concurrentie
Probeert te
ïjrofiteren van
erbodHalcion
s?
£etdóc@ouui/nt
Kardinaal Ottaviani (88)
in Vaticaanstad overleden
Vakantie:
een zwart gat
van gedwongen
niets doen
Russisch staa tscircus
brengt spanningelegance
en een razend tempo
Vraagtekens
bij oliecrisis
™NNENLAND/BUITENLAND
LÊIDSE COURANT
ZATERDAG 4 AUGUSTUS 1979 PAGINA 7
NISTERIE BEZORGD
Ttda
'olgl
ne/^
(Van onze parlementaire
redactie)
!N HAAG Andere farmaceutische
Irijven, met name Hoffmann-La Roche,
n momenteel hun uiterste best in het
te springen, dat is ontstaan door het
rlopige verbod van het slaapmiddel
,lcion, een product van de Amerikaanse
ma Upjohn. Op het ministerie van
lksgezondheid maakt men zich daar
istig zorgen over, omdat het wel eens
zou kunnen zijn dat andere slaapmid-
len van de „nieuwe generatie" dezelfde
werkingen hebben als Halcion: angst-
:standen, depressies en overgevoelig-
id voor licht en geluid.
c jt departement zou daarom graag zien, dat
Sen zich niet laten beïnvloeden door de ver
ben woordigers van de concurrenten van Up-
n. Een woordvoerder van het departement
iden moeten zijn van de gevaren van slaap-
ddelen, waarvan de werking „toch eigenlijk
^6t tewee£brenSen van een lichte
jlgens betrouwbare schattingen loopt het aan-
mensen, dat elke avond een slaappil in
kt emt, in de vele honderdduizenden, terwijl
op t er vanuit medisch gezichtspunt niet meer
n een paar duizend zouden mogen zijn.
een arts tot de conclusie komen, dat een
echt een slaapmmiddel nodig heeft, dan
®^nt hij, aldus het departement, goed te letten
eventuele bijwerkingen. Worden die gecon-
iteerd, dan hoort het ministerie dat graag zo
el mogelijk.
ilgens de woordvoerder doen artsen er daar-
i niet verstandig aan de weg van de Haagse
kychiater Van der Kroef te volgen, die zijn be-
■ÜÈndingen in de publiciteit bracht. Daardoor
i^fordt zo'n onrust en sensatie veroorzaakt, „dat
een redelijke nieuwe beoordeling van een mid
del ontzettend moeilijk wordt", aldus de woord
voerder. Dit soort uitlatingen heeft bij Upjohn
enige verbittering teweeg gebracht. Een woord
voerder van het bedrijf zei het gevoel te heb
ben dat Halcion te vergelijken is „met Barber
tje, die moest hangen....". Naar zijn mening is
Upjohn het slachtoffer geworden van een het
ze, wat des te moeilijker te verteren zou zijn,
omdat ook de deskundigen van het departe
ment er blijk van geven evenmin veel vertrou
wen te hebben in de andere soortgelijke midde
len.
De woordvoerder was het volledig eens met het
departement, dat elk slaapmiddel bijwerkingen
kan vertonen („alleen niet in die mate als nu
wordt beweerd"). Upjohn kan het dan ook
moeilijk verkroppen, dat de concurrentie nu de
gelegenheid krijgt haar eigen producten te
pousseren ten koste van Halcion.
Volgens de woordvoerder heeft met name
Hoffmann-La Roche, die door het op de markt
komen van Halcion aanzienlijke omzetverlie
zen zou hebben geboekt, deze kans met beide
handen aangegrepen. Overigens was Mogadon,
dat door Hoffmann-La Roche wordt gemaakt,
nog steeds, ondanks Halcion, het meest ge
bruikte slaapmiddel in Nederland. Van het Up-
john-middel zijn er sinds de introductie in de
cember 1977 22,5 miljoen pillen verkocht, wat
betekent dat ongeveer 750.000 Nederlanders het
middel hebben geslikt.
Mogadon en Halcion behoren beide tot de
„nieuwe generatie" slaapmiddelen, de zoge
noemde benzodiazepines. Dat geldt ook voor
middelen als valium en librium, die ook door
Hoffmann-La Roche worden geproduceerd. De
benzodiazepines zijn in de plaats gekomen van
de vroeger gebruikte barbituraten, zoals Veron
al, Luminal, Soneryl en Membutal, die vooral
verdrongen werden, omdat ze bij langdurig of
te groot gebruik leidden tot vergiftigigsver-
schijnselen.
