4
DPR over LPO en Delfts
studentenpastoraat
,Dag van de
Gastvrijheid'
accentueert
Roepingenzondag
Radar of het Rotterdamapparaat
kerk
wereld
Korte
metten
GEWEST
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 5 ME11979 PAGINA 4 S"
De Diocesane Pastorale Raad Rot
terdam zal maandag 14 mei weer
bijeenkomen. Aangezien de gebruike
lijke plaats in Delft die dag niet be
schikbaar is, zal de vergadering
worden gehouden in de Nirwanaflat,
Benoordenhoutseweg 227, hoek Van
Alkemadelaan te Den Haag. Aan
vang 19.30 uur.
De agenda vermeldt onder meer een
korte rapportage van de vier secties
uit de raad over het jaarthema, dat
gewijd is aan de diaconie. Ook komt
het Landelijk Pastoraal Overleg aan
de orde en wel aan de hand van een
discussienota van de delegatie van
het bisdom Rotterdam onder de titel
„Enkele gedachten van de Rotter
damse delegatie inzake het LPO".
Hoewel niet als apart punt in de
agenda opgenomen zullen ongetwij
feld ook worden besproken de ont
wikkelingen rondom het studenten
pastoraat Delft Zoals bekend zijn
hier moeilijkheden ontstaan naar
aanleiding van een geplande geza
menlijke viering met het protestantse
studentenpastoraat
De bisschop van Rotterdam, dr. A. J.
Simonis, sprak hierover zijn veto uit
Hij is van mening, dat door de geza
menlijke diensten een gestructureer
de open communie ontstaat, die als
zodanig door de r. k. kerk is verbo
den. Voorts meent hij, dat bij de ge
lovigen de indruk zou ontstaan, dat
eucharistie en avondmaal, priester en
dominee hetzelfde zouden zijn.
Hoewel de parochieraad van de stu
dentenparochie Delft toezegde elke
zondag weer een eucharistieviering te
houden, distancieerde hij zich echter
niet tevens van de gezamenlijke vie
ring, hetgeen voor mgr. Simonis aan
leiding was voor een nieuw verbod
met de mededeling, dat alles wat ge
beurde tegen de geloofsdiscipline van
de kerk uitdrukkelijk buiten zijn ver
antwoordelijkheid als bisschop viel.
De studentenpastor pater H. Peels
scj en pastoraal werker T. Meij-
knecht wees hij op de ernstige con
sequenties van het niet navolgen van
het verbod. Pastoraal werker Meij-
knecht wees hij er bovendien op, dat
ook zijn gezin van een en nader de
dupe zou kunnen worden en dat hij
door zijn handelwijze het prille insti
tuut van de pastorale werker als zo
danig in gevaar brengt. Zoals wij
eerder meldden heeft ook het lande
lijk beraad van katholieke studenten-
pastores zich met deze kwestie bezig
gehouden, ook in het wijdere ver
band van de oecumenische activitei
ten binnen het studentenpastoraat in
het gehele land. In deze zin is een en
ander ook een zaak van de bisschop
penconferentie.
De internationale raad van
de katholieke vredesbewe
ging Pax Christi heeft tij
dens haar bijeenkomst in
Assisi in Italië in een ver
klaring haar bezorgdheid uit
gesproken over de voortdu
rende schending van de men
senrechten in Tsjechoslowa-
kije. De kerken in het wes
ten wordt gevraagd om
krachtiger solidariteit met
de christenen en de strijders
voor de rechten-van de mens
in het land. Pax Christi
overweegt waarnemers te
sturen naar de processen te
gen strijders voor de burger
rechten in Tsjechoslowakije
en andere organisaties te
vragen hetzelfde te doen.
De katholieke oudervereni
gingen van tien Westeuropese
landen, aangesloten bij GIA-
PEC, het internationaal ver
bond, hebben een eigen Eu
ropese afdeling gevormd tij
dens een bijeenkomst in
Rome. Hiervan maken deel
uit de katholieke oudervere
nigingen van België, Frank
rijk, Groot-Brittannië, Ier
land, Italië, Monaco, Neder
land, Portugal, Spanje en
West-Duitsland. Voorzitter
werd de Fransman Henri Le-
vebvre. De Nederlander R.
van Veen en de Spaanse
Carmen de Alvear werden
tot vice-voorzitter gekozen.
