DEN HAAG In het heersende „Jaar van het Kind" is ook de vraag actueel hoezeer of hoe zeer niet West-Europa om nieuwe jeugd zit te springen. Frankrijk doet dat. Er is een campagne van start gegaan die vaders en moeders aanspoort tot het verwekken van „een derde kind". Merkwaar dig geluid voor een wereld die onder de druk van overbevolking dreigt door te buigen, maar het is niet anders. De Franse autoriteiten hebben met zor gelijke blik het geboortecijfer in hun land zien da len van 20,5 per duizend inwoners In1950 tot 14 'n 1977. Als het zo doorgaat, becijferden ze, zullen de Fransen (nu bij elkaar 53 miljoen) in het jaar 2000 nog slechts één schamele procent van de totale wereldbevolking vormen en dat kan Marianne met haar blakende historie natuurlijk niet op zich laten zitten. Een derde kind dus voor elk gezin teneinde de glorie van La Patrie ook in de toekomst te ga randeren. Allons enfants... West-Duitsland worstelt met hetzelfde probleem, zon der er overigens een vruchtbaarheidsactie aan te wil len verbinden zoals Hitier voor de oorlog deed. „Haal duizend jonge meisjes bij elkaar. Isoleer ze in een kamp. Dwing ze tot gemeenschap met een hon derdtal jonge Duitsers. Met honderd van zulke kam pen worden we in één klap een generatie van hon derdduizend raszuivere kinderen rijker". De Duitsers van nu kijken wel uit opnieuw het odium op zich te laden dat ze „Kanonenfutter" fokken en zien gelaten het feit onder ogen van een geboortecijfer dat ge kelderd is van 16,5 baby's per duizend inwoners in 1950 tot 9,6 in 1977. Dan maar 52 miljoen Duitsers in het jaar 2000 in plaats van de hedendaagse 58 miljoen. Alleen Helmuth Kohl van de CDU-oppositie (bij ons na zijn afgang in het televisiedebat geen onbekende) dacht politieke munt binnen te kunnen harken en trok van leer tegen „de jarenlange materiële ver waarlozing en de psychische verwarring van het Duitse gezin". De regering in Bonn reageerde waar dig. „Het gaat niet om de vraag hoeveel Duitsers er zijn, maar om hun welzijn". De Westduitse bisschoppen hebben een dringend beroep op de regering gedaan om meer voorlichting te geven over het bevolkingsvraagstuk. Een terug gang van de bevolking vinden zij op zichzelf niet zo ernstig. Waar het hun om gaat is, dat de teruggang zo snel gaat dat zij zeer negatieve gevolgen kan hebben voor de sociale infra-structuur, met name voor wat betreft de ouderdomsvoorziening. Steeds minder verdienende jongeren zullen steeds meer ou deren te verzorgen hebben. Dat veel jongeren slechts na lang aarzelen besluiten een gezin te stichten is voor de bisschoppen wel begrijpelijk. De voorwaarden voor vreugde aan het hebben van kinderen ontbreken volgens hen in de huidige bondsrepubliek. De bisschoppen wijzen er ook op, dat het geboortecijfer niet alleen wordt be paald door geboorte en dood, maar ook door migra tie. Het zou in gunstige zin kunnen worden omgebo gen wanneer men het gastarbeiders, die over het al gemeen grote gezinnen hebben, wat makkelijker maakt om in de bondsrepubliek te blijven als ze dat wensen en ze daar te integreren. Begrip gezin Vanwaar dat dalende geboortecijfer in heel West-Eu ropa? Een gezaghebbend man als de demograaf' prof. dr. J. van de Kaa (demografie is de weten schap die zich bezig houdt met het beschrijven van volkeren in de breedste zin) zegt daarover: „De in ternationale kennis op dit punt is gering. Er kan slechts op gewezen worden dat de dalende vrucht baarheid verbonden is met een hele reeks van ver schijnselen zoals toeneming van geboortebeperking en soms abortus, voorts het groeiende aantal echt scheidingen en niet-echtelijke samenlevingsverban den. Van belang zijn hier met name veranderende opvattingen over de rol van de vrouw, over het grootbrengen van kinderen en dergelijke, die erop kunnen duiden