|,Eerste stap op de maan kostte 24 miljard dollar 03e astronauten van Apollo-11, Neil Armstrong, 3jBl Collins en Edwin Aldrin jr. Tien jaar is het deze maand geleden dat twee afgezanten van de planeet Aarde voor het eerst de maan betraden. Hun weg was gebaand door Russische en Amerikaanse robots Loena's en Surveyors en door ruimtevluchten in banen om de aarde, die grotendeels in het teken stonden van de technieken die de eerste maanvaarders tot in de perfectie dienden te beheersen, wilde hun historische onderneming het verlangde resultaat opleveren. De mannen van Apollo-11Neil Armstrong, Edwin Aldrin en Michael Collins, slaagden inderdaad en na hen zouden nog vijf maanlandingen met volledig succes worden bekroond (Apollo-12 tot en met 17, met uitzondering van Apollo-13, waarvan de bemanning na een explosie aan boord van het moederschip maar ternauwernood veilig naar de aarde kon terugkeren). De laatste maanexpeditie vond plaats in december 1972. Het einde van het Apollo-project, dat de Amerikanen hun zelfvertrouwen teruggaf na een opzienbarende reeks Russische successen in de ruimtevaart, maar tevens het einde van een periode waarin de ruimtevaartinspanningen een bijna souvereine plaats innamen in de Amerikaanse begrotingsstrategie. Apollo was de verwezenlijking van een droom. Het ontwaken zou hard zijn... Op deze pagina enkele hoogtepunten uit die spannende julimaand van tien jaar geleden. ONAARDSE BEELDEN HIELDEN AARDSE KIJKERS IN HUN BAN TIEN JAAR GELEDEN WON AMERIKA MAANRACE >mmand Module" Columbia, bemand door Mi- Collins. cirkelde op een afstand van ongeveer rd kilometer om de maa „Fantastisch" „Neil en ik zijn nogal gesloten", vertelde Buzz Al drin later. „We laten onze gevoelens niet zo gauw blijken, zelfs niet tijdens de training. Maar toen we tenslotte beiden op de maan stonden, hebben we elkaar aangekeken en elkaar op de schouders ge slagen. En we zeiden zoiets als: „Het Is gelukt Prachtig werk...". Twee, in dikke, felwitte ruimtepakken gestoken mannen, dansend om een nylon vlag op de maan. Onaardse beelden, die miljoenen aardse kijkers in hun ban hielden. Aldrin: „Wat een prachtig uitzicht". Armstrong: „Ja, is het niet fantastisch". Aldrin: „Een prachtige woestenij...". Joan, de vrouw van Buzz Aldrin, keek verbaasd en ongelovig naar de tv-beelden. „Ik heb nog nooit iets gezien dat hier op leek...". Dat was niet zo vreemd, want er was ook nog nooit iemand op de maan geweest Jan Armstrong vond het antwoord op de vraag waarom de camera's wel steeds een rondspringen de Aldrin registreerden, maar niet haar man Nell. „Hij is zeker bang voor zijn hart..", zei ze. Hun Edwin Aldrin jr. op weg naar een van de vier poten van de maaanlander Eagle. (Van onze redacteur ruimtevaart) ton, Tranqully Base here. The Eagle has lan- ".(Houston, hier de basis in de Zee der Rust kpgle is geland). Twee korte zinnen. Zinnen f met een historische betekenis. Duizenden ja- chtereen hadden de bewoners van de aarde Js naar een verre, 380.000 kilometer van hen f£jderde maan kunnen kijken en door sommigen )die melkbleke wachter van de nacht zelfs als JJodin vereerd. Maar op die gedenkwaaidlge s-Tjavond In juli 1969 landde een aards ruimte- lig, de op een reusachtige, vierpotige spin lij- on Eagle (Adelaar), in de stoffige maanzee Mare 3Uilitatis (Zee der Rust). Aan boord waren twee Jepn van vlees en bloed, de Amerikaanse astro- >rm Neil Armstrong en Edwin („Buzz") Aldrin. et tagle is geland". De stem van Neil Armstrong '"beheerst geklonken. Hoogstens was er even tleine trilling geweest die slechts zijn vrouw, familie en zijn beste vrienden opviel. Veel opwinding klonk door in de stem van de ver- igsman in het vluchtcontrolecentrum te Hous- Texas), astronaut Charles Duke: „Begrepen ully, we zien dat je bent aangekomen. Jullie in wel een paar mensen hier paars doen aan- maar we halen nu toch weer adem. Gewel- Idankt!" ie Duke later: „Wil je wel geloven, dat ik het :»n niet kon bevatten dat ze waren geland, 7 ik Buzz hoorde zeggen: „Motor af'. En later, ik naar huis ging, drong het nog niet goed tot ir. Ik had gewoon geen tijd gehad