DRIE JAAR
NA DE KRAAK
VAN DE EEUW
ger terecht op het dak van een auto, lijkt niet erg
gedeerd, springt op de duo van een gereedstaan
de motor, en verdwijnt definitief.
De openbare mening beschuldigt nu de autoritei
ten ervan zich meer dan slordig in de affaire Spag-
giari te gedragen. De rechter van instructie verde
digt zich met te verklaren dat hij om versterking
van bewaking van de verdachte verzocht had,
maar dat daaraan geen gevolg gegeven was. De
geruchten nemen toe en nu wordt beweerd dat
Spaggiari in de brandkasten en kluizen van de
„Sociètè Générale" bezwarende stukken en dos
siers gevonden zou hebben, die het hem mogelijk
gemaakt zouden hebben chantage te plegen om
zijn ontsnapping te organiseren.
Het zijn geruchten, maar de hele affaire van de
„kraak van de eeuw" is in de specifieke atmosfeer
van Nice, met zijn luxe, zijn „groot leven", zijn on
derwereld en zijn politieke verwikkelingen, van die
aard dat iedereen ervan overtuigd is, dat in elk ge
val een deel van de geruchten waar is. En de bur
gemeester heeft als gevolg van deze geruchten zijn
herverkiezing met de hakken over de sloot ge
haald, terwijl hij altijd over een ruime meerderheid
beschikte.
Deze geruchten worden dan nog versterkt door
het brutale optreden van de voortvluchtige Spag
giari, die tal van dagbladen met brieven overstelpt
en anderhalf jaar geleden in het hart van Madrid
een ware persconferentie hield, terwijl een groot
geïllustreerd Frans blad van hem een serie foto's
toegezonden kreeg om zijn verhaal te illustreren.
Daarop liet hij zelfs een boek verschijnen, waaruit
het scenario gedistilleerd wordt van een film over
de „kraak". De titel is „Les Egouts du Paradis'
(De riolen van het paradijs).
Eindelijk lijkt nu het dossier van de affaire samen
gesteld te zijn en zeven personen zijn in verband
met de roof als verdachten aangemerkt. Onder
hen de voortvluchtige Albert Spaggiari en de
roemruchte Dominique Poggi. Maar de rechter van
instructie is merkwaardigerwijze uit het zonnige
Nice naar het nevelige Compiègne in het grauwe
Noord-Frankrijk weggepromoveerd.
Vragen
Op 1 juni van dit jaar bevestigt de „kamer van be
schuldiging" van het Hof van Appel van Aix-en-
Provence in een document van 92 pagina's de ge
volgtrekkingen van de weggepromoveerde rechter
van instructie, en de zeven beschuldigden zullen
(al dan niet bij verstek) op 22 oktober a.s. terecht
moeten staan voor het Hof van Assisen van het
departement Alpes-Maritimes.
Of dit proces veel helderheid zal scheppen, of het
antwoord zal geven op een aantal van de zg. bran
dende vragen, staat te bezien. Maar men is er niet
erg optimistisch over. Niemand weet waar Spag
giari momenteel is. Niemand weet wat er met de
ruim 46 miljoen francs gebeurd is. Niemand weet
wie de andere „rioolwerkers" .waren. Geen mens
schijnt antwoord te kunnen gevemop de vraag of
Spaggiari inderdaad compromitterende documen
ten in de kluis van de „Sociètè Générale" van Nice
in handen gekregen heeft. En evenmin of Spaggia
ri een zekere, min of meer occulte, opdracht met
zijn bankroof uitvoerde; of hij op „hoger gezag"
iets moest laten verdwijnen; of er politieke of an
dere medeplichtigheid in het spel is.
In de oude pittoreske aan Genua en Napels en
Barcelona herinnerende stadswijk van Nice waar
ook het Paleis van Justitie gelegen is, vanwaar
Spaggiari op 10 maart 1977 uit het raam sprong
in de oude stad verklaart men al dat het proces
een „spookproces" zal worden. Een „spookpro-
ces" tegen zes aanwezige beklaagden, die ver
moedelijk „zondebokken" zijn en niet eens precies
weten, wat er tijdens dat befaamde juli-weekend
van drie jaar geleden onder de grond van Nice ge
beurde. Zij zijn de „vaklieden", de „werkers", die
hun beloning gekregen hebben, maar die niet we
ten en vermoedelijk niet wilden weten welke de
echte drijfveren van de „kraak van de eeuw" wa
ren.
