SIMON
Papa wat is dat...?
Holocaust had diepe uitwerking op Duitse kijkers
Labour verbitterd
over nederlaag
TT7T-
GOEDKOOP^GEZELUG
Wetenschappelijk onderzoek:
TT
„Nederland van de weg af gezien" in 120 pagina's voor maar 6,95.
,979 BUITENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 4 ME11979 PAGINA 9
(Van onze correspondent Ami van
Vree)
KEULEN Wat aan de spontane
reakties in januari al te merken
was, is nu ook wetenschappelijk
bewezen: de uitzending van Holo
caust heeft in West-Duitsland een
ongemeen diepe indruk gemaakt
en zeer veel mensen ernstig aan
het denken gezet Dat blijkt uit
het resultaat van twee omvang
rijke enquêtes, éen vlak vodr en
één vlak na de uitzendingen, die
in opdracht van de regeringscen
trale voor politieke vorming en
van de WDR zijn gehouden. Of
Holocaust ook op langere termijn
effekt heeft gehad, moet blijken
uit een derde ondervraging, die
in april is gehouden en waarvan
de resultaten nog niet bekend
zijn.
Eén van de onderzoekers sprak
gisteren bij de presentatie van
het rapport in Keulen van een
„geshockeerde natie". „In een
week is helemaal veranderd, wat
30 jaar politieke vorming niet ge
lukt is". Daarbij maakte hij overi
gens wel het voorbehoud, dat Ho
locaust het meest indruk heeft ge
maakt bij mensen die de oorlog
stijd niet hebben meegemaakt of
te jong waren om er bij betrok
ken te zijn geweest. Vooral bij
mensen boven de 60 echter, be
staat echter nog grote affiniteit
met de nazitijd en zij vormen de
grootste groep van mensen, die
niet hebben gekeken „omdat men
die dingen nu eindelijk eens moet
vergeten".
Van de ondervraagden die wel
hebben gekeken (in totaal 58 pro
cent), blijkt bijna driekwart posi
tief op Holocaust te hebben gere
ageerd; slechts 7,3 procent wees
de film af. Hij werd het meest
gewaardeerd vanwege het voor-
lichtingseffekt en de realistische
behandeling.
Kritiek was er bij 14 procent, dat
hij te gruwelijk was. Zeer groot
was ook het aantal ondervraag
den, dat zei in de familiekring of
daarbuiten op het werk over Ho
locaust te hebben gediscussieerd.
De meest gehoorde reakties wa
ren „de uitzending heeft mij diep
getroffen; het was een belangrijke
ervaring", of „ik voelde mij
schuldig dat wij Duitsers zulke
misdaden hebben begaan".
Hoe groot de behoefte in de
Bondsrepubliek aan Films als Ho
locaust nog altijd is, bewijst het
antwoord op de vraag of de film
er toe aangezet heeft, om meer
over nationaal-socialisme en jo
denvervolging te willen weten.
Vooral in de leeftijdsgroep van 14
tot 30 jaar zei de overgrote meer
derheid er ja op. De helft van de
mensen die zichzelf „politiek
sterk geïnteresseerd" noemde,
bleek uit Holocaust dingen te
hebben opgestoken, die men voor
dien nog niet wist. Dat gold voor
al de intensiteit en de omvang
van de gruwelijkheden. De dorst
naar meer kennis kwam ook te
voorschijn in de meer dan 100.000
aanvragen, vooral afkomstig van
onderwijzers en leraren, voor het
begeleidende materiaal, dat de
centrale voor politieke vorming
had vervaardigd. Veel scholieren
hadden zelfs op school geëist, dat
het thema Holocaust op het les
rooster zou komen te staan. Vol
gens de onderzoekers heeft de
film Holocaust, tezamen met alle
publiciteit er om heen, iets wezen
lijks bewerkstelligd, namelijk de
emotionele beroering te wekken
die voorwaarde is om van mening
en van houding te veranderen.
Dat blijkt uit allerlei opinies over
zaken als verjaring van nazimis
daden, over „Wiedergutmachung",
en schuld, en in het algemeen
over de instelling tegenover het
nationaal-socialisme. (Interessant
daarbij is vooral de daling van
het aantal antwoorden met „geen
mening").
Wat Nederland betreft, is de uit
zending van Holocaust voor de
TROS bijzonder zinvol geweest,
enerzijds omdat een probleem,
dat zoveel jaren was blijven lig
gen nu weer volop in de belang
stelling, vooral van de jeugd, is
gekomen, en anderzijds omdat te
vens de aandacht is gevestigd op
andere vervolgde minderheden.
Dat is de mening van de rabbij
nen Herman en Soetendorp en
dominee A. Klamer van het radi
opastoraat, die op de vier uitzen-
davonden van de TROS deel heb
ben uitgemaakt van een radiofo
rum, dat op de vele vragen van
kijkers een antwoord heeft probe
ren te geven.
Rabbijn Herman, die als psychia
ter dagelijks betrokken is bij het
joods maatschappelijk werk, zei
wat die andere minderheden be
treft, verder te willen gaan dan
de zigeuners en de homofielen,
die tijdens de tweede -Wereldoor
log ook door de Duitsers zijn ver
volgd. Hij wees op tal van lan
den, waar ook nu nog minderhe
den vervolgd worden. „Elk land
heeft zijn eigen joden. Holocaust
betekent, dat iedere minderheid
vervolgd kan worden".