dat het begrip gezin langzamerhand een wat andere inhoud krijgt. Deze herijking van het begrip gezin komt onder meer tot uiting in even grotere verdraagzaamheid jegens andere samenle vingsverbanden dan het huwelijk en de afnemende blijvendheid van het huwelijk". De Rotterdamse socioloog drs. R. Veenhoven blijkt deze visie bij te vallen. „Nu bedraagt het aantal mensen dat geen kinderen wil, nog vier procent. Dit cijfer neemt fors toe. Er zijn zelfs schattingen ge maakt die tussen de 12 en 15 procent uitkomen. Precies zeggen waarom het gaat, kan niemand. Maar een factor die toch een rol speelt, is het feit dat pa ren tegenwoordig anders met elkaar omgaan. Als je het over wat langere termijn bekijkt, is het toch wel zo dat echtparen dichter op elkaar zijn gaan zitten en meer samen zijn gaan doen; vaak ook een relatie nastreven waarin kinderen als een inbreuk kunnen worden beschouwd. En dat geldt des te meer als de mensen al een tijdje met zijn tweeën samenleven". De Rotterdamse hoogleraar H. Galjaard tenslotte: „Het is nog altijd zo dat deskundigen eigenlijk niet weten wat nu precies een rol speelt bij kinderen krijgen. Het is natuurlijk niet zo dat in onze maat schappij een groot aantal kinderen nodig is om later zelf te overleven en verzorgd te worden, zoals in de arme landen. De positie van de vrouw, of ze nu werkt of niet, is belangrijk". Hier past echter een vraagtekentje. Immers: de campagne voor het derde kind in Frankrijk is met name ingegeven door de zelfde vrees, die ook de Duitse bisschoppen hebben, dat er in de toekomst te weinig jonge mensen zul len zijn om met hun premies voldoende te kunnen bijdragen aan de ouderdomspensioenen van de 65- plussers. Nog steeds groei Overigens is het niet helemaal juist te denken dat in heel West-Europa het bevolkingscijfer met dramati sche sprongen bergafwaarts gaat. De meest waar schijnlijke prognose (opgesteld door de Verenigde Naties) geeft voor ons deel van de wereld tot het jaar 2000 nog steeds een groei met 7 procent aan en zelfs voor het geval dat de vruchtbaarheid snel zou dalen naar het peil van 1,5 kind per vrouw, zoals sommigen verwachten, blijft die groei tot het jaar 2000 nog steeds 2 procent. Wel zal dan in de dertig jaar die volgen, de Westeuropese bevolking opeens met 15 procent afnemen en zullen we in het jaar 2030 met z'n allen aanzienlijk meer ruimte heb ben dan nu. Of dit werkelijk gebeurt, hangt ervan af in hoeverre de herwaardering doorzet van de beteke nis die de voortplanting heeft voor de leden van de gemeenschap en vooral voor de gemeenschap als geheel. In die herwaardering zou best eens een kentering kunnen optreden. Sociologen hebben vastgesteld dat zich reeds een mode aan het ontwikkelen is om bij wijze van statussymbool weer drie of zelfs meer kin deren te krijgen. Tegen dergelijke grillen zijn toe komstvoorspellers niet gewapend. Ook Nederland heeft deel aan de daling van de vruchtbaarheid die zich sinds 1964 in heel West-Eu ropa voordoet. Maar dit betekent niet dat het einde van onze nationale bevolkingsgroei al in zicht is. En kele weken geleden hebben we er onze 14 miljoen ste bijgekregen zodat we ons nu met meer dan 400 inwoners per vierkante kilometer staande moeten zien te houden; voor liggen is steeds minder plaats. Tot het jaar 2000 komen daar nog eens 600.000 tot 1,6 miljoen mensen bij; het hangt er maar van af in welke richting de ontwikkeling gaat. Jeugd spit naar verleden intuin van Het Loo (Van een onzer verslag gevers) APELDOORN - Schepje voor schepje hebben jongeren uit het hele land resten blootgelegd van de zeventiende- eeuwse paleistuin van Het Loo: historische aanknopingspunten voor het aanstaande herstel van deze symmetrische formuletuin In Franse stijl. Ruim twintig leden van de Nederlandse Jeugdbond ter