Mogelijke opvolgers koning
straks ,lid koninklijk huis'
erhullen van de waarheid
nultiple sclerose is absurd
over
boekcl Rabobank Q
Qeidó&Qowuvnt
De Arke winter.
programma's liggen
nü voor u klaar!
nenland
Tjerk Vermaning
op archeologisch
onderzoek
in Denemarken
TSONTWERP BIJ TWEEDE KAMER INGEDIEND
Ir. Bryan Matthews in De feiten over MS":
Het optimisme van
mr. Geertsema
voor het beste eruit is
LEIDSE COURANT
DINSDAG 24 JUL11979 PAGINA 9
MET SUBSIDIE
VAN VERENIGING
(Van een onzer verslaggevers)
EMMEN Tjerk Vermaning, de praktij-
karcheoloog uit Assen gaat donderdag
aanstaande op expeditie naar Sleeswijk
Holstein en Denemarken. Zijn reis
wordt gesubsidieerd door de Vereniging
Actieve Praktijk Archeologie Nederland,
de APAN. Het doel van de tocht is een
nieuwe bevestiging te vinden van
Tjerk's oude Noordzeetheorie.
De door de wetenschap verguisde, maar
door de praktijkarcheologen hooggepre
zen Tjerk Vermaning ontwikkelde die
theorie nadat hij tussen 1957 en 1960 in
Smilde opzienbarende vondsten van pre
historische werktuigen had gedaan. „Als
de Noordzee tot voor 7000 jaar een grote
laagvlakte geweest is die zich tussen En
geland en Denemarken uitstrekte", zo re
deneerde hij, „dan moeten stenen gereed
schappen van alle culturen die in Neder
land gevonden worden ook in overeenko
mende bodemlagen van Noord-Duitsland
en Denemarken voorkomen".
Deze theorie wordt sedertdien door vele
vondsten in die landen bevestigd. Aanlei
ding tot Tjerk's onderzoekingstocht naar
Denemarken is een zeer merkwaardige
steen die een van zijn kennissen, een
fossielenverzamelaar die iets van archeo
logie wist, voor hem, meebracht als va
kantiesouvenir uit Denemarken. De heer
Vermaning herkende de steen als een
clactonslag, tot dubbelschaaf geretou
cheerd en 250.000 tot 300.000 jaar oud.
Hoewel er in Denemarken al clactonge-
reedschappen gevonden zijn, was een
stuk van de grootte van deze schaaf nog'
niet bekend. De heer Vermaning wil nu
de Holsteinlagen waaruit de steen af
komstig moet zijn, aan een nader onder
zoek onderwerpen.
Tweede vuistbijl in
Noord-Nederland gevonden
EMMEN Op een stuk land tussen Emmen
en Weerdinge heeft de heer Henk Brouwer
(42) uit Odoornerveen tijdens het weekeinde
de tweede Abbevillien vuistbijl gevonden die
ooit in Noord-Nederland werd aangetroffen.
Het stuk gereedschap uit de oude steentijd is
gisteravond gedetermineerd door Tjerk Ver
maning, die de ouderdom van het voorwerp
schat op ongeveer 450.000 jaar. Tjerk Verma
ning vond op 12 juni 1967 bij het Blauwmeer
in Smilde de eerste Abbevillien vuistbijl die
door een zandzuiger van 15 tot 20 meter diep
te naar omhoog was gebracht Dat eerste
exemplaar was er een van zuidelijk vuursteen.
De nu gevonden bijl is uit kwartsiet vervaar-
onze parlementaire re
dactie)
HAAG Alle leden
de koninklijke familie
]e koning kunnen opvol-
zullen lid van het ko-
lijk huis zijn. Zij zullen
bij het aangaan van een
Blijk moeten realiseren,
alleen bij door de wet-
r voor dit huwelijk ver-
de toestemming de ma
kheid van troonopvol-
voor hen en hun kinde-
>lijft behouden.
itaat in het gisteren bij de
He Kamer ingediende wetsont-
„regeling van het lidmaatschap
van het koninklijk huis". In de hui
dige situatie betekent de nieuwe re
geling dat, als de Kamers met dit
wetsontwerp akkoord gaan, tot het
koninklijk huis behoren: koningin
Juliana en prins Bernhard, alsmede
de prinsessen Beatrix en Margriet,
hun echtgenoten en kinderen.
