We
rijden
nog
steeds
(veel)
te
hard
DRIEBERGEN „Dat
de mensen nu
ineens gevolg geven
aan die oproep van
de regering om
minder energie te
verbruiken, kunnen we wel
vergeten". Rijkspolitieman J. G.
Waanders, oppenwachtmeester bij
de Algemene Verkeersdienst (AVD)
in Driebergen, poneert deze
stelling met zekerheid. Wel, hij
weet waarover hij praat, want zijn
dagelijks werk bestaat uit het
observeren van automobilisten op
de snelwegen. Dit met behulp van
een Alta Romeo, die aan de
buitenkant niet te herkennen Is als
een politiewagen: een
zogenoemde onopvallende
surveillance-auto.
Zo krijgen wij na een uur of vijf te gast
geweest te zijn bij de AVD, toch nog
antwoord op de vraag, die de aanleiding is
geweest voor ons bezoek. Het eerste
contact met de dienst was drie dagen na
het verzoek van premier Van Agt aan de
bevolking (op 5 april) om mee te helpen de
olievoorraden weer op peil te brengen,
onder meer door respect te tonen voor de
maximumsnelheden. Logisch dus om snel
bij de centrale van de AVD te informeren of
de gemiddelde automobilist nu ineens
zoveel gezagsgetrouwer was geworden.
„Maar meneer, het is toch nog veel te
vroeg om daar iets van te kunnen zeggen",
luidde het antwoord van woordvoerder
Leenders. „Belt u over veertien dagen nog
eens". Zo gezegd, zo gedaan. Maar dan
blijkt er nog niets bekend te zijn, dat rijp is
voor publikatie. Leenders geeft het advies te
bellen met het ministerie van justitie,
waaronder de rijkspolitie ressorteert.
„Justitie" kaatste de bal echter onmiddellijk
terug, erop wijzend dat de autosnelwegen
„echt uitsluitend" een zaak zijn van de
Algemene Verkeersdienst. Weer terug naar
Leenders dus, die dan met een aanbod
•komt: „Als u graag wilt weten, hoe de
automobilisten zich gedragen, waarom rijdt
u dan niet eens een dagje
met ons mee? in
een Porsche of een onopvallende wagen. U
zegt het maar".
Dat was niet tegen dovemansoren gezegd
ONOPVALLENDE
SURVEILLANCE
VAN RIJKSPOLITIE
BEWIJST:
altijd zakenmensen, die haast hebben en
niet op een paar centen hoeven te kijken.
Het zou me niks verbazen als de zaak ook
nog voor de bekeuringen opdraait".
Aan het gedrag van de heren in deze auto
zou men dat wel zeggen. Wat een lol, wat
een lol! Vooral de bijrijder schijnt de
aanhouding door een wagen, waarvan de
bestuurder door snel een pet op te zetten
verandert in een politieman, als iets
onbeschrijflijk komieks te beschouwen. Na
het vervullen van de voorgeschreven
formaliteiten en de afscheidsgroet van de
opper zit hij nog steeds te hinniken.
De schade voor de chauffeur bedraagt
waarschijnlijk zo'n tweehonderd gulden (vijf
gulden per kilometer te veel). Waanders
vermeldt in zijn rapport een snelheid van
140 kilometer per uur. „Zo hard reden ze
de meeste tijd, dat we achter hen zaten".
Die ruim twee uur, dat wij voor onbezoldigd
politiefotograaf spelen, mogen wij - tot ons
plezier - nog vier keer op het knopje
drukken. Volgens Waanders is dat niet
bijzonder. Van enige verandering in het
rijgedrag sinds de tv-oproep van de
minister-president is hem niets gebleken.
„We leven in een klein landje met veel te
veel mensen en de meesten realiseren zich
ook wel, dat het wat minder moet. Maar ze
laten dat liever aan de buurman over.
ledereen schijnt altijd te denken dat zo'n
snelheidslimiet niet voor hem geldt".
