„De koningin van Polen
documentaire van KRO-tv
BEELD
SPRAAK
TERUGBLIK
Carel zit goed tussen
c e Franse cognac
en de Curacaose likeur
k*
TELEVISIE VANAVOND
RADIO VANAVOND
22 02 Spot|ight
RADIO DINSDAG
A
RADIO/TELEVISIE
LEIDSE COURAN
MAANDAG 7 ME11979 PAGINA!
NOS-hoofd Carel Enkelaar geniet eni
ge reputatie als een minnaar van de
Ïoede dingen des levens. Als oprechte
went houdt hij gul de traditie van
het vrijgevige naoberschap in ere en
wie langs komt vergast hij steevast
op een pint of twee, drie, vier. Hij
was ooit ook nog een hoge verkenner
met tal van insignes, maar Baden Po-
door Ton Oliemuller
wells verwerping van spiritualiën
deelde hii nimmer. De NOS-onderne-
mingsraaa toonde zich nog zeer on
langs hevig bedroefd, omdat Carel -
als NOS-man dit jaar aan de beurt
om het congres van de Europese ra
dio- en tv (EBU) te organiseren- daar
voor het kostbare en luxueuze Hilton-
hotel in Curasao koos, waarbij hij
had bedongen dat de bar de hele
nacht geopend zou blijven, hetgeen in
hoge mate bevorderlijk mag worden
geacht voor het napraten na het ver-
gaderpraten, althans in deze volgorde,
want andersom valt zwaarder.
Van zijn persoonlijke voorkeur voor cog
nac en likeur heeft Carel nooit enig ge
heim gemaakt, integendeel, hij toont zich
bij dag en bij nacht bereid de theorie
staande te houden, dat zonder deze wal
mende vochten de Europese samenwerking
op gebied van radio en tv nimmer tot
stand zou zijn gekomen. Het boekje „Be
hind the screen" (achter de schermen), dat
hij ter gelegenheid van 25 jaar EBU in het
Engels het verschijnen, gaf hij dan ook als
ondertitel mee: „From French cognag to
Cura?oa liqueur". Dat eerste stond gereed,
toen hij destijds na een carrière als ver
slaggever binnen kwam stappen, en voor
het tweede drankje zorgt hij nu persoon
lijk op het congres. Onder genoemde titel
schrijft hij een bijdrage van zijn hand in
dit boekje, dat verder is gevuld met verha
len van radio- en tv-mensen uit het weste
lijk halfrond, verhalen die gaan over din
gen in directe samenhang met hun werk,
het nieuws, maar nooit het scherm hebben
bereikt. Zoals Carel het zelf eens mee
maakte, dat bij de eerste Europese nieuws-
uitwisseling via de tv een buitenlandse col
lega vroeg om de dode paus levend op het
scherm te krijgen, d.w.z. in het Engels-
technisch spraakgebruik „dead pope live",
ongewild zeer dubbelzinnig. Dit gebeurde
tijdens de eerste officiële nieuwsuitwisse
ling tussen de aangesloten landen in 1958.
Op die dag overleed paus Pius XII, het
eerste wereldnieuws, waarover een BBC-
man tegenover Carel, die de leiding had
bij deze nieuwsuitwisseling, zich liet ont
vallen: „De paus is katholiek, he? Jij toch
ook? Dan heeft-ie je willen helpen om de
geboorte van deze nieuwsuitwisseling ge
stalte te geven". Waarbij Carel aantekent,
dat hij wegens de geslaagde nieuwsuitwis
seling er tegelijk met zijn Britse collega
een whisky op nam en bepaald geen wij
water. Ook een katholieke iv-man is niets
menselijks vreemd.