Secretaris-generaal werd Hu-
bert de Smet uit België. De
aangesloten organisaties wil
len zich vooral inzetten voor
het behoud van de christelij-
Volgens de Panafrikaanse
Raad van Kerken zijn er
momenteel in het Afrikaanse
werelddeel meer dan vier
miljoen mensen, die om ra
cistische of politieke redenen
werden gedwongen hun va
derland te verlaten. In 1965
bedroeg het aantal vluchte
lingen in Afrika slechts
535.000.
miaan Deveuster, bekend als
de apostel van de melaatsen,
heropend na volledig te zijn
gerestaureerd. Pater Dami-
aan woonde dertien jaar lang
op het eiland Molokai bij Ha-
wai. Hij werd daarbij zelf
met lepra besmet en stierf
op Goede Vrijdag 1889. Zijn
geboortehuis in België werd
door zijn congregatie aange
kocht en omgebouwd tot ka
pel en museum.
De komende protestantse
Westduitse „Kirchentag", die
van 13 tot 17 juni in Neu
renberg wordt gehouden, zal
meer deelnemers tellen dan
de vorige in 1977 in Berlijn.
Het geschatte aantal van
zestigduizend is al ver over-
tekend. Ook uit Nederland is
er een grotere belangstelling.
Voor het eerst zullen ook
Nederlandse joden aan de
Kirchentag deelnemen. Joden
zowel als christenen zullen
het thema „Joden en Duit
sers vandaag" behandelen.
Tot de sprekers behoren on
der anderen rabbijn dr. Mo
ses Cyril Weiser (Jeruzalem)
en rabbijn dr. Nathan Peter
Levinson (Heidelberg). Van
de ongeveer twintig opening
sdiensten zullen er drie in
katholieke kerken worden
gehouden. Vijf bisschoppen
een lutherse, een rooms-
katholieke, een methodisti
sche, een oud-katholieke en
een orthodoxe zullen deel
nemen aan een oecumenische
dienst, die op zaterdagavond
16 juni op de Hauptmarkt te
Neurenberg wordt gehouden.
Op zeer veel plaatsen in Nederland zal mor
gen door religieuzen gastvrijheid worden ge
boden aan mensen die belangstelling hebben
voor hun levenswijze. Kloosters en communi
teiten zullen hun deuren openzetten en gele
genheid geven om gebedsdiensten bij te wo
nen, tentoonstellingen te bekijken, deel te
nemen aan eucharistievieringen en gesprek
ken te voeren. De initiatiefnemers tot deze
„Dag van de Gastvrijheid" hopen, dat deze
contacten niet beperkt blijven tot deze ene
dag, die mede is geïnspireerd op het feit, dat
in de kerk zondag 6 mei als „Roepingenzon
dag" geldt
Het is voor de zestiende keer, dat deze „We
reldgebedsdag voor geestelijke roepingen" in
de wereldkerk wordt gehouden en met het
jaar wordt hij als noodzakelijker ervaren.
Niet minder dan zijn voorganger paus Paulus
VI, die deze dag tijdens het tweede Vaticaans
concilie heeft ingesteld, is paus Johannes
Paulus II van die noodzaak overtuigd en nog
deze week, bij een bezoek aan het Mariahei-
ligdom „Divino Amore" in Rome heeft hij
zijn grote bezorgdheid uitgesproken over het
ontoereikend aantal priesters en religieuzen.
Eerder deed hij dit al in de speciale bood
schap, die hij bij gelegenheid van Roepingen
zondag vorige week deed uitgaan. Hij moe
digde daarin de katholieke jongeren in alle
delen van de wereld aan te kiezen voor een
leven in dienst van de kerk: „Nu is jullie uur
gekomen, nu is het aan jullie een antwoord
te geven of zijn jullie misschien bang Hij
verzekert de jongeren, dat ook hij de moei
lijkheden kent die met een roeping samen
gaan, maar, zo voegt hij er met nadruk aan
toe: „Ik kan jullie zeggen, dat de liefde elke
moeilijkheid overwint".
