Master of suspense" Alfred Hitchcock
houdt niet van detective-stories
Hr. Ms. ramtorenschip de „Buffel
na 111 jaar
toegankelijk voor publiek
KUNST
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 9 AUGUSTUS 1979
DRIJVEND
MUSEUM
GOOIT
1 SEPTEMBER
LUIKEN OPEN
(Van een onzer verslaggevers)
ROTTERDAM Na ruim
een eeuw dienstbaarheid
aan respectievelijk Zijne en
Hare Majesteit, gooit het
ramtorenschip de „Buffel"
op 1 september in Rotter
dam zijn luiken open om
een tweede leven te begin
nen als drijvend museum.
Een gigantische zeemans
maaltijd op de kade, voor
4000 Rotterdammers, zal dit
tweede leven inluiden. De
officiële in gebruikneming
heeft een dag eerder plaats
en wordt gezamenlijk ver-
richt door burgemeester A.
van der Louw van Rotter
dam en staatssecretaris mr.
H.Koning van binnenland
se zaken.
Een overmatig agressief ver
leden kan de Buffel niet wor
den verweten. Hij liep in 1868
in Glasgow als stoomoorlogs-
schip van de werf en was be
doeld voor de kustbewaking.
Vijandelijke kannoneerboren
konden de grond worden in
geboord met twee kanonnen
die waren aangebracht in een
draaibare geschutstoren. Voor
hèt geval dat niet lukte kon
de buffel de vijand te lijf gaan
met zijn aan de voorzijde aan
gebrachte rampunt. Vandaar
de naam ramtorenschip. Bij
werkelijke conflicten is het
evenwel nooit ingezet. Proef
nemingen en oefeningen wer
den ermee gehouden, en dan
nog dicht bij huis. Verder dan
Antwerpen is de Buffel nooit
gekomen. Al in 1894 werd hij
als verouderd beschouwd en
definitief van de sterkte afge
voerd. Omgebouwd tot loge
mentsschip, lag het vaartuig
tot 1920 in Hellevoetsssluis.
Van dat jaar af tot en met
1972 deed het dienst als
wachtschip. Eerst in Den Hel
der en later in Amsterdam. In
januari 1973 brak het moment
aan dat de Koninklijke Mari
ne haar oudste oorlogsschip
naar de sloop wilde brengen.
Maar toen greep conservator
B. Lap van het Rotterdamse
Maritiem Museum „Prins
Hendrik" in. De historische
waarde van de Buffel, qua
constructie kenmerkend voor
de overgang van hout naar
metaal in de scheepsbouw,
was volgens hem zó groot dat
het schip voor de schroothoop
gevrijwaard moest worden.
Hij zocht en vond medestan-
Ramtorenschip de Buffel 19e eeuws oorlogsschip in een duidelijk 20e eeuws decor.
ders, er werd een „Commissie
tot Behoud van Hr. Ms. Buf
fel" in het leven geroepen en
deze wist de gemeente Rotter
dam warm te maken om het
vaartuig als museumschip in
te richten. De aan de restau
ratie verbonden kosten,
vormden aanvankelijk een
belangrijk obstakel. Maar het
Rotterdamse bedrijfsleven
schoot de gemeente zelf
goed voor twee miljoen gul
denmet anderhalf miljoen
te hulp. Daardoor was het
mogelijk alle verbouwingen
die het oorlogsschip in latere
tijd heeft ondergaan weer on
gedaan te maken en het tot op
zeer grote hoogte weer in zijn
oorspronkelijk staat terug te
brengen. Gerestaureerd zijn
ondermeer de commandant
skajuit en de officiersverbl ij-
ven. Gereconstrueerd is de
geschutstoren die het schip
zijn originele silhouet terug
geeft maar nu wordt gebruikt
als toegang tot de scheeps-
ruimte. Behalve de geschut
storen vindt men op het bo
vendek onder meer terug een
open commandobrug, lucht
kokers en ankerkettingen.
Helemaal gereconstrueerd is
ook het sierlijk lofwerk aan
voor- en achtersteven. Aan de
hand van modellen en van
voorbeelden van dergelijke
decoraties op bijvoorbeeld
meubilair uit de vorige eeuw,
is het gehakt uit teakhout en
bedekt met bladgoud. Op het
kuildek biedt de Buffel een
blik op het leven aan boord
zoals zich dat in uiteenlopen
de perioden van het bestaan
van het vaartuig afspeelde.