Maar met dit whisky-verhaal dwalen we
aardig af van de cognac en de liqueur,
waarover Carel het heeft in zijn inleiding
op dit boek. In deze inleiding bericht hij
over het ontstaan aan de bar van het Eu
ropese tv-wezen, de bar als vindplaats van
heldere ideeën, als bron van immer spui
tende spitsvondigheden, als een boortoren
die een gigant van een gasbel heeft aange
slagen. Lees maar mee in een vrije, ver
korte weergave: We zaten in een bar te
Toulouse. Daar vertelde een schilderachtig
geklede collega uit Nigeria een prachtig
achtergrondverhaal over zijn werk. Hierna
kwamen de andere verhalen los. En met
het cognagglas in de hand werd ter plaat
se besloten dergelijke verhalen te bundelen
en te publiceren. Nadien herdacht de Ne
derlandse tv haar 25-jarig bestaan. Dat
vierden we met een Think-tank (een denk-
visite) te mijnen huize in het landelijke
Buuren nabij de Duitse grens. Hierbij
werd gesproken over wat we zouden willen
doen en perse niet zouden kunnen doen.
Waarna we het er over eens werden iets te
Carel Enkelaar met sterke verhalen bij sterke drank.
doen in Curasao bij het "25-jarig bestaan in
1979. En daarmee belandden we bij de Cu-
ragaose liqueur. Het verhaal over de le
vend gewenste dode paus zou als titel voor
het boek gaan dienen. Maar enkele colle
ga's vonden dat als titel „witty but tricky"
(geestig maar getruct). Ik opperde nog de
gedachte, dat de paus er zelf best om had
kunnen lachen, maar meer gevoelige zielen
dan de mijne namen het voor de paus op.
Hiermee eindigt Carel Enkelaar het ver
haal over het ontstaan van dit boek, dat
bepaald over andere zaken dan drank en
schuimende kout handelt. Want de bijdra
gen zijn geschreven door tv-reporters, die
aan de vuurhaarden van het wereldnieuws
hebben gestaan, rampen, oorlogen, aansla
gen, kapingen, hot news, dat met gevaar
voor eigen leven de wereld in moest via
Enkelaars eigen tv-net. Neem het verhaal
van Gustav Trampe van het Zweites Deut-
sches Fernsehen, die vooraan stond bij de
aanslag op Israëlische sportlieden door Pa-
lestijnen tijdens de Olympische Spelen in
München in 1972. Op die ochtend werd hij
uit zijn bed gebeld door mensen van de
Australische tv, die directe beelden wen
sten van die aanslag en de nasleep. De ter
roristen van „Zwarte September", die na
het doden van twee Israëli er negen als
gijzelaar hadden genomen, werden inge
bouwd in een cordon van camera's vlak
naast de Duitse politieposten. Veertien uur
achtereen werd iive-tv geboden met in
beeld de Palestijnen, die hun intrek had
den genomen in het Israëlische kwartier.
De hele wereld hield aan de buis de adem
in tijdens de onderhandelingen en zagen
later de helikopters komen en gaan, nodig
bij de afwikkeling van dit drama. Kijkers
werden ooggetuigen. Dezelfde tv kon ook
de gelukkige afloop melden, dat de gijze
laars waren bevrijd en de Palestijnen over
meesterd. Althans, dit deelde een officiële
woordvoerder mee. De uitzending werd af
gesloten in de geruststellende zekerheid,
pijnlijke misrekening, op de ontnuchteren
de constatering ook, dat de Duitse tv te
goedgelovig was geweest. Later bleek nl.,
dat tijdens de bestorming door de Duitse
politie van het vliegtuig, waarmee de Pa
lestijnen vrije aftocht hadden bedongen,
behalve een Duitse politieman en vijf .Pa
lestijnen alle gijzelaars eveneens waren ge
dood. Gustav Trampe noemt dit een ramp
op wat men meende een dag met een zege
vierend slot te zijn. Hij is bereid hiervoor
aan elke kijker alsnog zijn verontschuldi
gingen aan te bieden en hem te wijzen op
de beperkte mogelijkheden van zelfs de
alomtegenwoordige televisie. Hij immers
had de kijkers overal ter wereld een goe
denacht gewenst, niet wetend van het ont
stellende bloedbad op het vliegveld van
München.
