5EEG praat If
Imet Yamani
„over meer olie
LAGE STRAFFEN IN.SPIONAGEPROCES LUTZE
burgemeester Schols
)ezoekt Belgrado
Geen zelfbestuur voor minderheden in Iran
Carter doet
beroep op
Congres SALT-2
te aanvaarden
Regering van
nationale eenheid
in Nicaragua
W mi
^BUITENLAND
LE1DSE COURANT/
DINSDAG 19 JUN11979 PAGINA 11
Andriessen:
Geen compensatie
in lonen voor
duurdere olie
LUXEMBURG De Neder,
landse regering staat nog al
tijd op het standpunt, dat het
duurder worden van de ruwe
olie niet gecompenseerd mag
worden in de lonen. Dit heeft
minister Andriessen (Finan
ciën) in Luxemburg ver
klaard, waar hij had deelge
nomen aan de ECOFIN Raad
(ministers van Economische
Zaken en Financiën) van de
EEG. De regering zal haar
standpunt volgende maand op
tafel leggen in het overleg
met werkgevers en werkne
mers.
Mochten deze partijen, of een
van beide, het met-compense
ren afwijzen, dan zal het ka
binet zich beraden op wat er
dan moet gebeuren. Minister
Andriessen liet er echter geen
twijfel over bestaan, dat de
ontwikkelingen op de olie-
markt voor Nederland „een
stuk nationale verarming be
tekenen, die we zullen moeten
accepteren"
Stiptheidsactie
luchtverkeers
leiders Italië
ROME (Rtr) De luchtver
keersleiders in Italië zijn gis
teren uit ongenoegen over
hun arbeidsomstandigheden
begonnen aan een stiptheids
actie van een week, die al di
rect leidde tot vertragingen
op de grootste luchthaven
van dat land.
Een woordvoeder van de
maatschappij Alitalia zei dat
vertrek en aankomst in Rome
en Milaan gemiddeld drie
kwartier op de dienstregeling
achterlagen. De Italiaanse
luchtverkeersleiders mogen
niet staken, maar een stipt
heidsactie is toegestaan. Men
houdt zich nu strikt aan de
internationale voorschriften
over pauzes tussen aankomst
en vertrek.
JL Rotterdam
Ba a
m
T\tl (Van onze speciale verslaggever
Rik in 't Hout)
LUXEMBURG Nadat de beide groepen
landen ongeveer vijf jaar geen officiële con-
icten met elkaar hebben onderhouden, komt
>r weer een dialoog op gang tussen de Euro
pese Economische Gemeenschap (EEG) en de
senjorganisatie van Olie-exporterende Landen
(OPEC). Op 30 juni wordt er in Londen een
gesprek gevoerd tussen enerzijds de huidige
voorzitter van de Energieraad (vergadering
van energie-ministers) van de EEG, de Frans
man Giraud, en diens opvolger per 1 juli, de
7693fler O'Malley, en anderzijds sjeik Yamani,
ilie-minister van Saoedi-Arabië.
Minister Van Aardenne (Economische Zaken),
lie gisteren voor Nederland deelnam aan een
rijeenkomst van de Energieraad in Luxem-
jurg, vertelde dat het in Londen alleen een
gesprek over technische zaken zal worden.
,We (EEG) hebben met de OPEC afgesproken,
lat de prijzen niet aan de orde komen". Het
bekend dat de OPEC-landen de prijzen van
nin ruwe olie beschouwen als iets wat alleen
aangaat. Wel zal men, aldus Van Aarden-
ne, in Londen praten over het op elkaar af-
"immen van de vraag naar en het aanbod
n ruwe olie.
laarbij zal het erom gaan of de EEG als
IJ [roep van belangrijke consumentenlanden in
1Ttaat is haar behoefte aan olie te verminderen
ruil waarvoor de OPEC haar productie wat
lp zou kunnen voeren. Belangrijk hierbij is
Yamani onlangs liet uitlekken dat zijn
d niet ongenegen is dagelijks een half mil-
m vaten (van 159 liter) meer te gaan produ-
•en, als daarmee een eind zou kunnen wor-
len gemaakt aan de speculaties op de zoge-
laamde vrije markt, die ervoor zorgen dat de
irijzen daar torenhoog blijven. Dat is voor de
IPEC zelf ook van belang, omdat sommige
den van deze organisatie zelf ook op deze
arkt zijn aangewezen om olieproducten te
b* open.
d )f de bijeenkomst in Londen enig resultaat
pal opleveren, valt of staat daar waren alle
myjiteskundigen in Luxemburg het wel over eens
~T- met het vermogen van de EEG om haar ei-
AQpn behoefte aan olie aanzienlijk te verminde-
en om zelf ook maatregelen tegen de vrije
.1-,«markt te nemen. Wat betreft het eerste is er
-L_)og weinig duidelijkheid. De cijfers over het
LejJnergieverbruik in april, de eerste maand na
j049je oproep om te bezuinigen, zijn net binnen.