De paus vraagt voorts zijn broeders in het
bisschopsambt en alle priesters „onbevreesd"
priester- en religieuze roepingen te bevorde
ren, zoals hij dat ook doet aan de oversten
van orden en congregaties, leiders van secu
liere instituten en hen, die verantwoordelijk
zijn voor missionaire activiteiten. „Wij moeten
roepen. De rest zal de Heer doen, die zijn
bijzondere gaven schenkt aan ieder, volgens
de genade die hem wordt verleend".
Vooral echter roept paus Johannes Paulus II
de hele katholieke kerk op de gebedsdag
voor de roepingen te vieren in de „kathedra
len, in de parochies en gemeenschappen, op
bedevaartsplaatsen, op plaatsen waar scholie
ren en kinderen zijn en overal waar maar
door het leed getekende mensen leven. Uit
alle delen van de wereld moet dit indringend
smeken naar de hemel opstijgen om van de
Vader datgene te verkrijgen, waarom wij vol
gens de opdracht van Christus moeten vra
gen". Aldus paus Johannes Paulus II.
LEIOEN:
H. Leonardus: za. 19.00; zo. 9.00 gedial. viering,
10.45 Hoogmis, 12 gedial. viering. O.LVr. Hemel
vaart: za. 19.00; zo. 8.30. 9.30 m.m.v. dames en
herenkoor. H Middelares: za. 19.00; zo. 9.30
Hoogmis. 11.30. H. Lodewijk: za. 10 en 19.00; zo.
8.30 en 10.00 Hoogmis, 11.30. 18.00, 19.00 Lof. St.
Aardam: za -; zo. 9.00 Hoogmis 12.00.
Nieuwkoop: za 19.00; zo. 9.00 hoogmis, 10.45.
1 30 /met Leiderdorp (H. Menswording):
1.0U tmei thomaHioncf mol loktnr
9.00, 10.30 Hoogmis, 12.00, 10.00 Hoogmis. 11.30 met jeugdkoor;
- - Hazerewoude-RI|ndlJk: za.-; zo. 10.00 euch.viering
dep. Het Anker: za. 19.00 euch.; zo. 8.45, 11.15
euch.vieringen.
Hoogmade: za 19.00, zo. 10.00.
10.30
12.00 themadienst met lektor.
Leimuiden: za 19.00, zo. 7.30. 9.30 Hoogmis
11.15.
Uue: Agathakerk:
o 8.11.00,17.45; Hoogmis.
ds. De Jong; Maranathakerk: 10 da
v. Achterberg, 19 Herv./Geref. Jeug-
dienst; Meren wijk: 9.30 ds. Van
Leeuwen, 11 ds. v. Leeuwen en pas
tor van Well; Bethlehemkerk: 10 ds.
Bouhuys; Bevrijdingskerk: 9 en 10.30
Rem. Kerk: 10 ds. Knoppers; Baptis
tengemeente: 10 ds. Van Mameren.
Woe 20 gebedsdienst; Evang.-Luth.
Kerk: 10.15 ds. Happee; Nie
10.30 pasteur Ribs; Acad. Dikkers; Leger des
i Zee; Jeugdkapel Vredeskerk Centrum Zijlsingel 2a: 10 dhr. Zijl
stra; Zendingswerk-Middern.-groep
Jeruel: 18 samenkomst.
Kerk: 10 ds. Hartkamp. Alphen. 18.30
ds. Stolk; Chr. Geref. Kerk: 9.30
Dienst des Woords. 17.15 ds. De
Hartog. Veenendaal.
lo'.oo'; De Goede Herder 10.30.
Gereformeerde en andere kerken:
Zuiderkerk: 10 ds. Bolwijn, 17 ds.
Van Halsema. Katwijk; Petrakerk: 10
ds. Brederveld, 17 ds. Hortensius;
Oude Vestkerk: 10 ds. Hortensius. 17
ds. Brederveld; Maranathakerk: 10
ds. v. Achterveld. 17 ds. Bolwijn; Be
vrijdingskerk: 9 en 10.30 ds. Wagen
voorde; 17 ds. v.d. Werff; Groenho-
i Halsenam Katwijk.
Jeugdhavendie
Het
De Mirt 10 i
renwijk
18.30 ds. Bezemer.
ABBENES Herv. Gem.: 9.30 dhr.
Drijver, Voorschoten.
aula Valkenpad: 9.30 en 11 Eucharis- ALPHEN A.D. RIJN Herv. Gem.