Smoezen
Een overtreder, die zijn fout ronduit
toegeeft, kan rekenen op enig respect van
Waanders. Maar de opper wordt heel erg
boos op mensen, die een bepaald soort
smoezen ophangen. Zo blijkt het nogal eens
voor te komen, dat ziekte van een familielid
als excuus wordt aangevoerd voor een
scheurpartij. Zo pakte men onlangs een
bekend voetballer, omdat hij 185 (zuiver)
kilometers per uur aflegde. Hij vertelde
plotseling van een training te zijn
weggeroepen wegens ziekte van zijn
dochter. De verbalisant, ook niet van
gisteren, liet via de mobilofoon bij de vrouw
van de voetballer informeren. „Wat?", riep
deze verbijsterd, „hij is al in geen twee jaar
meer thuis geweest en weet niet eens meer
hoe z'n dochter eruit ziet".
De Groep Onopvallende Surveillance (GOS)
heeft twaalf auto's, waarvan er permanent
vier op de weg zijn, Volgens opper
Waanders is dat te weinig. Hij droomt van
tientallen GOSsers op de autosnelwegen,
wier bezigheid door middel van grote
borden staat aangekondigd. „Je zou eens
zien hoe netjes iedereen zich zou gaan
gedragen". Zonder de opvoedende waarde
van zijn Porsche-collega's in twijfel te willen
trekken, meent de opper dat de heimelijke
surveillering het enige effectieve middel
voor beïnvloeding van het verkeersgedrag is
(of beter: zou kunnen zijn).
Want ook de Groep Snelheidscontrole van
de AVD. die met de bekende radarbusjes
opereert, is volgens hem niet dé oplossing.
„Wie een VW-busje langs de kant ziet
staan, weet toch onmiddellijk hoe laat het
is". En ook bestaan er radarverklikkers,
vertelt Waanders. Dat zijn kastjes, die
radarstralen signaleren en de automobilist
daarvan onmiddellijk op de hoogte stellen
door middel van een pieptoon
gecombineerd met een lichtje. (Volgens
sommige deskundigen zijn deze dingen, die
in prijs variëren van vijf- tot negenhonderd
gulden, niet erg betrouwbaar, omdat ze ook
zouden reageren op bijvoorbeeld starters in
lantarenpalen).
Blijft dus over: onopvallend surveilleren.
Maar opper Waanders is zo eerlijk toe te
geven, dat er ook automobilisten zijn, die
zich door niets en niemand laten pakken.
En inderdaad, een paar keer gebeurt het,
dat een enthousiast aangevangen
achtervolging moet worden afgebroken,
omdat de overtreder op de een of andere
manier lont ruikt. „Ze zien de camera in
hun spiegeltje of worden argwanend door
mijn witte overhemd of wat dan ook".
Onder zulke omstandigheden is Waanders
zo soepel, dat hij niet gaat schrijven, ook al
is er een duidelijke overtreding begaan en
is die zelfs op de gevoelige plaat
vastgelegd. „Wij bekeuren alleen in geval
van excessen".
Al met al mag de conclusie worden
getrokken, dat Nederland nog altijd te hard
rijdt, energiecrisis of geen energiecrisis.
Maar... daarbij moet worden vermeld, dat,
zoals opper Waanders ook dagelijks
constateert, het aantal andere
verkeersfouten relatief ontzettend meevalt.
En hij kan het gevoel niet van zich af
zetten, dat de maximumsnelheid daar iets
mee te maken heeft. „Weet u, iemand, die
te hard rijdt, doet iets wat niet mag en let
dus doorgaans veel beter op".
RIK IN T HOUT
FOTO'S:.MILAN KONVALINKA
Boven: De Sur-
veillancegroep
Autosnelwegen
(SAS), zoal? de
Porsche-brigade
officieel heet.
Links: Net echt
echt deze
pseudo-politie-
man. Op de
achtergrond
een echte
wachtmeester
en dus stonden wij ongeveer een week later
op een zonnige vrijdagochtend voor de villa
in Driebergen, waarin de staf van de AVD is
gevestigd. De rest van de vijfhonderd man
personeel is verspreid over een terrein van
een paar hectaren, waarop een allegaartje
van barakken, garages en sporthalachtige
complexen. Eerst is er koffie en dan meldt
zich wachtmeester der eerste klasse Ed ten
Cate, één van de "Porsche-jongens". Hij zal
gedurende de ochtend fungeren als
gastheer.
