|,Eerste stap
op de maan
kostte
24 miljard
dollar
03e astronauten van Apollo-11, Neil Armstrong,
3jBl Collins en Edwin Aldrin jr.
Tien jaar is het deze maand geleden
dat twee afgezanten van de planeet
Aarde voor het eerst de maan
betraden. Hun weg was gebaand
door Russische en Amerikaanse
robots Loena's en Surveyors
en door ruimtevluchten in banen om
de aarde, die grotendeels in het
teken stonden van de technieken die
de eerste maanvaarders tot in de
perfectie dienden te beheersen, wilde
hun historische onderneming het
verlangde resultaat opleveren.
De mannen van Apollo-11Neil
Armstrong, Edwin Aldrin en Michael
Collins, slaagden inderdaad en na
hen zouden nog vijf maanlandingen
met volledig succes worden
bekroond (Apollo-12 tot en met 17,
met uitzondering van Apollo-13,
waarvan de bemanning na een
explosie aan boord van het
moederschip maar ternauwernood
veilig naar de aarde kon terugkeren).
De laatste maanexpeditie vond plaats
in december 1972. Het einde van het
Apollo-project, dat de Amerikanen
hun zelfvertrouwen teruggaf na een
opzienbarende reeks Russische
successen in de ruimtevaart, maar
tevens het einde van een periode
waarin de ruimtevaartinspanningen
een bijna souvereine plaats innamen
in de Amerikaanse
begrotingsstrategie. Apollo was de
verwezenlijking van een droom. Het
ontwaken zou hard zijn...
Op deze pagina enkele hoogtepunten
uit die spannende julimaand van tien
jaar geleden.
ONAARDSE
BEELDEN
HIELDEN
AARDSE
KIJKERS
IN
HUN
BAN
TIEN JAAR GELEDEN
WON AMERIKA MAANRACE
>mmand Module" Columbia, bemand door Mi-
Collins. cirkelde op een afstand van ongeveer
rd kilometer om de maa
„Fantastisch"
„Neil en ik zijn nogal gesloten", vertelde Buzz Al
drin later. „We laten onze gevoelens niet zo gauw
blijken, zelfs niet tijdens de training. Maar toen we
tenslotte beiden op de maan stonden, hebben we
elkaar aangekeken en elkaar op de schouders ge
slagen. En we zeiden zoiets als: „Het Is gelukt
Prachtig werk...".
Twee, in dikke, felwitte ruimtepakken gestoken
mannen, dansend om een nylon vlag op de maan.
Onaardse beelden, die miljoenen aardse kijkers in
hun ban hielden.
Aldrin: „Wat een prachtig uitzicht".
Armstrong: „Ja, is het niet fantastisch".
Aldrin: „Een prachtige woestenij...".
Joan, de vrouw van Buzz Aldrin, keek verbaasd en
ongelovig naar de tv-beelden. „Ik heb nog nooit
iets gezien dat hier op leek...". Dat was niet zo
vreemd, want er was ook nog nooit iemand op de
maan geweest
Jan Armstrong vond het antwoord op de vraag
waarom de camera's wel steeds een rondspringen
de Aldrin registreerden, maar niet haar man Nell.
„Hij is zeker bang voor zijn hart..", zei ze. Hun
Edwin Aldrin jr. op weg naar een van de vier poten
van de maaanlander Eagle.
(Van onze redacteur ruimtevaart)
ton, Tranqully Base here. The Eagle has lan-
".(Houston, hier de basis in de Zee der Rust
kpgle is geland). Twee korte zinnen. Zinnen
f met een historische betekenis. Duizenden ja-
chtereen hadden de bewoners van de aarde
Js naar een verre, 380.000 kilometer van hen
f£jderde maan kunnen kijken en door sommigen
)die melkbleke wachter van de nacht zelfs als
JJodin vereerd. Maar op die gedenkwaaidlge
s-Tjavond In juli 1969 landde een aards ruimte-
lig, de op een reusachtige, vierpotige spin lij-
on Eagle (Adelaar), in de stoffige maanzee Mare
3Uilitatis (Zee der Rust). Aan boord waren twee
Jepn van vlees en bloed, de Amerikaanse astro-
>rm Neil Armstrong en Edwin („Buzz") Aldrin.