En iedereen verwacht dat het een „kalm proces"
zal worden, dat er zich geen „coups de theatre",
geen opzienbarende voorvallen zullen voordoen;
dat het, zoals dat in het Frans heet, „in een visse-
staart" eindigt. Tenzij de onberekenbare paljas
Spaggiari op het laatste of voorlaatste ogenblik
met zijn lange sigaar verschijnt en een sensatie
veroorzaakt. Een hypothese die in de oude stads
wijk die voor dit soort dingen een uitstekende neus
heeft, onwaarschijnlijk geacht wordt.
Jan Drummen.
Het gebouw van de Sociètè Générale in Nice, waarbij op de ochtend van de ontdekking van de bank
roof honderden mensen samenstroomden.
IE Het was de heetste zomer die Europa
ert mensenheugenis gekend had. Van overal
den records gemeld; de kranten publiceer-
I foto's van de praktisch drooggevallen
4ems boven Londen en op de Rhóne moest de
hopppepvaart stilgelegd worden bij gebrek aan
toienfer. De minst hete zone was paradoxaal ge-
jk enig die, welke onder normale omstandigheden
i. Wefneeste zonneschijn en de hoogste tempera-
robijn heeft: het Middellandse Zeebekken.
lice en de andere plaatsen van de Rivièra
,t in deze juli-dagen van 1976 heerlijk weer;
het is heet, maar minder dan in Parijs, Am-
Vl^fcam, Bonn en Glasgow. De nationale feestdag
•"„Quatorze Juillet" is met de gebruikelijke luis-
Lgevierd en omdat deze 14e op een woensdag
V/ieeft men er maar een lang officieel weekeind
gemaakt, de „brug geslagen" zoals de Fran-
dat plegen te noemen. Pas maandagmorgen
juli gaan de meesten weer aan het werk. De
lagmiddag heeft met een kort maar hevig on-
wat verkoeling gebracht en de avond is als
verademing in de laatste zuchtjes van de „li-
po". de hier regen en koelte brengende oos-
;t maandagmorgen verneemt men dat tijdens
ange weekend midden in het hart van Nice de
plaatste bankroof van alle tijden gepleegd is; een
a9ehnkroof als in een van de betere detective-ro-
arwl»is, als een film vol van ingenieuze trekjes, on-
Dö lofwaardigheden zelfs. Terwijl tienduizenden
laP Iristen en inwoners van Nice in de lauwe zee
loosfcdden of zich traditioneel door de Middellandse
J-zon lieten bruin bakken, was een groepje ge-
toonje inbrekers de kluis van de Sociètè Générale
jlden in Nice, op enkele tientallen meters van
hoofdbureau van politie binnengedrongen. Niet
bs de „normale weg", via de bank, maar van de
cur|fhterkant". Maandenlang moet een begaafd stel
24*4sens het hele probleem tot in de kleinste details
w^Htudeerd hebben. Het resultaat is dat de kleine
|ChipJep inbrekers via een ondergronds gekanali-
>tan&rd riviertje (de Faillon) met een truck het meest
"Perfectioneerde materiaal en bevoorrading aan-
roerd heeft, deze vracht daarna met rubberbo
ot I via het rioolsysteem van de stad tot de plaats
Iransporteerd heeft, waar met het boren van de
^inel begonnen werd. De buit was volgens offi-
ramingen 46 miljoen franks (destijds onge-
ir 25 miljoen gulden.)
3 lange weekend was het enige tijdstip in het
r dat de inbrekers voldoende tijd gunde om de
©rferatie uit te voeren, een operatie waarvoor zij in
egen werkten en waarvoor' 164 arbeidsuren
Jdzakelijk waren. Allereerst werd een tunnel van
■er dan zes meter gegraven. Er moest stutwerk
richt worden, de aarde moest afgevoerd wor-
®n®rn; er werd zelfs een loper in de tunnel gelegd, er
!jet rd terzijde een toilet aangebracht. En dit alles in
oof i van de drukste straten van Nice. Daarbij werd
gebruik gemaakt van een reparatie- en onder-
idswagen van het stedelijke rioolsysteem. Deze
hadden de inbrekers boven een rioolput ge-
y0,Jatst en via een luik in de bodem van de wagèn
u?. den z'j materiaal aanvoeren dat niet via de
Hon getransporteerd was. Om de operatie on-
k de truck onzichtbaar te maken, hadden zij
je van een „rok" voorzien, een soort binnen de
9en ilbasis aangebracht in camouflagekleuren ge-
lilderd doek dat tot op de straat hing.
