Met Strauss maakt partij ruk naar rechts Spaans denken over zelfbestuur voor Basken nog niet veel verder dan in Franco-tijdperk Portugal keurt grote wapenverkoop aan Somoza goed CDU BETAALT HOGE PRIJS Vrouw „per abuis' hand afgezet in kraamkliniek Nederland wil opgebrachte vluchtelingen opnemen BUITENLAND LEIDSE COURANT -x WOENSDAG 4 JULI1979 PAGINA 7 jof voor paus ran Berlinguer tOME In een politieke rerklaring heeft de secreta- is-generaal van de Italiaanse ommunistische partij, Enrico Jerlinguer, de rooms-ka tho- ieke kerk en in het bijzon- Ier haar hoogste leiding, ge- irezen vor het niet meedoen an „anti-communistische hantage". loewel Berlinguer paus Jo- lannes Paulus II niet bij lame noemde, was men het r over eens, dat hij indirect le paus een compliment gaf oor zijn niet-inmenging in inti-communistische agitatie n Italië. Het wordt gezien als sen symbolische handreiking, ran Berlinguer aan de paus. n zijn verklaring zei Berlin- [Uer ook, dat zijn partij niets e maken zou willen hebben net een kabinet, dat haar uit loot. Zoals bekend wil de hristendemocratische kabi- ïetsformateur, de aftredend >remier Andreotti, in zee [aan met de socialisten en inkele kleinere partijen. Israëlische stafchef speelde eigen rechter JEL AVIV (AP) - De stafchef van het Israëlische leger, luitenant-generaal Raphael Eytan, is in op spraak gekomen door zijn beslissing om de straffen te verminderen van twee militairen, die veroordeeld waren wegens moord op Arabieren. Vorig jaar tijdens een Isra ëlische inval in Libanon vermoordde een legeroffi cier vier Arabieren. De of ficier was door de presi dent van de Israëlische op perste gerechtshof tot acht jaar gevangenis veroor deeld, maar luitenant-gene raal Eytan verminderde deze straf tot twee jaar. De bekendmaking van dit inci dent was voor de kleine linkse Sheli-fractie aanlei ding een motie van wan trouwen tegen de regering van premier Begin in te dienen. Een lid van de joodse bur gerwacht zag zijn gevange nisstraf door toedoen van Eytan dalen van tien tot drie jaar. De man schoot twee maanden geleden in een vlaag van woede een Arabier dood, nadat een kameraad van hem een dag eerder bij een terreu raanslag was omgekomen. •Vossi Saris van de socialis- 'jische oppositie noemde de. beslissingen van Eytan belediging van de rechtspraak en rechters". Aanvankelijk had de mili taire censor de hele kwes tie buiten de publiciteit willen houden, maar een parlementslid bracht het gebeurde deze week ter sprake. hatcher kiest Ivoor kernenergie LONDEN (DPA) De Britse iremier Margaret Thather leeft zich gisteren uitgespro ten voor een uitbreiding van het Britse kernenergiepro gramma, daar andere energie- ïronnen op den duur ontoe reikend zullen zijn. Labour-oppositieleider Callag- han heeft haar daarentegen' verzocht haar geestdrift een jeetje te temperen, aangezien Engeland volgens hem over voldoende energievoorraden ieschikt en daarom voorzich- ig kan doen met kernenergie. (Van onze correspondent Ami van Vree) BONN Vandaag maakt Franz-Josef Strauss van zijn recht als lid van de Bondsraad gebruik om tijdens het grote energiedebat in de Bondsdag (de West- duitse Tweede Kamer) het woord te voeren. Na zijn verkiezing maandag nacht in een dramatische zitting van de Bondsdagfractie van CDU en CSU tot kandidaat voor het kanselierschap kan men dit optreden beschouwen als de o- pening van de verkiezingsstrijd die tot het najaar van 1980 zal duren en als eerste rechtstreekse confrontatie met zijn grote rivaal Helmuth Schmidt. Een gevoel van „herwonnen levens kracht" viel gisteren onmiskenbaar in kringen van CDU-politici te bespeuren na de stemming in de Bondsdagfractie waarbij de Beierse minister-president on verwacht met grote meerderheid als kan didaat van CDU en CSU uit de bus kwam. Ook was er een duidelijke op luchting merkbaar dat er met dit besluit een eind is gekomen aan de onverkwik kelijke strijd