WN HUIS UIT Oecumenisch gebedsboek helpt kerken voor elkaar te bidden Verdeeldheid blijft rond Westduitse „Kirchentag" Nederland versiert „het pad van het kind" Nieuwe smaakjes voor Indonesisch tafelen Pioniersvrouwen werkten rond 1800jarenlang aan uit duizenden stukjes bestaande lappendeken Vijftig jaar omgang Maria van Jesse" BINNENLAND/BUITENLAND LEIDSE COURANT WOENSDAG 6 JUN11979 PAGINA 7 Niet gevoerde zomerquilt met windvaan Quilt met symbolische uitbeelding van het opbouwen van een blokhut. Quilt in donkerblauw, rood en wit. Op de voorgrond een windvaan in de vorm van een paard. „Ik heb meer dan twintig jaar gewerkt aan mijn patchwork quilt (lappende ken)", vertelde een over grootmoeder uit Ohio haar achterkleinkind,- een zekere Marquerite Ickis. „Ik naaide de lapjes aan elkaar na het avondeten als de kinderen allemaal naar bed waren. Mijn hele leven is verweven met die quilt. Al mijn vreugden, al mijn verdriete lijkheden, groot en klein, zit ten in die steekjes. Mijn trots op de jongens en mijn kwaadheid op hen als. ze mij hadden dwars gezeten. Het warme gevoel in mijn hart als de meisjes lief waren en mijn teleurstelling als ze zich niet goed gedroegen. John is ook met de deken verweven! En met hem alle jaren dat we getrouwd wa ren. Sóms hield ik waanzin nig van hem en soms ver foeide ik hem. Al die gevoe lens gingen door me heen ;als ik aan mijn quilt werkte, mijn hoop en vrees, mijn ge luk en smart, mijn liefde en haat. Het wordt mij bang om het hart als ik eraan denk, wat die quilt allemaal van mij weet!" Ze hadden het in de zeven tiende eeuw niet gemakkelijk, de kolonistenvrouwen in de States. De mannen gingen op jacht voor voedsel, ze bouw den een blokhut door simpel boomstammen op elkaar te stapelen. De vrouwen kook ten. baarden kinderen, en naaiden hun lappendekens, de zogenaamde quilts. Die quilts waren bitterhard no dig, want de familie had het in die eerste koloniale tijden knap kpud in de blokhut. En de vrouw had er maanden Voor nodig om ze steekje voor steekje te maken uit lapjes van versleten kleren of meegenomen doeken uit het /aderland. Deze quilts, verweven met de oudste tradities van bepaalde groepen en gemaakt met de eenvoudigste hulpmiddelen, waren duidelijk functioneel. Ze maken deel uit van een volkskunst die met ver schillende andere voorwerpen een hernieuwde belangstel ling te danken heeft aan uit gebreid researchwerk naar oorsprong en achtergrond van de „duizend dingen" die de laatste vijftig jaar zijn te ruggevonden en die heel wat te vertellen hebben over de makers en hun leefwijze. Inmiddels is een gigantische bibliotheek aan boeken en naslagwerken, catalogi, mo nografieën en artikelen over de Amerikaanse volkskunst gegroeid. Nina Frantzen uit Laren .(nakomelinge van de zeventiende eeuwse Zaan dammer Kist, die naar Rus land trok als scheepsbouwer van Czaar Peter en later uit Rusland naar de States emi greerde) werd in Amerika ge boren en vatte grote liefde op voor de volkskunstvoor werpen en vooral voor de Met haar echtgenoot Andrew Frantzen (samen eigenaars van American Antiques and Folk Art Gallery in Laren) organiseerde zij een tentoon stelling in het Singer Mu seum, die van 16 tot 24 juni m Amsterdam te zien zal zijn in Artii. Het echtpaar is voornemens in andere West- europese landen gelijksoorti ge exposities in te richten. „De bloeiperiode van de lap pendeken loopt van 1775 tot 1875", vertelt Andrew Frant zen. „Het patroon is als bij alle kunsten, vaak geïnspi reerd op politieke of andere gebeurtenissen: de vorming van een nieuwe staat, een spoorlijn, kortom een sociaal gegeven. Ze dragen wonder lijke namen als Wagenwielen, Vogels in de vlucht, de Op bouw van een Blokhut, met veel lichte en donkere centra als uitbeelding van lichtval". In sommige quilts zijn meer dan 20.000 verschillende,, met