„Naar het oordeel van de regering
dient bij de bepaling van de om
vang van de kring van leden van
het koninklijk huis te worden uitge
gaan van de mogelijkheid van troo
nopvolging. De regering is tot dit
oordeel gekomen omdat van al dege
nen die tot de koning in een min of
meer verwijderde familiebetrekking
staan, de mogelijke troonopvolgers
in enigerlei mate betrokken zijn bij
de uitoefening van de koninklijke
functie, al was het slechts door het
enkele feit dat ze tot de kroon ge
roepen kunnen worden. De mogelij
ke troonopvolgers hebben een bij
zondere binding met de Nederlandse
staat. In tegenstelling tot de andere
mogelijke criteria geeft het criterium
van de mogelijkheid van troonopvol
ging een niet voor tweeërlei uitleg
vatbaar uitgangspunt voor de bepa
ling van de kring van leden van het
koninklijk huis, aldus de regering in
haar toelichting op het wetsontwerp.
De regering is van mening dat niet
volstaan kan worden met de aanwij
zing van de koning en de mogelijke
opvolgers als lid van het koninklijk
huis. Zij vindt dat de toekenning
aan iemand van de kwaliteit van lid
van het koninklijk huis met zich
mee moet brengen, dat ook zijn of
haar echtgenoot dit lidmaatschap
ten deel valt. De regering ziet geen
redenen aan deze personen geduren
de hun staat van weduwe of we
duwnaar het lidmaatschap van het
koninklijk huis niet te doen behou
den. Geen termen worden aanwezig
geacht om het lidmaatschap van een
koning die afstand van de kroon ge
daan heeft automatisch te doen be
ëindigen.
In twee gevallen gaat het lidmaat
schap van rechtswege verloren. De
mogelijke troonopvolger die zonder
toestemming trouwt verliest daar
door deze status definitief zowel
voor zichzelf als voor zijn nakome
lingen uit dat huwelijk. Dat geldt
dus voor de prinsessen Irene en
Christina. Ook als het Nederlander
schap verloren gaat verliest de be
trokkene het lidmaatschap van het
koninklijk huis van rechtswege.
Te loeten te
Liefhebbers van het ruigere zeilwerk
komen dezer dagen volledig aan hun
trekken in Friesland, bij het Skütsjesi-
len 1979. Daar trachten de schippers
van deze oerdegelijke vaartuigen elkaar
letterlijk en figuurlijk de loef af te ste
ken.
ISTERDAM „Ik weet niet
nneer er een geneeswijze of
eltreffende preventie tegen mul
le sclerose zal worden ontdekt,
ar dit is het doel van veel be-
igrijke onderzoekingsteams en ik
en geloof dat succes niet lang
er op zich zal laten wachten",
'h aldus op de vlakte houdend,
sluit dr. Bryan Matthews zijn
,De feiten over MS", waar-
n vandaag een Nederlandse ver
ing beschikbaar is gekomen. De
gave werd mogelijk door mede-
rking van de sinds 1963 bestaan-
Multiple Sclerose Stichting. Ons
telt ongeveer 10.000 lijders
n de gevreesde ziekte, met als
ofdgroep patiënten tussen de 25
40 jaar. In de eerste plaats op
n, op hun familieleden, op hun
igeving richt zich het boek van
Matthews, die hoogleraar in de
urologie is aan de Universiteit
n Oxford en die veel praktijker-
ring met de aandoening heeft.
komt uitvoerig en eerlijk de
aag aan de orde die de artsen
vermijdelijk gesteld krijgen:
zal het tenslotte op uit-
aaien? Dr. Matthews: „Het is
orgaans niet mogelijk om dit in
vroeg stadium al te voorspellen,
ims zijn er duidelijke aanwijzin-
voor een slechte afloop. Wan-
MS van het begin af aan ,pro-
isief is zonder perioden van te-
gval en herstel, is het meestal
i ernstige vorm".
lit het feit dat de leeftijd van-de
ensen met deze ernstige vorm
lak hoger is dan de gemiddelde
eftijd waarop MS gewoonlijk be
nt (de top ligt bij begin 30), volgt
in het algemeen geldt: Hoe ou
der de patiënt bij de aanvang van
de "ziekte is, hoe slechter de voor
uitzichten zijn. Een andere aanwij
zing voor een ongunstige prognose
is een eerste, ernstige aanval zon
der volledig herstel".