om functies en personen die de CDU al maanden in zijn greep houdt. Deze machtsstrijd bedreigde niet alleen de eenheid tussen de christen-de mocratische zusterpartijen, maar hij was er ook de oorzaak van dat er van een werkelijke oppositie de laatste tijd in Bonn geen sprake meer was met alle ge volgen van dien voor het aanzien van de CDU en voor een goed functioneren van de parlementaire demokratie. Maar de CDU heeft het behoud van de penheid en de kans om weer meer poli tieke invloed te krijgen met een hoge prijs' moeten betalen. Want het valt niet te ontkennen dat met de 'keus van Franz-Josef Strauss de partij als geheel een flinke ruk naar rechts heeft gemaakt en dat de meer liberale krachten terrein hebben moeten prijsgeven. Het is immers iedereen - behalve wellicht enkele naïeve lingen - duidelijk dat met de persoon van Franz-Josef Strauss als lijsttrekker van CDU en CSU en als mogelijke bondskanselier ook een groot deel van diens uiterst conservatieve ideeën in de verkiezingsstrijd een belangrijke rol zul len gaan spelen. Niet voor niets was de eerste reactie van Berlijns burgemeester Stobbe (SPD) dat de gebeurtenissen in CDU-CSU „gevaarlijke consequenties voor een voortgang van de ontspanning" kunnen hebben. Spanning Met spanning moet worden afgewacht hoe de basis van de partij later de kie zers op de nominatie van Strauss zullen reageren. Zeker moet de Beierse politi cus met zijn grote ervaring, zijn politieke instinct en zijn meeslepende dynamiek in staat worden geacht een deel van de weerstand die 'tegen hem bestaat, te overwinnen. Dit zal des te meer het ge val zijn als er zich komende winter cri sisverschijnselen voordoen die het hem gemakkelijk maken om de „sterke man" te spelen. Maar of het hem zal lukken, met name in het noorden van Duitsland, om de toch al uitstekende resultaten van zijn voorganger als kanselierskandidaat Helmut Kohl in 1976 te overtroeven, moet op dit ogenblik sterk worden be twijfeld. De uitslag van de parlements verkiezingen in de sterk geïndustriali seerde deelstaat Noordrijn-Westfalen vol gend voorjaar kan wat dat betreft als een belangrijke graadmeter worden be schouwd. Overigens heeft Strauss de eerste etap pes van zijn „Tour d'Allemagne" glans rijk doorstaan. Eerst heeft hij zijn proté gé Kar sens het hoogste staatsambt weten te bezorgen, wiens oude functie van Bondsdagpresident nu door een partijge noot van Strauss wordt bezet Vervol gens heeft Strauss zeer tactisch het spel om de kanselierskandidatuur meege speeld en zijn talrijke tegenstanders in de CDU zodanig gemanoeuvreerd dat zij hem geleidelijk als rijpe appels in de schoot vielen. De man die eens zijn bie zen als minister van defensie moest pak ken, omdat hij het parlement belogen had, heeft nu nog éénmaal de - waar schijnlijk onherroepelijk laatste - kans om zijn oude politieke idealen te verwe zenlijken. Strauss' successen tot nu toe betekenen tegelijkertijd waarschijnlijk een einde van Helmut KohL Eerst had deze vrijwil lig afstand gedaan van zijn aanspraken op de kanselierskandidatuur ten gunste van Albrecht om zijn andere functies als partij- en fractievoorzitter te kunnen be houden. Maar de gang van zaken tijdens de gedenkwaardige fractievergadering van afgelopen maandag en de uitslag er van waren zodanig dat men voor de ver dere politieke carrière van deze integere man het ergste moet vrezen. Het is een bewijs temeer dat het binnen het federa le systeem van de Bondsrepubliek uiterst moeilijk is om in Bonn op te boksen te gen de „diehards" uit de provincie. LONDEN Op de Londense veiling So- theby is een record bedrag van 2,07 mil joen gulden betaald voor een olieverf schilderij van de ex pressionistische schilder Pablo Picas so „La bouteille de vin". Het werk is door een Zwitser ge kocht. (Van onze correspondent) PARUS Een verontrustende medische aangelegenheid, die als gevolg van een beslissing van de Raad van