De Surveillancegroëp Autosnelwegen (SAS),
zoals de Porsche-brigade officieel heet, is
alweer zo'n negentien jaar oud. Hij werd
opgericht om de politie een betere greep te
geven op het zich stormachtig
ontwikkelende autosnelverkeer. Naar Duits
voorbeeld werd gekozen voor de zogeheten
inhalende surveillance. Daarvoor had men
een snelle wagen nodig, die als cabriolet
geleverd kon worden, om de bemanning
meer betrokken te doen zijn bij het
gebeuren om haar heen. De combinatie van
de geheel witte Porsche met daarin
opvallend in het wit gestoken agenten zou
een sterk preventieve werking hebben.
Hoopte men.
Ook de wijze van benadering van de
weggebruikers was nieuw voor Nederland.
Niet blijven rijden tot een „geheid" proces
verbaal kon worden geschreven, maar bij
elke afwijking van het voorgeschreven
verkeersgedrag overgaan tot „staande
houden". Het proces-verbaal was niet langer
doel, maar middel. Afhankelijk van de soort
overtreding werd vooraf besloten tot
waarschuwen, een opvoedend praatje of een
bon. Daarbij werd onontbeerlijk geacht, dat
de politieman zich voorstelde. Vervolgens
diende hij dan even te wachten. In de hoop
dat de tegenpartij ook zijn naam zou
noemen.
Engelengeduld
Het is nu nauwelijks meer te geloven, maar
de verschijning van de SAS-Porsches deed
een enorme hoeveelheid stof opdwarrelen.
Krantekoppen uit die tijd: „Witte
politiewagen suist als opvoeder over de
weg", „Rijkspolitie grijpt.... en wil praten".
„Snelheidsduivels met engelengeduld" en
„Sneller dan de snelsten is de witte brigade
van de SAS". Maar ook binnen de
politiekorpsen zelf was er opschudding.
Officier J. van der Heide, één van de
mannen van het eerste uur, herinnert zich,
dat zijn collega's heel vreemd aankeken
tegen het beleefde optreden van de SAS.
„Dat deed je toch niet!".
De „Porsche-jongens". onder aanvoering
van majoor W. H. van Ballegoijen de Jong.
gingen echter gewoon hun gang en
genoten al snel een grote vermaardheid.
Belangrijk daarbij waren anecdotes als de
navolgende: op een zaterdagmiddag stond
er een politieporsche geparkeerd langs de
rijksweg Utrecht-Den Haag. Volgens de
regels moet men dan bij het wegrijden eerst
snelheid maken alvorens, na goed
uitgekeken te hebben, in te voegen. De
witte auto „stapte" echter „over", precies
op het moment dat hij door een andere
auto ingehaald zou worden. Een duidelijk
voorbeeld van verkeerd invoegen dus,
waartegen de SAS juist zo strijdt. Na het
voorval haalde de agent de ander in en
verzocht hem te stoppen. Hij stapte uit en
bood de verbouwereerde automobilist zijn
excuses aan.
Een druk op de knop en de voorligger is vereeuwigd; friet datum, uur en snelheid, waarmee op dat moment gereden wordt.
Een eer dus voor heel even opgenomen te
worden in de rijen van deze snelle Heren in
het Verkeer. Wachtmeester Ten Cate neemt
ons eerst mee naar een soort kleedkamer,
waar een wit uniformjasje, een helm en een
blauwe sjaal klaarhangen. Dat laatste
kledingstuk is nodig om te verbergen, dat
de pseudo-politieman een groen overhemd
aan heeft in plaats van het voorgeschreven
witte. Een blik in de spiegel wekt een heel
bijzondere sensatie. „Net echt". Het kost
echter wel grote moeite een even kalme
indruk te maken als de ware wachtmeester,
die ondanks zijn 26 jaar of daaromtrent een
natuurlijk overwicht uitstraalt.
Eenmaal op de snelweg (Utrecht-Arnhem)
wordt de sensatie van het agentje-spelen
nog sterker. Wij kunnen het niet laten bij
auto's, die ingehaald worden, even dreigend
naar binnen te kijken. Zo van: oppassen
mannetje, ik heb je in de gaten! De reactie
van de eerste de beste bestuurder is een
zeer vertrouwde. Hij kijkt opzij, ziet de
gehelmde figuur vanuit de overbekende
witte wagen naar hem staren, schrikt en
kijkt bliksemsnel weer voor zich.
