gevoelens in Polen versterkt
door „Ik, Jan Pawel, de Poolse paus"
Benzine in
Ierland
op de bon
Aftreden Portugese minister
begin nieuwe crisisperiode
Jiri Hajek opnieuw woordvoerder Charta '77
Tweedracht in
Israëlisch
opperrabbinaat
BUITENLAND LEIDSE COURANT WOENSDAG 6 JUN11979 PAGINA 15
Meer salaris voor
topfuncties
in Engeland
LONDEN (Reuter) De
nieuwe conservatieve rege
ring van Engeland is gisteren
een van haar verkiezingsbe
loften nagekomen door top
functionarissen een forse
loonsverhoging te geven.
Tweeduizend ambtenaren,
rechters, artsen en tandartsen
in dienst van de nationale ge
zondheidszorg en degenen in
leidinggevende posities bij de
geïndustrialiseerde industrieën
krijgen een loonsverhoging
van gemiddeld 25 procent.
Betrekkingen
Chi na-Rusland
worden beter
PEKING (AP) Het Chinese
ministerie van buitenlandse
zaken heeft gisteren te ken
nen gegeven dat het Russi
sche voorstel om in juli en
augustus in Moskou bespre
kingen te houden over de
normalisering tussen beide
landen, „wordt onderzocht".
Westerse diplomaten in Pe
king suggereerden dat de
vooruitzichten op een verbete
ring van de betrekkingen tus
sen beide oude communisti
sche vijanden „redelijk goed"
zijn.
In Ghana
Opstandelingen
vormen nieuwe
regering
ACCRA (UPI) Opstandige
Ghanese luchtmachtofficieren
die eerder gemeld hadden dat
zij de regering omver gewor
pen hadden hebben gisteren
voor de Ghanese radio mee
gedeeld dat zij een nieuwe
regering hebben gevormd.
Jerry John Rawlings werd
door radio-Ghana beschreven
als de leider van „de groep
die het roer in handen heeft
genomen".
Volgens radio-Ghana gaan de
voorbereidingen voor de ver
kiezingen, die op 18 juni zou
den worden gehouden én een
eind zouden maken aan mili
tair bestuur sinds januari
1972, gewoon door.
Moslims in
Oeganda
vermoord
KAYA (Reuter) Oegande-
zen, die naar Soedan zijn ge
vlucht, hebben verklaard dat
de Tanzaniaanse troepen, die
een eind hebben gemaakt aan
het bewind van president
Amin van Oeganda, in de
laatste fase van hun offensief
moslims vermoorden.
Een handelsman uit Oeganda
vertelde gezien te hebben hoe
zijn hele gezin door Tanzani
aanse soldaten werd ver
moord. Een moslim-vrouw zei
dat soldaten haar vader had
den omgebracht, omdat hij
geen antwoord kon geven op
de vraag waar Idi Amin, zelf
een moslim verblijft.
AMERIKAANSE
KRITIEK OP
Ml'ZOREWA
WASHINGTON - Het Ameri
kaanse ministerie van buiten
landse zaken heeft gisteren
voor het eerst kritiek gele
verd op de regering van bis
schop Muzorewa van Zimbab-
we-Rhodesië.
Over de aanvallen die de sol
daten van deze regering heb
ben gedaan op bases van het
patriottisch front in Mozambi
que, zei het ministerie dat
zulk optreden alleen maar
spanningen kan vergroten, de
standpunten verharden en het
menselijk lijden doen toene
men. Muzorewa's tegenspeler
Sithole heeft zich in gelijke
zin uitgelaten.
Personeel
kerncentrale
weigert
oefening
noodsituaties
FESTINOIG, (Reuter) - Een
kerncentrale in Noord-Wales
heeft men gisteren moeten
sluiten nadat 100 technici ge
weigerd hadden zich te oefe
nen in technieken voor nood
situaties, zo hebben perso
neelsleden van de centrale
meegedeeld.
Volgens mededelingen van de
centrale raad voor de produc
tie van elektriciteit (DEGB)
zal de centrale, die een ver
mogen van 400 megawatt
heeft, gesloten blijven tot zij
voldoet aan de veiligheids
voorschriften van de regering.