Zo bevat dit boek nog een reeks verhalen,
'uit de eerste hand geschreven door hen
die er het dichtst bij waren, bijv. over wat
meespeelde bij de opbouw van de Berlijn-
se muur, de tragedie van de Kennedy's, de
Congolese strijd, de Jordaanse burgeroor
log, al die schokkende zaken die door tv-
mensen in de huiskamer zijn gebracht, al
die terreur waarbij de levens gevaar liepen
van reporters, die uit zoiets als roeping tel
kens weer vooraan proberen te staan. Stuk
voor stuk persoonlijkje verhalen, die bui
ten het scherm blijven, alleen in de eigen
kringen de ronde doen en die bij deze ge
legenheid op initiatief van Carel Enkelaar
zijn geboekstaafd.
Maar dit boek pretendeert geen historische
waarde, aldus dezelfde Enkelaar. Het bevat
niet meer dan enkele persoonlijke onder
vindingen van tv-makers. Het moest een
menselijk boek blijven met een lezenswaar
dige .inslag en met aan de ene kant een
walmende bel cognac en aan de andere
kant,een glaasje geurige likeur. Met van
elk een nieuwe fles achter de hand voor
het geval van de geboorte van een vervolg-
boek, want Carel houdt van alles wat
sterk is, hetzij drank of verhalen.
In verband met het bezoek
van paus Johannes Paulus II
binnenkort aan Polen maakte
KRO-tv een documentaire
over dit land onder de titel
„De koningin van Polen".
Hiermee wordt Maria aange
duid, die in Polen op bijzon
dere wijze wordt vereerd.
Sinds meer dan zes eeuwen
geldt de „Zwarte Madonna"
van Chestochowa als een sy
mbool van het Poolse reli
gieuze leven, samenhangend
met het verzet tegen onder
drukkers. Jaarlijks gaan vele
honderdduizenden ter bede
vaart naar het klooster van
Chestochowa, waar haar beel
tenis staat. Polen noemt zich
zelf momenteel atheïstisch,
maar negentig pet, van de
bevolking is katholiek. In de
groeiende industriesteden is
echter sprake van sterk da
lend kerkbezoek, zoals in
Nova Huta, een staal complex
nabij Krakau. Voor de bouw
van een kerk was er geen
plaats, maar nadat de bewo
ners een kruis in de grond
hadden gestoken, besloten la
ter de autoriteiten de bouw
van een kerk toe te staan! De
KRO-filmers woonden verder
een priesterwijding bij van
geestelijken, die ook een tijd
als arbeider hebben gewerkt
Ook wordt een kruisweg ge
beden met bij elke statie een
preek. De vroegere kardinaal
Wojtila, de huidige paus,
hecht sterk aan deze Poolse
wijze van godsdienstbeleving.
Ned. 122.30 uur.
Vraag wat
hou 1
het lJ
scherm
in het
oog
Pommetje
Waarom je van alcohol dron
ken w.ordt en waaromn Chi
nezen spleetogen hebben zijn
enkele vragen, die ditmaal
aan de orde komen in de ru
briek „Daar vraag je me
Ned. 119.25 uur.
Pele, een voetballer ten voeten uit.
Pele Benny Hill
Een Mexicaanse film, gewijd
aan het Braziliaanse voetbal
wonder Pele, toont tal van
gave staaltjes voetbaL
Ned. 120.05 uur.
Een nieuwe aflevering van de
Britse komiek Benny Hill, die
zoveel grappen in zijn humor
doet.
Ned. 121.55 uur.
De geitenbreier van een veld
wachter wordt aan de tand
gevoeld op het punt van dap
perheid, wanneer hij met spo
ken of inbrekers krijgt te ma
ken.
Ned. II 18.59 uur.
Lucy
Lucy wil haar viool spelende
loodgieter voor de tv hebben.
Ned. II 19.25 uur.
Geheim
commando
Een monnik trekt zich het lof
van een geallieerde vlieger
aan, waarbij de Duitsers do
delijk wraak nemen.