^.Jolgens minister Van Aardenne zijn die eerste
tesultaten niet bemoedigend (geen vijf procent
sparing), „maar is het best mogelijk dat het
torna geleidelijk beter is geworden". De be-
mdsman ziet in elk geval nog geen reden
mor Nederland om, zoals de Tweede Kamer
Isü, nu al een bezuiniging af te dwingen door
middel van wettelijke maatregelen, „althans
net zolang daar niet in internationaal ^ver
band toe wordt besloten".
M spraken de energie-ministers m Luxem
burg met elkaar af, dat het goed zou zijn de
totale olie-import van de EEG te bevriezen.
Het probleem is daarbij echter op welk ni-
feau en welk aandeel de verschillende lid-sta-
i daarin moeten leveren. De een vindt na-
ilijk dat hij aanzienlijk meer aan besparing
jet dan de ander.
Rat betreft het tweede punt (maatregelen te
gen de vrije markt) kwam de EEG in Luxem
burg ook niet erg ver. Het enige concrete be
sluit van de Energieraad hield in, dat de Eu
ropese Commissie (dagelijks bestuur van de
Gemeenschap) wekelijks een analyse zal ma
ken van de prijzen op de vrije markt en van
de verbruikersprijzen in de lid-staten. Dit om
zo snel en acuraat mogelijk op de hoogte te
zijn van de richting, die de prijzen uitgaan, en
om de prijzen te kunnen vergelijken met de
maandelijke gegevens omtrent de kosten van
ingevoerde ruwe olie. De analyse zal ook ter
beschikking worden gesteld aan de OPEC.
Voor het overige vingen de Europese Commis
sie en Frankrijk, die beide uitgewerkte voor
stellen voor het aanpakken van de vrije
markt op tafel hadden gelegd, bot bij de
Energieraad. Zo wilde de Commissie dat er
een registratie zou worden opgezet van alle
olie-transacties in de Gemeenschap betreffen
de partijen van meer dan 500 ton. Volgens
energie-commissaris Brunner zou deze contro
le een afschrikkende werking hebben op spe
culerende handelaren. Daarnaast zouden de
regeringen de oliemaatschappijen dringend
moeten adviseren geen olie op de vrije mark
ten te kopen tegen buitensporige prijzen.
Dit laatste voorstel was vrijwel gelijk aan het
idee van Frankrijk om als EEG geen import
meer toe te staan van buitengewoon dure olie
door middel van een systeem van maximum
prijzen. West-Duitsland, Groot-Brittannië en
Nederland erkenden weliswaar dat er iets te
gen het speculeren op de vrije markt gedaan
zou moeten worden, maar vonden het zinloos
om dat als EEG alleen te proberen. „Het eni
ge resultaat zou zijn, dat de handelaren op de
Rotterdamse markt zouden uitwijken naar de
vrije markt in het Caraïbisch gebied", aldus
minister Van Aardenne, die het Franse idee
bestempelde als „symptoombestrijding".
De Nederlandse bewindsman hield zijn Franse
collega ook voor, dat een aantal EEG-landen,
waaronder Nederland, al veel doet aan het
stellen van maximum-prijzen. „Bij ons is het
immers zo, dat de prijzen van olieproducten
tot stand komen in overleg tussen regering en
oliemaatschappijen". De Westduitse miïiister
waarschuwde er bovendien voor de vrije
markt niet te verjagen, omdat deze -- „al is
het dan tegen hoge prijzen" aanvullende
producten kan leveren, als een land die nodig
heeft
Het een en ander leidde ertoe, dat de Energie
raad akkoord ging met het opstellen van een
EEG-verordening betreffende de registratie
van olie-transacties, maar dat deze niet eerder
van kracht zal worden dan nadat ook de Ver
enigde Staten en Japan hun medewerking
hebben toegezegd. Deze zaak zal worden aan
gekaart op de economische topconferentie van
29 en 30 juni in Tokio, waar de zeven groot
ste westerse industrielanden aan deelnemen.