OOK ENGELAND IN
DE PROBLEMEN
(Van onze correspondent Roger Simons)
LONDEN Buitenlandse toeristen en zakenmensen die
van plan zijn op Engelse of Ierse bodem gebruik te ma
ken van hun eigen of een gehuurde wagen, zullen daarin
de komende vakantieweken steeds meer problemen heb
ben om zich tijdig benzine te kunnen aanschaffen. In
Ierland is de situatie al wanhopig. Buitenlandse toeris
ten krijgen er bonnetjes voor 20 gallon (90 liter) benzine
In de steden van de Ierse republiek moeten automobilis
ten urenlang in de rij staan om te kunnen tanken. Be
paalde benzinestations zijn evenwel bereid buitenlandse
toqristen direct te helpen als ze over de nodige bonnetjes
beschikken. Toerisme is de tweede belangrijke industrie
van het groene'Erin. Omdat wegens het benzinegebrek al
veel Britse toeristen hun vakantie in Ierland afbesteld
hadden, was de regering van Dublin wel verplicht een
speciale regeling te treffen.
Op het Ierse platteland is het gebrek aan benzine minder
nijpend. Maar er zullen zo goed als zeker algemene dis
tributiemaatregelen genomen moeten worden, want de
normale leveringen aan alle tankstations zijn verminderd
niet 30 procent. Tijdens het Pinksterweekeinde waren in
Ierland alle benzinestations drie dagen gesloten. Voor die
tijd had de bevolking echter al heel wat benzine geham
sterd.
De organisatie van een natione benzinedistributie wordt
ernstig gehinderd door een algemene staking bij de Ierse
posterijen, die al vier maanden aan de gang is. Hoewel
het in de bedoeling ligt miljoenen benzinebonnetjes te
drukken, weet voorlopig niexand hoe die verdeeld zullen
worden onder de automobilisten. Als de staking bij de
post einde volgende week nog niet afgelopen is, zal de
Ierse regering een beroep moeten doen op de plaatselijke
kantoren voor verkeersbelasting.
In Engeland, de enige olieproducerende natie van West-
Europa, dreigde de benzinesituatie ook kritiek te worden.
Meer dan de helft van de 27.000 tankstations zijn van
plan iedere week te sluiten van vrijdagavond tot maan
dagmorgen. Er zullen bijna geen benzinestations meer
's nachts geopend blijven.
Afgelopen weekeinde zaten in Engeland duizenden auto
mobilisten zonder benzine. Het probleem is, dat de grote
oliemaatschappijen hun normale leveringen aan tankstati
ons beperken met 10 tot 15 procent. Dit heeft tot gevolg,
dat zelfs op gewone weekdagen talrijke benzinestations
droog staan. In plaats van snel opnieuw bevoorraad te
worden, moeten zijJang hun beurt afwachten.
De Britse Automobielclub heeft haar leden aangeraden
tijdens het weekeinde met meer voor hun plezier te rij
den. Dus geen uitstapjes meer naar het strand. Tochten
van meer dan 300 kilometer zijn zeker uit den boze. Wie
thuis vertrekt, moet over voldoende benzine beschikken
om te kunnen terugkeren zonder onderweg opnieuw te
tanken. Alle Britse automobilisten trachten nu benzine te
kopen vóór hun tank bijna driekwart leeg is. Het feit,
dat de benzineprijs gestadig omhoog gaat, heeft al een
lichte daling van het verkeer tot gevolg. Er wordt een
forse prijsverhoging verwacht in de eerste nationale be
groting van de regering Thatcher op 12 juni.
Wegens gebrek aan dieselolie zullen vanaf maandag ook
minder dieseltreinen rijden. Als het onmogelijk is de fre
quentie te verminderen, wordt de lengte van de treinen
gehalveerd. De treinverbindingen die het meest getroffen
worden zijn die tussen Londen en Noord-Engeland,
Schotland, Wales en Cornwall. Mogelijk zal de beperking
van de olieleverantie ook gevolgen hebben voor de fre
quentie van de veerdiensten op het buitenland.
(Van onze verslaggever Leo van Vlijmen)
CZESTOCHOWA Naarmate de pelgrims
tocht van paus Johannes Paulus II vordert
gaat hij zich steeds meer als een Poolse paus
aandienen. In zijn preken en toespraken van
de afgelopen dagen zegt hij herhaaldelijk: „Ik
Jan Pawel, de Poolse paus", of „Ik, een zoon
van Polen". Het enthousiasme van zijn land
genoten wordt door het feit, dat hij zich
steeds meer als Pool presenteert echter alleen
maar aangewakkerd. Van alle kanten zijn de
bedevaartgangers toegestroomd naar Jasna
Gora, waar de „Zwarte Madonna" in het
klooster daar wordt vereerd. De afgelopen
dagen is het aantal pelgrims naar dit heilig
dom het miljoen al flink gepasseerd.