de hand aan elkaar gestikte stukjes textiel geteld. De de ken kreeg dan een vulling van katoen en een voering, welke drie lagen dan weer door de vrouw steekje voor steekje werden doorgestikt. „Dit heette quilten", aldus Andrew. „Quilten betekent doorstikken: het is dus ge woon een werkwoord". Een van de quilts uit de col lectie bestaat uit 20.300 stuk jes stof. petieterige restjes die met grote toewijding in verschillende vormpjes zijn geknipt en aan elkaar ge naaid. Het belangrijkste ele ment van de lappendeken was het rechthoekige pa troon, waardoor iedereen die in een rechte lijn kon naaien ook zo'n deken in elkaar kon zetten. Volgens de overleve ringen was het ideaal van ie dere jonge vrouw een kist te bezitten met dertien zelfge maakte quilts. Zij begon er al heel jong aan te werken en elke volgende deken werd ingewikkelder van patroon. De laatste en moeilijkste, de bruidsdeken, werd samen met vriendinnen in elkaar ge zet. In New York en Parijs is nu de nieuwste rage zo'n oude quilt aan de muur te hangen. Sommige zijn erg kostbaar 10.000,-), maar je hebt ook al exemplaren van 450,-. Bij binnenhuisarchitecten en interieurontwerpers in Hol land is de oude quilt een nieuwtje, waarvan ze dank baar gebruik maken als wandkleed. Barbara Menko van de Rietveld Academie, die ook op de tentoonstelling rondwaarde (met prachtige goudkleurige leren laarzen aan), heeft in haar huis een uitmuntende verzameling quilts, die ze haar fantasie wereld noemt. „Je denkt waar komt zo'n stofje van daan?". aldus Barbara. „Waarom nu juist de naam „Crazy quilt" en wat beteke nen de namen die op sommi ge lapjes zijn geborduurd (of door de „luiaards" geschre ven...) als: „Conn, aged 65-", „Miss Barton", „Aunt Rho- da", „My father"? Zo'n quilt is kennelijk door de hele fa milie gemaakt. Ik kan daar uren naar zitten staren. Het mooiste vind ik de zoge naamde Amish-lappendekens uit Pennsylvania. Ze worden gemaakt volgens de ideeën van de uit Zwitserland af komstige Jacob Amman (1693), die een gelovige secte stichtte. De mensen uit deze secte, die nog steeds bestaat, vereren de eenvoud. Nog steeds mogen de leden niet roken, niet drinken, geen te levisie kijken en ze gaan met de kippen op stok". Een Amisb herkent men di rect aan de kracht van de kleur en de optische werking. Er worden maar vier tinten in verwerkt, vaak in vlakken. In Amerika kost zo'n Amish in Nederlands geld ongeveer 2000 tot 7500 gulden. „Het hele interieur van de mensen uit die tijd was van een op perste eenvoud en erg functi oneel", vertelt Barbara nog. „Als je bedenkt dat de rug leuning van koloniale stoelen (nu weer „in") kon worden teruggeklapt als er niemand meer op zat. De stoel werd dan een tafel met als tafel blad het bovenste deel van de leuning". Er kwam een einde aan de volkskunst van de Verenigde Staten toen de mechanisatie het land overstroomde in de jaren van overvloed, die op de burgeroorlog (1865) volg den. Kortgeleden echter is de volkskunst weer in de be langstelling gekomen als een getuigenis van de vorming speriode van een toen nog jong land. De tiende Pasar Malam in Amsterdam (23-27 mei), een exotische avondmarkt, die de afgelopen jaren in verschil lende vormen zo'n 50 plaat sen in ons land aandeed, had dit jaar bijzondere, uitheemse hapjes en drankjes in huis, binnenkort verkrijgbaar zo wel in de supermarkt als in de gespecialiseerde toko's. Sommige van deze Pasar Ma- lams zijn kleine evenementen die niet in de schaduw kun nen staan van het gebodene in Amsterdam en Den Haag of van de uitgebreide regio nale Pasars. Ondanks de toe name van dit aantal „markt- jes" hebben tot dusver steeds mensen uit alle delen van het land de weg gevonden naar de Amsterdamse Pasar Ma- lam (RAI), die met ruim 10.000 vierkante meter de naam nationale avondmarkt ten volle verdient. De siera