ctriciteit voor hun boren „haalden" de inbre-
'js op ruime afstand in een openbaar toilet. Na-
^'t zij met de nauwkeurigheid van ervaren land-
iters de juiste plek bepaald hadden waar de
hterkant van de kluis was (de achterkant die niet
e™or alarm-apparaturen beschermd was, omdat
die kant „immers" geen gevaar kon dreigen),
jgonnen zij deze met beitels en boren te bewer-
Zij kwamen daarop uit aan de achterkant van
Jis nr. 66, een kluis van vijf ton. Met hydraulische
eie( seis wordt de kluis opzij geschoven en met tevo-
klaargemaakte houten blokken vastgezet.
wa
00
nweer
i tfarna begon het systematische werk van het
j, t sghalen van de kluizen en de particuliere brand-
meMten in het betonnen onderaardse gewelf: 12
te luizen en 339 particuliere brandkasten werden
pt< ingebroken en de bende zou ongetwijfeld nog
ti8 fder gegaan zijn als het eerder genoemde on-
5ledeer zondagmiddag niet losgebroken was. De he
Je regenval die daarmee gepaard ging, deed het
Een getekende
reconstructie van
de manier waarop
de rovers te werk
gingen: via de
rioleringsput in de
parkeergarage
door een zelf
gegraven gang
naar de kluis.
Politiecommissaris Zanin kreeg voor het bank
gebouw veel vragen te beantwoorden van gedu
peerden.
garbeid veroordeeld wegens diefstal. Daarna duikt
hij op in Algerije, waar de Fransen de zelfstandig
heidsbeweging probeerden te onderdrukken,
Spaggiari ziet in deze beweging de hand van Mos
kou en hij sluit zich aan bij de zg. ultra's van de
ORS, de uiterst rechtse beweging van Fransen, die
niet alleen de Algerijnse nationalisten bestreden,
maar eveneens de Fransen zelf, omdat zij voelden
dat De Gaulle Algerije zijn onafhankelijkheid wilde
verlenen. Als gevolg van zijn actie in de ORS wordt
hij gearresteerd en tot drieeënhalf jaar gevange
nisstraf veroordeeld. Als hij deze uitgezeten heeft,
vestigt hij zich als fotograaf in Nice.
Zijn vak is een soort camouflage; in werkelijkheid
onderhoudt hij nauwe kontakten met zijn vroegere
fascistische relaties en hij zou bij gelegenheid van
verkiezingscampagnes voor rechtse partijen en ze
kere meerderheidsbewegingen „actief" optreden.
Hij onderhoudt goede relaties met het gemeente
bestuur van Nice, is min of meer een officiële foto
graaf en vergezelt de burgemeester, die een tijd
lang minister in een van de recente kabinetten
was, eens op een reis naar Japan. Van de zijde
van de burgemeester zijn de „verklaringen" nogal
benepen, maar het schijnt vast te staan dat deze
niet de ware aard van Spaggiari gekend heeft.
Vlucht
Intussen heeft een internationaal politieonderzoek
het bestaan van de Catena als hulpverleningsorga
nisatie aan voormalige fascisten niet kunnen be
vestigen. De organisatie lijkt veeleer neo-fascisti-
j sche bewegingen te financieren.
En op 10 maart 1977 terwijl Spaggiari door de
rechter van instructie in het Paleis van Justitie in
J Nice verhoord wordt, neemt hij de vlucht door
I door een raam te springen. Hij komt acht meter la
toe een bedrag vast te stellen: het bedrag van de
gestolen waarden: 46.483.522 francs en 45 centi
mes
Arrestaties
Intussen had de politie niet stilgezeten. Het was
haar gelukt uit de achtergelaten gereedschappen
en het overige materiaal een aantal aanwijzingen
te distilleren. En op 26 en 27 oktober van dat jaar
kon zij zowel in Marseille als in Parijs een aantal
operaties ontketenen. Maar het succes daarvan
was beperkt en men kreeg de indruk dat „de grote
vissen door de mazen van het net geglipt zijn".