et tagle is geland". De stem van Neil Armstrong
'"beheerst geklonken. Hoogstens was er even
tleine trilling geweest die slechts zijn vrouw,
familie en zijn beste vrienden opviel. Veel
opwinding klonk door in de stem van de ver-
igsman in het vluchtcontrolecentrum te Hous-
Texas), astronaut Charles Duke: „Begrepen
ully, we zien dat je bent aangekomen. Jullie
in wel een paar mensen hier paars doen aan-
maar we halen nu toch weer adem. Gewel-
Idankt!"
ie Duke later: „Wil je wel geloven, dat ik het
:»n niet kon bevatten dat ze waren geland,
7 ik Buzz hoorde zeggen: „Motor af'. En later,
ik naar huis ging, drong het nog niet goed tot
ir. Ik had gewoon geen tijd gehad om af te
in...".
hddruk
ird van de Eagle drukte Aldrin zijn comman-
Neil Armstrong, de hand. En zelfs Armstrong
iderhand toe, dat er „beslist wel een gevoel
iluchting" was geweest... En ook dat was
wonder. Hadden Armstrong en Aldrin hun
volledig aan de automatische besturing over-
dan zouden ze neergekomen zijn in een
bezaaid met rotsblokken in alle mogelijke
!n en de kans zou groot zijn geweest, dat
agiele Eagle die landing niet had overleefd.
Armstrongs ingrijpen werd een dreigende ca
rte omgebogen naar een grandioos succes.
Irong bleef er betrekkelijk laconiek onder. Zijn
öfe boodschap na de landingsbevestiging
„We zijn nu even een minuutje bezig
ras alsof hij duidelijk wilde maken, dat de
in in Houston zich even rustig moesten hou-
idat er wat technische zaken geregeld dien-
worden.
In het Yankee Stadion in New York waar
lonkbalwedstrijd werd onderbroken voor het
it van de geslaagde maanlanding gingen de
1en bezoekers als één man staan om hét
lanse volkslied te zingen. Er waren er heel
tranen in de ogen hadden. Trots ert ontroe-
Eouden die dag een grote ro! blijven spelen.
ng óók, vooral toen bleek dat er nog maar
weinig brandstof was overgebleven In de
voor de landingsmotor op het moment van
ling zélf.
ston wezen de klokken 04.17.40 uur in de
in Nederland was het al avond: 21.17.40
was zondag 20 juli 1969.
jna-15
en dag later viel een onbemand Russisch
ivoertuig, de Loena-15, op de maan te pletter.
klap een val met een uiteindelijke snel-
j van zo'n 480 kilometer per uur biedt nu een
maar heel weinig overlevingskansen - bete-
e meteen het einde van het Russische streven
log juist vóór de Amerikanen een hoeveelheid
Imaterie naar de aarde te halen.
Jen de Russen in hun opzet zijn geslaagd en
=ioena-15 inderdaad zoals later met Loena-16
gember 1970) wél gelukte kans gezien om
.handvol maangruis naar de aarde over te bren-
dan had men toch nog kunnen zeggen, dat de
jnrace" een Russische overwinning was gewor-
En de Russen zouden er ongetwijfeld ook op
'izen hebben, dat hün methode om maanmate-
ip te halen veel goedkoper was dan de Amerl-
Be.
Een
historische
voetafdruk:
Neil
Armstrongs
eerste
stap op
de maan.
