is liefde
n
luxe
5 en slot
leve
de
liefde
of e
elke
het Ons woord liefde is
verwant met het
gotische „liufs" dat
„beantwoordend aan"
betekent, met het
,||n Latijnse „lubet" dat
Jgn „zoveel wil zeggen als
■q (J »hel 's m'i
öen aangenaam" en met
het Sanskritische
en d n|ubhyati" dat staat
inn(, voor „hij verlangt".
>q sti Roer deze drie
de begrippen stevig door
1 q, elkaar, leng het
mengsel aan met
romantiek, maak het
op smaak af met een
scheut seks en er
ontstaat inderdaad
'ets dat lijkt op wat wij
lun bedoelen als we het
rpgp, woord liefde in de
vana mond nemen. Maar
0 een lange
vaj ontwikkelingsgang
iele) heeït hel menselijk
I voelen moeten
l0nq doormaken voordat
va„ het zover was en er
h00( bestaat geen enkele
n VQ garantie dat de
geslachten die komen
|it r zullen, dezelfde
inhoud aan hun
woorden zullen geven
als ze zeggen: „Ik
houd van je".
Integendeel, sinds
onze zestiger jaren
toen de pil voor velen
een einde had
gemaakt aan de
koppeling van
J| lustbeleving en
vruchtbaarheid, zijn
zich al ingrijpende
,,jjk,!veranderingen af gaan
J -tekenen en als gevolg
van de gewijzigde
opvattingen over de
„normale" liefde,
kregen ook
„afwijkende"
relatievormen hun
kans. De liefde is
dood, leve de liefde;
helemaal zover is het
iog niet, maar het lijkt
die kant uit te gaan.
lkijUAan deze ontwikkeling
JTis het laatste artikel in
tor? onze serie van
over de liefde gewijd.
jferj
DEN HAAG „Liefde is in velerlei opzichten de
fundamentele kracht tot zelfwording.
Liefdesbekwaamheid dient beschouwt te worden als
kenmerk van persoonlijke volwassenheid". Aldus de
moraal-theoloog dr. R. van Kessel. En: „Het is de liefde
die tot de diepste waarneming van waarden en
mogelijkheden in staat stelt. In zijn radicaliteit is de liefde
de diepste inspiratiebron tot menselijkheid en cultuur en
de ziel van alle verdere moreel goede kwaliteiten zoals
het vermogen om met inzicht te handelen en
rechtvaardigheid. De wezenlijke betekenis van de liefde
blijkt ook uit de integrerende werkihg die hij uitoefent op
de verschillende mogelijkheden van de menselijke
persoon: verstandelijkheid, wil, gevoel en lichamelijkheid
die hij met elkaar in beweging zet, ontwikkelt en
harmonisch doet samenwerken".
Zo hooggestemd zal het paartje niet denken dat in de
klaver fluistert: „Ik ben helemaal smoor op je". Noch rijst
uit de wereldliteratuur die toch voor 90 procent of meer
aan het verschijnsel liefde is gewijd, zo'n rooskleurig
beeld op. De drama's van Shakespeare vormen een
staalkaart van de ellende die het allemaal geven kan:
Romeo en Julia, Hamlet en Ophelia, Othello en
Desdemona, Antonius en Cleopatra, Troilus en Cressida,
Macbeth en zijn bloeddorstige Lady. „Liefde is de
wijsheid van de dwaas en de dwaasheid van de wijze"
(Samuel Johnson).
Maar toch. Overal wordt gevrijd. Overal wordt in groepen
geleefd waarbinnen liefde de band is die bindt. Dat zijn
klaarblijkelijk vereisten voor de mens, wil hij als soort
overleven. Dat ligt vast, aangeboren. Alleen de manier
waarop verschilt van plaats tot plaats en van tijd tot tijd.