§prevaren LPG-terminal
tii'ef goed onderzocht
^OTTERDAM (ANP) De gevaren van een centrale LPG-
-jrninal in de Rotterdamse Europoort zijn niet goed onder-
•cht. De LPG-nota, die de ambtenaren van Rotterdam,
ijnmond en de provincie hebben opgesteld, gaat met de ri-
co-berekening voorbij aan een aantal essentiële gevaren
m de aanvoer van vloeibaar gas.
It is de mening van de regionale inspectie voor de volksge-
indheid in Zuid-Holland over een studie naar de plannen van
11iell en BP om een aanvoer-terminal voor butaan en propaan
bouwen op de westelijke rand van de Europoort. De inspectie
ver/10*1 trouwens dat er een „masterplan" moet komen: een cen-
bbepal overzicht van alle gevaarlijke projecten die bij de industrie
wee) stapel staan.
15 ja inspectie houdt het erop dat er bij ongelukken „zeer ernstige
al 'ivolgen" kunnen optreden voor de omgeving. Ook het domino-
;htsjfect (volgens Shell en BP uitgesloten) speelt daarbij een rol.
ver de afvoer per pijpleiding zegt de inspectie dat ook hieraan
zijn verbonden.
ambtenaren die de LPG-nota hebben opgesteld, zijn sterk te-
jötn een LPG-terminal voor de kust, waarvoor gastankers uit de
zouden moeten komen. Afwijzing van het LPG-project
bovendien een kans op een ongecontroleerde groei van
'«"Hè kleine terminals die thans in gebruik zijn in het Rotterdamse
AMSTERDAM Wie van
circus houdt kan er niet om
heen: Het programma van
het Russisch Staatscircus,
dat vrijdagavond aan het be
gin van een Nederlands
tournee zijn première be
leefde in het Amsterdamse
Carré, moet men gezien heb
ben! Want die Russen weten
wat circus is: élégance, ra
zend tempo, spanning, sensa
tie en vooral een enorme
vaardigheid op elk gebied.
Het zou overdreven zijn te
stellen wat de Russen zelf
wel doen dat het Staats
circus van Moskou uitslui
tend de allerbeste nummers
heeft geselecteerd voor dit
optreden in het westen. Zij
weten zelf ook heel goed, dat
een programma met alleen
maar knallers niet voldoet,
er zijn altijd hoogtepunten
nodig.
Doch ook de nummers, die
de opzienbarende verrich
tingen omringen, bewegen
zich altijd nog boven het ge
middelde niveau. De luchta-
crobatiek aan een hangende
perch e, de jongleursgroep
die tevens een heel fraai
draadnummer brengt, de
hondendressuur die welis
waar wat wild gaat, maar zo
te zien toch niet tot ongenoe
gen van de dieren, de beren
die zowel antipodisten als
requisiteurs zijn, de drie
kleine en buitengewoon in
telligente olifanten, het is al
lemaal zeer verzorgd, zeer
knap, niet steeds uniek maar
toch een lust voor het oog.
En zelfs om de clowns valt
te lachen. Ook om Oleg Po
pov, die een grote naam
heeft en deze thans beter
waar maakt dan bij vorige
optredens in ons land. Welis
waar maakt hij zich er een
beetje van af in zijn draad
nummer en weliswaar ont
komt hij niet geheel aan
herhalingen van vorige op
tredens, maar als reprise
clown smeedt hij op kostelij
ke wijze de nummers aan
een.
Na de pauze komen de ka
nonnen. Een nummer aan
de vliegende trapeze, die de
bezoekers beurtelings doet
gillen van het lachen en van
de schrik. Het is een geheel
nieuw nummer, niet met
veelvuldige salto's, maar wel
met een griezelige vermetel
heid. Voorts een jongleur te
paard, eerst in een rustig
sukkeldrafje, daarna op de
rug van een paard in razen
de vaart waardoor de man
bijna horizontaal staat. En
tenslotte een groep van zo'n
vijftien acrobaten, die onder
meer met springplanken tot
vijf hoog vliegen. En dat al
les ondersteund door een ij-
zersterk orkest.
Het publiek in Carré ein
delijk weer eens terug in
oorspronkelijke staat, name
lijk als circusgebouw was
met zijn applaus bijna niet
tot bedaren te brengen. Te
recht, zo zal iedereen die de
voorstellingen in Amster
dam, Eindhoven, Gronin
gen, Rotterdam, Arnhem en
Zwolle gaat bezoeken, moe
ten erkennen. Zo'n circus-
feest ziet men niet dikwijls.