De bijna 200.000 inwoners tellende stad Czes-
tochowa kon de toevloed van bedevaartgan
gers echter goed verwerken. In het stadsbeeld
zelf merkte men nauwelijks, dat er zo'n toe
loop was. De meeste pelgrims zijn dagjesmen
sen en als zij twee dagen willen blijven let
niets hen om op de helling van de berg Jasna
Gora een slaapplaats in het gras te zoeken.
De afgelopen twee nachten" waren er warm
genoeg voor.
Van slapen komt echter niet Veel, want tel
kens opnieuw begint er een groepje pelgrims
luid te zingen of te bidden, de anderen mee
slepend in hun enthousiasme, ook als het mid
dernachtelijk uur al lang gepasseerd is. De
pelgrims hebben zich meester gemaakt van de
berg, waar „hun" paus vertoeft.
Voor eten en drinken behoeven ze de stad
niet in, want aan de voet. van de berg (die ei
genlijk slechts een kleine heuvel is), staan
vrouwen in reusachtige potten met warm eten
te roepen, en is er in tientallen kraampjes
worst, vlees, kaas en brood te koop, soms ook
wat fruit of een augurk. Het lijkt allemaal
een beetje op een schilderij van Breughel.
De Paulinerabd'ij zelf en het voorplein ervan
zijn duidelijk het centrum van het Poolse ka
tholicisme en als het aan de Polen, ligt ook
van de wereldkerk. Gisteren waren er op de
Heilige Berg vier plechtigheden waaraan de
paus deelnam.
Maar ook daartussendoor worden de pelgrims
beziggehouden door de bewoners van het
klooster de Pauliner paters, die overigens tel
kens ruim,een uur voordat de pauselijke dien
sten beginnen, de bedevaartgangers beginnen
enthousiast te maken met indringende toe
spraken over het heilige en katholieke Polen,
die tot ver in de omtrek van de berg via luid
sprekers doorklinken. De toespraken worden
afgewisseld door gezang en gebed. En overdag
gebeurt dat allemaal in de hitte van deze bij
zonder warme junimaand met temperaturen
van ver boven de 25 graden. De berg biedt
vrijwel geen schaduw.
De stad zelf, aan heiligheid gewend, heeft
voor de paus toch flink uitgepakt. De huizen
zijn rijk versierd met de geel-witte vlaggen
van de paus en de rood-witte vlaggen van Po
len en de blauw-witte vlaggen van de Poolse
katholieke kerk. En in menig venster prijkt
een foto van de Zwarte Madonna of van de
paus; soms ook' van beiden, al of niet voor
zien van lichtjes. Het enige „incident" dat zich
tot nu toe heeft voorgedaan gebeurde gisteren
om twaalf uur toen de paus na het bidden
van het Angelus een klein meisje optilde, dat
prompt hartverscheurend begon te huilen.
Gistermiddag heeft de paus de arbeiders van
Neder-Silezië ontvangen op de Heilige Berg.
Dat was een pikante politieke noot, want de
autoriteiten hebben bij de afspraken over het
bezoek van de paus aan Polen geëist, dat hij
héél Silezie niet zou bezoeken. De Silezische
arbeiders zijn namelijk zo mogelijk nóg katho-
lieker dan de overige Polen. Ze vormen echter
tegelijkertijd het grootste industrie-arbeider-
spotentieel van Polen. Zulke katholieke dus
niet-communistische arbeiders kan de partij
zich officieel niet veroorloven.
Omdat de paus niet naar Silezië kon gaan
zijn de Sileziërs maar naar de paus gekomen.
De plechtigheid gisteren verliep echter zonder
incidenten. Vanmiddag kwam Opper-Silezië
aan de beurt.
Voor alle zekerheid hebben de autoriteiten
ook Czestochowa tijdens het verblijf van de
paus volledig drooggelegd. In de gewone ca-
fé's is sinds zondag geen alcohol te verkrijgen
en ook de winkels verkopen geen sterke
drank. Pas morgen, als de paus vertrokken is,
gaan de drankwinkels weer open. Wanneer
een vrome Pool óók gaat drinken is het einde
zoek, zo schijnen regering en kerk te denken
en men heeft daar zeer zeker wel enige erva
ring mee.