Twee uur voordat Neil Armstrong en Buzz Aldrin
met hun Eagle de maan weer verlieten voor het
rendez-vous met Apollo-moederschip Columbia met
zijn eenzame inzittende Mike Collins, stortte de
Russische Loena-15 neer op de maan. Dat was om
16.51 uur Nederlandse tijd. Om 18.53 uur (maandag
21 juli) verliet de Eagle zijn basis in de Mare Tran-
quilitatis. Aan boord bevond zich een hoeveelheid
van bijna 21 kilo maanmaterie in zeer speciale con
tainers.
Op dé maan bleef naast een wetenschappelijk
instrumentarium en een Amerikaanse vlag het
landingsdeel van de Eagle achter. Daarop was een
speciale plaqu ette aangebracht met de woorden:
„Here men from the planet Earth first set foot upon
the moon. July, 1969 A.D. We came In peace for
all
mankind" (Hier zetten mensen van de planeet Aar
devoé^-het eerst voet op de maan. Juli van het
Jaqr onzes He «y 1969. Wij kwamen in vrede, in
naam van de gehele mensheid). De plaquette was
ondertekend door, de drie astronauten en door pre
sident Richard Nixon. If
Nixort^ v
Het was tóch een bijzondere tijd voor Nixon. Hij
had deze triomf in feite te danken aan zijn (ver
moorde) aartsrivaal John F. Kennedy. Per slot van
rekening was het Kennedy geweest die op 25 mei
1961 ongeveer een maand nadat de Rus Joerl
Gagarin als eerste mens een ruimtevlucht had ge
maakt zijn land opdracht had gegeven om „bin
nen negen jaar een mens op de maan en veilig
naar de aarde terug te brengen". De opdracht werd
zonder mankeren uitgevoerd. Alleen, Kennedy zou
het niet meer meemaken. Zijn grote rivaal Nixon
oogstte wat Kennedy ruim acht jaar tevoren had
gezaaid...
Het duurde nogal lang zeker ook voor de vele
miljoenen televisiekijkers op aarde voordat Arm
strong en Aldrin daadwerkelijk voet op de maan
zetten. Armstrongs vrouw Jan vertelde lachend, dat
ze precies wist waarom het ogenschijnlijk zo traag
ging. „Neil weet nog steeds, niet wat-ie zeggen
moet, als hij op de maan stapt", zei ze. Maar Neil
wist het wel degelijk. Er waren honderden sugges
ties binnengekomen, sommige met citaten van Sha
kespeare, sommige met bijbelteksten. Nell had ze
allemaal aan de kant gelegd.
Op maandag 21 juli 03.56 uur Nederlandse tijd (In
Houston was het zondag 20 juli, 22.56 uur) zette
Neil Armstrong zijn linkervoet op de maan. Hij zei:
„Een kleine stap voor een man, maar een geweldi
ge sprong vooruit voor de mensheid".
Aldrin groet de Amerikaanse vlag, die zo gemaakt is
dat het lijkt of hij wappert, hoewel er op de maan
geen wind is.
Toch was die 24 miljard dollar slechts een derde
van wat de Amerikanen tot die datum al hadden
uitgegeven aan de oorlogvoering in Vietnam. Een
vergelijking, die volgens de voorstanders van bezui
niging op het NASA-budget weliswaar kant noch
wal raakte, maar die het grote publiek toch wel de
gelijk aansprak.
Eén van de ernstigste gevolgen van die budget-in
krimpingen was ongetwijfeld het afvloeien van ge
schoold NASA-personeel. Wat in de eerste jaren na
Amerika's eerste kunstmaan, de Explorer-1 (voorjaar
1958, moeizaam was bereikt op het gebied van
teamvorming een streven dat tenslotte duidelijk
vruchten was gaan afwerpen, gezien de voortreffe
lijke resultaten op het gebied van veiligheid en be
trouwbaarheid in de ruimtevaart begon weer at
te brokkelen. In 1969 hadden van de ruim 400.000
man, die eind 1966 bij de Amerikaanse ruimtevaart
betrokken waren geweest, al zo'n 200.000 naar an
der werk moeten omzien. Bij NASA vond men dat
begrijpelijkerwijs een droevige zaak.