Beroep van Nimes bekend is geworden, heeft in Frankrijk grote veront waardiging en opschudding veroorzaakt. Een aanstaande moe der werd voor de bevalling opgenomen in een kliniek, maar kwam na de geboorte tot de ontdekking dat men haar de lin kerhand had afgezet. Dat gebeurde in 1976. Maar tot op he den heeft de medische wereld de boot weten af te houden. De 24-jarige Giovanna Bourmal werd op 12 februari '76 opge nomen in een kraaminrichting in Avignon, maar wegens een aantal complicaties werd zijn voor de geboorte overgebracht naar een gespecialiseerde kliniek in Montpellier. Er moest op eratief worden ingegrepen, hetgeen een volledige narcose noodzakelijk maakte. De baby was gezond, maar de jonge moeder keek verworderd naar het zware verband om haar lin kerarm. Op haar panische vraag wat er was gebeurd, werd haar aarzelend gezegd dat haar linkerhand was afgezet. Maar waarom en door wie; daar kreeg zij geen anwtoord op. Weer thuis nam de vrouw twee advocaten in de arm. Er wrd een klach tegen de kliniek ingediend en de rechter van in structie benoemde twee medische experts, die al rap rapport uitbrachten. Hun conclusie: Geen van de medici uit de kliniek trof enige blaam. Ze werden dus van rechtsvervolging ontsla gen. De advocaten namen daar geen genoegen mee, en de zaak werd opnieuw aanhangig gemaakt Een nieuw onderzoek zal moeten uitwijzen wie voor de „vergissing" verantwoordelijk is. Nu de publieke opninie is wakker geschud zulllen de betrok ken medici zich niet meer achter elkaar kunnen verschuilen en de vrouw zal waarschijnlijk op een forse schadevergoeding kunnen rekenen. Nixon brengt bezoek aan sjah MEXICO (AFP) De ex-pro- sident van de V.S., Richard Nixon, ontmoet op vijf juli de sjah van Iran in Mexico, zo heeft de Mexicaanse pen gisteren gemeld. Nixon en de sjah kennen el kaar goed van de tijd dat de sjah nog aan de macht was in Iran. Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllimilllllimilllll PvdA-Kamerleden willen onderzoek Extreem hoge kankersterfte in Haarlemmermeer DEN HAAG (ANP) - De PvdA-fractie in de Tweede Kamer vindt dat een verder onderzoek noodzakelijk is naar de oorzaak van het rela tief hoge percentage kanker- sterfte in de Haarlemmer meer. De socialisten Voogd, Stoffe- len en Van den Bergh hebben op een dergelijk onderzoek aangedrongen in schriftelijke' vragen aan de minister van volksgezondheid. Zij wijzen er daarbij op dat dr. G.J.Bos, sociaal geneeskundige in Lei den, het vermoeden heeft uit gesproken dat dit hoge per centage kankersterfte voor komt als gevolg van bij het starten en landen op Schiphol vrij komende stoffen. Dayan uit ziekenhuis TEL AVTV De Israëlische minister van buitenlandse za ken Mosje Dayan, die vorige week aan een kankergezwel in de ingewanden werd ge opereerd, heeft gisteren het ziekenhuis verlaten. Naar ver wachting zal hij over enkele weken zijn werk hervatten. AAN EEN ARM In deze ongemakkelijke houding heeft deze jon geman drie en een half uur lang gedreigd van een zes verdiepingen hoog gebouw te sprin gen. Zijn moeder was duidelijk opgelucht toen hij besloot de sprong toch maar niet te wagen. Oe politie heeft hem uit zijn be narde positie bevrijd. LISSABON/MANAGUA (UPI,Rtr) De mili- taire autoriteiten in Portugal hebben een par ticuliere wapenhandelaar toegestaan voor ruim 1 miljoen dollar wapens te verkopen aan de Nationale Garde van president Somo za in Nicaragua. De communistische krant O Diario in Lissa bon berichtte gisteren dat de firma Norte Im- portadora onlangs minstens drie scheepsvrach- ten „granaten en munitie" aan de familie So moza had geleverd voor haar strijd op leven en dood met de Sandinistsiche guerrilastrij- ders. Een woordvoerder van het Portugese le ger bevestigde dat de militaire autoriteiten de verkoop hadden goedgekeurd. De Sandinistische verzetsstrijders die giste ren de stad Rivas, honderd kilometer ten zui den van Managua, hebben