Nog 35 jaar
Volgens een raming heeft eenderde
van de patiënten tien jaar na de
eerste symptomen weinig of geen
handicap, na vijftien jaar is dat een
kwart en na twintig jaar slechts
één op elke vijf patiënten. Dr. Mat
thews noemt deze cijfers echter be
slist te pessimistisch, want „andere
onderzoekers hebben gevonden dat
50 percent van de MS-lijders nog 35
jaar na de eerste verschijnselen
leefde. Wanneer de handicap gedu
rende vijf jaar na de eerste aanval
licht blijft, ontpopt de ziekte zich
als regel mild". Op de eveneens
veel gehoorde vraag of het voor pa
tiënten met het oog op erfelijke
factoren verantwoord is kinderen te
krijgen, antwoord dr. Matthews:
„Er kunnen goede redenen, medi
sche of sociale, zijn voor een MS-
lijder om geen kinderen of een
groot gezin te nemen, maar het risi
co van overerving hoeft op een der
gelijke beslissing geen enkele in
vloed te hebben".
Meer bij vrouwen
Aan de algemene vraag wie kans
loopt multiple sclerose te krijgen,
verbindt hij de slotsom: „MS komt
doorgaans niet voor bij kinderen
onder de 17 en begint meestal niet
na het 55ste jaar. Het komt meer
voor bij vrouwen dan bij mannen
en meer bij mensen met een hogere
levensstandaard. Wanneer men in
de tropen geboren en getogen is,
krijgt men blijkbaar geen MS. Er is
een verhoogd risico bij familieleden
van patiënten, maar dat komt niet
door direkte overerving".
Multiple sclerose is een chronische
aandoening van het centrale zenuw
stelsel, gekarakteriseerd door de
vorming van verspreide haarden in
hersenen en ruggemerg. De ziekte
verloopt zeer wisselend, met vaak
spontane verbeteringen. Na een ak-
tieve periode van aanvallen en her
stel die ongeveer vijf jaar duurt,
schrijft dr. Matthews, treedt een
statische fase in, waarin de ver
schijnselen en handicaps niet opval
lend veranderen. Veel patiënten
kunnen gedurende jaren, zij het
moeizaam, lopen, een aangepaste
auto besturen, werken of met wat
hulp van de gezinsleden de huis
houding en de kinderen verzorgen.
Het leven is beslist niet ondraaglijk.
Risico's in de hand
Als de ziekte tenslotte werkelijk
ernstige vormen aanneemt, volgt de
progressieve fase. Lopen wordt
steeds moeilijker. Stokken geven
niet langer voldoende steun en men
heeft de hulp van een looprek no
dig of moet zich aan het meubilair
vasthouden. Voor uitstapjes buitens
huis is de rolstoel noodzakelijk en
eigenlijk ook binnenshuis. De con
trole van de blaas wordt steeds
slechter. Constipatie kan soms hin
derlijk zijn. Handen en armen gaan
in toenemende mate beven. Het ge
zichtsvermogen kan achteruit lopen.
Door de toenemende schade aan
het ruggemerg en de hersenen
wordt de patiënt bedlegerig en hul
peloos, soms met aantasting van de
geestelijke vermogens. Door zorg
vuldige verpleging in een zieken
huis, een inrichting voor gehandi
capten of thuis kan men de risico's
die aan deze verschijnselen verbon
den zijn, volgens dr. Matthews, vele
jaren in de hand houden.
Doodsoorzaak: complicaties
Maar tenslotte ontstaat er in de
verlamde blaas een ontsteking die
zich verder naar de nieren uit
breidt, of de patiënt krijgt lontont
steking, of er onstaan als gevolg
van het doorliggen hardnekkige
wonden. Deze complicaties zijn uit
eindelijk de onmiddellijke doodsoor
zaak.
De oorzaak van multiple sclerose is
ondanks uitputtende onderzoekin
gen nog steeds niet gevonden. Dr.
Matthews: „Vermoedelijk gaat hem
om een virus, hoewel dit misschien
.dusdanig vervormd is dat het tot
nu toe aan de aandacht heeft weten
te ontsnappen. Maar zelfs wanneer
zo'n virus zou worden ontdekt, wil
dat nog niet zeggen dat men on
middellijk een geneeswijze bij de
hand heeft".