Bij degenen, met
wie paus Johan
nes Paulus II gis
teren apart sprak
tijdens zijn verblijf
in het klooster
van Jasna Gora,
bevonden zich
ook drie voormali
ge gevangenen uit
een nazi-concen
tratiekamp. Dit ge
beurde na een
eucharistieviering
door de paus met
duizenden arbei
ders uit de mijnen
en zware industrie
van Opper- en
Beneden-Silezië.
De man op de
achtergrond, die
men bijna altijd
kan zien wanneer
de paus in het o-
penbaar ver
schijnt, zowel in
Rome als elders,
is de ceremoniari-
us mgr. Horacio
Cocchetto.
PLO positief tegenover
Nederland
DEN HAAG Uit gesprekken die de
CDA-Tweede Kamerleden Gualtherië
van Weezei en Scholten tijdens hun
verblijf in Libanon vorige week heb
ben gehad met de minister van bui
tenlandse zaken van de Palestijnse
Bevrijdingsorganisatie PLO, F. Kha-
doumi, is hen gebleken dat in tegen
stelling tot eerdere berichten er waar
dering voor Nederland bestaat om
zijn deelname en houding in de Uni-
fil-vredesmacht in Zuid-Libanon.
PLO-leider Arafat had eerder ver
klaard ernstige kritiek te hebben op
Nederland en met acties gedreigd.
Morgen worden in Zuid-Libanon zestig
Nederlandse VN-militairen afgelost
door een nieuwe lichting. Deze ver
trekt in alle vroegte per DC-9 van
Martin Air van de vliegbasis Soester-
berg. De „afzwaaiers" worden morgen
avond om zeven uur in Nederland te
rug verwacht.
LISSABON (Rtr) De Portugese mi
nister van financiën Manuel Nunes
heeft vandaag ontslag genomen nadat
het parlement op het laatste moment
ingrijpende wijzigingen in zijn begro
tingsvoorstellen had aangebracht al
vorens deze na een langdurig debat te
aanvaarden. De oppositiepartijen, on
der leiding van de socialisten van
Mario Soares, dreven er meer dan ze
ventig amendementen door.
Zo werd de regering van premier Pin
to gedwongen het mes te zetten in een
voorgestelde belasting op jaarlijkse sa
laristoeslagen en de fondsen voor
plaatselijk bestuur met meer dan 240
miljoen escudos te verhogen. De rege
ring had zes maanden nodig gehad
om de steun van het parlement voor
de begroting te verkrijgen, een vertra
ging die volgens de premier tot een
verlies van 80 miljoen gulden had ge
leid. Een eerdere ontwerpbegroting
van de regering de tiende regering
sedert de zg. Anjerrevolutie van 1974
werd in maart door de parlementai
re meerderheid van communisten en
socialisten verworpen.
De geamendeerde nieuwe begroting
kreeg een week geleden de aarzelende
steun van 77 tegen 45 stemmen, maar
het plan van de regering tot beteuge
ling van inflatie en loonsverhogingen
werd verworpen. Dit plan had de re
gering nodig in de onderhandelingen
met het IMF over steun aan de Portu
gese economie.
Communisten en socialisten hebben
gisteren ook de aangekondigde moties
van wantrouwen tegen de regering in
gediend. Zij hebben gewaarschuwd dit
over dertig dagen opnieuw te doen.
De regering kan ten val gebracht wor
den als binnen dertig dagen tot twee
maal toe moties van wantrouwen een
absolute meerderheid krijgen.
AMNESTY PLEIT VOOR LEDERER
WENEN.DEN HAAG (Rtr/ANP)
Twee leiders van het eerste uur van
de Tsjechoslowaakse burgerrechtenbe
weging Charta '77, dr. Jiri Hajek en
Ladislav Hejdanek, hebben gisteren
bekend gemaakt dat zij opnieuw op
de voorgrond zullen treden ter ver
vanging van de dissidenten die vorige
week zijn gearresteerd.
Hajek, oud-minister van buitenlandse
zaken en mede-oprichter van Char
ta '77 en de filosoof Hejdanek, zullen
volgens emigrantenkringen in Wenen
tijdelijk optreden als woordvoerders
van de verboden organisatie.
Zij vervangen Jiri Dienstbier en Va
clav Benda, die onder de tien dissi
denten zijn die vorige week zijn aan
gehouden „wegens het bedrijven van
activiteit die schadelijk is voor de
staat.