In de hedendaagse westerse wereld lijken tijden en
plaatsen echter m elkaar over te vloeien, met Nederland
vooraan in de spits. Zelden in de geschiedenis zal de
gedaante van de liefde zo kaleidoscopisch zijn geweest
als nu: de ijzeren normen in de boerderijen van Staphorst
naast de elastieken patronen in de Amsterdamse
kraakpanden; begrip voor pedofielen bij sommige
rechters tegen onbegrip voor homofielen bij sommige
bisschoppen; strikt monogame huwelijken op een
steenworp van communes; Anton Heijboer en zijn vier
bruiden contra Mathilde en haar verafgoding van Carel
Willink. Maar allemaal worstelen ze met hetzelfde dat
door de leden van het Amerikaanse Daytop Village
Theatre (voormalige drugsverslaafden) als volgt verwoord
is: „Zolang een mens niet in de ogen en het hart van een
ander met zichzelf geconfronteerd wordt, is hij op de
vlucht. Zolang hij die ander niet in zijn geheim laat delen,
is hij voor dat geheim niet veilig. Wanneer hij bang is
door anderen gekend te worden, kan hij noch zichzelf
noch de ander kennen. Hij zal eenzaam zijn".
Eeuwigheidswaarde
In zulke woorden klinkt iets van eeuwigheidswaarde door,
welke vormen de liefde ook aanneemt. Nu is in ons
cultuurpatroon ongeveer 95 procent van de
partnerkeuzes, zowel voorlopig als definitief,
heteroseksueel van aard: jongen bij meisje, man bij
vrouw. En ofschoon de tand van de moderne tijd danig
aan het huwelijk als maatschappelijk instituut blijkt te
knagen, zal het de eerste tientallen jaren toch wel de
belangrijkste relatievorm blijven, schatten deskundigen.
Maar dan zou het er aldus uit moeten zien, vindt de
bekende Nijmeegse psycholoog prof. dr. A. Terruwe: „Dit
is het beeld: niet van de man, overheersend de vrouw;
niet van de vrouw, overheersend de man. Het is het beeld
van de menselijke twee-eenheid, de twee-zaamheid. De
eenheid waarbinnen ieder zijn mag die hij is: de
zelfstandige man en de zelfstandige vrouw, in overgave
op eigen wijze zichzelf blijvend, maar volkomen geordend
tot elkaar, in volstrekte opening elkaar bevestigend".
Prof. Terruwe maakt in haar boek „Tweezaamheid in het
huwelijk" onderscheid tussen geestelijke en
De drama's van Shakespeare, zoals hier Romeo en Julia,
set liefde allemaal geven kan.
gevoelsliefde. „De mens is een geestelijk en een zinnelijk
wezen en in die beide sferen is er een aanleg waardoor
men zich op anderen kan richten. In het geestelijke is dit
de wil en met die wil kan men iets of iemand liefhebben.
Met de geestelijke liefde houdt men bijvoorbeeld van
God en wil men alles wat God verlangt. Ook van de
vrouw kan de man met die geestelijke liefde houden. Het
zal hem ertoe brengen haar welzijn in alles te behartigen,
haar gelukkig te willen maken, haar in niets verdriet te
willen doen, voor haar te willen zorgen, haar te willen
helpen, haar in alles trouw te zijn. Kortom: de volkomen
vormen een staalkaart van de ellende, die het verschijn-
wilsgerichtheid van de partners op elkaar".
Maar dat is, hoe prachtig en compleet het ook klinkt, niet
voldoende, vindt prof. Terruwe. „Naast deze geestelijke
liefde bestaat er een gevoelsliefde: de liefde die gewekt
wordt, niet door een geestelijk goed. maar door een
zinnelijk goed en die zich ook allereerst door gevoelige en
voelbare uitingen manifesteert, aangezien de reactie
uiteraard in dezelfde sfeer ligt als de prikkel. Zo houdt
bijvoorbeeld een moeder van haar kind en zo is er ook
een gevoelsliefde tussen man en vrouw, een liefde die
zich gewoonlijk het eerst openbaart in de vorm van
verliefdheid, maar die ook wanneer de verliefdheid wijkt,
als gevoelsliefde steeds, heel het leven door. moet
groeien, zich moet ontwikkelen om daarin, in wederzijds
samenvloeien, een volmaakte eenheid tot stand te
brengen".
