Mexicaanse volkskunst
bloeit in El Castillo
Stad/regio
Feestprogramma
Nooit Gedacht"
Zeventig jaar hard
draverijen in Stompwijk
Rick kan niet tegen alleen-zijn
retabeltjes en
boombastvellen
aan
Paula Leijenaar
biedt levensbomen,
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 7 JUL11979 PAGINA 5
Op mijn omwegen door stad en land kom
ik graag mensen tegen. Elke morgen tussen
tien en elf uur kunt u mij telefonisch vertel
len wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Het nummer van mijn geduldi
ge telefoon is 071-122244; u kunt dan naar
toestel 18 vragen.
Wekelijks verschijnt in de Leidse Courant de rubriek „Hond
zoekt huis". In deze rubriek wordt een hond beschreven die
in het asiel verblijft om daar een zekere dood tegemoet te
gaan... tenzij het dier een goed tehuis vindt. De ih de rubriek
beschreven honden zijn alle door hondenbezitters naar het asiel
gebracht. Om uiteenlopende redenen, vaak begrijpelijk, maar
soms ook volslagen onzinnig. De in „hond zoekt huis" beschre-
ven dieren zijn alle goed gezond, hebben een wormkuur
ondergaan en zijn volledig ingeënt. Tegen betaling van ca. 60
gulden ten bate van zwerfdieren zijn ze af te halen. Adres:
Nieuw Leids Dierenasiel, Besjeslaan 6b. Leiden. Tel.: 131670.
Geopend di. t/m vr. 10.00-12.00 en 14.00-17.00 uur. Zaterdag van
10.00-12.00 en 14.00-16.00 uur. Zondag en maandag gesloten.
De Stompwijkse feesten, ge
organiseerd door de Hard
draverijvereniging „Nooit
Gedacht" worden dit jaar
gehouden op 17, 18 en 19
juli. Dinsdagmiddag 17 juli
gaan alle schoolkinderen om
half 2 met voorop de
Stompwijkse Fanfare van
het Kerkplein via de Dr. v.
Noortstraat, de v. Santhorst
straat en de Raephorststraat
naar het feestterrein waar
de kinderspelen, ringsteken
op de fiets en tobbetje ste-
ken, worden gehouden. Te
vens houdt de ponyclub „de
Blesruiters" hier springwed-'
strijden. Dinsdagavond
houdt het fanfarekorps
Juliana, met de ponyclub,
een rondgang door het dorp.
Om 8 uur bestaat op- het
feestterrein gelegenheid deel
te nemen aan het oude
volksspel ka tkn uppelen
Woensdagmiddag beginnen
om half 1 op het feestterrein
de ponyrennen. Er zijn drie
rennen waarbij volgens het
afvalsysteem wordt gereden.
Aanmelding kan nog ge
schieden bij de heer C. v.d.
Bosch, Meerlaan 1, Stomp-
wijk. Woensdagavond begint
om 7 uur een bromfietsrace
met hindernissen, een voor
cross-brommers en een voor'
gewone bromfietsen. Don
derdagmiddag start om 2
uur de kortebaandraverij
waarvoor al inschrijvingen
van prominente pikeurs zijn
binnengekomen. Het totaal
aan geldprijzen bedraagt
6500 gulden, de eerste prijs
is 3500 gulden. De totalisator
is aanwezig.
LEIDSCHESDAM „Dat
deze vereniging door de jaren
heen is blijven bestaan is
vooral te danken aan het feit
dat op tijd jonge mensen in
het bestuur werden gekozen.
Die kwamen met nieuwe
ideeën waarnaar ook steeds
geluisterd werd. Ook het be
ginnen met een ponyrace, elf
jaar geleden, is een gouden
greep geweest. De race, met
dit jaar ook een springcon
cours voor de jeugd, trekt ie
der jaar meer bezoekers".
Aldus de heer C. v.d. Bosch,
voorzitter van de dit jaar 70
jaar bestaande Stompwijkse
Harddraverijvereniging „Nooit
Gedacht", lid van de Dorp
sraad Stompwijk, oud-ge-
meenteraadslid van Leid-
schendam en van beroep vee
houder. Tijdig jonge mensen
dus in het bestuur, maar op
ervaring wordt ook prijs ge
steld, want zelf zit v.d. Bosch,
samen met de heer A. Luiten,
al 25 jaar in het bestuur ter
wijl zijn vader niet minder
dan 50 jaar bestuurslid is ge
weest en diens vader vanaf
de oprichting tot 1913. De
vereniging kent overigens be
halve de 17, vroeger 13, be
stuursleden geen andere le
den. Ieder heeft zijn functie
en mede dank zij de collegia
liteit en de onderlinge verbon
denheid met Stompwijk is de
vereniging blijven bestaan.