Wernher von Braun vader van de Saturnus-raket
die mensen op de maan zou affeveren zei ver
bitterd: „Door onze ruimtevaartprÓQramma'9 was het
voor de eerste keer in de geschiedenis mogelijk
onze kennis en ons kunnen on wetenschappelijk en
technisch niveau zeer sterk op.^Heoeren zonder
dat daar een grote oorlog voor nodig was. Het zal
toch niet nodig zijn dat er een nieuwe grote oorlog
komt om die ontwikkeling] te continueren?!" Von
Braun zou zich later teleurgesteld uit zijn functie bij
NASA terugtrekken... i jvi Ki
De missie van Apollo-11 wis Amerika's 21ste be
mande ruimtevlucht (na zes Mercury-tripa, tien Ge-
mini-vluchten en vier Apollo-mlesies, waarvan twee
in een baan om de aarde en twee in een baan om
de maan). Er zouden na Apollo-11 In totaal nog tien
ruimtevluchten volgen, waarbij steeds die drieper-
soons Apollo betrokken was. In de eerste plaats
zes maanexpedities, die o.a. nog eens 316 kilo aan
monsters maanmaterie toevoegden aan de 21 kilo
die door Apollo-11 naar de aarde waren gehaald,
daarna drie pendelvluchten naar het ruimtestation
Skytab en terug en tenslotte en dat was totdus-
ver de laatste ruimtevlucht van de Amerikanen
de missie van Apollo-18, die hoog boven de aarde
een koppeling tot stand bracht met een Russische
Sojoez.
„Shuttle"
Daarna begon de grote stilte, althans op het gebied
van de Amerikaanse bemande ruimtevaart Er werd
weliswaar begonnen met de bouw van de Space
Shuttle een soort ruimtevliegtuig dat meer dan
honderd vluchten zou kunnen uitvoeren maar de
financiële armslag van NASA bleef beperkt en dat
bleek al gauw problemen op te leveren. Vandaar
ook dat de eerste proefvlucht van die ruimtependel,
de Columbia, nu al verscheidene malen is uitge
steld en waarschijnlijk pas over een jaar werkelijk
heid zal kunnen worden.
De Russen daarentegen verslagen in de race
om de maan kwamen verrassend sterk terug.
Ook Zif kregen moeilijkheden te verwerken, maar
door hardnekkig volhouden slaagden ze er tenslotte
toch in hun Saljoet-ruimtelaboratorium tot gen bij
zonder waardevol en ook succesrijk project te ma-
Het maanlandschap, gezien vanuit de Eagle toen
deze begon aan zijn afdaling naar hst maanopper
vlak.
Naar Mars
In Washington orakelde Amerika's vice-president
Spiro T. Agnew, dat Amerika over tien jaar dat
zou dan dit jaar het geval zijn geweest mensen
naar de planeet Mars zou zenden. Het paste bij de
hoerastemming van het moment, maar het was ook
een kreet die gespeend was van elk gevoel voor
realiteit
Want met de historische maanvlucht van Armstrong,
Aldrin en Collins kwam er in feite een eind aan de
gouden dagen voor NASA, het Amerikaanse bureau
voor lucht- en ruimtevaart De opdracht was uitge
voerd en daarmee was de koek (nagenoeg) op. Er
zouden weliswaar nog zes Apollo-vluchten naar de
maan worden ondernomen, maar Apollo-18, -19 en
20 werden van de lijst geschrapt uit zuinigheidso
verwegingen. Voor die expedities was het reisdoel
respectievelijk Schrötervallei bij de Centrale Baai,
Centrale Baai bij breuklijn Hyginus en de enorme
krater Copernicus, waar mogelijk geologische mon
sters zouden zijn verzameld, afkomstig uit het In
wendige van de maan.