veroverd, hebben gezegd dat Somoza wapens blijft ontvangen uit arsenalen in Argentinië, El Salvador en Guatemala. Aangezien deze wapens van Ame rikaanse makelij zijn, spreken de Sandinisten van indirecte hulp van de V.S. aan Somoza. De beide kamers van het Nicaraguaanse par lement, het Nicaraguaans Congres, komen vandaag bijeen en er zijn sterke aanwijzingen dat het aftreden van Somoza op de agenda staat. De Conservatievepartij in Nicaragua, die in de oppositie is, wilde alleen maar ver gaderen als het aftreden van Somoza wordt besproken. DIPLOMATIEKE STAP BIJ HANOI DEN HAAG Nederland wil 150 van de ongeveer 300 Vietnamese vluchtelingen die onlangs door een Westduits schip schip van een Neder lands olieboorplatform waren meege nomen maar dat vervolgens door de Vietnamese autoriteiten werd opge bracht, opnemen. Twee weken gelden kwamen twee scheepjes met vluchtelingen in barre weersomstandigheden langszij het olie-. boorplatform dat in opdracht van de Vietnamese regering boringen verricht bij de kust van dat land. Van de 331 vluchtelingen konden er 308 worden gered. Omdat het bivakkeren van een paar honderd mensen op het boorei land problemen gaf, nam een West duits bevoorradingsschip eind vorige week de vluchtelingen aan boord om hen ergens te brengen waar ze goed opgevangen zouden worden. Dit schip werd door de Vietnamese marine aan gehouden en naar de de haven Vung Tau gebracht, waar de vluchtelingen van boord werden gehaald. West- Duitsland protesteerde in Hanoi fel te gen deze handelwijze en Nederland ondernam eveneens een diplomatieke stap om zijn ongenoegen kenbaar te maken. De buurlanden van Vietnam hebben op een bijeenkomst op het Indonesi sche eiland Bali nogmaals duidelijk gemaakt dat zij voorlopig geen enkele vluchteling meer zullen toelaten. De enige concrete hulp die de vluchte lingen nu geboden wordt is dat de schepen van de Amerikaanse Zevende Vloot vluchtelingen zullen oppikken als hun bootjes zullen zinken. Ook zul len drie Italiaanse oorlogsbodems vluchtelingen oppikken die zij op de Chinese Zee aantreffen. ,lk verheug me er niet op, maar moet k er aan herinneren dat al die keren lat Madrid troepen heeft gestuurd naar lie oude landen het resultaat van haar icties nul is geweest? Eens te meer noet „men in Madrid bedenken dat deeën zich niet laten kerkeren of kapot oaken. Ze blijven de kop op steken". Iet die oude landen is het Baskenland )edoeld en de woorden zijn gebezigd löor een Baskische senator in de Madri- eense krant El Pais van afgelopen zon- lag. Michel Unzueta doet een ernstige >oging begrip te wekken voor het auto- ïomiestreven van zijn streekgenoten. Wat laarbij opvalt is de benadering en toon 'an zijn artikel. Hebben zij, de Spanjaar den, ooit werkelijk oog gehad voor wat le Basken bezielt? )e vraag is van belang, niet alleen om- lat de Baskische terreurorganisatie ETA nomenteel met grote regelmaat bezig is lommen tot ontploffing te brengen in de ntemationale toeristencentra aan de jpaanse kusten, maar ook omdat het Spaanse parlement, de Cortes, deze week begonnen is aan de bespreking van het project van zelfbestuur dat de Basken zelf veelbetekenend het Project van Gu ernica genoemd hebben, naar de Baski sche hoofdstad die in 1937 tijdens de Spaanse burgeroorlog werd vernietigd. Vooruitzichten De vooruitzichten voor het Project van Guemica zijn niet gunstig. De hoop dat de regerende partij van premier Suarez het ongewijzigd zal goedkeuren is mini maal. De Madrileense bestuurders zijn hooguit bereid bepaalde onderdelen van de Spaanse souvereiniteit te delen, maar nooit zijn ze van plan die op welk ter rein dan ook volledig oVer te dragen, omdat dan in hun ogen de deur naar af scheiding wagenwijd is geopend. Onder wijs mag bijvoorbeeld gegeven worden in het CasteÜaans en het Baskisch, het geen nu al overigens gebeurt, maar niet alleen in die taaL Politietaken zullen de Madrileense