Opstandingskerk: 9.30 ds. v.d. l
kand. Teneyenhuis. 19.30 ds. Van
Wijk; Maranathakerk: 10 ds. Stolk,
19.30 kand. Teneyenhuis; Baptisten-
rjemeente: 10 en 18.30 ds. Koek
koek: Marthastichting: 20 Interkerk»-
ijke Dienst; Leger des Heils 10
diensten: Goede Herder: 10 Dienst,
18.30 idem; De Bron: 9.00 Dienst.
10.30 idem. 18.30 idem; Ashram-
Coll.: 9.30 Dienst des Woords; Sions-
kerk: 9.30 ds. Geertsema, Hazers-
Hilversum; Geref. Kerk: 10 en 18.30
Dienst des Woords.
BOSKOOP Herv. Gem.: Dorpskerk:
9.30 ds. Stelwagen, H.Doop. 18.30
ds. Heymans; De Stek: 9.30 ds. Dijk
stra; Gerf. Kerk: 9.30 en 17 ds.
Omta; Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 17
ds. Van Langevelde.
HAZERSWOUDE Herv. Gem.: 9.30
ds. Harteveld.' 18.30 ds. Geertsema;
Geref. Kerk: 9.30 en 17 ds. Versluys.
HOOGMADE Herv. Gem.: 10 dr.
KOUDEKERK A.D. RIJN Herv.
Gem.: 10 ds. v.d. Linden, 19 ds. Van
Rijnsburg; Geref. Kerk: 10 en
Noordwijk a. Zee: za. 19.00; zo. 9.30 Hoogmis,
11.00.
Noordwijkerhout: St. Victor: za 19.00 met koor
zang; zo 9.30 Hoogmis, 11.00; St. Jozef: za. 19
euch. met samenzang; zo 10.00 euch. met koor,
11.30 met samenzang.
Oegstgeest: St. Willibrord: za. 19.00; zo. 9.ÖÓ,
9.30 ds. Smouter. Rhoon, 17 ds. D.
10.30 hoogmis, 12.00; Bonaventura: za. 18.30
euch. Ned.zo. 9 euch, Ned. en 11.00 Latijn.
Oude Ade: za 19.00; zo 8.30 Hoogmis. 10.30 ge
meenschapsmis.
Oude Wetering: za. 19 avondmis; zo 9.30 hoog
mis. 11.30.
Roeloforendeveen: Maria Presentatie: za. 19.00; zo
8.00, 9.30 hoogmis, 11.00; H. Petrusbanden:
19.00; zo. 9.r~'
Rijpweterinj
koor. 10.30.
Sassenheim: za. 19.00; zo. 9.00 en 11.00.
Voorhout: za. 19.00; zo. 9.00 hoogmis. 10.30,
8.30, 10.00 Hoogmis,
9.30 hoogmis met wis
selende koren 11.00 met orgel en Ned. Liederen.
Zoeterwoude: St Jan: za zo. 10.30 hoogmis:
Geref. Kerk: 9.30
D. Horst; Chr. Geref. Kerk: Diensten 18.30 ds. Nooteboom; Chr. Geref.
KOUDEKERK A.D. RIJN Herv.
Gem.: 9.30 en 18.30 Dienst des
Woords; Geref. Kerk: 9.30 en 17 ds.
Nierop.
NIEUW VENNEP Herv. Gem.: 9.30
dhr. Goedhart. Nieuwkoop. 19 Ont-
moetingsdienst; Geref. Kerk: 9.30
Geref. Kerk Vr.: BV: 8.45 ds.
16 samenkomst,
OUDE WETERING Herv. Gem.
9.30 ds. Lalleman; Geref. Kerk: 9.30
ds. Gesink, Sassenheim; 18.30 ds.
Hasper, Halfweg.
samenkomst in kerk NPB.
VALKENBURG Herv. Gem.: 10 ds.
Veldkamp. Den Haag, 18.30 ds. v.d.
Bogerd, Rijnsburg; Geref. Kerk: 9.30
en 18.30 drs. De Raadt; Geref. kerk
Vr: 9.30 Dienst. 17 ds. Hoff.
VOORHOUT Herv. Gem.: 10 ds.
mw. Brokerhof.