De positie van Japan is hierin belangrijk, om
dat het producten betrekt van de vrije markt
in Singapore. De Verenigde Staten kopen
vooral op de vrije markt in het Caraïbisch ge
bied.
Minister Van Aardenne noemde het overigens
waarschijnlijk dat Frankrijk donderdag en
vrijdag in Straatsburg op de Europese Raad
(vergadering van regeringsleiders van de EEG)
opnieuw zal proberen zijn idee voor maxi
mum-prijzen aanvaard te krijgen. „Maar of ze
dan meer succes zullen boeken...?"
>£N HAAG - Burgemeester
khols is gistermiddag met
een delegatie uit het gemeen-
':'r (bestuur van Schiphol naar
e Joegoslavische hoofdstad
lelgrado vertrokken. De reis
een antwoord op het be-
oek dat een delegatie uit de
'oegoslavische hoofdstad in
976 bracht aan Den Haag.
ten Haag en Belgrado onder
ouden al sinds zeven jaar
egelmatige contacten. De
'urgemeester verklaarde op
chiphol dat hij zich met
ame wil oriënteren op de be
stuurlijke decentralisatie zoals
die in Joegoslavië op lokaal
niveau is doorgevoerd. Ook
het beleid van ruimtelijke or
dening in Belgrado zal wor
den bekeken. Naast burge
meester Schols maken ook de
wethouders J. W. M. Hardon
(stadsontwikkeling), mevrouw
M. Vos- van Gortel (financiën)
en W. du Chatinier (maat
schappelijk welzijn en volks
gezondheid) en gemeente-se
cretaris mr. Uithof deel uit
van de Haagse delegatie, die
aanstaande zaterdag terug
keert
TEHERAN (Reuter) Vol
gens de grondwet voor het
Islamitische Iran, waarvan
gisteren het ontwerp is gepu
bliceerd, krijgen de nationale
minderheden in het land
geen zelfbestuur. Bij de pre
sentatie van het ontwerp aan
een aantal Iraanse journalis
ten verklaarde minister Yad-
dollah Sahabi van zaken be
treffende de revolutie: „Zij
(de minderheden) krijgen
meer vrijheid in hun provin
cies, maar geen zelfbestuur.
De zaken van de provincies
zullen worden afgedaan door
plaatselijke raden."
Vlak na de revolutie van fe
bruari eisten de nationale
minderheden, zoals de Koer
den in West-Iran en de Turk
menen in het noordoosten bij
de grens met de Sovjet-Unie
zelfbestuur voor hun volken.
Begin deze maand braken in
de zuidoostelijke provincie
Koezestan gevechten uit, om
dat de daar wonende arabie
ren ook zelfbestuur willen.
Volgens het ontwerp krijgt
Iran de Sji'a als staatsgods
dienst. Sji'a is een secte bin
nen de islam. Hierover zijn
de Koerden zeer ontstemd.
Sjeik Ezzeddin Hosseini.
geestelijk leider van deze
minderheidsgroep, gaf als zijn
commentaar: „Het moet de
islam zijn".
ie 74.
ijkswej
niep.
■Alkfl
'hLató onze corresP°ndent van Vree)
I0NN in het zogenaamde proces-Lutze
Ro0S£[>Dusseldorf. het omvangrijkste spionage-
ffoces van na de oorlog (met een lengte
meer dan een jaar en circa 300 getui-
is gisteren het oordeel uitgesproken.
)e Klac r* voornaamste aangeklaagden, het echt-
Ur Lothar en Re na te Lutze, die ervan
'orden verdacht meer dan duizend deels
zeer geheime documenten aan de DDR te
hebben geleverd, kregen respectievelijk 12
en 6 jaar gevangenisstraf wegens ernstig
landverraad. De ambtenaar Jurgen Wiegel
kreeg drieënhalf jaar en zijn ex-vrouw Ur
sula een jaar en tien maanden voorwaar
delijk. Het echtpaar Frank en Christine
Gerstner uit de DDR die de spionage or
ganiseerde, kreeg zeven jaar. Van alle be
schuldigden werd bewezen geacht dat zij
in opdracht van het Oostduitse ministerie
voor Staatsveiligheid in Oost-Berlijn ge
spioneerd hebben.