Ned. 1120.27 uur.
Zaalvoetbal
Interland-zaalvoetbal Nedèr-
land-België, waarvan een di
recte reportage.
Ned. II 22.00 uur.
Groeten uit
Sipke v.d. Land doet op zijn
tocht door het bijbelse lanc(_
de stad Jericho aan.
Ned. II 23.05 uur.
De auteur Gerrit Komrij is
nog eens een blauwe maan
dag - die, als ik mij wel her
inner, toch nog uitliep tot om
streeks een jaar - televisiere
censent voor NRC-Handels-
blad- geweest. Alles tesamen
kwam dat neer op een poging
tot verwoesting van het Gooi
of van wat hij ervoor aanzag,
die naderhand nog werd ge
bundeld in een'boekje: „Ho
ren, zien en zwijgen". Dat
zwijgen werd door Komrij
zelf gisteravond drastisch ver
broken, want hij had nu zelf
een „talk-show" bij de VPRO.
Hij had zich daarbij het in
het oog vallende pseudoniem
van Mies Bouwman aangeme
ten. Van de weeromstuit
waarschijnlijk hadden zijn
gasten ook schuilnamen van
bekende tv-mensen van op en
achter het scherm gekozen.
Wat niet wegneemt dat het al
lemaal tenslotte toch weer
ging om door Gerrit Komrij
geschreven en nu dus ook
voorgelezen stukjes, want de
„antwoorden" waren natuur
lijk ook van hem. Wel, het
was soms niet ongeestig, af
en toe een tikkeltje provoce-
rend-grof en voortdurend al
te zeer op de man of de
vrouw af. En dat veranderde
natuurlijk geenszins toen
Komrij tenslotte geheel na
mens zichzelf ook nog de
dagsluiting voor zijn rekening
nam. Kortom, behalve het
zwijgen verging ons ook het
horen en zien.
TROS (Aktua) kwam zater
dagavond met een laatste „be
geleidend programma" in de
serie die de omroep had op
getrokken rond Holocaust.
Het was ongetwijfeld het
beste in de reeks. Niet zozeer
vanwege een summier over
zicht van het ontstaan van de
staat Israël, maar wel door
de soms bepaald aangrijpende
woorden, die Ard Horvers
aan de huidige minister-presi
dent Begin in een vraagges
prek ontlokte. Door hem met
een taal gesproken - „Er is
een nieuwe jood geboren en
hij zal nooit verdwijnen" - die
meer ophelderde en verklaar
de dan vrijwel alles wat er
naar aanleiding van Holo
caust werd geschreven en ge
zegd. Meer dan Holocaust zelf
trouwens. Men vroeg zich al
leen af waarom dit interview
niet op donderdagavond
jongstleden, toen de laatste
beelden van het documentaire
drama waren verrdwenen, op
het scherm werd gebracht
Het zou een zowel passende,
als krachtige afsluiting zijn
geweest. Nu maakte het na
de solo van André van Duin
een bulderende-one manshow
met zijn drieën zogezegd - en
Anna Kareninia een ietwat
verdwaalde indruk.
In het laatste geval ging het
om de zoveelste verfilming
van de roman van Leo Tol
stoi. Het voordeel van deze
Engelse serie is, dunkt mij,
vooral dat het geen Ameri
kaanse is - bij de TROS brak
wat dat betreft eindelijk het
licht door - maar het houdt
lijkt mij ook meteen eert na
deel in. Want het drama van
Tolstoi bleek wel opgevuld
met opvallend on-Russische
figuren, die zo uit de Londen-
se society leken te zijn over
gestapt. Deze eerste aflevering
althans had zo bij „Edward
en mrs. Simpson" kunnen
worden ingeschoven. Zeer bij
wijze van spreken dan.