den, het vlechtwerk, de kle ding uit India en elders, het koperwerk uit het Midden- Oosten en de prachtige Japa rameubelen in de tekst bui ten beschouwing gelaten, be palen we ons tot het signale ren van een binnen het be reik van de Nederlandse huisvrouw liggende toevoe ging van nieuwe smaakjes aan haar menu. Deze schitterende Japara-zitkamer was voor het eerst te zien op de Amsterdamse Pasar Malam. Doerian, sap en jam in blik 3,50) van de verrukke lijke Indonesische vrucht, die bij sommige toko's ook in natura te verkrijgen is (ca. 39,50). Tamarinde-zuurzak en mangga-sap in blik 1,75). Imp. Will Raisa BV. Ramboetanstroop in blik (Indische vrucht met stekelt jes, die lijkt op een kastanje in de schil). Saimin, snelkokende bami soep (3 minuten klaar). Voor volledige maaltijd restjes vlees toevoegen als bijvoor beeld rund- of varkensvlees, kip, kalkoen, vis en groente. Saimin kan ook na 2 minu ten koken 3 minuten in olie worden gebakken en in een schaaltje opgediend. (Per pakje/ 0,75). Petsirig sausmix. Deze saus moet over het vlees worden gegoten en wordt verkocht in vijf smaken 1,59). Foe Yong Hai (bekend Chinees gerecht) nu in pak van 2,95 (alleen melk toe voegen, het eipoeder zit er al in; vanaf heden V. en D.). Sugar cane (suikerriet) jui ce in blik 1,25, Chinese to ko's). Udon, kant en klaar Ja pans gerecht (imp. v. Sille- voldt, Papendrecht; 0,75). Cup a noodle, containertje met gedroogd exotisch ge recht 1,35 1,50), bij Oosterse winkels verkrijg- Voor geïnteresseerden in Oosterse recepten: „Oma's Indische Keukengeheim" (uitg. Denwaer Vermande), samengesteld door de 80jjari- ge „Oma" Keasberry, gebo ren op Midden Java. „Oma" (pas op als iemand haar an ders noemt) zit zelf in restau rant „Djokja", Ferd. Bol straat, Amsterdam. Het boek- ÜSfüjlPi je bevat tal van recepten uit het restaurant, klaar te ma- o^|| ^en door „Hollandse huis- ifI 1 "<1/ |§1| vrouwen", die van Indone- m m* 11 sisch kokkerellen houden. Éf Achterin verklarende tekst van ingrediënten voor de re- Dajak klederdracht uit Borneo, vervaardigd door een ceptuur, („toemin" is fruiten club van Indonesische meisjes, die zich bezig hou- in olie), waarbij ook maaltij den met maken van dit soort klederdrachten. (Roe- J mah Makan Indonesia; mevrouw Loing, Kolkweg 93, Deventer. Tel. 05709-1230). den voor vegetariërs met kunstvlees. Publieksprijs 10,- (Oosterse toko's en bij de boekhandel). „Voor het gehele volk van God'' is de titel van een zojuist verschenen oecume nisch gebedsboek, waarin alle christelijke kerken sys tematisch onder de aan dacht worden gebracht en waarin concreet voor ogen wordt gesteld in welke situ aties die kerken en christe nen zich bevinden. Zo wordt het mogelijk, aldus een bericht van de Raad van Kerken, in verbonden heid met die christenen ge richt te danken en te bid den. Deze gebedskalender is het Rechtstreekse antwoord op een uitdaging van de assem blee van de Wereldraad van Kerken in Nairobi. De raad deed daar in zijn rapport over de eenheid de aanbeve ling „dat alle kerken haar gelovigen zouden bemoedi gen en helpen in een gere geld en bezield gebed voor de andere kerken" Het secretariaat voor de eenheid in Rome sloot zich daarbij later van harte aan. Doordat de wereldraad met zijn ruim driehonderd aan gesloten kerken én de' rooms-katholieke kerk het project steunen is voor het eerst in de kerkgeschiedenis een voortdurend gericht gebed door en voor de gehe le wereldkerk mogelijk ge worden, aldus het bericht van de Raad van Kerken. Voor Nederland en vlaam- staUg België namen de Ne derlandse Raad van Kerken en de -Raad van Kerken in Antwerpen op zich het boek te laten vertalen en uit te geven. Dit resulteerde in een co-produktie van de uit gevers Gooi en Sticht te Hil versum en J. H. Kok te Kampen. Dit is de twaalfde vertaling binnen een jaar, nadat