Geen medisch herstel
Hij constateert dat behandelingen
ter verbetering van de lichaams
functies en ter vermindering van de
handicap betrekkelijk verwaarloosd
zijn - dit in tegenstelling tot het
aanpakken van de oorzaak van de
ziekte. „Het is zeer wel mogelijk",
schrijft hij, „dat de ontdekking van
een goede behandeling van MS aan
het onderkennen en duidelijk wor-
den van de oorzaak van de ziekte
vooraf zal gaan. Het is wonderlijk
dat we bij een ziekteproces, geken
merkt door een verbazingwekkende
mogelijkheid tot spontaan herstel,
nog zo weinig weten over de wijze
waarop dit tot stand komt. We kun
nen- daardoor geen pogingen tot
medisch herstel doen of trachten
een natuurlijk herstel te bevorde
ren. Dit is een van de opvallendste
leemten die de wetenschap tot nu
toe niet heeft weten te vullen, en
vormt een obstakel voor een ratio
nele behandeling".
Altijd vertellen
Tot slot dient vermeld dat „De fei
ten over MS" weliswaar in de eer
ste plaats geschreven is voor de pa
tiënten zelf, hun familie en kennis
sen, maar dat het zich ook richt tot
allen die beroepshalve met de ge
heimzinnige ziekte te maken krij
gen: artsen, verplegend personeel
en maatschappelijk werkers. Zo
gaat dr. Matthews diepgaand in op
de relatie tussen arts en patiënt:
„Wanneer ik zeker ben van de diag
nose vertel ik het de patiënt altijd.
Vaak hebben familieleden me drin
gend verzocht dit niet te doen om
dat het tot paniek en depressie zou
lijden, maar dat gebeurt niet. Niet
alleen omdat de mensen flinker zijn
dan we denken - ze zijn ook intelli
genter en meestal heeft meer dan
de helft van hen de diagnose allang
vermoed, nog voordat die is uitge
sproken. Het verhullen van de
waarheid voor een volwassene die
er 25 jaar of meer mee zal moéten
leven, is absurd".
PIET SNOEREN
BEGRIJPEN we de vroegere fractievoorzitter van de
WD en oud-minister van binnenlandse zaken, mr. W.
Geertsema goed, dan vallen volgens hem de verschillen
tussen de WD en de PvdA nogal mee. Er is, meent
hij, slechts één duidelijk struikelblok voor een eventue
le samenwerking tussen de liberalen en de socialisten:
de defensiepolitiek. In dat geval spreekt hij zelfs van
een kloof tussen de politieke opvattingen van beide
partijen, waarbij de VVD vasthoudt aan het lidmaat
schap van de Navo, terwijl Geertsema binnen de PvdA
de krachten, die aansturen op het verlaten van het At
lantisch bondgenootschap, steeds groter ziet worden.
Dit tot zijn grote bezorgdheid.
HOEWEL thans Commissaris van de Koningin in Ge
lderland geldt mr. Geertsema binnen de WD nog altijd
als een gezaghebbend man, die een grote invloed op de
politieke stellingname van de liberalen heeft behouden.
De standpunten die hij over de WD en de PvdA heeft
ingenomen, zijn niet zo maar wat losse opmerkingen.
Zij hebben een duidelijke politieke betekenis, omdat
Geertsema behoort tot het toenemend aantal liberalen
dat een mogelijke samenwerking met de socialisten niet
zonder meer afwijst
WELLICHT ook daarom probeert Geertsema aan te
tonen dat „slechts" de Navo het grote struikelblok
tussen de WD en de PvdA vormt en niet andere be
langrijke politieke zaken als bijvoorbeeld het sociaal-
economisch beleid, zoals dat door het kabinet-Van Agt
wordt gevoerd, of het onderwijsbeleid, de belastingwet
geving, de verhouding kapitaal-arbeid en dergelijke
principieel-politieke kwesties. Dit politiek optimisme
wordt mr. Geertsema kennelijk ingegeven door zijn
streven om de WD en de PvdA dichter bij elkaar te
brengen. Hij toont zich daarmee opnieuw de woord
voerder van de groep liberalen, die daarvan steeds dui
delijker blijk geven.
Er zijn nog steeds geen aan
wijzingen op de weerkaart
dat het weer in ons land veel
gaat veranderen. Nadat da
genlang een depressie boven
Scandinavië het weer in onze
omgeving in zijn greep had,
zijn het nu oceaanstoringen
die het weer bepalen. Voor
morgen staat weer een dag
voor de deur met veel bewol
king en af en toe regen. De
storingen trekken over het
noordelijk deel van de Atlan
tische Oceaan naar het oosten
langs de flank van een uitlo
per van het Azorenhogedruk-
gebied. De hogedrukuitloper
breidt zijn invloed geleidelijk
naar Midden-Europa uit. Een
gevolg is dat het weer daar,
na vele dagen met slecht
weer, beter gaat worden.