Als twee waters
Slotsom: „De vreugde van de liefde bestaat daarin dat
men de liefde van de ander voelt, dat de liefde van de
man tot de vrouw en van de vrouw tot de man ook in de
gevoelssfeer samenvloeien zoals twee waters die zich
geheel met elkaar vermengen. Daardoor wordt de liefde
bevredigd, bereikt hij datgene waarop hij gericht is, komt
er gevoelsvoldoening en rust en blijheid... Liefde verlangt
noodzakelijk wederliefde. Liefde wil verenigen en
vereniging kan er alleen zijn als de liefde wordt
beantwoord en in eenzelfde overgave wordt
opgevangen". Helaas staat tegenover dit ideaalbeeld de
treurig stemmende uitspraak van de seksuoloog dr. J.
van Ussel: „Ongelijkheid en liefde zijn als water en vuur.
De ongelijkheid tussen man en vrouw is wellicht de
belangrijkste oorzaak van relatieproblemen. Maar haast
niemand ziet dit duidelijk omdat onze gevoeligheid voor
machtsverschillen is afgestompt".
Hoe zit het dan met de even hard geprezen als misprezen
seksuele revolutie? Hij begon na de Tweede
Wereldoorlog in de Verenigde Staten toen ongeveer 2
miljoen jonge Amerikanen, teruggekeerd van de
oorlogstonelen in Europa en de Stille Zuidzee, zich met
enthousiasme („wij hebben het overleefd") in het huwelijk
stortten, in menselijke en seksuele binding. De vaak
overhaast gesloten verbintenissen liepen op bittere
teleurstellingen uit. Bovendien barstten kort achter elkaar
de koude oorlog en de „smerige" oorlogen via Korea en
Vietnam los. De stemming uit het decadente rijk van
Lodewijk de Zonnekoning leek teruggekeerd. Na ons de
zondvloed.
Commercie
„De jacht op seksuele avonturen werd steeds feller",
aldus de cultuur-historicus Paul Frischauer. „ledereen
probeerde uit dit leven dat zo kort en vol gevaren scheen,
alle genot te puren dat er in zat. Wie niet over de
gelegenheid beschikte of over de moed om lijfelijk deel te
nemen aan de drijfjacht op seks, bevredigde de zinnen
tenminste in zijn fantasie. De commercie onderkende de
trend en sprong erop als een bok op de haverkist. Zachte
porno werd harde porno. Mini-rok werd doorkijkbloes.
Waar we onze blik ook heen richten", zegt Frischauer,
„wij ontmoeten er het verval van achterhaalde seksuele
zeden en gedragspatronen. Maar wat is nu eigenlijk
seksuele omwenteling? Voorspel van een wereldrevolutie
die een volslagen verandering in leefgewoonten en
gebruiken van de mensheid met zich mee zal brengen?
Of alleen maar het naspel van de sociale omwenteling in
het zog van de wereldoorlogen? Zal de door seksuele
opvoeders geëiste onbevangenheid en natuurlijkheid in
het geslachtsverkeer de liefde doden, zal zij de jeugd
verleiden tot bandeloosheid zoals veel sociologen vrezen,
zal zij leiden tot ontbinding van elke menselijke band en
gemeenschap die. in de drang naar steeds grotere
vrijheid, als remmende ketenen zouden kunnen worden
gevoeld? Zal men, door de overvloed van seks en porno,
niet naar steeds feller prikkels verlangen die tenslotte
walging en verveling enerzijds en afschuwelijke verruwing
anderzijds ten gevolge hebben?".
Veel liefde gaat verloren in de wind en wat de wind wil,
zullen wij nooit weten.
Daarom, voordat we elkander weer vergeten, laten we lief
zijn voor elkander, kind.