om af te in...". hddruk ird van de Eagle drukte Aldrin zijn comman- Neil Armstrong, de hand. En zelfs Armstrong iderhand toe, dat er „beslist wel een gevoel iluchting" was geweest... En ook dat was wonder. Hadden Armstrong en Aldrin hun volledig aan de automatische besturing over- dan zouden ze neergekomen zijn in een bezaaid met rotsblokken in alle mogelijke !n en de kans zou groot zijn geweest, dat agiele Eagle die landing niet had overleefd. Armstrongs ingrijpen werd een dreigende ca rte omgebogen naar een grandioos succes. Irong bleef er betrekkelijk laconiek onder. Zijn öfe boodschap na de landingsbevestiging „We zijn nu even een minuutje bezig ras alsof hij duidelijk wilde maken, dat de in in Houston zich even rustig moesten hou- idat er wat technische zaken geregeld dien- worden. In het Yankee Stadion in New York waar lonkbalwedstrijd werd onderbroken voor het it van de geslaagde maanlanding gingen de 1en bezoekers als één man staan om hét lanse volkslied te zingen. Er waren er heel tranen in de ogen hadden. Trots ert ontroe- Eouden die dag een grote ro! blijven spelen. ng óók, vooral toen bleek dat er nog maar weinig brandstof was overgebleven In de voor de landingsmotor op het moment van ling zélf. ston wezen de klokken 04.17.40 uur in de in Nederland was het al avond: 21.17.40 was zondag 20 juli 1969. jna-15 en dag later viel een onbemand Russisch ivoertuig, de Loena-15, op de maan te pletter. klap een val met een uiteindelijke snel- j van zo'n 480 kilometer per uur biedt nu een maar heel weinig overlevingskansen - bete- e meteen het einde van het Russische streven log juist vóór de Amerikanen een hoeveelheid Imaterie naar de aarde te halen. Jen de Russen in hun opzet zijn geslaagd en =ioena-15 inderdaad zoals later met Loena-16 gember 1970) wél gelukte kans gezien om .handvol maangruis naar de aarde over te bren- dan had men toch nog kunnen zeggen, dat de jnrace" een Russische overwinning was gewor- En de Russen zouden er ongetwijfeld ook op 'izen hebben, dat hün methode om maanmate- ip te halen veel goedkoper was dan de Amerl- Be. Een historische voetafdruk: Neil Armstrongs eerste stap op de maan. Twee uur voordat Neil Armstrong en Buzz Aldrin met hun Eagle de maan weer verlieten voor het rendez-vous met Apollo-moederschip Columbia met zijn eenzame inzittende Mike Collins, stortte de Russische Loena-15 neer op de maan. Dat was om 16.51 uur Nederlandse tijd. Om 18.53 uur (maandag 21 juli) verliet de Eagle zijn basis in de Mare Tran- quilitatis. Aan boord bevond zich een hoeveelheid van bijna 21 kilo maanmaterie in zeer speciale con tainers. Op dé maan bleef naast een wetenschappelijk instrumentarium en een Amerikaanse vlag het landingsdeel van de Eagle achter. Daarop was een speciale plaqu ette aangebracht met de woorden: „Here men from the planet Earth first set foot upon the moon. July, 1969 A.D. We came In peace for all mankind" (Hier zetten mensen van de planeet Aar devoé^-het eerst voet op de maan. Juli van het Jaqr onzes He «y 1969. Wij kwamen in vrede, in naam van de gehele mensheid). De plaquette was ondertekend door, de drie astronauten en door pre sident Richard Nixon. If Nixort^ v Het was tóch een bijzondere tijd voor Nixon. Hij had deze triomf in feite te danken aan zijn (ver moorde) aartsrivaal John F. Kennedy. Per slot van rekening was het Kennedy geweest die op 25 mei 1961 ongeveer een maand nadat de Rus Joerl Gagarin als eerste mens een ruimtevlucht had ge maakt zijn land opdracht had gegeven om „bin nen negen jaar een mens op de maan en veilig naar de aarde terug te brengen". De opdracht werd zonder mankeren uitgevoerd. Alleen, Kennedy zou het niet meer meemaken. Zijn grote rivaal Nixon oogstte wat Kennedy ruim acht jaar tevoren had gezaaid... Het duurde nogal lang zeker ook voor de vele miljoenen televisiekijkers op aarde voordat Arm strong en Aldrin daadwerkelijk voet op de maan zetten. Armstrongs vrouw Jan vertelde lachend, dat ze precies wist waarom het ogenschijnlijk zo traag ging. „Neil weet nog steeds, niet wat-ie zeggen moet, als hij op de maan stapt", zei ze. Maar Neil wist