In het topjaar 1966 kon NASA nog beschikken over
een budget van bijna zes miljard dollar (en dat wa
ren nog redelijk ouderwetse dollars...), maar in het
maanjaar 1969 was dat al teruggebracht tot bijna
vier miljard. Niemand minder dan senator Edward
Kennedy de enig overlevende broer van de pre
sident, die het maanprogramma In 1961 tot Ameri
ka's „nationale doel" had geproclameerd zei kort
voor de lancering van Apollo-11, dat het ruimte
vaartprogramma van de Verenigde Staten na die
eerste maanlanding maar op een zacht pitje moest
worden gezet, omdat het geld op aarde wel beter
kon worden gebruikt
De verwezenlijking van de eerste voetstap van de
mens op de maan zou de Verenigde Staten inder
daad heel wat kosten: 392 miljoen dollar voor de
uitvoering van het Mercury-project (experimentele
vluchten om de aarde met 1-mans capsules), 1,28
miljard dollar voor het Gemini-programma (vluchten
met 2-mans capsules, die manoeuvreerbaar waren
en waarmee allerlei rendez-vous- en koppeling-
stechnieken werden beoefend in een baan om de
aarde) en tenslotte 21,349 miljard dollar voor het
Apollo-project tot en met de eerste landing op de
maan.
ken. Daarbij moet wel eens wat worden geschip
perd met de kleine Sojoez-pendelcabine, maar de
Russen werken al geruime tijd aan hun eigen klei
ne „space shuttle", en wanneer die eenmaal opera
tioneel is, zouden ze nog wel eens voor opzienba
rende verrassingen kunnen zorgen op het gebied
van de bemande ruimtevaart De race om de maan
werd tien jaar geleden gewonnen door Amerika,
maar de race om Mars is nog steeds onbeslist en
op het ogenblik hebben de Russen daarin zelfs
een vrij royale voorsprong.
Teruggetrokken
Neil Armstrong, Edwin Aldrin en Michael Collins
de mannen van Apollo-11 zien het allemaal gela
ten aan. Ze zijn geen van drieën meer bij NASA
werkzaam.
Collins beheert het nationaal lucht- en ruimtevaart
museum in Washington, Aldrin is nog steeds her
stellend na een ontwenningskuur (alcohol) en ern
stige depressies en Armstrong Is hoogleraar (al
sinds oktober 1971) aan de universiteit van Cincin
nati.
Armstrong, de nuchtere Amerikaan, die als eerste
afgezant van de aarde voet op de maan zette, leeft
imtrekkefijk teruggetrokken, staat nauwelijks meer
Interviews toe. Met Apollo-11 sloot hij een belang
rijke periode In zijn leven af. Maar nu tien jaar
na die gedenkwaardige gebeurtenissen zal hij er
toch weer aan moeten geloven. Hij zal het nauwe
lijks van harte doen, ook al staat zijn naam in de
geschiedenisboeken, m
Tien jaar geleden landden er voor het eerst men-
sen op de maan. Toen ze veilig op aarde waren
ruggekeerd en door dé „Hornet" aan boord waren
genomen, sprak vloo'tpredikant John Plirto een
dank^bed uit „...Wij juichen om Uw daden en
Soorten ónze dankzegging uit voor de veilige terug
keer' wan de astronauten bij ons, bij hun gezinnen,
/bjj de hele mensheid...".
Joan Aldrin zag de terugkeer op het tv-scherm. Ze
was thuis. „Nu wordt alles weer normaal en net als
„Vèrgeet het maar rustig", zei Gerald Carr, de as
tronaut die ruim vier jaar later commandant zou zijn
van de laatste Skylab-bemanning.
„Ik mag er toch zeker wel van dromen?", zei Joan.
Het zou inderdaad bij een droom blijven. Buzz en
Joan zijn gescheiden. Na de maanlanding ven juli
1969 zou voor heel veel mensen het leven nooit
meer worden zoals het vroeger was geweest..
zoon Ricky kwam met een heel eigen oplossing
van het „probleem": „Ik denk dat papa wil uitvin
den hoelang hij stil kan blijven staan".