VOORSCHOTEN Herv. Gem.:
Dorp: 10 en 19 Dienst; Geref. Kerk:
18.30 ds. Rang, H. Avondmaal; Chr. RUNSATERWOUDE Herv. Gem.: 9.30 en 17 ds. De Zwart.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Slofstra. 15 da - -
i 9.30
7 Dienst des Woords.
Woords; Ontmoetingskerk: 10 en
18.30 idem; Geref. kerk: 19.30 da
1.18.45 da Vrolijk.
18 ds. Vink, H. Doop; Oude Kerk: 10
ds. Schuurman, 18 ds. Arkeraats,
H.D.; Ichtuskerk: 10 ds. Boer. 17 ds.
De Jong H.D.; Pnielkerk: 9.30 kand.
NOORDWUK Herv. Gem.: Voor
straat: 10 dr. Jansen; Hoofdstr.: 10
en 17 ds. Keuning; De Rank—Ichtus:
10 ds. Schaap, 17 ds. Vroegindewey;
Vierboet: 10 Jeugddienst; Geref.
kerk: Hoofdstr.: 10 ds. Nierop, 19 da
Elgersma, Vlnkelaan: 9.30 da Bak
ker; Vinkelaan 19 dr. Jansen, Stich-
ting: 11 ds. Bouma. Sole Mio 9.00.
ds. De Wit. 19 ds. Bezemer. Ter Aar; NOORDWIJKERHOUT Herv. Gem.:
10ds.van"t Hoff. Leiden.
OEGSTGEEST Herv. Gem.: Groe-
nekerkje: 10 da Verdonk; Paulus-
n 10.30ds. Doesburg.
st; Geref. Kerk: 9.30 en 19 da
LISSE Herv. Gem.: Dorpskerk: 10
ds. v.d. Velden, 19 ds. Hooft; Paulus-
kerk: 10 da Hooft; Geref. Kerk: 10
Van Roest. 18 ds. Schuurman H.D.; Geref. Kerk Vr.: BV Salv. 9 en 17 da
Schuurman.
NIEUWKOOP Herv. Gem. 9.30 da
ds. Kersten. Den Haag,; Vredeskerk: Bronsgeest. 18.30 ds. Molenaar.
kerk: 10 ds. Hubeek, Eefde; Gem.
Dienst des Woords. 14.15ds. Bouw.
RIJNSBURG Herv. Gem.: Grote
Kerk: 9.30 en 17 Dienst des Woords;
Bethelkerk: 9.30 en 17 Dienst des
Woords; Geref. Kerk: Petrakerk: 9.30
ds. Baaijen, 17 ds. Damsma; Imma-
nuelkerk: 9 en 10.30 ds. Damsma, 17
des Woords; Geref. Kerk: 9.30
Van Santen, 17 Dienst; Chr. Geref.
Jong, Rotterdam.
WASSENAAR Herv. Gem. Dien
sten: Dorpskerk: 10. 16.30 en 19;
Kievitskerk: 10 ds. Van Zanten; Mes-
siaskerk: 9.30 Dienst; Geref. Kerk:
Dorp: 10 ds. v.d. Meulen, 19 gez.
Dienst; Zuid Herv.: ds. v.d. Meulen;
Zuid: 10en 19drav.d. Kamp.
WOUBRUGGE Herv. Gem.: 10 da
Meyers. 18.30 da Heymans. Bos
koop; Geref. Kerk: 9.30 I
Cop-
£evei
ilse. 19 ds. Treurniet, Woerden.
NHOVEN Herv. Gem.: 9.30
ZWAMMERDAM Herv. Gem.: 9.30
en 18.30 Dienst; Geref. Kerk: 9.30 e
18.30 ds. Van der Heiden.
HET GEHEIME WAPEN DAT
HITLER OVER HET HOOFD ZAG:
Radar Is van beslissende invloed geweest op de uitslag van de Twee
de Wereldoorlog.