het wel degelijk. Er waren honderden sugges ties binnengekomen, sommige met citaten van Sha kespeare, sommige met bijbelteksten. Nell had ze allemaal aan de kant gelegd. Op maandag 21 juli 03.56 uur Nederlandse tijd (In Houston was het zondag 20 juli, 22.56 uur) zette Neil Armstrong zijn linkervoet op de maan. Hij zei: „Een kleine stap voor een man, maar een geweldi ge sprong vooruit voor de mensheid". Aldrin groet de Amerikaanse vlag, die zo gemaakt is dat het lijkt of hij wappert, hoewel er op de maan geen wind is. Toch was die 24 miljard dollar slechts een derde van wat de Amerikanen tot die datum al hadden uitgegeven aan de oorlogvoering in Vietnam. Een vergelijking, die volgens de voorstanders van bezui niging op het NASA-budget weliswaar kant noch wal raakte, maar die het grote publiek toch wel de gelijk aansprak. Eén van de ernstigste gevolgen van die budget-in krimpingen was ongetwijfeld het afvloeien van ge schoold NASA-personeel. Wat in de eerste jaren na Amerika's eerste kunstmaan, de Explorer-1 (voorjaar 1958, moeizaam was bereikt op het gebied van teamvorming een streven dat tenslotte duidelijk vruchten was gaan afwerpen, gezien de voortreffe lijke resultaten op het gebied van veiligheid en be trouwbaarheid in de ruimtevaart begon weer at te brokkelen. In 1969 hadden van de ruim 400.000 man, die eind 1966 bij de Amerikaanse ruimtevaart betrokken waren geweest, al zo'n 200.000 naar an der werk moeten omzien. Bij NASA vond men dat begrijpelijkerwijs een droevige zaak. Wernher von Braun vader van de Saturnus-raket die mensen op de maan zou affeveren zei ver bitterd: „Door onze ruimtevaartprÓQramma'9 was het voor de eerste keer in de geschiedenis mogelijk onze kennis en ons kunnen on wetenschappelijk en technisch niveau zeer sterk op.^Heoeren zonder dat daar een grote oorlog voor nodig was. Het zal toch niet nodig zijn dat er een nieuwe grote oorlog komt om die ontwikkeling] te continueren?!" Von Braun zou zich later teleurgesteld uit zijn functie bij NASA terugtrekken... i jvi Ki De missie van Apollo-11 wis Amerika's 21ste be mande ruimtevlucht (na zes Mercury-tripa, tien Ge- mini-vluchten en vier Apollo-mlesies, waarvan twee in een baan om de aarde en twee in een baan om de maan). Er zouden na Apollo-11 In totaal nog tien ruimtevluchten volgen, waarbij steeds die drieper- soons Apollo betrokken was. In de eerste plaats zes maanexpedities, die o.a. nog eens 316 kilo aan monsters maanmaterie toevoegden aan de 21 kilo die door Apollo-11 naar de aarde waren gehaald, daarna drie pendelvluchten naar het ruimtestation Skytab en terug en tenslotte en dat was totdus- ver de laatste ruimtevlucht van de Amerikanen de missie van Apollo-18, die hoog boven de aarde een koppeling tot stand bracht met een Russische Sojoez. „Shuttle" Daarna begon de grote stilte, althans op het gebied van de Amerikaanse bemande ruimtevaart Er werd weliswaar begonnen met de bouw van de Space Shuttle een soort ruimtevliegtuig dat meer dan honderd vluchten zou kunnen uitvoeren maar de financiële armslag van NASA bleef beperkt en dat bleek al gauw problemen op te leveren. Vandaar ook dat de eerste proefvlucht van die ruimtependel, de Columbia, nu al verscheidene malen is uitge steld en waarschijnlijk pas over een jaar werkelijk heid zal kunnen worden. De Russen daarentegen verslagen in de race om de maan kwamen verrassend sterk terug. Ook Zif kregen moeilijkheden te verwerken, maar door hardnekkig volhouden slaagden ze er tenslotte toch in hun Saljoet-ruimtelaboratorium tot gen bij zonder waardevol en ook succesrijk project te ma- Het maanlandschap, gezien vanuit de Eagle toen deze begon aan zijn afdaling naar hst maanopper vlak. Naar Mars In Washington orakelde Amerika's vice-president Spiro T. Agnew, dat Amerika over tien jaar dat zou dan dit jaar het geval zijn geweest mensen naar de planeet Mars zou zenden. Het paste bij de hoerastemming van het moment, maar het was ook een kreet die gespeend was van elk gevoel voor realiteit Want met de historische maanvlucht van Armstrong, Aldrin en Collins kwam er in feite een eind aan de gouden