Eerste voorzitter, aldus de no
tulenboeken die bewaard zijn
gebleven en beheerd worden
door „archivaris" Frans Jan
sen (vader bestuurslid maar
zelf naar Wychen N.B. ver
huisd), was boer en kaasboer
Bart den Elzen. Eerste win
naar van de draverij in de
morgen van 30 september
1909 was Jaap van Santen
met de Zwart. Hij kreeg 40
gulden, het totale prijzengeld
was 90 gulden, in een drave
rij van Stompwijkse (boeren
paarden die op de rug werd
gereden. De 21 deelnemers
gingen in rijen van 4 achter
de muziek, de Zoetermeerse
Harmonie, aan naar de baan
op de Meerlaan waar op
nummer 1 nog steeds het be
drijf van de voorzitter is ge
vestigd. De winnaars van de
ochtenddraverij mochten ook
weer 's middags meedoen aan
de draverij „internationaal",
voor paarden van buiten
Stompwijk dat toen nog een
zelfstandige gemeente was.
Omdat men niet veel met of
ficiële instanties had te ma
ken werd het een „wilde"
draverij genoemd. De middag-
draverij v/erd gewonnen door
Dirk de Vlieger, tweede werd
van Cassel uit Voorburg met
een paard dat de hele week
voor de broodkar liep en der
de was toch nog de Stomp-
wijker Van Santen. Voor de
pikeurs, en misschien ook wel
voor de paarden, was de dra
verij een verzetje waar soms
wat mee te verdienen viel.
Heel bekend was bijvoorbeeld
Emma, het paard van Kees
Janson, dat woensdags mee
liep in de ochtend- en mid
dagdraverij. Donderdagmor
gen ging het echter weer in
gestrekte draf voor de boter-
wagen naar Rotterdam.
Revolver
Ook bij de start ging het er
anders aan toe dan nu.
Meestal werd er. „op schot"
gestart met de revolver van
meester Fleuren, onderwijzer
maar tevens „bankdirecteur"
in Stompwijk en wegens
laatstgenoemde functie in het
bezit van een wapenvergun
ning. De legendarische burge
meester Keijzer, die trouw de
vergaderingen van het be
stuur bijwoonde, leverde de
patronen en zo kon worden
gestart. In de eerste oorlogs
jaren - 1914 en 1915 - werden
geen draverijen gehouden
maar toen omliggende ge
meenten als Zoetermeer en
Pijnacker in 1916 weer begon
nen, organiseerde ook Stomp
wijk weer een draverij. Rond
1920 was het afgelopen met
de boerenpaarden en werd
met sulky's en volgens de of
ficiële regels éan de Vereni
ging voor Draf- en Rensport'
gereden. Tot 1922 werd op de
Meerlaan gereden wat altijd
een hele zorg was met zand
opbrengen en breder maken.
Daarna werd tot 1961 het
land van Jan de Bosch ge
bruikt Op deze baan, achter
het stamcafé van de vereni
ging „Het Blesse Paard", wer
den volgens de kenners de
voor die tijd beste kortebaan-
draverijen uit verre omgeving
gehouden. Tijdens de jaren
van de tweede wereldoorlog
en in 1945 kwam er zeer veel
publiek en kwamen ook de
beste paarden. De beroemde
Allouez met Jan de Vlieger
heeft in Stompwijk drie jaar
achter elkaar gewonnen. -An
dere bekende paarden en pi
keurs zijn Jan Wagenaar sr.
met Zora, Willem Geersen
met Zoo-Doorloper, Prinses
van Stal Renswoude uit Was
senaar en Ph. Knijnenburg
met Senator Brewer. Vanaf-*
1934 tot een zwaar verregende
dag in 1966 werd ook een
concours-hippique met tuig-
paarden en springnummers
gehouden. De publieke be
langstelling voor dit opderdeel
nam echter langzaam af.