DEN HAAG Zelden zullen de Duitse
bezetters zo lelijk op hun Arische neus
gekeken hebben als op die wintermor
gen begin 1943. In een Engelse bom
men. werper die bij Rotterdam was
neergestort, vonden ze geheimzinnig
ogende apparatuur waar ze geen touw
aan konden vastknopen. Het spul werd
naar Duitsland getransporteerd. Daar
grepen de deskundigen vertwijfeld
naar het hoofd. Plotseling herinnerden
ze zich hoe in een vergeten verleden,
op 30 april 1904 nu 75 jaar geleden
hun jonge landgenoot ingenieur
Christian Hülsmeyer onder nummer
165.546 octrooi had gekregen op een
door hem uitgevonden „Telemobilos-
kop" ofwel „een methode om met be
hulp van electromagnetische golven de
aanwezigheid van een metalen voor
werp aan de waarnemer te melden"
Jawel: radar. Ofwel het Rotterdamap
paraat", zoals Goebbels het ooit ge
noemd heeft. De deskundigen herinner
den zich, gravend in hun archieven, hoe
Hülsmeyer in mei en juni daarop in
Keulen en in Rotterdam demonstraties
met zijn toestel had gegeven. In Rotter
dam geschiedde dat aan boord van het
stoomschip „Colombus" van de Ham-
burg-Amerika lijn en velen onderken
den indertijd het grote belang en de
enorme mogelijkheden van de „Telemo-
biloskop", met name voor de oorlogs
voering. Nu immers was men in staat
over grote afstanden naderbij sluipende
onderzeeboten en vliegtuigen op te spo
ren. Merkwaardig genoeg echter toon
den de Duitse marine noch de Duitse
koopvaardij veel interesse voor het
„Rotterdam Gerat". En dat zou ge
lukkig voor het overlevende deel van
de mensheid een kolossale blunder
blijken, vergelijkbaar met de stommiteit
van Hitier de oorlogswaarde van kerns
plitsing over het hoofd te zien. De
atoombom en de radar in handen van
de nazi-duivels; hoe onvoorstelbaar an
ders en meer gehavend zou het gezicht
van de wereld er nu uitgezien hebben.
Toen de vondst bij Rotterdam in janua
ri 1943 eindelijk de ogen van de Duit
sers had geopend, was het te laat De
zwaar beproefde en geteisterde oorlog
sindustrie van het Reich kon de fabri
cage van de nieuwe apparaten niet
meer bolwerken en de geallieerde lucht
vloten, wel met radar uitgerust waren
in staat steeds verder boven het Duitse
grondgebied door te dringen. „De toe
passing van de radar is van beslissende
invloed geweest op de uitslag van de
Tweede Wereldoorlog", zou sir Winston
Churchill later in zijn memoires vast
stellen.
Want ook eerder reeds had de radar
zijn dodelijke kracht als wapen bewe
zen. Toen in december 1940 de Blitz
krieg woedde, de luchtslag om Enge
land, en de Duitse bommenwerpers bij
na zonder hinder nachtelijke aanvallen
op Britse doelen konden uitvoeren,
voorspelde het hoofd van de RAF al
kort en bondig, dat „nachtbombarde
menten tegen de lente sterk zullen zijn
verminderd". Hij kreeg gelijk. De Duit
se vliegtuigen werden spoedig met zo'n
grote regelmaat en precisie neergescho
ten dat er een eind kwam aan de Slag
om Engeland, dank zij de nieuwe,
handzame radarapparatuur die de Brit
sejagers aan boord meevoerden.
Later in de oorlog pasten de geallieer
den de radar ook voor allerlei andere
doeleinden toe, bijvoorbeeld bij het op
sporen van onderzeeboten of het auto
matisch richten van antiluchtdoelge-
schut op snel bewegende doelen. Radar
lag ten grondslag aan een van de ver-
nufstigste uitvindingen van de oorlog:
de zogenaamde nabijheidsbuis, die Ca
nadese en Amerikaanse onderzoekers
gezamenlijk hebben ontwikkeld. De met
een miniatuur-radarsysteem uitgeruste
ontstekingsbuis bracht automatisch een
luchtdoel- of artilleriegranaat tot ont
ploffing zodra deze zijn bestemming
dicht genoeg genaderd was om de ge
wenste schade toe te brengen.