Opvallend is dat alle straffen jaren lager
zijn uitgevallen dan het Openbaar Ministe
rie had geëist. Dat geldt vooral voor Rena-
te Lutze tegen wie 11 jaar en Jurgen Wie
gel tegen wie 10 jaar was geëist. Het ligt
dan ook voor de hand dat de officier in
beroep zal gaan. De rechtbank achtte niet
bewezen dat de inhoud van meer dan 1.000
dossiers en stukken die mogelijkerwijze
verraden konden worden, ook werkelijk
verraden zijn.
Hoewel Renate Lutze aanvankelijk de
zwaarst belaste aangeklaagde was, bekende
haar man tegen het einde van het proces
verrassend dat hij de enige schuldige was
en dat zijn vrouw van niets had geweten.
De rechter vond dit nogal onwaarschijnlijk
aangezien er in brieven telkens sprake was
van „wij" en het ook zeer merkwaardig
zou zijn dat Renate in hun kleine woning
nooit iets zou hebben gemerkt van het feit
dat haar man honderden en nog eens hon
derden documenten kopieerde.
Met kussen op beide wangen bezegelen de Amerikaanse president Carter en de Sovjetrussische presi
dent Brezjnev het gisteren door hen gesloten en ondertekende SALT-2 akkoord, dat het aantal inter
continentale kernwapens beperkt tot 2250 aan beide zijden. „Wij hebben beide kinderen, en u ook
kleinkinderen", zei Carter, „en wij wensen toch beiden dat zij in vrede kunnen leven". De twee presi
denten spraken af elkaar in de toekomst vaker te ontmoeten.
„ANDERS VALT ER HELEMAAL
NIET MEER TELEVEN"
(Van onze correspondenten)
WASHINGTON/WENEN Nog geen twee uur na zijn terug
keer uit Wenen heeft president Carter ten overstaan van de
beide huizen van het Amerikaanse Congres een gloedvol plei
dooi gehouden het door hem en Brezjnev ondertekende SALT-
akkoord dat de strategische bewapeningswedloop moet beper
ken, goed te keuren. Met de kernwapens die er zijn moeten
de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie in vrede leven, „want
anders valt er misschien helemaal niet meer te leven", aldus
Carter. SALT-2 biedt een kans om het risico van een kernoor
log kleiner te maken. Het is een kwestie van gezond ver
stand. Vechten is de maatstaf voor moed geweest in de hele
geschiedenis, maar dit patroon van oorlogvoeren moet nu
voorgoed doorbroken worden, zo hield Carter de Senaat en
het Huis van Afgevaardigden voor.
In een poging de negatieve stemming in de Senaat over het
verdrag te verminderen (van de honderd senatoren zouden er
vijftig voorstander zijn van het verdrag en dertig tegenstan
der; 34 senatoren zijn nodig om het verdrag af te wijzen), zei
Carter dat geen van beide partijen alles kreeg wat hij wilde,
maar dat het resultaat een zorgvuldig uitgebalanceerd pakket
was dat de wereld veiliger maakt Zonder het verdrag zouden
de Verenigde Staten elk jaar miljarden dollars meer uit moe
ten geven voor de bewapeningswedloop, en zouden de span
ningen tussen oost en west toenemen.
Carter zei ook dat hij en Brezjnev het in hun besprekingen in
Wenen op tal van punten oneens bleken. „Ik heb Brezjnev dui
delijk gemaakt dat de Cubaanse militaire activiteiten in Afrika
en de steeds grotere Cubaanse rol in Middenamerikaanse en
Caraïbische vraagstukken, alleen maar een nadelige uitwerking
kunnen hebben op de verhoudingen tussen de Verenigde Sta
ten en de Sovjet-Unie".
Het debat in de Senaat zou de komende maanden kunnen lei
den tot ingrijpende wijzigingsvoorstellen, waarvan overigens te
betwijfelen valt of de Sovjet-Unie bereid zou zijn erover te
praten. Senator Barry Goldwater diende gisteren al een wijzi
gingsvoorstel in, dat beperkingen behelst ten aanzien van de
nieuwe Russische bommenwerper Backfire, waarover Brezjnev
overigens had toegezegd het toestel niet te zullen toerusten
voor intercontinentale opdrachten.