IForsf
De kwaliteit van het weer is
een steeds terugkerend onder
deel van de jaarlijkse notu
len. Uiteraard belangrijk
voor het wedstrijdbezoek
maar ook voor de kermis die
al in de beginjaren een vast
onderdeel was van het feeste
lijk gebeuren. In 1946 stor
men over het kermisterrein,
zware donderbuien in 1937 en
in 1957 hevige plensbuien.
Het bestuur, evenals de rest
van de bevolking rooms-ka-
tholiek, deed er alles aan om
mooi weer te krijgen en ge
bruikte daarvoor het onde
gebruik om een wordt aan de
H. Clara te schenken. Via de
H. Clara ging de worst dan
naar een gezin dat in behoef
tige omstandigheden verkeer
de. Of het geholpen heeft?
„We hebben dikwijls mooi
weer gehad", zegt Cors van
de Bosch diplomatiek.
De kermisattracties werden
bij openbare inschrijving toe
gewezen en vormde een be
langrijke bron van inkom
sten. In 1916 werd voor 80
gulden en één cent ingeschre
ven voor bet pachten van de
verversingstent, in 1920 voor
f 260.60 1/2. In 1912 werd ene
heer Dolle uit Zoeterwoude
de pacht van de verversing
stent en van de koekkraam
toegewezen. Hij was ter ver
gadering aanwezig en wilde
meteen betalen. De notulen:
„waarna den heer Dolle, ook
niet krimmeneel, de vergade
ring een glaasje aanbood,
welke werd aangenomen".
„Problemen waren er ook
hier. De burgemeester ver
bood in 1926 een bioscoop
voorstelling" en in 1928 zei
„zijne edelachtbare" in een
bestuursvergadering „dat hij
voor alles zijn toestemming
gaf, behalve voor dansen in
de tent". Nog na de tweede
wereldoorlog werd tijdens
een vergadering gevraagd of
er iets gedaan kon worden
als er paartjes zich in de om
geving niet passelijk gedra
gen". Graag en goed feesten
in Stompwijk maar het moet
welorderlijk en netjes gaan.
Zo dacht het bestuur in 1909,
maar zegt bet ook nog in
1979.
Toto
Hoogtepunt van de feestdagen
blijft echter de kortebaandra
verij, inclusief totalisator,
waarvoor dit jaar 6500 gulden
aan prijzen plus wat extra ge
schenken beschikbaar zijn. De
enige kortebaandraverij, aldus
voorzitter van de Bosch, die
over zijn geheel is te zien.
Ruim twintig jaar geleden
werd al met 2250 gulden en
veel zelfwerkzaamheid van
het bestuur een tribune ge
bouwd die san 850 toeschou
wers plaats biedt. Het hele
feestelijke gebeuren vindt
plaats op het terrein van de
familie Spruit, („zonder wiens
toestemming de vereniging er
ongetwijfeld anders zou heb
ben uitgezien", aldus de notu
len) achter de Laurentiuskerk
aan de dr. van Noortstraat
In de loop der jaren zijn
steeds meer kortebanen ver
dwenen. Op de vraag waarom
die van Stompwijk is blijven
bestaan zei een oud-bestuurs
lid: „ja eengezindsheid, ty
pisch Stompwijk". Voorzitter
v.d. Bosch: „deze vereniging
zal altijd blijven bestaan".
LEIDEN Rick, een bijzonder lieve ko
ningspoedel, krijgt zijn laatste kans. Dit
zeer aanhankelijke dier, een reu van
acht jaar, heeft twee maal eerder in
onze krant gestaan en heeft twee maal
een nieuwe baas gekregen. Beide keren
liep het stuk op één klein ongemak,
Rick kan niet tegen alleen zijn.
Een oudere mevrouw had Rick in huis
genomen en het liep allemaal geweldig.
Mevrouw was blij met haar trouwe hond
en de koningspoedel was de koning te
rijk met zijn huisgenote. Prima dus, tot
dat de oudere dame wat langer van huis
ging zonder haar hond, met wat langer
wordt dan bedoeld, een uur of meer.
Rick heeft dan zoveel verdriet dat hij
het hele huis bij elkaar huilt, tegen de
zin van de omwonenden die het maar
kinderachtig vonden van Rick en boven
dien de bazin er kwaad op aankeken.