Bestude ring van de Geschiede nis hielpen tijdens een opgravingskamp de res taurateurs van het pa leis een gewichtig handje door onder meer een mozaiek aan de op pervlakte te krijgen, dat ooit de bodem van een klein vijvertje aan de rand van de tuin moet zijn geweest. In ruil voor menig zweetdrup peltje kwamen er ook overblijfselen van de vroege ommuring en kanaaltjes tevoorschijn, die deel hebben uitge maakt van het tuincom plex. De Jeugdbond organi seert regelmatig van dit soort leerzame kampen: een sportieve benade ring van spelenderwijs vorsen in de vaderland se geschiedenis. De le den, jongens zowel als meisjes, zitten allemaal in de leeftijdsgroep tus sen 12 en 25 jaar. Lan delijk telt de bond die sedert 1958 bestaat zo'n 750 actieve medewerkers(sters), ver deeld over 25 afdelingen in het land. Behalve op gravingen doet de Jeugdbond ook veel aan het napluizen van histo rische archieven. Dat op dit moment de tuin van Het Loo over- Het hoofdgebouw van het paleis, links op de foto, kan weer bijna uit zijn gele beschermende jas. Aan de voet ervan zoeken geschiedenis hobbyisten naar oude overblijfselen (foto' links). Met op de achtergrond Het Oude Loo graven leden van de Jeugd bond ter Bestudering van de Geschiedenis naar overblijfselen van de vroegere beneden- tuin van Het Loo (foto rechts). hoop wordt gehaald ter voorbereiding van een minutieuze restauratie was een kolfje naar de hand van de jeugdige geschiedenis-hobbyisten. Opzichter Niels Mr \es van de Rijksgc: j n- dienst: „De result .en van zo'n opgravings-- kamp blijken uiterst waardevol. Wat deze vrijwilligers hier hebben gedaan, neemt ons weer werk uit huiiu„n. Wat er De bevolkingsgroei is in dit opzicht te vergelijken met een mammoettanker die pas tot stilstand komt, zeer lang nadat de vaart is verminderd. Men kan er alles over lezen in het boek „Minder mensen, meer welzijn?" dat dezer dagen in de Aula-reeks versche nen is. De auteurs, prof. J. van de Kaa en drs. K. van der Windt, geven overigens een bevestigend ant woord op de vraag die de titel stelt. „Zouden de lage vruchtbaarheidscijfers zich ook na het jaar 2000 blijven voordoen", betogen ze, „dan zou de bevol king eerst langzaam en daarna sneller gaan afne men. Zolang deze afname ziqh niet onbeperkt voort zet en het uitzicht op een bevolking van constante omvang niet verloren gaat, is zo'n ontwikkeling heel wel aanvaardbaar". Anders gezegd: er bestaat geen bezwaar tegen een bevolkingspeil dat iets beneden het huidige ligt. Er zou best een tijdperk van nega tieve groei mogen komen, mits op langere termijn maar een stationair bevolkingsaantal wordt bereikt van zo'n miljoen of twaalf, net als voor 1970. Inhaaleffect Hoe liggen de kansen voor dat als gunstig afgeschil derde perspectief? Ofschoon het huwelijk de komen de tientallen jaren een centrale levenswaarde zal blij ven. denken de deskundigen dat de subtiele druk om te trouwen zal verminderen. Bij voortgezette ten densen tot ontkerkelijking, grotere zelfbewustwor ding, grotere zelfontplooiing, grotere emancipatie van de vrouw en toenemende deelneming van vrou wen aan onderwijs en arbeid, betekent dit dat het percentage van de vrouwen dat uiteindelijk een hu welijk sluit, over enkele jaren vermoedelijk zal afne men. De ontwikkeling van de vruchtbaarheid houdt hiermee gelijke tred, ook al omdat de vrijwillige kin derloosheid maatschappelijk meer aanvaard gaat worden. Het samenwonen alvorens te trouwen zal eerst geleidelijk en daarna versneld toenemen. Onge wenste en half gewenste geboorten verdwijnen nage noeg. Maar, waarschuwen de deskundigen, juist zo'n periode met een laag vruchtbaarheidspeil kan leiden tot een inhaaleffect, voortvloeiend uit het uitstellen van geboorten. Afhankelijk van de vraag of dit effect *al dan niet optreedt, zullen