HERMAN HOFHUIZEN
Galerie Nouvelles Images,
Westeinde 22 Den Haag, toont
van 5 t/m 30 mei acryl op
rijstpapier van Walassa Ting,
tekeningen en gouaches van
de in 1977 overleden Zwitserse
kunstenares Véronique Filozof
en foto's van de amerikaanse
fotograaf Duane Michals. Van
5 mei t/m 27 juni is werk te
zien van de edelsmeden Onno
Boekhoudt, Albert Olthof, Jan
Tempelman en Birgit Laken.
NEDERLAND 1
NOS
18.00 Journaal voor slechtho
renden
18.30 Sesamstraat
18.45 Kortweg (kunst)
18.55 Journaal
KRO
18.59 Flintstones, tekenfilm
19.25 Daar vraagje me wat
20.05 Portret van Pele
NOS
21.37 Journaal
KRO
21.55 Benny HUI Show
KRO/RKK
22.30 Vaderland en Moederkerk
(Polen)
NEDERLAND 2
NOS
18.00 Journaal voor slechtho
renden
Teleac
18.25 Biologie, les 21
18.40 Natuurkunde, les 11
NOS
18.55 Journaal
NCRV
18.59 Pommetje Horlepiep,
jeugdserie
19.25 Lucy en mr.Mooney, TV-
serie
NOS
20.00 Journaal
NCRV
20.27 Geheim Commando, TV-
serie
21.20 Hier en Nu
22.00 Nederland—België (zaal
voetbal)
23.05 Groeten uiL.. afl.6 (Jeri
cho)
NOS
23.25 Journaal
DUITSLAND 1
18.00 Spass muss sein. 18.50 Joun-
naai. 19 Orel Damen vom
Grill (Arger mlt dar Konkur-
gegen Mangold)
23.50 Journaal, Europa aktuell (D»
nemarken)
0.25 Sport (tennis, boksen)
DUITSLAND 3
18.00 School TV. 19 Sesamstraat»
1940 Cursus Duits, les 31.
20.00 HinterdenSchlagzelien
20.45 Regionieuws
21.00 Journaal
21.15 Geechlchte
(Okzitanlen, Südfrankrelch)
renz). 19.30 Trick urn halb 7
(La Llnea, tekenfilm). 19.40
Der 7.Kontinent (Inselwelt In
Gefahr).
20.15 HlerundHeute
20.45 Trick um 4tel vor 8 (Sn
Hauch vom Magie)
Journaal
King, TV-sei
22.15 Kontraste
DUITSLAND 2
18,00 Journaal. 18.10 Lassie, TV-se-
ENGELAND
Kld Galahad, speelfilm (1962)
van Phil Karison met FtJ"
Presley.
20.40 The Little and Large Show
2240 The Dlrty Dozen, speelfUm
(1967) van Robort Aldrich
BBC 2
1845 Return to the Edge of the
World (Shetland Isle of Fou-
la). 19.55 Horseback, afL7
(Crosscountry).
'2040 Cameo
20.30 Joumaal
20.40 Ten Year* of Yesterday'* Wfc
21.10 The Walton*, TV-serte
22.00 The River Keeper (Bernard Al-
0.45 Heute Dlrekt
BELGIE NED.1 en 2
18.00 De Tovermolen. 18.05 De v\
In de knel, afl.2. 18.30 Bolki
ultl 19.35 Morgen. 19.45 Jour
20.55 Edward and nvs.Slmpson,afL(
21.45 Ommekaar
2245 Joumaal, Wetstraat
BELGIE FRANS 1 en 2'
18.00 Etranger, <Toü vlens-tu?, afU
1840 Zigzag, apelprogrammi
18.45 La pensée socialist!
19.15 Sport 19.30 Journal
19.55 Vos droits. Juridisch ad
vies.
20.00 TV-fllm
21.30 Joumaal
21.45 Styles (Pol Bury)
BELGIE FRANS 2
19.55 De* enfanta? Pourqud
21.15 Impulse (Talen In Europa)
NEDERLAND 1
10.00 School TV
13.00 Joumaal voor slechtho
renden
14.00 School TV
NEDERLAND 2
NOS
'13.00 Joumaal voor slechtho
renden
DUITSLAND 1
11.00 Journaal, Tagesthemen. 11.25
ENGELAND
i University. 10.10 Schod
1345 Umschau. 13.50
Presseschau. 14 Tennls-Natl-
ons-Cup; Amateur!» keen.