,Het werd de dame te machtig en Rick
Nadat Rick voor de tweede maal in deze
rubriek had gestaan, kwam hij terecht
bij een gezellig huiselijk gezin. Dit gezin
had erg veel schik in Rick, het ging met
Rick naar de Kynologenclub en met de
acht jaren dat het beestje telt, heeft de
hond het gepresteerd om het diploma
van de Kynologen Vereniging Rijnland,
met 46 van de 70 te behalen punten, op
zijn lijst van trouw bij te schrijven. De
blijde eigenaars hadden af en toe zin in
een gezellig feestje buitenshuis en om
dan een bejaarde „opa" mee te nemen
die zich liever vermaakt met het soezen
in de avondzon, tja... De flat waar het
gezin woont, maakte kabaal over het feit
dat Rick tijdens de afwezigheid van de
baas zo'n lawaai maakt. Zonder overdre
ven sentimenteel te schrijven was het af
scheid met de Leidse familie hartver
scheurend.
Rick dus weer in de kennel, wachtend
op een laatste kans: want komt er geen
trekken, dan zal Rick moeten inslapen.
Hopelijk drie maal scheepsrecht voor
deze lieve, zeer aanhankelijke koning
spoedel. Hij heeft een schofthoogte van
55 centimeter en is kerngezond. Vlak
voor de terugkomst in het asiel was Rick
nog bij de trimmer.
Wil Tiele, de asielhouder, heeft eigenlijk
maar één beeld voor ogen als hij denkt
aan een nieuwe baas voor Rick! Volgens
hem is de ideale baas voor deze rustige
hond een bejaard echtpaar of alleen
staande 65-plusser die de gezelligheid
thuis zoeken en er graag een huisgenoo
tje bij willen hebben.
Bert Kees
Het schattige hondje Bert Kees dat zich
vorige week voorstelde in deze rubriek,
heeft een nieuwe baas. De telefoon stond
bij Wil Tiele onophoudelijk te rinkelen.
Veel mensen moesten de teleurstelling
verwerken dat Bert Kees al een andere
baas had! Het hondje verhuisde naar
Wat doe je, als je hart
helemaal van Mexico
overloopt? Dan open je
allicht, de omstandigheden in
aanmerking genomen, een
winkeltje dat uitzicht biedt op
de Mexicaanse volkskunst en
eventueel ook de Mexicaanse
I klederdrachten. Tepminste,
dat heeft Paula Leijenaar -
Plaisier bijna drie jaar
geleden gedaan. Ze beheert in
de Burchtsteeg in Leiden een
uitheemse winkel die ze
indertijd „El Castillo" doopte,
ni een Spaanse naam voor
„kasteel" tevens het begrip
„burcht" dekkend. Mexico
heeft mevrouw Leijenaar
helemaal in beslag genomen.
en ik heb de plaatsen gezien
waar die kunst vandaan
Komt. Ik koop de spullen aan
via de Stichting Abal -
aankoopbeleid arme landen,
of zoiets - die de artikelen
betrekt uit de derde
wereldlanden. De makers zelf
krijgen er een goed loon
voor. Wat mijn zaak betreft,
ik heb uitsluitend Mexicaans
en een enkel Peruaans
dingetje". Volgens Paula
Leijenaar kun je erg goed
merken, dat de tentoonstelling
in Volkenkunde in '75 - '76
over Latijsamerikaanse kunst
best is aangeslagen en dat de
mensen hier daardoor dichter
bij deze volkskunst zijn
gekomen. „In elk geval loopt
de zaak best, er is
belangstelling voor. Men
begint die felgekleurde dingen
ook leuk te vinden".
Op de rekken staan
inderdaad de „levensbomen"
er gekleurd bijPaula legde
uit, dat het hier gaat om de
„paradijsboom", met Adam
en Eva, vogeltjes, appeltjes,
Spaanse katholieke invloeden
met een Indiaanse inbreng.
Er is ook veel aardewerk dat
aan de oude Azteken doet
denken, in sobere kleuren
vaak. Paula Leijenaar: „men
graaft een kuiltje in de grond
en dat is dan de oven
eigenlijk". Behalve de
dierenfiguren (gebakken
dierfluitjes, maar niet van een
cent) en bloempotten trekken
ook de beschilderde
boombastvellen de aandacht.
