verder dan de staatsgrenzen, de lijn waar het vlammende Texaanse chauvinisme gedoofd wordt. Zwemmer „The Clown Prince of Luckenbach", in 1915 geboren als John Russel Crouch, leidde een onvoorstelbaar kleurrijk leven. Als kind danste hij voor het publiek in het hotel van zijn ouders en later werkte hij mee aan de tentshows die zijn zuster en zwager verzorgden. Hij speelde wat gitaar en acteerde mee, maar verwierf zijn eerste roem als zwemmer. In een van de weinige kreekjes in het harde droge land van Texas leerde hij zo goed zwemmen dat hij de ene wedstrijd na de andere in soepele stijl won. Vooral toen hij de universiteit van Austin bezocht (tussen 1935 en 1941) leverde hij prestaties die hem als „All American Swimmer" toegang verschaften tot de grotere Amerikaanse toernooien. Als naam gaf hij in die tijd „Hondo" op, de plaats waar hij vandaan kwam. Op zijn reizen naar het noorden toonde hij toen al een opmerkelijke kant van zijn bonte karakter. Hondo Crouch bleef ook in den vreemde de cowboy in spijkerbroek en laarzen en hij nam nog meer mee van huis: •stinkdiertjes in een sigarendoos. Zijn zwemcarrière werd afgebroken toen hij gewond raakte aan zijn schouder. Hondo werd zweminstructeur, eentje die zijn pupillen ook in de vrije uren bezig hield. In de kleedkamers en bij het kampvuur vermaakte hij zijn leerlingen met Mexicaanse liedjes, grappen en verhalen. Wolwinkel Dat laatste beviel herh U

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1979 | | pagina 19