DE PET DIE ONS ALLEN
PAST (4 EN SLOT)
De politie: je vriend
of (toch) je vijand?
ier Nederlandse Turnen op Meer dan
eelnemers Nederlandse toestellen Olympisch programma
Hoe bekijkt men als burger de politie? En hoe
beziet de politie de burger? Ach, het ligt er maar
aan welke bril je op hebt. Ben je als burger gesteld
op orde en rust, dan hemel je
de politie op. Heb je
eens een nare ervaring met de politie gehad, dan
zijn alle politiemensen nare figuren.
De manier waarop de politie tegen de burger
aankijkt is van hetzelfde laken een pak. En daar
komt nog iets bij. Het
hangt er maar van af of jein
een stad of in een dorp woont Het publiek heeft In
een grote stad een andere verhouding met de
politie dan in een plattelandsdorp.
Maar... is de politie nou écht je vriend of wérkelijk
je vijand? Je beschouwt de politie als je vriend
wanneer je zélf in nood zit. De politie is meteen je
vijand als zij je pakt voor een overtreding.
Enerzijds verwacht het publiek antwoord van de
politie op duizend-en-één vragen; anderzijds is het
publiek nauwelijks bereid de politie te helpen. Een
groep burgers vindt dat de politie veelal zeer
incorrect optreedt en zich schuldig maakt aan
strafbare feiten. De politie zelf legt de nadruk op
het opsporen van strafbare feiten.
Kortom, er is sprake van scherpe tegenstellingen.
Onderzoek heeft aangetoond dat de politie ervan
overtuigd Is, dat de burgers vijandig tegenover de
politie staan. En de pers vervult daarin, volgens de
politie, een negatieve rol.
DEN HAAG Hij had 't er maar moeilijk mee, die adspirant-po-
litieman. Zo in het voorbijgaan zei hij me eens: „Als ik op
straat loop, kijk ik naar de mensen alsof die reeds bij voorbaat
verdachten zijn. Ja. échtl En nou ben ik nog niet eens goed en
wel politieman. Ik ben blij dat ik het nu al merk want het wordt
pas wérkelijk gevaarlijk als ik het niet meer besef'. Daarmee
maakte de leerling-politieman een opmerking waartoe zijn oude
re collega's, beroepssolidair als ze zijn, maar al te gauw ge
neigd zijn. Te denken namelijk, dat de buitenwereld bedreigend
zou zijn. Het gevolg van dit denken is, dat de politie krampach
tig op kritiek reageert. Prompt worden allerlei afweermechanis
men in werking gezet, waarbij die kritiek niet bespreekbaar
wordt gemaakt. Integendeel, de politie wordt angstig en sluit de
ogen voor de werkelijkheid. Vooral wanneer wetenschappers
aantonen dat de politie op de verkeerde weg is. wordt er ge
meesmuild en (intern) gekankerd op de krant die het weten
schappelijk onderzoek publiceerde.
Goed, laten we hier vaststellen dat de taak van de politie er de
laatste jaren niet gemakkelijker op is geworden. Het feitelijke
politiewerk is enorm toegenomen en sinds de jaren zestig (de
Provotijd) is het vertrouwen in de politie gedaald. Zij is zich on
zeker gaan voelen en het gevolg daarvan is nogal eens dat de
politie onvriendelijk, nors, onheus, hard. incorrect, ja zelfs soms
ontoelaatbaar optreedt.
Corruptie-affaires, mishandeling van verdachten en het gebruik
van (onnodig) geweld hebben de politie een slechte naam be
zorgd. De agenten (gemeentepolitie) en wachtmeesters (rijkspoli
tie) hebben het gevoel gekregen, dat zij het vuile werk moeten
opknappen in naam van het gezag, waardoor ze met de nek
worden aangekeken.
Het is nu wel duidelijk, er gaapt een enorme kloof tussen de
politie en de burgerij. Het publiek weet niet wat de politie doet
en de politie heeft een scheef beeld van wat de burger bezielt.
Het is intussen de hoogste tijd dat er een meer zichtbare, open
en democratische structuur in de politie wordt aangebracht. Zo
niet, dan zal de relatie tussen politie en burgerij verstoord blij
ven.