De officiersverblijven zijn ge
meubileerd in de stijl van de
tweede helft van de vorige
eeuw. In het voorschip vindt
men de „waschplaats" waar
sinds de jaren dertig de leer
lingmatrozen zich wasten
(voordien gebeurde dat aan
dek, in de open lucht). Het
scheepsrestaurant is ingericht
met bakstafels, eveneens een
reconstructie uit de logement-
Commandantskajuit.
speriode, toen men „baksge-
wijs" (in ploegen) at. Op het
tussendek zijn kleine exposi
ties ingericht rond de veran
deringen in scheepsbouw en
scheepvaart in het midden
van de 19e eeuw. Wie hierin
geïnteresseerd is dient er
overigens wel rekening mee
te houden dat de stahoogte
"van het schip benedendeks
nergens groter is dan 1.88 m.
en op veel plaatsen aanmer
kelijk minder. Bezoekers die
langer zijn dan 1.75 worden
veelal gedwongen tot een ge
bukt rondscharrelen.
Museumschip de Buffel ligt
afgemeerd aan de Leuveha-
ven in Rotterdam Het is op
werkdagen open van 10 tot 17
uur. Op zon- en feestdagen
van 11 tot 17 uur. Volwasse
nen betalen f 2,- entree. Voor
kinderen tot 12 jaar, CJP-
houders en 65-plussers be
draagt de toegangsprijs f 1,-.
Het schip is telefonisch be
reikbaar onder nummer 010
137342.
Tachtigjarige droomt nog van actiefilm
Hij heeft al eens een moor
denaar aan de toorts van
het Amerikaanse vrijheids
beeld laten bengelen en de
onschuldige Cary Grant
door spionnen laten opja
gen over de reusachtige uit
de rotsen van Mount Rush-
more gehouwen koppen
van vier Amerikaanse pre
sidenten. Hij heeft vogels
om onduidelijke redenen
plotseling in de aanval la
ten gaan tegen de mens
heid en de arme Janet
Leigh op gruwelijke wijze
laten vermoorden onder de
douche, hoewel je door flit
sende montage geen steek
van de messentrekkerij te
zien krijgt. Scènes die de
bioscoopbezoeker in het ge
heugen zijn gegrift en die
Alfred Hitchcock terecht
de naam „master of suspen
se" hebben bezorgd. De
oude meester, die 13 augus
tus zijn tachtigste verjaar
dag viert, weet nog van
geen ophouden. Hij zit al
weer vol plannen voor een
volgende film, die over een
Britse dubbelspion zal
gaan, die 42 landgenoten
voor het Oostblok laat wer
ken. De climax is een ach
tervolging per trein, die
dan waarschijnlijk in Fin
land zal worden opgeno
men. Of het ooit zover zal
komen staat te bezien,
want al werken de herse
nen van de bejaarde regis
seur nog als die van een
jonge man, de leeftijd is
zijn lichaam parten gaan
spelen en hij beweegt zich
moeizaam met een stok
voort.
Maar het plannen maken
kan hij niet laten en hij heeft
al meermalen verkondigd,
dat voor hem de film eigen
lijk af is als hij het verhaal
compleet met schetsen van
iedere scène op papier heeft
staan. Wat dan volgt is voor
hem een vervelende routi
neklus m de studio gewor
den, met acteurs, die dan
maar moeten realiseren wat
de grote meester aanvanke
lijk voor ogen had.
Uit dat laatste blijkt wel dat
de oude Hitch niet zo'n hoge
dunk heeft van het spelers-
materiaal, al ontkent hij hef
tig dat hij ooit gezegd zou
hebben, dat je acteurs als vee
moet behandelen. Wel dat je
sommige acteurs het beste als
vee zou kunnen behandelen.
En dan komt prompt de
anecdote, dat producent Da
vid Selznick eens een kijkje
kwam nemen bij de opnamen
en opmerkte, dat Gregory
Peck zijn scène wel wat glad
jes speelde.,, Ga hem dat zelf
maar eens vertellen" repli
ceerde Hitchcock en Selznick
droop toen maar wijselijk af.