er tussen het jaar 2000 en nu 600.000 dan wel 1,6 miljoen Nederlanders bij komen, bijna driemaal zoveel. Die ongerustheid is te groot, menen prof. Van de Kaa en de zijnen. Om een goed beleid te kunnen voeren op het gebied van milieu en ruimtelijke orde ning, dient een regering over meer zekerheid te be schikken. Een zekerheid die ze zelf in de hand zou kunnen werken door meer aandacht te bestedel 1 maatregelen op het gebied van „geboortereg gedrag" onder de burgers; zoiets als de cam; voor het derde kind van de Fransen, maar <J tegenovergestelde richting. Verantwoordelijkheid Daaraan schort het Partners moeten natuurlj9e vrijheid en verantwoordelijkheid over het aanj de spreiding van hur kinderen kunnen besj vinden de voorstanders van deze denktran p houdt in dat ze de daarvoor benodigde vorminl nen te hebben ontvangen en kunnen bescl) over de benodigde informatie en middelen Wal ',c' woord verantwoordelijkheid valt, wordt bedot] verantwoordelijkheid van de partners tegenov, kaar, tegenover hun kinderen, huidige of toek' h< ge, en tegenover de gemeenschap. Dan volgt een pleidooi voor een actieplan, eeni verwogen programma Van activiteiten dat eroj richt is nog voor 1985 het aantal onbedoeltj speciaal het aantal ongewenste zwangerschappt V een minimum terug te brengen. Dit houdt in d k gen die tijd mannen en vrouwen uit alle gri van de bevolking in staat moeten zijn af te of ouderschap een van de rollen is die ze l vervullen in hun leven. Ze moeten kunnen ovi a' welke gevolgen hun keuze voor een bepaald kj tal of een bepaalde spreiding van geboorten: ge voor henzelf, voor de kinderen en voor de ger w schap. Tenslotte moeten ze deze keuze kunne» g€ werkelijken ook. „Wij zijn van oordeel dat het uitvoeren van zo! tieplan dringend noodzakelijk is. Het dient da te maken van het door de overheid te ontwil» bevolkingsbeleid. De overheidsorganen moete 2 uitvoering van het plan intensief begeleiden 4 m overheid moet, waar nodig, bestuurlijke en vtqjr vende maatregelen treffen". Prof. H. Galjaard. tien miljoen is te veel We merken elke dag hele leven dat we leiden, dat het er te veel merken het als je over de autodaken naar moet lopen- We merken het in de weekends langrijker misschien nog is het feit dat heel deren die een opleiding willen hebben, moeten worden, net zo goed als er heel mensen en straks waarschijnlijk nog heel wat teleurgesteld moeten worden als ze werk ik die gevallen bekijk, dan is het mij dat de regeringen nooit aandacht aan bleem hebben besteed". piet uit de grond komt wordt allemaal haarfijn op kaart gezet. Al'die ele menten zijn van belang voor het maken van het definitieve bestek van de zogeheten beneden zin van Het Loo ziet er op het ogenblik uit als een doolhof van loop graven. In schuttersput jes hakten de deelne mers aan' het opgra vingskamp wortels weg en bezemden ze gebrok kelde muurtjes af. Het hoofdgebouw van het paleis dat wordt geres taureerd, staat nog in een gele jas, maar komt daar binnenkort weer onder vandaan. De uit wendige opknap is zo goed als klaar. Voor de logerende op gravers, die vlak bij het paleis hun tentjes kon den opzetten, was het 'opgeknapte kasteeltje Het Oude Loo op de achtergrond een prach tig decor. Kampleiders Erik Terlouw uit Delft en Hette Quispel uit Leiden waren uitstekend te spreken over het verloop van de opgravingsweek, alhoewel echte vondsten nauwelijks werden ge daan. Er kwamen wat potscherven een paar pijpekoppen en oude spijkers uit de bodem. Alleen Martijn Krijgsman uit Aalsmeer geluk: die cent uit 1878 trofee die als bare schat werd poetst. Alle aanwezige prz//7 van de ren zo de kans is dat zij in de kantie weer hun zullen opslaan in |ond« leistuin om het voort te zetten

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1979 | | pagina 20