De Duitsers hadden de vinding van hun
Hülsmeyer links laten liggen; niet zo de
Britten; dat is een van die ironische
trekjes die het gezicht van de historie
soms doen rimpelen. Vooral werd de
ontwikkeling van de radar in Engeland
geleid en gestimuleerd door Sir Watson
Watt Al vroeg, toen van oorlog nog
geen sprake was (1935) is hij met profe
tische blik doende geweest om het Brit
se eiland door middel van een radarke
ten te beschermen (de zogenaamde C-H
Radar of Chain-Home). Het eerst wer
den de vijf radarstations in gebruik ge
nomen voor de beveiliging van de mon
ding van de Theems. In 1937 voegde
men aan deze posten een keten van
vijftien stations toe langs de hele oost
kust. Dit systeem heeft, zoals gezegd, in
de Slag om Engeland onschatbare dien
sten bewezen. Radar maakte het moge
lijk de Duitse bommenwerpers op grote
afstand tot ongeveer 100 kilometer
waar te nemen en hun koers en snel
heid zorgvuldig in zogenaamde „plots"
uit te zetten zodat de eigen jachtvlieg
tuigen pas op het laatste moment hoef
den op te stijgen en dus uiterst effi
ciënt gebruikt konden worden.
Maar handzaam mocht de bestaande
apparatuur nauwelijks heten. Ze be
stond uit primitieve, zeer omvangrijke
installaties, ondergebracht in torens met
een hoogte van 150 meter. Intussen
werd echter, onder druk van de furieu
ze oorlogshandelingen, het speurwerk
dat Duitsland had verwaarloosd, in En
geland koortsachtig voortgezet De be
langrijkste bijdrage bleek de uitvinding
van het trilholte-magnetron, in 1940 aan
de universiteit van Birmingham gedaan.
Deze buis die op centimetergolven kon
werken inplaats van op logge metergol-
ven, betekende een keerpunt in de ra
daroorlog die van beslissende invloed
was op het verdere verloop van de
krijgsverrichtingen.
Plotseling bleek het mogelijk om kleine,
lichte radarapparaten te bouwen, die
zich met succes lieten gebruiken aan
boord van vliegtuigen en patrouillesche
pen. Dank zij de korte golven kon men
met een antenne van beperkte afmetin
gen een scherpe bundel opwekken zo
dat een grote reikwijdte mogelijk werd,
met als tweede voordeel een gedetail
leerd beeld van de omgeving; iets van
onschatbare betekenis voor de navigatie
van vliegtuigen boven vijandelijk gebied
schepen in
vaarwaters of bij mist en duisternis.
Ook werd het mogelijk de boven het
watervlak uitstekende periscopen van
ondergedoken onderzeeboten te ontdek
ken. Voorts was men in staat de nauw
keurigheid van hoekmetingen in peiling
en hoogte sterk te vergroten, hetgeen
van enorm belang was voor de vuurlei
ding van afweergeschut; hiermee kwam
o.m. een doeltreffende bestrijding bin
nen bereik van de „geheime wapens"
die Hitier wèl de moeite van het ont
wikkelen waard had gevonden: de V-
wapens ofwel vliegende bommen.
En daarmee was de koek niet op. Ook
aan boord van oorlogsbodems ontwik
kelde de radar zich tot een dodelijk
hulpmiddel. Zo speelde hij een hoofdrol
bij de vernietiging van de Duitse slag
kruisers „Scharnhorst" en „Bismarck"
die waren gebruikt voor de blokkade
van Engeland. Het volgen van de sche
pen en het afvuren van de salvo's ging
bijna uitsluitend op radar. Maar hoe
verschrikkelijk machtig dit nieuwe wa
pen was, bleek vooral uit de vernieti
ging van drie Italiaanse kruisers van de
„Vittoria"-klasse. Ze werden met behulp
van radar in volslagen duisternis en
nog in een oogwenk ook tot zinken ge
bracht zonder dat de commandanten in
de verste verte konden bevroeden waar
de vijand zich bevond.
Zo verloor het Herrenvolk zijn oorlog
omdat het de uitvinding van ene heer
Hülsmeyer had weggewuifd. Bovendien
hield de wereld er voor vredestijd een
machtig hulpmiddel aan over. De mo
derne lucht- en scheepvaart zijn zonder
radar niet meer denkbaar. Voor de
sterrenkunde kwam er een nieuwe di
mensie bij en wat zou ruimtevaart zijn
zonder radar? Slechts op één gebied
zijn de optimistische toekomstvoorspel
lers van na de oorlog voorlopig in het
ongelijk gesteld: de toepassing van ra
dar in het wegverkeer. Veel verder dan
het opsporen van zondaren tegen de
maximum-snelheid is de mensheid daar
mee nog niet gekomen. Maar het zit in
het vat en verzuurt dus niet
PIET SNOEREN