Geen bullebak
Toch is Hitchcock beslist
geen bullebak op de set. Hij
bezit een geweldig gevoel
voor - vaak zwarte - humor
en een flinke dosis zelfspot,
wat wel blijkt uit de wijze
waarop hij steeds zijn corpu
lente gestalte en zijn vele on
derkinnen „adverteert". Hij
is een van de weinige filmre
gisseurs, zo niet de enige, die
het publiek van uiterlijk
kent. Niet in het minst door
zijn vaste optreden van enke
le seconden in zijn eigen
films. Het werd een sport om
te ontdekken waar de kleine
dikkert even zijn stompe
neus om de hoek kwam ste
ken. Dat gastoptreden lever
de in sommige films wel eens
problemen op, zoals m
„Rope" dat zich geheel in één
appartement afspeelde. Hitch
was even te zien door het
venster...als lichtreclame. In
„Lifeboat" dobbert een aan
tal overlevenden van een
scheepsramp in een roeiboot
op open zee. Geen ruimte dus
voor „the master of suspen
se" om even op te duiken.
Geen nood, William Bendix
als een der opvarenden slaat
een oude krant op en wat
zien we? Een advertentie van
een vermageringsmiddel met
de beeltenis van Hitchcock
als „de man voor de kuur".
Grappen, die tekenend zijn
voor de regisseur, die het
werking aan „Strangers on a
train Wat me zo amuseert
bij Hitchcock is, dat hij een
film éd in zijn hoofd zit te re
gisseren, voordat hij eigenlijk
weet waar het verhaal over
gaat. Je merkt voortdurend,
dat hij bezig is met shots, die
hij zo graag wil maken te ra
tionaliseren. En verder Hij
heeft een sterk gevoel voor
theater, stemming en achter
grond, maar niet voor de
zaak waar het om draait. Ik
vermoed dat het de reden is,
waarom sommige van zijn
films hun logica kwijt raken
en veranderen in wilde jach
ten.
Hitchcock over Chandler
:„Onze samenwerking liep op
niets uit. Elke keer als ik
hem voorstelde een bepaalde
scène eens op die manier te
doen, antwoordde hij, dat als
ik het zelf kon uitpuzzelen,
ik hem niet nodig had.
Begrijpelijke reacties van bei
den, want Hitchcock houdt
niet van detective-stories.
Van die verhalen, waar je
pas op de laatste bladzijden
weet wie de dader is. Suspen
se is voor hem, dat de toe
schouwer meteen weet wie
de slechterik is en het argelo
ze slachtoffer nog niet. Toen
hij door sommigen werd aan
gevallen, omdat hij in
Frenzyal heel in het begin
de identiteit van de dassen-
moordenaar verraadde, ver
weerde hij zich door er op te
wijzen dat het heel wat span
nender was de dader te ken
nen en je af te vragen wan
neer hij weer zou toeslaan.
Toeschouwer
Toch heeft Hitchcock niet al
tijd eerlijk spel met de toe
schouwer gespeeld. Zo was
de „flash-back"aan het begin
van de film „Stage fright"
beslist misleidend en wentel
de meteen al de verdenking
van moordenaar Richard
Todd af
Onder de 53 films, die Hitch
cock nu op zijn naam heeft
staan, zitten wel meer zwak
ke broeders. Zeker in de be
ginfase toen de tekenaar van
tuJsen titels bij zwijgende
films, van scenarioschrijver
tot assistent-regisseur op
klimmend nog zijn eigen weg
als regisseur in de van Holly
wood's vakmanschap ge
speende Britse studio's moest
zoeken. Ook na 1940 in zijn
Hollywoodse periode, wan
neer hij om een producent te
plezieren een verhaal ging
visualiseren, waarvan alleen
maar een klein facet hem in
teresseerde.
Maar zijn hele oeuvre over
ziend. heeft Hitchcock de
toeschouwer zoveel onverge
telijke momenten van al dan
niet met humor gekruide
echte suspense bezorgd, dat
de master"-titel hem volle
dig toekomt.
Mag zijn eerste grote thriller-
succes, „The lodger", een
Jack the Ripper-verhaal met
de toen waanzinnig populaire
Ivor Novello in de rol van
moordenaar, nu erg melodra
matisch aandoen - de produ
cent wilde de film eerst op de
plank laten liggen - films uit
de jaren dertig als „The 39
steps" en „The lady vanis
hes" zijn nog steeds verruk
kelijk naar te kijken en heb
ben nog niets aan spanning
en charme ingeboet.