De politie moet het zeker na de jaren zestig kunnen ve
len. dat er kritiek op haar (dus op het gezag) wordt geuit. Te
genwoordig staat élke functie (dokter, officier van justitie, bur
gemeester. rechter, straatveger, veeboer, journalist, aannemer,
bosbouwer...) ter discussie. Waarom die van de politieman dan
niet?
Er zijn veel klachten over het optreden van de politiemannen.
Maar hoe worden die afgehandeld? Geeft de politie niet een
gekleurd verhaal in de vorm van een verdediging? Er wordt
veel gepleit over de afhandeling van klachten. Slechts een klein
deel komt in de openbaarheid (hetzelfde geldt trouwens voor
andere beroepsgroepen, als artsen, advocaten en notarissen.
Journalisten worden in het openbaar aan de schandpaal gena
geld...).
Die openbaarheid zou veel groter moeten zijn. De politie wordt
alleen maar geloofwaardiger als zij haar fouten niet verdoezelt,
maar juist aan de openbaarheid prijs geeft. Als er bovendien
ook is gezocht naar de aanleiding van de klachten, dan krijgt
het publiek de indruk dat het au serieux wordt genomen en dat
wil al heel wat zeggen.
Er zijn natuurlijk nog meer. maar dan andere mogelijkheden om
open te zijn. De Utrechtse hoofdcommissaris Van Doesburg
heeft al eens gezegd de pers te willen uitnodigen als er een
grote politie-actie op komst is. „Wij hebben niets te verzwijgen
en de controle van de pers acht ik een hoog goed".
Welke politieman durft de hoogste Utrechtse politiebaas dit na
zeggen? Vast staat dat velen er moeite mee hebben. Journalis
ten worden als pottekijkers en voor-de-voeten-lopers bekeken.
„Het tuig van de pers", hoor je dan. Maar juist de pers is er
voor om de democratie inhoud te aeven. Dus heeft de oers óók
tot taak de politie te controleren. Het alternatief is een politie
staat. die uitmaakt wat goed of slecht voor het publiek is, met
alle kwalijke gevolgen vandien.
Hoe kun je je nou als burger beschermen' tegen de politie?
Prof. mr. Henc van Maarseveen (52). hoogleraar in Rotterdam,
schreef onlangs in het Juristenblad over het rapport „Een jaar
Amsterdamse doofpot". Daarin stond dat er in één jaar 250
klachten tegen politieoptredens in Amsterdam waren ingediend.
Een behoorlijke klachtenprocedure bleek en blijkt geheel te ont
breken.
Van Maarseveen: „Speciaal voor ons Jand dringt zich wel de In
druk op dat de politie langzamerhand de rekening gepresen
teerd krijgt van haar eenzijdige wervingsactiviteiten, die al jaren
lang uitsluitend gericht zijn geweest op sterk traditioneel inge
stelde jongeren. Jeugdige leeftijd en een traditionele mentaliteit
zijn niet de beste combinatie voor een politieman".
En even verder: „Beledigende, vernederende en sla-grage acties
van het politie-apparaat zijn verontrustend voor een samenleving
die meer menselijkheid van de overheid verwacht Ze zijn ook"
bedreigend voor de rechtsorde, omdat die met een sociaal be
smeurd politie-apparaat een van zijn fundamenten ziet ondergra
ven".
Van Maarseveen vraagt zich af hoe aan de samenleving be
scherming kan worden geboden tegen een politie-apparaat dat
ontsporingen vertoont. Hij grijpt terug op een oud recept om
een volwaardige rechtsbescherming te krijgen: a een onafhan
kelijk oordelende rechter; b. een geformaliseerd procesrecht
waarin beginselen als openbare behandeling, hoor- en weder
hoor en stukkeninzage zijn gerealiseerd; en c. een rechterlijk
oordeel waaraan de overheid gebonden ia
Volgens hem voldoen de verschillende vormen van administra
tieve rechtspraak hieraan. Als deze vorm gekozen wordt is deze
rechtspraak veel minder emotioneel geladen dan de strafrecht
spraak.