(Leopold)
PIET SNOEREN
Balancerend op
middelpuntvliedende
iüSs kracht
Veel arm- en
polsblessures
door vallen
met
schaatsplank
Skateboarding ofwel het
rijden op een schaats
plank is bepaald niet on
gevaarlijk. Dat hebben
artsen en ziekenhuizen
terdege ervaren toen dit
tijdverdrijf verleden jaar
via Engeland uit de VS is
komen overwaaien. In de
VS zijn ten gevolge van
ongelukken met de
schaatsplank in 1977 on
geveer 106.000 personen
in het ziekenhuis terecht
gekomen. Tot dusverre
hebben 25 personen het
léven gelaten. Aldus een
mededeling van de Stich
ting Bio-Wetenschappen
en Maatschappij.
Het Zuiderziekenhuis in
Rotterdam heeft gegevens
bijgehouden over schaats-
plankongelukken. Vooral
tijdens de schoolvakanties
is een toeneming van het
aantal ongelukken waarge
nomen. Inmiddels is de
schaatsplank op de open
bare weg verboden. Om
die reden alleen al zouden
er meer speciale banen
moeten zijn, maar of een
verdere stimulering van de
schaatsplank gewenst is, is
nog maar zeer de vraag.
In Nederland zijn in 1978
ongeveer 40.000 schaats-
planken verkocht. Dat is
niets vergeleken bij de 45
miljoen, die in de VS over
de toonbank zijn gegaan,
maar daar is het skatebo
arding verheven tot een of
ficiële sport, waaraan on
geveer zo'n 20 miljoen
mensen hun plezier bele
ven.
Veel privé-zwembaden in
de VS staan leeg en wor
den gebruikt als schaats-
plankbanen, waarbij het de
kunst is om met grote
snelheid vanCit de diepte
via een steile helling, met
drie van de vier wielen bo
ven de rand van het bassin
uit te komen. Daarbij kan
het gaan om snelheden
van dicht bij de 100 kilo
meter per uur. Ook een
geliefd tijdverdrijf is het
oprijden tegen de binnen
wanden van een rioolbuis
met een doorsnede van
tenminste vier meter.
Over de kop
Inmiddels is in Engeland
de rage aan het voorbij
gaan. Een in een van de
volksbuurten van Londen
aangelegde schaatsplank-
baan trekt momenteel veel
minder belangstelling dan
verwacht was. Er zijn zelfs
al schaatsplankfabrikanten
over de kop gegaan.
Zoals gezegd zijn in de VS
maar liefst 106.000 men
sen als gevolg van onge
lukken met schaatsplan-
ken, het ziekenhuis in ge
draaid. Daar waren ernsti
ge gevallen bij, zoals her
senletsels met blijvende
halfzijdige verlammingen,
beschadigingen aan de
wervelkolom en scheuren
in milt en nieren. Gebro
ken armen, gekneusde
polsen en, iets minder, ge
broken benen en gekneus
de enkels blijken typische
letsels te zijn voor schaats-
plankrijders. Meer dan de
helft van de personen, die
bij hun eerste schaats-
plankpoging gewond zijn
geraakt, was 25 jaar en
ouder: kennelijk oudere
broers of zussen en zelfs
vaders en moeders, die het
ook eens wilden proberen.
De meeste ongelukken zijn
gebeurd met jongens tus
sen de 'tien en veertien
jaar. Waar de toedracht
van het ongeluk bekend
was, was er meestal spra
ke van „oneffenheden op
het wegdek, het uitwijken
voor obstakels, het rijden
op een zacht wegdek of
het botsen tegen een
auto".
Op de afdeling heelkunde
van het Zuiderziekenhuis
te Rotterdam kregen de
artsen tijdens en na de
laatste herfstvakantie een
toevloed van schaatsplan-
kongelukken: dertig kinde
ren in zes weken tijds. Dr.
Broekhuizen trekt conclu
sies die nauwelijks ver
schillen van die van het
Amerikaanse schaatsplan-
kongevallenrapport: een
derde van het aantal ver
wondingen bestond uit ge
broken onderarmen, iets
meer dan een kwart ge
kneusde polsen en een
vijfde bestond uit gebro
ken benen. Dr. Broekhui
zen: „Dat is niet zo ver
wonderlijk. Meestal pro
beer je je val te breken
met je armen. Als je met
een hand of voet op de
grond komt kun je door de
snelheid die je hebt. een
draaibeweging maken, die
het breken of kneuzen ver
oorzaakt. Juist voor dit
veel voorkomend letsel is
de beschermende kleding
niet toereikend".