Over het na SALT-2 te ontwerpen SALT-3 verdrag maakt
men zich in NAVO-kringen nu al zorgen. SALT-3 moet niet al
leen kwalitatieve beperkingen aanbrengen in de kernbewape
ning, maar ook de zg. „grijze zones" omvatten: de kernbewa
pening in Europa. De door SALT-2 vastgelegde gelijkheid in
strategische bewapening (intercontinentale raketten) maakt de
Amerikaanse „atoomparaplu" boven Europa minder geloof
waardig. De Sovjet-Unie beschikt in Europa over een arsenaal
kernwapens met middelgrote reikwijdte, dat veel groter is dan
dat van de NAVO. Niets wijst er bovendien op dat de Ameri
kanen bereid zouden zijn de Europese landen te betrekkingen
bij SALT-3, temeer omdat deze verdeeld zijn over de nood
zaak tot modernisering van de kernbewapening in Europa.
Tiana u.
Valdcd l(n.
Ienzine op bon in staat New York
W YORK (DPA) Na Ca-
fornië gaat ook voor de
kat New York rantsoene-,
ig van benzine gelden. Dit
gisteren bekendgemaakt
l°or gouverneur Hugh Carey.
'a'frtt "tobczitters in d ze grootste
stad van de Verenigde Statne
kunnen vanaf morgen alnaar-
gelang de laatste cijfers van
hun kenteken nog slechts op
bepaalde dagen tanken. De
regeling geldt ook voor de
districten Nassau, Suffolk,
Westchester en Rockland.
Een soldaat van de Nationale Nicaraguaanse Garde pleit om clementie bij een Sandinisti-
sche guerillastrijder nadat hij geprobeerd heeft te ontsnappen.
SAN JOSE, MANAGUA In
de Costaricaanse hoofdstad San
Jose is gisteravond de samen
stelling van een nieuwe Nicara
guaanse regering van nationale
eenheid bekend gemaakt. De re
gering is om het verwijt te ont
lopen dat zij communistisch ge
ïnspireerd zou zijn samengesteld
uit vertegenwoordigers van ver
schillende bevolkingslagen. Drie
van hen gaven gisteren een
persconferentie. Het waren de
schrijver Sergio Ramirez, de in
dustrieel Alfonso Robelo en de
weduwe van de vermoorde jour
nalist Pedro Joaquin Chamorro,
hoofdredacteur van het dagblad
La Prensa. Ook de priester
dichter Ernesto Cardenal was
aanwezig.
Zij verklaarden dat de eerste
stap van de nieuwe regering zal
zijn onteigening van alle bezit
tingen van de familie Somoza in
Nicaragua. De nieuwe regering
roept de leden van de Nationale
Garde op tot desertie en volgens
de drie leden ervan zal zij alle
door vorige regeringen aangega
ne verplichtingen op het interna
tionale vlak, in het bijzonder be
treffende de mensenrechten, na
komen.
De Sandinistische guerrillastrij
ders hebben zich gisteren mees
ter gemaakt van het Mais-eiland,
een hondertal kilometer uit de
oostkust van Nicaragua. Zij zou
den nu behalve de stad Leon
ook twee noordelijke steden en
de havenstad Corinto beheersen.
Verder houden zij stand in de
hoofdstad Managua waar Somo
za in zijn 'bunker' onafgebroken
met zijn militaire adviseurs,
waaronder Israëlische wapenle
veranciers, overlegt. Naar ver
luidt zou vandaag de stad Rivas,
in het zuiden van het land, val
len waardoor de route door
Midden-Amerika zou zijn afge
sneden.
Dictator Anastasio Somoza heeft
de Verenigde Staten gisteren
van „ondankbaarheid" beschul
digd en heeft om Amerikaanse
steun verzocht in zijn strijd te
gen het Sandinistisch Bevrij
dingsfront.
De verklaring van Somoza
kwam korte tijd nadat de Ame
rikaanse regering om een speci
ale zitting van de Organisatie
van Amerikaanse staten (OAS)
had verzocht. Het ministerie van
Buitenlandse Zaken in Washing
ton wilde Amerikaanse militaire
interventie, „hoewel uitermate
onwaarschijnlijk", niet uitsluiten.
Woordvoerster Jili Schuker van
het State Department zei dat de
V.S. naar een politieke oplossing
streeft voor Nicaragua, met in
schakeling van de oppositie, en
hoopt dat Somoza bereid is een
eind te maken aan het lijden
van zijn land.