Voor ons land is een dergelij
ke weersverbetering voorals
nog niet weggelegd.
Vooruitzichten voor donder
dag:
Nu en dan regen en aanhou
dend koel.
Weersvooruitzichten in cijfers
voor donderdag:
Aantal uren zon: 2 tot 10.
Min. temp.: omstreeks 12 gr.
Max. temp.: omstreeks 17 gr.
Kans op een droge periode
van minstens 12 uur: 70 pro
cent.
Kans op een geheel droog et
maal: 40 procent.
Weersvooruitzichten voor de
vakantielanden:
Britse eilanden: Veel bewol
king en nu en dan regen.
Middagtemperaturen 14-19
graden.
Finland, Scandinavië, Dene
marken: Veel bewolking,
maar vooral in het zuiden
van Zweden en Noorwegen
ook zonnige perioden. Op de
meeste plaatsen buien. Mid
dagtemperaturen langs de
Noorse westkust ongeveer 14
graden, elders 17-21 graden,
in Zuidoost-Noorwegen tot 23
graden.
Duitsland, DDR: Veel bewol
king en plaatselijk een bui. In
Zuid-Duitsland echter droog
en vrij zonnig. Temperaturen
18-23 graden.
Benelux: Veel bewolking en
later weer regen. Aanhoudend
koel. Temperaturen 16-19 gra
den.
Frankrijk: In het noorden
veel bewolking en later wat
regen. In het zuiden echter
zonnig en droog. Temperatu
ren 19-26 graden.
Spanje, Portugal: Zonnig en
warm. In bergstreken ook een
enkele onweersbui. Tempera
turen van 23 graden langs de
noord-kust, omstreeks 30 gra
den langs de Middellandse
Zee-kust en tot 35 graden in
het binnenland van Zuid-
Spanje.
Italië, eilanden in de weste
lijke Middellandse Zee: Zon
nig en warm. In bergstreken
mogelijk een onweersbui.
Temperaturen tussen 27 en 33
graden.
Balkanlanden, Griekenland:
Vooral in het oosten nog re
gen of onweer, vanuit het
westen echter opklarend. In
Griekenland en langs de
Adriatische kust zonnig. Tem
peraturen in het binnenland
20-26 graden, langs de Adria
tische kust en in Griekenland
27-32 graden.
Weersgesteldheid van gisteren
Weer Max Neer-
Amsterdam
De Bilt
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Luchth. R'dam
Zes auto's ten
prooi aan vandalen
NOORDWIJKERHOUT Zes auto's zijn gisternacht ten
prooi gevallen aan vandalen. Er werden autospiegels, koplam
pen, antennes en ruitjes vernield. Uit enkele auto's werden
tevens radio's en/of cassetterecorders gestolen.
De vandalen zijn dwars door het dorp getrokken en hebben
willekeurig auto's vernield die 'gunstig' stonden. De politie tast
nog in het duister omtrent de identiteit van de vandalen. De
politie stelt een onderzoek in.
SGPIRAAT GEGREPEN
DA (ANP) De automobilist die gisteren met grote
heid doorreed nadat hij een Bredase agent bij een auto-
role aanreed en daardoor ernstig verwondde, is aangehou-
beschikbare mankracht was ingezet om de wegpiraat op
>oren. Uit glasscherven, die op de plaats van het ongeval
en gevonden, kon worden afgeleid dat het ging om een
wgrijze Peugeot. Deze werd later gevonden. De eigenaar,
jarige man, zei te denken dat iemand een steen naar
auto gooide.
'erkelijkheid schepte hij echter de agent, die werd meege-
rd. Hij ligt nu in het ziekenhuis met een neusfractuur, een
ïlpeerde hoofdhuid en beenletsel.
oeder steekt zoontje dood
I1ELO Een 31-jarige vrouw uit Almelo heeft gisteren in
vlaag van verstandsverbijstering haar vierjarig zoontje
een mes om het leven gebracht.
Jaar daad belde zij totaal overstuur haar man, die vanaf
werk de politie inlichtte. De vrouw was op het moment
het drama met het kind alleen thuis. Zij is in shocktoes-
I in het ziekenhuis opgenomen en kon nog niet door de
ie worden gehoord. Zij was wegens psychische problemen
^behandeling van een specialist. Het slachtoffertje was de
ste van drie kinderen.
geld en goede raad