JO SMITS
NEDERLAND en West-Duitsland slagen er niet in de afge
sproken hoeveelheid van vijf procent te besparen op hun
energieverbruik. Dat hebben de deze week beschikbaar ge
komen cijfers duidelijk gemaakt. Premier Van Agt trok zich
enige weken geleden niets aan van de luide roep om serieuze
besparingsmaatregelen, die een kamermeerderheid van CDA
en PvdA in het parlement liet klinken. Zijn argument was
toen dat in West-Duitsland de gewenste besparing werd be
reikt zonder dat de regering in de Bondsrepubliek een pak
ket dringende maatregelen op tafel had gelegd. Dat argu
ment van onze minister-president houdt nu nieuwe cijfers
beschikbaar zijn geen stand meer.
De mislukte vrijwillige besparing zou logischerwijs voor
CDA en PvdA aanleiding moeten zijn de luide roep van eni
ge weken geleden te vervangen door een angstkreet, maar
het is de vraag of de huidige omstandigheden wel aanleiding
geven voor zo'n actie. De berichten over de teruggekeerde
stabiliteit op de oliemarkt en de zeer gunstige verlopende
voorraadvorming voor de komende winter, gecombineerd
met gegevens over de zo ongeveer uitpuilende opslagtanks
voor ruwe olie in Rotterdam en de berichten over de ver
koop van benzine tegen stuntprijzen in West-Duitsland, doen
op zijn zachtst gezegd het vermoeden rijzen dat het met die
schaarste nog al meevalt.
Oliemaatschappijen voelen er nog niets voor om de
afleveringsbeperking van vijf procent te gaan intrekken, met
het argument dat het nu wel goed gaat, maar dat bij de min
ste of geringste onrust binnen de opec de olievoorziening
weer onzeker wordt. In principe is dat een realistische bena
dering, maar betwijfeld moet worden of de huidige hamster
neiging van de maatschappijen in zo'n geval soelaas biedt. De
labiele verhouding tussen het Westen en de Arabische we
reld is veel meer een aanleiding om degelijke besparing
smaatregelen op langere termijn te nemen en het onderzoek
naar alternatieve energiebronnen te bespoedigen, dan een
reden tot het opvoeren van de, als de nood aan de man komt,
toch vrij snel uitgeputte voorraden.
WlE het Nederlandse volk op dit moment wil overtuigen
van een komende fatale energiecrisis en de noodzaak van
energiebesparing op korte termijn, heeft heel wat uit te leg
gen. Het afbrokkelen van de in crisistijden zo machtige vrije
oliemarkt, de ongekend hoge winstcijfers van de oliemaat
schappijen juist in de periode dat de schaarste van elke
spreekgestoelte in de wereld breed werd gepredikt en de
verkoop van benzine tegen stuntprijzen in West-Duitsland
dit zal in zo'n geval allemaal uitgelegd en verklaard moeten
worden. Het is de vraag of er op het Binnenhof één politicus
te vinden is die daartoe in staat is.
Kardinaal Ottaviani
VATICAANSTAD In zijn apparte
ment in het Vaticaan is gisteren, 88
jaar oud, overleden kardinaal Alfredo
Ottaviani, vele jaren prefect van het
Heilig Officie, thans de Congregatie
voor de Geloofsleer. Sinds 1968, toen
hij als zodanig aftrad, verdween hij uit
de openbaarheid, mede als gevolg van
een toenemende verslechtering van
zijn gezichtsvermogen, die hem de laat
ste jaren praktisch blind maakte.
Kardinaal Ottaviani heeft een vooraan
staande rol in de kerk vervuld. Geboren
als zoon van een bakker in de Romeinse
volkswijk Trastevere bracht hij het tot
drievoudig doctor en wel in de filosofie,
theologie en kerkelijk recht, was twaalf
jaar professor aan het Romeinse grootse-
i en begon daarna zijn loopbaan bij
de curie met als afsluiting in 1959 de top
van het Heilig Officie.
In deze functie belast met het bewaken
van de zuiverheid van de leer, verkreeg
hij de bijnaam „waakhond van het ge
loof", wegens zijn krachtige verdediging
van wat hij noemde het echte rechtzinni
ge geloof van de kerk. Tijdens het tweede
Vaticaans concilie speelde hij een zeer be
langrijke rol aan de zijde van de orthodo
xe vleugel.