Maar na enkele maanden speurwerk had men dan
toch een dozijn lieden kunnen inrekenen. De voor-
naamsten daarvan: een zekere Dominique Poggi,
een zeer bekende onderwereldfiguur van de Cöte
d'Azur en een man die Albert Spiaggiari heet en er
vooral om bekend is dat hij iedereen altijd joviaal
op de schouder klopte, voortdurend een vriendelij
ke grijns op zijn bruine gezicht draagt en zonder
ophouden kolossale sigaren rookt. Hij is fotograaf
van zijn vak en heeft een zaakje in een van de
westelijke wijken van Nice. Na aanvankelijk hard
nekkig ontkend te hebben, valt hij tenslotte door
de mand als de inspecteurs hem voor de zoveelste
keer ondervragen in een bergdorpje ten noorden
van Nice, waar hij een soort boerderijtje-buitenver
blijf heeft. Ja, hij heeft de hele kraak georgani
seerd. Maar niet uit winstbejag. Uit ideologische
overtuiging.
Het blijkt dat de equipe die de „kraak van de
eeuw" verrichtte, uit een twintigtal figuren be
stond: zes of zeven „ideologen" en de rest „vak
lieden" die voor de operatie aangeworven waren
een daarvoor de helft van de buit gekregen had
den. De andere helft was volgens Spaggiari gestort
in de kas van de zg. Catena (keten), een uiterst
rechtse, zelfs fascistische onderlinge hulporganisa
tie om aanhangers, die zich schuil moeten houden
of voortvluchtig zijn, financieel te steunen.
Met deze verklaring van Spaggiari krijgt de aange
legenheid een politieke en ideologische draai.
Spaggiari's doopceel wordt gelicht en het blijkt dat
men overal waar fascistische en neo-fascistische
bewegingen bestonden, zijn spoor kan vinden. Tij
dens de eerste (Franse) Indochinese oorlog teken
de hij als vrijwilliger om „het communisme te be
strijden" en hij nam als parachutist aan een aantal
operaties in Vietnam deel. In 1954 werd hij daar
door een militair gerechtshof tot vijf jaren dwan-
46 miljoen
Toen in de loop van maandagmiddag de kraak be
kend werd, maakte zich van de klanten van de
bank, grote en kleine, een soort paniek meester;
dagenlang werd het bankgebouw door opgewon
den lieden belegerd. De directie stond de klanten
benepen en verlegen te woord en poogde hen ge
rust te stellen: de verzekering zou de schade dek
ken. Maar welke schade? Er waren juwelen ver
dwenen, waarvan de prijs niet bekend was. Per
soonlijke herinneringen, documenten, brieven,
kunstvoorwerpen. En er was geen enkel bewijs dat
degenen die verklaarden dat dit of dat voorwerp
uit hun privé-kluis gestolen was, de waarheid spra
ken of althans niet sterk overdreven.
Met een hemels geduld en door middel van allerlei
controles en navorsingen kwam men er eindelijk
water in de riolen schrikbarend stijgen, hetgeen de
inbrekers, om het vege lijf te redden, tot een
voortijdige aftocht noopte. Daarbij lieten zij een in
drukwekkende hoeveelheid materiaal achter. Van
zelfsprekend inbrekerswerktuigen, vijzels, snij
branders, flessen acetyleengas en zuurstof, electri-
sche boren, enz. Maar ook luchtbedden, klaptafels
en klapstoelen, etensresten (de maaltijden moeten
gastronomisch geweest zijn), rookartikelen, cham
pagne (mogelijk om op het succes te klinken), toi
letpapier en aspirientjes. Op een van de wanden
van de kluis hadden zij een wiel met vijf spaken
getekend en daaronder de woorden geschreven:
„Zonder wapens, zonder geweld, zonder haat."
De bankdirectie, de politie, de experts, iedereen
was verbijsterd. De kluis van de „Sociètè Généra
le" was „niet te kraken."
De inbrekers hadden waardepapieren, bankbiljet
ten, documenten, juwelen en goud en andere voor
werpen, die de klanten van de bank in hun particu
liere kluizen opgeborgen hadden, meegenomen. In
één of méér daarvan vonden zij verzamelingen
pornografische foto's, die de eigenaars in hun
brandkast „veilig opgeborgen" hadden en om de
draak te steken met de schijnheiligheid van deze
vermoedelijk „brave en gezeten burgers" hadden
zij een aantal van deze afbeeldingen boven de be
trokken kluizen geprikt.