Die blijken in de smaak te
vallen. Oude conservenblikjes
krijgen door bewerking en
beschildering een nieuw
leven. Daar heb je ook
kammetjes, gesneden uit
koehoorn, prachtig
beschilderde kalebassen, groot
en klein, als schaaltje of
drinknap en de groten zijn
zelfs geschikt om op je hoofd
gedragen te worden onder de
gloeiende Mexicaanse zon.
Allemaal dingen voor gebruik
of pronk of herinnerend aan
een (semi) religieuze instelling,
zoals de retabeltjes uit Peru,
stukjes voor het huisaltaar
waarop van alles uitgestald
pleegt te staan en waar ook
de levensboom als kandelaber
z'n plaats heeft. „Grappig
eigenlijk", vindt Paula
Leijenaar - Plaisier, „de
Mexicaan maakt van z'n
eigen gebruiksmateriaal
miniaturen voor de kinderen:
vijzeltjes, potjes, kannetjes,
bekertjes, allerhande huisraad
dat je nu in een letterbak
kunt zetten. En wat zou u
zeggen van die papiermaché
poppen, veelal met een
humoristische inslag, met
gekke koppen en gezichten
De volkskunst is in Mexico
een levend bedrijf, de mensen
fantaseren door en dat maakt
de zaak grenzeloos. Kijk, hier,
wijwaterbakken van
aardewerk, met vogels en
vissen erop. Dat zijn
éénmalige produkten, daar
blijven ze niet mee aan de
gang vaak. De voorwerpen
worden in klein
familieverband gemaakt, het
zijn dingen die erg gebonden
zijn aan één persoon. Is die
er niet meer, dan verdwijnt
ook een specifiek stukje
uitbeelding van een rijke
volkskunst".
De Leijenaars zien elk jaar
Mexico terug, in de herfst
meestal: „dat laat ons niet
meer los", weet Paula
Leijenaar, die tot half
augustus El Castillo sluit om
te zien of in Nederland af en
toe de zon wil schijnen. In de
toekomst gaat het stel naar
Guatemala om oók daar een
collectie op te bouwen ten
behoeve van Volkenkunde en
wellicht ook voor een hoekje
in Paula's burcht.
Haar man is conservator van
de afdeling Latijns Amerika
3 van het Rijksmuseum van
Volkenkunde. Dat zegt al heel
wat. Samen zaten ze een jaar
of negen terug zes maanden
Iin Mexico, omdat de heer
Leijenaar voor het museum
volkskunst en klederdrachten
moest verzamelen. Ze keerden
niet alleen met een rijke
collectie naar huis terug,
.3 maar brachten ook een zoon
en dochter mee, twee
geadopteerde Mexicaantjes:
„Jaap is nu bijna 9 en Floor
is 7 jaar. Ze waren nog
volkskunst Een boeiende
aangelegenheid. Daar zijn we
ook een collectie van gaan
aanleggen. De volkskunst
spreekt vooral in
gemestiseerde centra, waar
het Indiaanse en Spaans-
Europese bloed vermengd is.
Mexico is overigens het land
dat de meeste mestiezen van
Latijns Amerika telt",
vertelde Paula Leijenaar, die
schuchtertjes met haar winkel
destijds is begonnen.
„Voor die kunst was ik in
Mexico helemaal warm
gemaakt en het is trouwens
een gezellige gelegenheid om
erbij te doen, zo'n winkel. En
ik weet wat ik doe; wat ik
hier verkoop, daét heb ik ook
kijk op. Ik ken de artiesten
die de voorwerpen maakten
Paula Leijenaar in haar „El Castillo".
baby's toen wij ze kregen en
droegen fictieve namen van
bekende radio-sterren. Ze
spreken geen woord Spaans.
Dat hebben ze nooit geleerd",
aldus Paula Leijenaar.
's Middags draagt mevrouw
Leijenaar zorg voor het gezin,
maar 's morgens drijft ze een
uurtje of drie haar castillo
dat een exotische inslag heeft.
„Om het nog even te hebben
over die volksdracht, die
wordt in Mexico steeds
zeldzamer omdat de
Mexicaanse Indiaan steeds
meer geïntegreerd raakt in de
westerse cultuur die vanuit de
steden opdringt tot op het
platteland en in de
Indianengebieden. Door dat
verzamelen zijn we ook
terechtgekomen bij" de
H
■t
««i