Ook andere overheidsinstellingen kunnen administratief rechter
lijk worden vervolgd, waarom de politie dan niet? „Uitbreiding
van de rechtsbescherming is niet goedkoop", zegt Van Maarse
veen. „maar haar bijdrage tot het maatschappelijk welzijn ia
vermoedelijk relatief heel wat goedkoper dan andere bijdragen
BOB BIRZA
Het duurde tot 1956 eer kon worden gesproken
van een waar sportfeest. Toen was in het Luzhni-
ki-sportpark een reeks accommodaties gebouwd
die bestond uit een stadion voor 100.000 toe
schouwers, zwembad, tennis- en volleybalvelden,
sporthallen, een klein stadion, kortom een com
plete sportstad. Daar werd de eerste Spartakiade
georganiseerd. Die sportstad werd steeds uitge
breid en gemoderniseerd en vormt het hart van
ook deze Spartakiade en de Olympische Spelen
van volgend jaar.
Het enorme aantal deelnemers(sters) stond overi
gens gedurende alle tot nu toe gehouden zes
Spartakiades garant voor recordverbeteringen, die
de kijkers thuis op het t.v.-scherm, dat de gehele
dag met de Spartakiade wordt gevuld, kunnen
meebeleven. En de generale repetitie is compleet,
want net als bij de Spelen is een uitgebreid cul
tureel programma samengesteld met toneel, ope
ra. concert, circus, tentoonstellingen, musea, kort
om alle facetten zijn vertegenwoordigd.
Tot nu toe werd aan de Spartakiade mondjesmaat
aandacht besteed omdat het een louter Russische
aangelegenheid was. waarvan voor de „buiten
wacht" slechts de verbetering van Europese of
wereldrecords telde. Ditmaal is dat anders. Voor
de Spartakiade is de „gehele wereld" uitgeno
digd. Voor alle Olympische sporten, uitgezonderd
voetbal, ruitersport en hockey, zijn deelnemers
van buiten Rusland geïnviteerd. Of ze zich inder
daad zullen melden in het Luzhniki-sportpark blijft
het grote geheim dat eerst wordt geopenbaard
als de „kleine Spelen" die overigens volgens
verwachting van Ruslands sportminister Sergej
Pavlov vrijwel identiek zijn in uitvoering en aantal
deelnemers aan de Moskouse Spelen van 1980
met het hijsen van de vlaggen, het schetteren van
de fanfare en de intocht van de gladiatoren op
21 juli in het Lenin-stadion zijn geopend.
HERMAN VAN BERGEM
MOSKOU Met een geheel
Olympisch programma voor de
boeg begint op 21 juli de ze
vende Spartakiade in Rusland.
Een sportevenement dat nog
wordt uitgebreid met enige dis
ciplines waaraan alleen Russen
zullen deelnemen.
Het hoofdprogramma wordt uit
gevoerd in Moskou, waar de
volgende sporten aan bod ko
men: boogschieten, atletiek,
boksen, kanovaren, wielrennen
op de weg, schermen, turnen,
judo, moderne vijfkamp, roeien,
schieten, zwemmen, volleybal,
waterpolo, gewichtheffen, wor
stelen (Grieks-Romeins en vrij).
Basketball wordt gespeeld in
Vilnius en Kaunas, handbal in
Kiev. wielrennen op de baan
vindt plaats in Lwow, zeilen in
Tallinn.
Sporten waaraan alleen Russen
deelnemen zijn ritmische gymna
stiek (Moskou), schaken (Mos
kou), ruitersport (Moskou), voet
bal (Moskou en Minsk), hockey
^Leningrad), tennis (Riga) en
samboworstelen (Moskou).
omdat een aantal Noorse verslaggevers niet voor
de Spartakiade is geaccrediteerd (acceptatie van
een 'inschrijving, nodig om faciliteiten als pers
kaart, onderdak en vooral een visum te verkrij
gen). Hetzelfde geldt overigens voor Nederland,
dat zeventien verslaggevers naar Rusland zou af
vaardigen, maar voor slechts vijf een accreditatie
kreeg. Van de anderen werd, aldus de officiële le
zing uit Moskou, het aanvraagformulier te laat of
onvolledig ingevuld ontvangen.