dagen voor NASA, het Amerikaanse bureau voor lucht- en ruimtevaart De opdracht was uitge voerd en daarmee was de koek (nagenoeg) op. Er zouden weliswaar nog zes Apollo-vluchten naar de maan worden ondernomen, maar Apollo-18, -19 en 20 werden van de lijst geschrapt uit zuinigheidso verwegingen. Voor die expedities was het reisdoel respectievelijk Schrötervallei bij de Centrale Baai, Centrale Baai bij breuklijn Hyginus en de enorme krater Copernicus, waar mogelijk geologische mon sters zouden zijn verzameld, afkomstig uit het In wendige van de maan. In het topjaar 1966 kon NASA nog beschikken over een budget van bijna zes miljard dollar (en dat wa ren nog redelijk ouderwetse dollars...), maar in het maanjaar 1969 was dat al teruggebracht tot bijna vier miljard. Niemand minder dan senator Edward Kennedy de enig overlevende broer van de pre sident, die het maanprogramma In 1961 tot Ameri ka's „nationale doel" had geproclameerd zei kort voor de lancering van Apollo-11, dat het ruimte vaartprogramma van de Verenigde Staten na die eerste maanlanding maar op een zacht pitje moest worden gezet, omdat het geld op aarde wel beter kon worden gebruikt De verwezenlijking van de eerste voetstap van de mens op de maan zou de Verenigde Staten inder daad heel wat kosten: 392 miljoen dollar voor de uitvoering van het Mercury-project (experimentele vluchten om de aarde met 1-mans capsules), 1,28 miljard dollar voor het Gemini-programma (vluchten met 2-mans capsules, die manoeuvreerbaar waren en waarmee allerlei rendez-vous- en koppeling- stechnieken werden beoefend in een baan om de aarde) en tenslotte 21,349 miljard dollar voor het Apollo-project tot en met de eerste landing op de maan. ken. Daarbij moet wel eens wat worden geschip perd met de kleine Sojoez-pendelcabine, maar de Russen werken al geruime tijd aan hun eigen klei ne „space shuttle", en wanneer die eenmaal opera tioneel is, zouden ze nog wel eens voor opzienba rende verrassingen kunnen zorgen op het gebied van de bemande ruimtevaart De race om de maan werd tien jaar geleden gewonnen door Amerika, maar de race om Mars is nog steeds onbeslist en op het ogenblik hebben de Russen daarin zelfs een vrij royale voorsprong. Teruggetrokken Neil Armstrong, Edwin Aldrin en Michael Collins de mannen van Apollo-11 zien het allemaal gela ten aan. Ze zijn geen van drieën meer bij NASA werkzaam. Collins beheert het nationaal lucht- en ruimtevaart museum in Washington, Aldrin is nog steeds her stellend na een ontwenningskuur (alcohol) en ern stige depressies en Armstrong Is hoogleraar (al sinds oktober 1971) aan de universiteit van Cincin nati. Armstrong, de nuchtere Amerikaan, die als eerste afgezant van de aarde voet op de maan zette, leeft imtrekkefijk teruggetrokken, staat nauwelijks meer Interviews toe. Met Apollo-11 sloot hij een belang rijke periode In zijn leven af. Maar nu tien jaar na die gedenkwaardige gebeurtenissen zal hij er toch weer aan moeten geloven. Hij zal het nauwe lijks van harte doen, ook al staat zijn naam in de geschiedenisboeken, m Tien jaar geleden landden er voor het eerst men- sen op de maan. Toen ze veilig op aarde waren ruggekeerd en door dé „Hornet" aan boord waren genomen, sprak vloo'tpredikant John Plirto een dank^bed uit „...Wij juichen om Uw daden en Soorten ónze dankzegging uit voor de veilige terug keer' wan de astronauten bij ons, bij hun gezinnen, /bjj de hele mensheid...". Joan Aldrin zag de terugkeer op het tv-scherm. Ze was thuis. „Nu wordt alles weer normaal en net als „Vèrgeet het maar rustig", zei Gerald Carr, de as tronaut die ruim vier jaar later commandant zou zijn van de laatste Skylab-bemanning. „Ik mag er toch zeker wel van dromen?", zei Joan. Het zou inderdaad bij een droom blijven. Buzz en Joan zijn gescheiden. Na de maanlanding ven juli 1969 zou voor heel veel mensen het leven nooit meer worden zoals het vroeger was geweest.. zoon Ricky kwam met een heel eigen oplossing van het „probleem": „Ik denk dat papa wil uitvin den hoelang hij stil kan blijven staan".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1979 | | pagina 13