bestuurders nog minder uit handen durven geven. De gehate Guar- dia Civil zal hoe dan ook in laatste in stantie verantwoordelijk moeten blijven voor het handhaven van de openbare orde. Ook een eigen Baskische belasting heffing levert grote moeilijkheden op. Eigenlijk blijkt hieruit hoe weinig de tij den sinds het aan de macht komen van Franco voor de Qasken veranderd zijn. Het Madrileense centralisme dat de Bas kische senator Unzueta in El Pais signa leerde heeft nog nauwelijks aan kracht ingeboet Toch was even de verwaenting gewekt dat de ontwikkelingen anders zouden verlopen. Het verdwijnen van Franco in 1975 en de eerste stappen op de weg naar democratie hadden tot gevolg dat het terrorisme van de ETA luwde. Nog geen jaar na de dood van Franco kon digde de ETA zelfs aan dat zij geen aan slagen meer zou plegen. In plaats daar van werden de activiteiten op de politiek geconcentreerd. Omdat de ETA als streng verboden organisatie zelf' geen po- litieke activiteiten kon bedrijven werden een aantal mantelorganisaties opgericht die formeel met de ETA niets te maken hadden en een coalitie zouden aangaan: de Herri Batasuna. Dat het terrorisme in Baskenland korte tijd daarna heftiger dan ooit weer is op gelaaid, heeft ongetwijfeld ook te maken met de wijze waarop de Spanjaarden de afgelopen drie jaar hun land in bestuurs kundig opzicht hebben willen hervormen. De regering-Suarez gaf er de voorkeur aan eerst een nieuwe grondwet te maken en daarna pas de autonomie van de Bas ken en Catalanen die in dit opzicht al een lange traditie achter de rug hebben te regelen. De Basken die een mo ment de illusie gekoesterd hadden dat de regering-Suarez het statuut van 1936 van stal zou halen, kwamen bedrogen uit (In dat beginjaar van de burgeroorlog kre gen de Basken onder sterk wankelend Republikeins bewind een zeer vergaande vorm van zelfbestuur toebedeeld, die echter slechts enkele maanden tegenover Franco stand hield.) In plaats daarvan werd de Basken begin 1978 een zeer bescheiden vorm van pre- autonomie aangeboden die het onder meer mogelijk maakte een bestuursraad te kiezen. Deze heeft echter vrijwel geen enkele bevoegdheid. Politiek machtig Terwijl op de weg naar Baskische auto nomie sinds de dood van Franco nauwe lijks vorderingen werden gemaakt kon den de Basken wel politiek van zich doen spreken. In dat opzicht hebben er dan ook veranderingen plaats gehad die het de Madrileense bestuurders onmoge lijk maken de Baskische autonomiekwes- tie nog langer als een randprobleem ter zijde te schuiven. Wat bleek? Zowel bij de parlements- als gemeenteraadsverkie zingen van het voorjaar kwamen de poli tieke mantelorganisaties van de ETA on gemeen sterk naar voren. De Herri Bata suna werd in de twee belangrijkste Bas kische steden San Sebastian en Bilbao de op een na machtigste groepering. De meer traditionele, aan de UCD van Sua rez verwante partij PNV (Nationale Bas kische Partij) die altijd al op geweldloze basis zelfbestuur voor het Baskenland had bepleit, bleef het sterkst In die situatie kon het ook gebeuren dat de eerder genoemde Baskische senator Michel Unzueta van de als fatsoenlijk te boek staande PNV het optreden van de ETA, zonder deze overigens bij name te noemen, kon billijken. Het verlangen naar zelfbestuur dat de Basken eeuwenlang ook daadwerkelijk hebben kunnen uitoefenen, is niet uit te roeien, zo luidde kort vertaald zijn bood schap. Maar de bezwaren die tegen het Project van Guemica zijn ingebracht hebben ook duidelijk dat het centrale ge zag in Madrid niet bereid, resp. niet rijp is, zo kort na het Franco-tijdperk, die overgang te maken. Dat betekent ook dat de geruchten dat Madrid geregelde troepen zal inzetten can de orde in Bas kenland te handhaven weer met grote regelmaat opduiken en dat de slijtage slag met de ET A zal voortduren. PAUL VAN VELTHOVEN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1979 | | pagina 7