Zij weten dus dat zij de Spartakiade niet zullen
bijwonen. Hoe dat met de Noorse afvaardiging zit,
moet worden afgewacht. Maar hoe dan ook, de
tot toppers van het evenement verheven sporten
als basketball en handbal zullen niet in het felste
licht van de publicitaire schijnwerpers staan om
dat verslaggevers slechts voor één plaats worden
geaccrediteerd en Moskou, waar de hoofdmoot
wordt uitgevoerd, uiteraard de voorkeur geniet en
niet basketballsteden als Kaunas en Vilnius en de
handbalstad Kiev.
De Spartakiade kan overigens moeilijk anders dan
een sporttopper-in-de-opzet worden genoemd. De
uitwerking is evenwel afhankelijk van de bereid
heid van de geïnviteerden om deel te nemen. Het
zijn niet allemaal vedetten. Teneinde ook „minde
re goden" in de gelegenheid te stellen een Olym
pische generale mee te maken, zijn bijvoorbeeld
drieëndertig Afrikaanse landen uitgenodigd om
deelnemers aan de atletiekwedstrijden af te vaar
digen. Daarentegen wordt ook gerekend op de
komst van de sprinters Haseley Crawford (Olym
pisch kampioen van Montreal) en Don Quarrie, de
Jamaicaan die in 1976 het zilver won.
Concurrent
De grootste concurrent van de Spartakiade zijn
de Pan-Amerikaanse Spelen, die in Puerto Rico
tot 22 juli duren, en dan is het Russische evene
ment al geopend. In de veelheid van grote sport-
spektakels Pan-Amerikaanse en Aziatische Spe
len, Universiade e.d. nam de Spartakiade een
voorname, zij het „eigen" plaats in als zijnde het
evenement voor de eigen bevolking, die zo'n twee
jaren bezig is zich te plaatsen voor de finales,
die Spartakiade heet en een van de belangrijkste
gebeurtenissen Is op het gebied van (Russische)
lichamelijke opvoeding en sport.
Een op de vijf inwoners van de Sovjet-Unie be
drijft georganiseerde sport en het is derhalve een
hels karwei zich te plaatsen voor de Spartakiade.
Daaraan gaat een langdurige competitie vooraf,
die begint in de clubs, waarvan Rusland er
220.000 telt. De besten gaan over naar de district
swedstrijden, waarna de „streekcompetitie" en
tenslotte die van de vijftien republikeinen volgen.
Deze finalisten en die van de steden Moskou en
Leningrad, zijnde „werelden apart" met respectie
velijk zeveneneenhalf miljoen en bijna vier miljoen
inwoners, bereiken de Spartakiade.
Het evenement, dat precies een jaar voor de
Olympische Spelen 1980 wordt gehouden en der
halve een zeer vroege generale repetitie is, is een
van de belangrijkste sportgebeurtenissen in de
Sovjet-Unie. waar een leger sportinstructeurs, trai
ners en leraren lichamelijke opvoeding de zorg
heeft voor de volledig in het welzijnspatroon ge
ïntegreerde sport. Maar ook in Rusland wordt de
ruggegraat niet gevormd door deze professionals,
maar door de zes miljoen vrijwilligers en meer
dan vijf miljoen officials die zich belangeloos
een overeenkomst met Nederland waar de sport
zonder werkers-om-niet ook nergens zou zijn
inzetten voor de 52 miljoen georganiseerde sport
beoefenaars.
Niet altijd is de Spartakiade in het vóór-Olym
pisch jaar gehouden. De eerste, in 1956, was ech
ter tevens de laatste die plaatsvond in het Olym
pisch jaar. Een voorloper van de Spartakiade wa
ren de toernooien die al sinds 1928 waren geor
ganiseerd en toen ook al grote belangstelling ge
noten van Russische zijde. In dat jaar, waarin
Amsterdam de eer genoot de Olympische Spelen
binnen de muren te hebben, telde het Russische
toernooi, dat begon op de dag waarop de Spelen
in onze hoofdstad werden gesloten, 22 onderde
len tegen de Spelen 17.