de engelse versie in Genève is verschenen. Er volgen meer landen. De gebedskalender telt per week drie bladzijden. De eerste beschrijft steeds een regio en de kerken die zich daarin bevinden. De tweede verduidelijkt een en ander met een kaartje en de na men van de kerken. De der de bladzijde geeft een dank gebed en voorbeden aan voor juist dat gebied. Dan volgt een slotgebed, dat aan de liturgie van een der ker ken uit dat gebied is ont- De gebruikswaarde van het boek dat is vertaald door Theo Govaart, 188 pagina's telt en 29,90 gulden kost wil men verhogen door het te verbinden aan een maan delijks verschijnende gebe- dsbrief, waarvoor men apart moet inschrijven. De brief zal aanvullende actuele in formatie geven. De Raad van Kerken heeft daartoe contact gezocht met ds. A. Vos van het Zendingscen trum, postbus 204, 3830 AE Leusden. Hij is al jarenlang de samensteller van een der gelijke brief, die onder de ti tel „Wereld en gebed" in de gereformeerde kerken in een oplaag van 26.000 exempla ren wordt verspreid. De brief zal gaan aansluiten op de basisinformatie van het boek, waardoor de cyclus ja renlang te gebruiken is. Behalve voor individuele personen worden ook ge- beds-, gespreks- en bij be lgroepen als toekomstige ge bruikers gezien. De Raad van Kerken hoopt echter ook, dat plaatselijke kerken boek en brief gaan gebrui ken door ze op een zinvolle manier in de liturgie in te passen. Voor het gebruik in de kerk is een speciaal hoofdstuk met aanwijzingen in het bpek opgenomen. De jaarlijkse omgang ter ere van „Maria van Jesse" te Delft zal dit jaar voor de vijftigste keer worden gehouden en wel op zondag 10 juni. Deze bedetocht, die oorspronke lijk uit de Middeleeuwen stamt, is in 1929 heringevoerd. Op., genoemde datum worden belangstellenden om kwart voor tien verwacht in de St.-Hippolytuskapel aan de Oude Delft, hoek Nieuwstraat, waar een korte gebedsdienst wordt gehouden. Daarna wordt de route gelopen naar de Maria vqn' Jesse-kerk aan de Burgwal, waar om tien uur de ge zongen eucharistieviering zal beginnen. Predikant tijdens deze viering is pastoor J. G. Sul, lid van het dekenaal beleidscollege van Delft. Dit jaar is de overwe ging van de omgang: „Maria, een echte mens". Het algemeen kapittel der franciscanen in Assisi heeft de Amerikaanse provinciaal overste, pater John Vaug- han (51) tot minister-gene raal (algemeen overste) van de orde gekozen. Pater Vaughan volgt de Brazili aan Constantino Koser op, die de orde veertien jaar heeft geleid. De nieuwe ge neraal komt uit Californië, waar hij de laatste jaren provinciaal was. De orde der franciscanen telt onge veer 21.000 leden. Paus Johannes Paulus II heeft voor de tijd van zijn reis naar Polen de camerlen- go der r. k. kerk, kardinaal Bertoli, belast met de dage lijkse leiding vên de kerk. Deze krijgt daarmee vol- Korte metten macht om handelingen te verrichten die normaliter aan de paus zijn voorbehou den. Zo kan de camerlengo, wanneer een diocees drin gend een bisschop nodig heeft, een apostolisch admi nistrator (tijdelijk bestuurder in de rang van bisschop) aanstellen. Kardinaal Tomasek, aart sbisschop van Praag, heeft van zijn regering geen toe stemming gekregen om naar Polen te gaan in verband met het pauselijk bezoek daar. Hij zou namens alle bisschoppen in Tsjechoslo- wakije gaan, die evenals de bisschoppen in andere landen door het Poolse episcopaat zijn uitgenodigd. Dr. Ernst Albrecht, minister president van de Westduitse deelstaat Nedersaksen, is een van de sprekers op de conferentie over geloof, we tenschap en de toekomst,' die de Wereldraad van Ker ken van 12 tot 24 juli in het Massachusetts Institute of technology te Cambridge in de Verenigde Staten organi seert. Hij zal spreken over „Wetenschap, theologie, ideo logie en geloof: is een nieu we synthese in de geïndus