Speelgoed?
De hamvraag is of de
schaatsplank nu een sport-
attribuut of een speelgoed
is. Ir. M. F. Nuyt van de
Keuringsdienst van Waren
in Haarlem, een instantie
die zich ook bezig houdt
met het keuren van speel
goed op, bijvoorbeeld,
schadelijke verf. zegt hier
over: „Van rolschaatsen
zegt men wellicht: ja, dat is
speelgoed; bij schaatsen
zeg je weer: nee, het is
sport. Waar ligt de grens?
Bij de schaatsplank loopt
die midden over de plank
heen...".
Nederland is het enige EG-
land, dat een speelgoed-
besluit kent. In dit besluit
staan richtlijnen, die van
toepassing zijn op het ma
teriaal, gevaren en con
structie van speelgoed. De
schaatsplank komt in het
stuk niet voor, want die
was er toen nog niet. Op
dit moment is men op EG-
niveau bezig een Europese
speelgoedrichtlijn op te
stellen. Het is dan een
goed gebruik, dat de aan
gesloten lidstaten gedu
rende die tijd niets ^an
hun bestaande wetgeving
op dat gebied veranderen.
Maar het kan nog wel tot
1982 duren voor er iets
Europees met betrekking
tot speelgoed uit de bus is
gekomen.
Volgens Ir. Nuyt komt er
binnenkort als een uitvloei
sel van de EG-bepalingen
in Nederland ook een ver
plichte ongevallenregistra
tie, waardoor een gerichter
beleid mogelijk zou zijn.
„Wij doen al veel onder
zoek naar speelgoed, maar
vaak word je pas door toe
val, zoals klachten van
consumenten of ongeval
len, op onveilig speelgoed
gewezen. Dan pas doe je
onderzoek en kun je sug
gesties geven. Dat leidt
dan tot ad hoe beslissin
gen, maar dat kun je naü-
welijks een echt speel-
goedbeleid noemen".
Volgens dr. Broekhuizen is
het ook in het belang van
de schaatsplankindustrie.
dat bepaalde ontwikkelin
gen gestimuleerd worden.
„Als je meer banen maakt
in ons land, dan stimuleer
je skateboarding; als je
geen extra banen maakt,
dan zal de rage vanzelf
verdwijnen. Je moet op
een gegeven moment de
cirkel doorbreken. Overi
gens is het ongevalsrisico
van de schaatsplank reëel.
Wij moeten dus nagaan of
het risico aanvaardbaar is.
Uiteindelijk wordt voetbal
len ook volledig geaccep
teerd. ondanks het feit, dat
er tijdens één voetbalwee-
keinde alleen al vijf tot tien
enkelbreuken moeten wor
den behandeld". Het is
overigens wel van groot
belang, dat de schaats-
plankbanen behoorlijk on
der toezicht staan, zoals er
ook toezicht is in eer
zwembad.
Dr. Broekhuizen gelooft,
dat in een vorm van over
leg tussen bijvoorbeeld
overheid, consumentenor
ganisaties en artsen de ri
sico's zullen moeten wor
den afgewogen. Een der
gelijk overlegorgaan kan
zich dan ook bezig houden
met andere op dit moment
in de VS zeer populaire
sporten voor de jeugd: rol
lerskate (een veredeld
soort rolschaatsen, vaak
op dansvloeren beoefend)
en motorcycle scrambling,
races met kleine motor
fietsjes voor jongens vanaf
zes jaar. En, om dichter bij
huis te blijven, men kan
dan ook de toenemende
ongevallen bij paardrijden
en skiën nader bekijken.
Er zijn vele variaties mogelijk met de schaatsplank,
maar ongevaarlijk zijn ze niet.