MOSKOU In 1974 al werd
begonnen met het bouwen c.q.
renoveren of uitbreiden van de
accommodaties waarin In 1980
de Olympische Spelen zullen
worden gehouden. Men is al zo
ver gevorderd dat tijdens de
Spartakiade een aantal stadions
en sporthallen reeds volledig in
gebruik kan worden genomen.
In een van die sporthallen zal
Nederland nadrukkelijk verte
genwoordigd zijn. Schelde In
ternational, fabrikant van o.m.
tumtoestellen, werd door het
Russische organisatiecomité uit
verkoren de gymnastiektoestel-
len te leveren.
Deze in Haarlem (en België)
kantoor houdende firma, die
zijn fabriek in Goes heeft, is de
officiële leverancier van de toe
stellen, die al grotendeels met
de Spartakiade gebruikt zullen
worden. Een order waaimee
•een bedrag van acht ton is ge
moeid.
IKOU Tot vlak voor de zevende Spartakia
de organisatoren van deze „genera-
ipetltle voor de Olympische Spelen Moskou
zoals het evenement algemeen wordt aan-
lid, In het onzekere omtrent het aantal deel-
dat van buiten Rusland zal komen. Er
ir het eerst In de geschiedenis van het
levenement dat voordien aan Inwoners van
Sovjet-Unie was voorbehouden, her en der
lodiglngen verzonden. Het organisatiecomité
Olympische Spelen zo goed mogelijk „na-
Isen", ook In deelnemersaantal, dat naar ver-
ihtlng tienduizend zal bedragen, achtduizend
de Sovjet-Unie, tweeduizend uit de gehele
lere wereld. Dat was de opzet, maar eerst bl)
opening zal blijken wie de persoonlijk gerlch-
zij het vla de nationale Olympische comitó's
de betreffende sportbonden, Invitatie zal heb-
aanvaard. Hoe dan ook, deze zevende Spar-
ide is een unicum, in zoverre dat hl] voor
eerst openstaat voor deelnemers(sters) uit
re landen.
Ike basketballploegen zullen in Kaunas en Vil-
s, de steden waar dit evenement wordt gehou-
j|/n. verschijnen? Er zijn invitaties uitgegaan naar
sï lerika, Joegoslavië, Tsjechoslowakije en Senegal
een herenploeg te sturen en naar Amerika,
nkrijk, Polen en Tsjechoslowakije om een da
steam te laten deelnemen. Met ploegen uit elk
de vijftien Sovjet-republieken en van de ste-
Moskou en Leningrad wordt dit toernooi
:ht een van de aantrekkelijkste van de Sparta-
te zijn. Daartoe moet ook worden gerekend
handbaltoernooi, waaraan wederom Russische
ns van de vijftien republieken, 'Moskou en Le-
igrad deelnemen en bovendien wereldkampioen
st-Duitsland, Oost-Duitsland, Roemenië en Tu-
sië bij de heren. Het damesevenement wordt,
halve weer met al die Russische ploegen, geor-
ïiseerd met Oost-Duitsland, Joegoslavië, Dene
rken en Noorwegen. Ook weer met de beper-
g of alle invitaties zijn aanvaard.
Noorwegen is geopperd maar weg te blijven
N HAAG Vanuit Moskou
gen 21 Nederlandse sportlie-
n een uitnodiging om uit te
nen op de Spartakiade. Door
srlei oorzaken zijn er zo veel
evallen. dat het vaderlandse
ntingent is geslonken tot vier
Drters: atleet Arno Körmeling,
wordt begeleid door John
rks, turnster Bibi Vos, die
rdt vergezeld van Riet Bijholt.
de wegrenners Bart van Est
j1 Johny Broers, die onder de
j sde van Jan Gisbers staan.
r dere evenementen waren de
irnaamste oorzaak dat een
5l van de overige geïnviteer
de reis niet kan maken.
de vier zwemsters waren
de Nederlandse kampioen-
Jappen. de kanovaarders had-
n reeds ingeschreven voor
lere wedstrijden, judoka Peter
elaar had geen interesse, at-
t Gerard Tebroke is gebles-
ferd. voor de moderne vijf-
mp was een uitnodiging ont
wegen voor een official, wat
At interessant werd bevonden. Atleet Arno Körmeling
Turnster Blbl Vos