DUITSLAND 2
BBC1
7AO Open
TV. 13.45 Joumaal. 14 Petok
Mill. 14.45 The Rumps. II
You and me. 15.14 Schod
TV. 16.15 Songs of PralK
16.55 Play School. 17.20 An!
mal tyaglc. 17.40 Tarzan, Lord
of the Jungle, tekenfilm.
7.40 Open University. 11.30 It's i
great Life If you don't wet
ken. 12 Play School 15 Ra
cing from Cheater. 174
Open University.
BELGIE NED.1 en 2
17.00 School TV.
BELGIE FRANS 1 2
zaden, science-fiction hoorspelserie
(6). (S) Tross-Country. 20.02 (S) Zo-
NOS: 23.02 (S) Met
ïrgen AVRO: 00.02
AVRO's Radiojoum. 00.07 (S) Pirn
Jacob's Platenscala. 1.02 (S) One
O'clock jump. 2.02 (S) AVRO's Servi
ce Station. 5.02 (S) Ochtendblom.
HILVERSUM 2
NCRV: 18.00 (S) Muziek In vrije tijd.
19.00 (S) Rondom het woord. 20.00
(S) Sopraan, contrabas en
moderne muziek. 21.30 (S) Literamr
maandag. 22.25 BOND ZONDE
NAAM. NOS: 22.30 Nws. 22.40 Opd
School. NCRV: 23.25 Muziek van e
gerMijd: gewijde muziek. 23.55-24.0
HILVERSUM 3
Dreammachine. 21.02 Radiojoun
21.07 (S) Negen uur Jazz
22.02 US) Vierkleur. 23.02 (S) Blue
Ballads Beat
AVRO: 7.03 AVRO's radio-
joum. 7.10 (S) AVRO: Mu
ziek en verkeersinform.
(8.03 AVRO's Radiojoum.)
8.50 Morgenwijding. 9.03
(S) Van Strauss tot Strau3
Paradijsplein. Hoorspelserie (S). 11.20
(S) Rondom twaalf. 12.30 AVRO'*
Sportpanorama 13.03 Radiojourn.
13.20 (S) De AVRO Diligence. 13.50
(S) 'n Middagje AVRO. 16.02 Her
sengymnastiek. 16.30 De Zandbaks-
how. 16.40 Kat in de zak. 17.02 (S)
Promenade Orkest Licht klass. mu-
ihFu
Nws. 8.36 Lichte "muziek.
8.50 Postbus 900. 9.00
Gym voor de vrouw. 9.10 Waterstan
den. 9.15 Scheepspraat 9.20 De Let
ter M. 10.30 Ouder worden we alle
maal. 11.00 Ik sta hier niet voor de
banken te praten. 11.30 Ratel Overh.
voort: 12.16 Uitz. voor de landbouw.
NOS: 12.26 Meded. t.b.v. land- en
Goal. 13.30 Lange vingers. NOS
14.30 Open School. KRO: 15.15 N.'
deren om te horen. 15.35 Geen w
boden «toegang. 16.30 Spreekui#
1744 Meded. 17.30 Nws. 17.36 EcK
plsch Jansen.
Zoekplaatje. 13.3C
15.30 (S) Popkrant 16.10 (S) Beton.
tBWS TROS: 7.00 Nvra. 7.02 i
Capriccio. 9.02 (S) Er s» v.
P een orgel in. 9.30 (S) VI 'p
vfltuti heinde en verre. 10.00 f
Opus tien tot twaalf. 124 V
-V- Nws. 12.02 (S) Special» si
ten la carte. 13.00 (S) De mei D
verkochte klass. tien. 13.30
en Korpsen. 14.00 Nws.
Om het boek. 14.30 (S) GuitanteM
15.27 (S) Belcantorium.