trialiseerde landen moge lijk?". Dr. Albrecht was kandidaat namens de CDU voor het Westduitse bond skanselierschap. De bekende Britse priester en theoloog Adrian Hastings (49) is gehuwd met de angli caanse Ann Spence (39), do cente in de sociologie aan de universiteit van Aber deen in Schotland, waar hij zelf godsdienstwetenschap pen doceert. Hij wil als priester blijven functioneren voor degenen, die hem als zodanig willen aanvaarden. Vorig jaar schreef hij al, dat hij tot de overtuiging was gekomen, dat een rooms-katholiek priester niet aan de celibaatswet is gebonden en volkomen vrij is om te trouwen. Het bestuur van de evangelische kerk in Beieren heeft de gemeenten opgeroepen „actief en kritisch" deel te nemen aan de komende „Kirchentag", die van 13 tot 17 juni in Neurenberg wordt gehouden. In het communiqué wordt de onverwacht grote deelname (totaal zo'n honderdduizend personen) begroet, maar tegelijkertijd wordt betreurd, dat in het programma bijeenkomsten en personen gepland zijn, die •••'^erstand hebben opgeroepen. Hèt bestuur had vorige week tevergeefs geprobeerd Doro- thee Sölle van het programma af te voeren. De leiding van de „Kirchentag" handhaafde haar, maar wel is het betref fende programma met een theologische meditatie uitgebreid. Ook de pedagoog Helmut Kentler, die tijdens een podium- gesprek van de werkgroep „homoseksuelen en de kerk" zal spreken over „homoseksualiteit en het evangelie", blijft uit genodigd. De controverse rond de „Kirchentag" is een af spiegeling van de huidige tegenstellingen binnen de evange lische kerk in Duitsland. Sinds de zestiger jaren verwijt een conservatieve, evangelikale minderheid de „Kirchentag" dat er sprekers zijn die niet op basis van de bijbel staan. De Beierse bisschop Hanselmann heeft met zijn uitnodiging aan de „Kirchentag", om in 1979 naar Neurenberg te komen, willen bemiddelen 'tussen de partijen. De belijdenisbeweging „Geen ander evangelie" gaat uit protest tegen sprekers als Ernst Kasemann en Heinz Zahrnt niet naar Neurenberg. Het „Gnadauer Verband", de grootste evangelikale groepe ring, heeft haar driehonderdduizend leden vrijgelaten om aan de „Kirchentag" deel te nemen. De president ervan. ds. Kurt Heimbücher (Neurenberg), zal zich niet vertonen. An dere organisaties, zoals de conferentie van belijdende ge meenschappen, hebben ook geen bindend advies uitgevaar digd. DOOR TINY FRANCIS Dat de produkten van de Nederlandse btoemsierkunst in Engeland geliefd zijn blijkt uit de mededeling van mr. O. P. A. Tcunissen. voorzitter van de Vereniging „De Nederlandse Bloemisterij", dat de Neder landse inzending op de jaarlijkse Chelsea Flowershow (21-25 mei) voor.de tweede maal met de eerste prijs, een gouden me daille, werd vereerd. Nederland zal in het kader van het Jaar van het Kind ook een rol van betekenis spelen met een bloemenin- zending ter versiering van de Westminster kathedraal. Dit ter gelegenheid van een bloemenfestival, dat van 12 tot 15 juli wordt gehouden en waarbij de imposante kathe draal in een bloemenzee zal worden her schapen. „Nederland", aldus mr. Teunissen, „krijgt het hoogst belangrijke middenpad van de kathedraal te versieren, dat „het pad van het kind" zal heten. We willen het in lichte kleuren houden om het tedere, het frêle van kinderen te accentueren. We ge bruiken witte eri gele rozen, witte anjers, fresia's, lelies en op bepaalde punten orchi deeën. Natuurlijk komt er hier en daar wat groen tussen". Koningin Elizabeth zal op 13 juli dit bloe menfestival met een bezoek vereren. Inzen dingen komen ook uit de voormalige over zeese gebiedsdelen van Engeland, hetgeen een exotisch bloemenfestijn waarborgt. De baten van de „Kerk in Bloei" zijn voor het Kinderfonds van de Verenigde Naties.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1979 | | pagina 7