Vermoedelijk overdenkt hij, welke
overtredingen er het laatste kwartier door
putten zelfvertrouwen uit het feit, dat wij
ons niet behoeven te mengen in de
discussie en gaan het langsrazende verkeer
staan bekijken. Het is hartverwarmend te
zien hoe keurig iedereen zich gedraagt
onder ons toeziend oog.
Na de lunch in de kantine van de AVD
komt er een paarsblauwe personenauto
voorgereden met daarin de opgemelde
opperwachtmeester Waanders. Hij vertelt
vrolijk, dat de gast van de pers met hem
dan een kijkje zal krijgen op hoe het
verkeer zich werkelijk gedraagt. „Wij van de
Groep Onopvallende Surveillance worden bij
het zien van flagrante overtredingen wel
eens wat cynisch. In zo'n geval prpbeer ik
het dan ook niet meer om de mensen
vermanend toe te spreken en is het voor
mij een strikt zakelijke aangelegenheid. Hij
begaat de overtreding, ik bekeur en
daarmee is voor mij de kous af", aldus
Waanders.
Druk op de knop
Het interieur van de Alfa Romeo (Alfetta
2000) intrigeert. Op de plaats, waar
normaliter het dashboardkastje zit, is een
fotocamera gemonteerd. Deze kan met een
eenvoudige handgreep omhoog gebracht
worden, waarna een druk op een klein
knopje voldoende is om later een afdruk te
kunnen krijgen van een voorligger. Op de
foto komt tevens automatisch de tijd te
staan, de datum en de snelheid, waarmee
gereden wordt. Op de plaats van het
asbakje zit een geijkte metef, die in
duidelijk oplichtende cijfers laat zien hoe
hard de auto gaat: 9192,122,123, enz..
Zo toegerust beweegt opper Waanders zich
over de autowegen, als ware hij het (kwade)
geweten van de heren en dames
automobilisten. Wij worden er bij
ingeschakeld. Wij mogen de camera
bedienen. Een dure, slank gesneden auto.
die met een heidense vaart van Utrecht
naar Amsterdam „blaast", zoals Waanders
dat noemt, is het eerste slachtoffer. De
gezellig koutende heren op de voorbank
hebben niets in de gaten, wanneer de Alfa
Romeo achter hen kruipt en aan de voor
hen fatale achtervolging begint. De
snelheidsmeter verspringt zo snel, dat het
blote oog het nauwelijks meer kan volgen:
133,142,151,165...
„Die bolides zijn geheide klanten", deelt
Waanders mee. „De bestuurders zijn vrijwel
Rechts: Pet af
om de automo
bilisten in een
onopvallende
surveillancewa
gen te kunnen
observeren. Zo
rijden de GO-
S'ers dagelijks
over de snel
wegen.
hem zijn begaan en vraagt hij zich af of de
Porsche hem zal laten stoppen.
„Stop politie"
Het bejaarde echtpaar uit Hummelo, dat met
een DAFje langs 's heren wegen sukkelt,
heeft inderdaad reden tot schrikken.
Wachtmeester Ten Cate drukt op een knop
en laat aan de achterzijde een bord
opgloeien: „Stop politie". De chauffeur
reageert echter in het geheel niet en
vervolgt eigenzinnig zijn weg. Dan maar
forsere middelen, denkt de rijkspolitieman.
Hij richt zich hoog op en zwaait gebiedend
met één arm naar de kant. Eindelijk wordt
de DAF-bestuurder wakker en komt
langzaam tot stilstand.
„Loop maar gerust mee, hoor", zegt Ten
Cate tegen ons. Wij vragen ons af of hij dat
wel kan maken. Hij blijkt helemaal nietsTe
hoeven maken, want de bejaarde
echtelieden zijn zo ondersteboven door het
gebeuren, dat zij alleen oog hebben voor
de martiale verschijning van Ten Cate. Deze
probeert hun duidelijk te maken, dat het
niet verstandig is de richtingaanwijzer te
laten knipperen, voordat men daadwerkelijk
van richting gaat veranderen of inhalen. Wij