Maar ook stond hij internationaal bekend
als een mens met een warme, persoonlijke
belangstelling voor iedereen met wie hij
ifi aanraking kwam. Vooral was dat wan
neer hij in zijn vrije uren al zijn aandacht
besteedde aan de Romeinse straatjeugd.
Hij was ook vaak te vinden in het wees
huis "Oratorio San Piëtro" voor Romeinse
jongens.
Zijn opvattingen heeft kardinaal Ottavia
ni zeer duidelijk neergelegd in zijn boek
„II Balaurdo" (Het Bolwerk), waarin hij
zich zeer scherp keert tegen de secularisa
tie als bron van alle onheil en tegen het
laïcisme, waardoor hij de wereld en de
menselijke beschaving tot in de wortels
bedreigd zag.
Scherp trad hij op tegen theologen, die hij
niet vertrouwde. Hij heeft er velen ver
oordeeld, waarbij zijn wijze van optreden
felle kritiek opriep. Tijdens het concilie
verweet kardinaal Frings van Keulen aan
Ottaviani methoden, die schadelijk waren
voor de kerk en ergerlijk voor niet-katho-
lieke christenen. Begin 1968 trad hij, 77
jaar oud af, opgevolgd door kardinaal Se-
per.
Nigeria dreigt
uit Gemenebest
te treden
LUSAKA Nigeria heeft
gisteren gedreigd uit het Ge
menebest te treden als er
geen bevredigende oplossing
komt voor het Rhodesische
vraagstuk. Nigeria, het
machtigste land van zwart
Afrika, zal de conferentie
van de Gemenebestlanden in
de Zambiaanse hoofdstad
Lusaka als mislukt beschou
wen als er niets concreets
uit komt.
In een verrassend gematigde
toespraak drong president Ny-
erere van Tanzania, de leider
van de zg. Frontlijnstaten, aan
op het houden van verkiezin
gen onder internationaal toe
zicht en op het vormen van
een Gemenebestfonds dat de
blanken moet helpen die niet
onder een zwart meerder
heidsbewind wensen te leven.
1/8
den,MSTERDAM Wanneer Ne-
erland dit weekend met de
Duwvakkers massaal van va-
)n (^antie terugkeert, valt er1 een
l8 ierkwaardige balans op te ma-
fen. Ongeveer een kwart van
11e gezinnen komt thuis met
jieer problemen en conflicten
an men had toen men de deur
pgelucht achter zich dicht sloeg.
Iverspannen van vakantie, jaze-
jer. De paradox is dit jaar duide-
enjjk aan het licht getreden en de
de larmcentrale van de ANWB
er van mee te praten. Een
van de hulppost
doch het Franse Lyon gewaagt
elfs van een echtpaar dat hui-
EJ&nd smeekte om toch alsjeblieft
H> snel mogelijk weer naar de
Hleespotten van het vaderland te
Hunnen worden gerepatrieerd.
zoeFemiddeld één triest geval per
484lai>. schat het ministerie van
luitenlandse Zaken. Het ver-
chijnsel grijpt zo zorgwekkend
Jm zich heen dat touroperators
'jjzeg maar: grossiers in vakantie-
pl) er toe over zijn gegaan de
iulp in te roepen van psycholo
gische adviseurs.
ij het Nederlands Wetenschappe-
[jk Instituut voor Toerisme in Bre-
la heeft de ontwikkeling ertoe ge-
^id dat men deze week is begon-
len met een experimentele oplei-
'ing van deskundigen die raad we-
n met de problematiek. Binnen
izienbare tijd zullen de grote va-
Vakantiebestemmingen bemand zijn
I8pet experts aan wier begrijpend
or dolgedraaide vakantievierders
:unnen uithuilen. De alarmcentra-
van de ANWB, reeds uitgerust
et twee artsen, denkt er serieus
n ook een psycholoog of psychia-
r in dienst te nemen.
Ir klinken sussende geluiden in de
ant van: „Die overspannenheid
•treft vaak mensen tegen wie de
kter heeft gezegd dat ze er eens
in poosje tussenuit moeten - men-
n dus die de kiem van overspan-
ling al in zich dragen".
KWART VAN GEZINNEN
EXTRA GESPANNEN TERUG
ILLUSIE
Andere gezaghebbende stemmen
echter blijken in een meer sombere
toonsoort gezet. Dan heet het:
„Veel mensen boeken al in septem
ber hun vakantie voor het volgen
de jaar. Dat is een brok emotie, een
illusie waar ze naar toe leven.