Hitchcock's eerste Holly
wood—optreden, de verfil
ming van Daphne du Mau-
rier's „Rebecca" is nog altijd
een klassieke boek-verfil-
ming, ook al moest het einde
vanwege de toen regerende
censuur veranderd worden.
Datzelfde gebeurde ook met
Suspicionde verfilming
van Francis lies' thriller „Be
fore the fact", zij het om an
dere redenen. Cary Grant
kon in de ogen van het pu
bliek geen moordenaar zijn,
die z'n lieve vrouwtje, ge
speeld door wederom Joan
Fontaine, van het leven wil
de beroven.
Boekdelen
Over Alfred Hitchcock en z'n
films zijn boekdelen te schrij
groteske effect niet schuwt,
maar zijn werk uiterst se
rieus neemt. Hij ziet zich als
entertainervan het pu
bliek. Hij moet de toeschou
wer bezig houden en niet zel
den paste hij het verhaal aan
om een bepaald effect of een
bepaalde lokatie in zijn film
te kunnen verwerken. Zwit
serland is voor Hitchcock een
land van Alpen en nieren.
Alpen om er, zoals in „Secret
agent" van af te vallen, me
ren om in te verdrinken. Ne
derland is een land van mo
lens en regen. Dat laatste liet
hij kostelijk zien in Foreign
correspondent" uit 1940 als
hij een Amsterdams plein
„nabootst". Het regent en
van het plein is alleen een
zee van opgestoken paraplu 's
te zien. Ongewild komisch is
in deze scène in Nederlandse
ogen de politieagent, met een
ouderwets klapperbord het
verkeer regelt. Als hij het
rode stopsignaal omdraait
verschijnt een vlak met het
woord „Ga" er op. Hitchcock
mag gan een perfectionist
zijn, in 1940 was er blijkbaar
in Hollywood niemand die
hem op dit „schoonheidsfou
tje" kon wijzen.
Wending
Hitch's manier van werken,
zijn neiging om het verhaéil
een andere wending te geven
als hem plotseling een groots
visueel grapje invalt, maakt
het voor scenarioschrijvers
vaak moeilijk om met hem
samen te werken. Raymond
Chandler, een van de cory-
pheeën van de Amerikaanse
hard-boileddetective-
school, schrijft in een van
zijn brieven over zijn mede
ven. Dat is dan ook gebeurt,
waarbij criticus en regisseur
Francois Truffaut, die hem
dagènlang interviewde over
zijn werk, waarschijnlijk de
meest volledige bijdrage le
verde. Hitchcock privé is
voor een man, die met een
zeker satanisch genoegen de
bioscoopganger de stuipen op
het lijf probeerde te jagen,
een heel andere figuur. Al
meer dan vijftig jaar geluk
kig getrouwd met Alma Re-
ville, die hem als scriptgirl in
zijn beginperiode terzijde
stond en als scenarioschrijf
ster hem in vele latere films
assisteerde, leven de Hitch-
cocks een rustig en afgezien
van hun enorme keuken met
opzienbarend gevulde koel
kast en wijnkelder, weinig in
de publiciteit. Ze hebben één
dochter, Patricia, die in
„Strangers on a train als het
nogal dikke, gebrilde meisje
eens - nu bijna een kwart
eeuw geleden - een niet on
Alfred Hitchcock bij zijn oeu
vre. „Family plot" was zijn
53e film. Komt er nog een vie
renvijftigste
De „master of suspense" in
een van zijn karakterestieke
houdingen.
belangrijke rol vervulde,
voor de rest heeft Hitchcock
het oude Engelse gezegde
„My home is my castle" ook
in Hollywood aardig weten te
handhaven.
Net als Chaplin, die tot op
hoge leeftijd met filmplan
nen rondliep, denkt Hitch
nog niet aan rust nemen. Of
het ooit tot een 54e film zal
komen, is een vraag die al
leen de tijd zal kunnen be
antwoorden.
Maar ook als het nooit zover
zou komen, Hitchcock heeft
zijn publiek op onnavolgbare
wijze al zoveel kijkgenot ver
schaft, dat zijn naam in de
geschiedenis van de film zal
blijven voortbestaan als een
van de allergrootsten wan
neer het er om ging de toe
schouwer bezie te houden.
OTTO MILO
4