De beroepsgroep journalisten van Am
nesty International Nederland heeft
gisteren in een .brief aan de Tsjecho
slowaakse president Gustav Husak een
beroep gedaan verbetering te brengen
in de toestand van de journalist en
publicist Jiri Lederer. Lederer, een on
dertekenaar van Charta 77, het mani
fest voor de mensenrechten in Tsje-
cho-Slowakije, is vanwege zijn opvat
tingen in oktober 1977 tot drie jaar
gevangenisstraf veroordeeld. Een en
ander heeft de beroepsgroep in Den
Haag meegedeeld.
Amnesty drukte daar tevens zijn be
zorgdheid uit over de arrestatie van
de woordvoerders van Charta '77 Jiri
Dienstbier en Vaclav Benda. Volgens
Amnesty International zijn tegen de
gearresteerden beschuldigingen inge
bracht die hen straffen van vijf tot
tien jaar kunnen opleveren. Amnesty
vraagt om hun onmiddellijke vrijlating
omdat zij gearresteerd zijn „voor het
op niet gewelddadige wijze uitdruk
king geven aan hun opninie.
In de brief aan president Husak wij
zen de Nederlandse journalisten op de
verslechterende gezondheidstoestand
van Lederer. Zij wijzen erop dat Le
derer zou mogen emigreren als hij
voor de Tsjechische televisie schuld
zou willen bekennen en herinneren de
president er aan dat die geprezen
wordt omdat hij, toen hij in de jaren
veertig en vijftig in de gevangenis zat,
eveneens weigerde schuld te beken
nen. In de brief wordt ontslag uit de
gevangenis gevraagd voor Lederer op
humanitaire gronden terwijl deze te
vens in de gelegenheid zou moeten
worden gesteld om te emigreren zo hij
dat zou willen.
Dora Bloch
in Jeruzalem
begraven
Bertram en Daniël
Bloch zien toe
Israëlische
soldaten aarde in
het graf van me-
jw Dora Bloch
gooien tijdens een
begrafenisplech
tig
heid in Jeruzalem.
Dora Bloch werd
op bevel van Idi
Amin vermoord na
Israëlische ac
tie op het vlieg
veld Entebbe in
landa. Vorige
week werd haar
stoffelijk over
schot naar Israël
overgevlogen.
JERUZALEM (AFP) - Het
Israëlische ministerie van
godsdienstzaken legt dezer
dagen aan het parlement een
wetsvoorstel voor, dat uitstel
met één jaar van de verkie
zingen voor de aanstelling
van de twee opperrabbijnen
beoogt.
De verdaging, de tweede
sinds de aanstelling van de
zittende opperrabbijnen, wijst
op de crisis die in de schoot
van het opperrabbinaat
heerst.
Dit opperrabbinaat, strijdig
met de geest van het joden
dom dat godsdiensthiërarchie
afwijst, werd in 1920 door de
Britse overheid in Palestina
ingesteld om de twee joodse
gemeenschappen, de Europese
asjkenazim en de sefardim uit
het oosten, „religieuze leiders"
te geven.
Sinds de onafhankelijkheid
van Israël treden de twee op
perrabbijnen op als de leiders
van de gevestigde godsdienst,
maar hun gezag wordt vooral
de laatste jaren aangevochten,
waarbij komen de verschillen
in persoonlijkheid en in theo
logische opvatting die de se
fardische opperrabbijn Ova-
dia Josef scheiden van Sjlo-
mo Goren en de asjkenazim.
De disputen zijn zo bitter ge
worden en de sfeer in het op
perrabbinaat zo zuur, dat het
instituut alleen nog maar
functioneert als religieuze bu-
reuacratie. Wat de twee op
perrabbijnen betreft: zij pra
ten al jaren niet meer tegen
elkaar.
De opperrabbinaatsverkiezin
gen zijn het voorrecht van
een kiescollege dat is samen
gesteld uit vertegenwoordigers
van gemeenteraden, rabbijnen
en de regering. Dit college
staat onder politiek toezicht
van de nationale religieuze
partij, hoewel zij in het parle
ment maar over tien zetels
beschikt.
De verdaging van de verkie
zingen is het gevolg van het
feit dat men in de nationale
religieuze partij geen opvol
gers voor Josef en Goren kan
vinden en dezen zichzelf niet
willen opvolgen.