Zoiets is erg kwetsbaar. Er hoeft
maar een kleinigheid mis te gaan
en de illusie stort in elkaar. Die de
sillusie wreekt zich dan in spannin
gen en leidt tot conflicten". Van
psychiater Verhoeff, hoofd van de
afdeling volwassen en acute psy-
k chiatrie van de Amsterdamse GG
en GD, komt de uitspraak: „Vakan
tiegangers vallen na het druk en
gespannen bezig zijn in een soort
zwart gat van gedwongen niets
doen, met alle gevolgen vandien".
Deze deskundige wijst er boven
dien-op dat men de vakantie vaak
aangrijpt als een ontsnappingsmo
gelijkheid voor problemen op het
werk of in de huiselijke verhoudin
gen. Maar juist tijdens de vakantie
zit men boven op elkaar, afgesne
den van de vertrouwde omgeving,
klein behuisd in tent, caravan,
boot, hotelkamer of appartement.
Geen wonder, aldus dr.Verhoeff,
dat de spanningen zich dan ontla
den en dat de opgekropte gevoelens
opeens naar buiten breken. Vakan
tie is meestal geen geschikte oplos
sing vóór probleme^i en spannin
gen die men een h3el jaar lang in
gezia en werk heeft opgelopen".
De mensen realiseren zich veel te
weinig wat er tijdens de vakantie
kan gebeuren, waarschuwen ex
perts als adjunct-directeur Kosters
van het Nederlands Wetenschappe
lijk Instituut voor Toerisme en Re
creatie. Alleen het verblijven in
een andere omgeving al, brengt
spanningen met zich mee. Het ge
zin is opeens compleet. De man die
normaal werk£ moet nu perma
nent aanwezig zijn. De kinderen
missen de uitlaatklep van de
school. Alles speelt zich af op lutte
le vierkante meters. Wanneer men
niet gewend is met elkaar om te
gaan, kunnen er snel problemen
rijzen. Directeur Zwarte van de
Stichting Recreatie heeft het beeld
nog somberder gekleurd met de
overpeinzing: „Men weet domweg
niet wat te doen met de vrije tijd.
Wanneer men met vakantie gaat, is
men vermoeid van het werken.
Men gaat djrect op reis^Men staat
soms urenlang in files. De kinderen
achter in de auto worden verve
lend. En dan komt men vaak op
kampeerterreinen waar de mensen
zo opeengepakt staan, dat het ver
blijf er ellendiger is dan thuis. Men
zit op eikaars lip. Men moet fluiste-.
ren. Men wordt op de vingers ge
keken. Dat geeft spanningen die tot
heel nare dingen kunnen leiden.
Het is niet altijd even plezierig met
vakantie te gaan. Het normale lee
fritme van een jaar wordt opeens
doorbroken. Je ziet elkaar in het
gezin vaker dan gewoonlijk. Je
wordt gedwongen elkaar te leren
kennen. Je kunt niet weg".
FOLDERS
Het jaarlijks op vakantie gaan,
vaak ver over de grens, is volgens
psychiater Verhoeff een vrij mo
dern verschijnsel dat een heel bij
zondere plaats is gaan innemen in
ons sociale leven. Steeds meer leeft
men toe naar de zonnige verlok
kingen die de folders beloven.
Naarmate het tijdstip van vertrek
naderbij komt, spant men zich
drukker in om een leeg bureau of
een schoon huis achter te laten.
Men bouwt als het ware een schuld
op om prettig met vakantie te kun
nen gaan. Geen wonder dat veel
mensen weer tijd nodig hebben om
bij te komen. De mening van di-
trecteur Baay van Recreatie Centra
Nederland tenslotte. „We moeten
het taboe doorbreken dat je in de
vakantie geen spanningen mag
hebben - dat een vakantie alleen
maar mooi en fijn moet zijn. Als je
dat wel verwacht, barst de bom
juist vaak sneller. We moeten het
gewoon gaan vinden dat je niet te
hoog gespannen verwachtingen
van die vakantie hebt. Vakantie is
nu eenmaal geen paradijs, maar
een hogedrukpan, waarin reeds be
staande propblemen soms makke
lijker boven tafel komen. Vakan
tiegangers dienen meer werkelijk
heidszin te krijgen".
PIET SNOEREN