Hij had in zijn dagelijkse praktijk
veel reacties gehad uit tal van ge
ledingen van het Nederlandse
volk. Daarbij waren mensen, die
twintig jaar lang hadden gezwe
gen, maar die zich nu wilden ui
ten. Er waren trouwens net zo
veel reacties gekomen van joden
als van niet-joden.
Rabbijn Herman en ds. Klamer
waren ook gebeld door Nederlan
ders, die tijdens de oorlog fout
waren geweest. „Er waren er bij,
die nog altijd de angst hebben,
dat in hun directe omgeving hun
oorlogsverleden bekend wordt
Die mensen zoeken hoe ze er
vanaf kunnen komen, maar ze
weten ook dat ze er niet vanaf
komen", aldus ds. Klamer.
(Van onze correspondent
Roger Simons)
■LONDEN De socia
listische ex-premier
Jim Callaghan en zijn
ministers zijn bitter te
leurgesteld over de uit
slag van de gisteren ge
houden pariementsver-
liezingen. Michael
•Foot, die tijdens het
labour-be wind de ex-
Sreem linkse en sterk
'jmti-Europese leider
jwas van het Lagerhuis,
zei vanmorgen: „Het
Britse volk heeft de
zelfde vergissing be
gaan ais in de zomer
van 1970, toen het de
conservatieven aan het
bewind bracht onder
Edward Heath. Labour
moet zich nu hergroe
peren om over vijf jaar
de conservatieven com
pleet te kunnen ver
pletteren".
Shirley Williams, ex-La bour
minister van onderwijs, ver
borg haar spijt evenmin. „Ik
Jjnd het niet eerlijk", zei ze.
„De conservatieven hebben
Margaret Thatcher gebruikt
als een mannequin in een mo
deshow. Hun verkiezingsstrijd
Teek veel te sterk op de presi
dentiële campagnes in Ameri
ka. Het Britse volk heeft zich
daardoor laten vangen".
Net zoals in de verkiezingen
van februari en oktober 1974
zijn de voorspellingen inzake
een Britse liberale comeback
een ijdele hoop gebleken. Par
tijleider David Steel zal geen
coalitierol kunnen spelen. Zijn
partij heeft alvast een zetel
verloren: Jeremy Thorpe, de
gewezen liberale leider, die
jarenlang Lagerhuisafgevaar
digde is geweest van het kies
district Noord Devon, werd
met een meerderheid van na
genoeg 8.000 stemmen versla
gen door een conservatief.
In oktober 1974 werd Thorpe
nog herkozen met een meer
derheid van ongeveer 6.000
stemmen. Zijn bittere neder
laag is een gevolg van het ho
mofiele schandaal dat vanaf
dinsdag behandeld wordt
door de Old Bailey van Lon
den. Men verwacht dat dit
proces bijna twee maanden
zal duren. Thorpe wordt be
schuldigd van samenzwering
in verband met een moordpo
ging.
In Schotland hebben zowel de
socialisten als de conservatie
ven het grootste deel van de
elf nationalisten in de pan ge
hakt. Ook de Schotse onaf
hankelijkheid is dus een ijde
le droom. De drie Welse nati
onalisten daarentegen hebben
grotendeels stand gehouden,
en waarschijnlijk omdat zij
niet streven naar een breuk
met Engeland.
Labour-leider Jim Callaghan,
die dacht dat het volk hem
op de handen droeg en hem
dankbaar was voor bijna vijf
jaar socialistisch geklungel,
behoudt de zetel van zijn
kiesdistrict in Cardiff, de
hoofdstad van Wales. Zijn
vroegere meerderheid van
stemmen is echter flink gere
duceerd.
Alle leden van Callaghans
vroegere kabinet zijn herko
zen. Ex-minister van buiten
landse zaken dr. David Owen,
wiens positie sterk bedreigd
werd door een conservatieve
kandidaat, heeft zich met een
meerderheid van 1.000 stem
men vastgeklampt aan zijn
zetel van Plymouth-Davon-
port.
De nieuwe premier Margaret
Thatcher zal niet lang wach
ten om de samenstelling van
haar eerste regering, die over
igens in grote trekken al be
kend is, wereldkundig te ma
ken. Minister van buitenland
se zaken zal waarschijnlijk
Francis Pym zijn.
Politieke waarnemers tasten
alleen in het duister omtrent
de portefeuille die mevrouw
Thatcher zal toekennen aan
de gewezen conservatieve par
tijleider en ex-premier Ed
ward „Ted" Heath. Het wordt
mogelijk geacht, dat zij hem
zal benoemen tot minister van
Noord-Ierland, het zware de
partement dat bestemd was
voor haar vriend en be
schermheer wijlen Airy Nea-
ve, die kortgeleden vermoord
werd door de IRA. Iedereen
vraagt zich af, of Edward
Heath voortaan beter zal kun
nen opschieten met Margaret
Thatcher, wie hij ook als poli
ticus nooit heeft kunnen ver
geven dat ze een vrouw is.
«5»?
Donkersteen
ersteeg 11, Haarlemmerstraat 274, Kooilaan 45.
Blanke
arbeiders
kwaad op
regering
Zuid-Afrika
JOHANNESBURG (AFP) -
De machtigste blanke Zuidaf-
rikaanse vakbonden voelen
zich door de regering verra
den omdat de regering de
voornaamste aanbevelingen
heeft aanvaard van de com
missie die een onderzoek
heeft ingesteld naar het af
schaffen van de apartheid in
het arbeidsrecht. De secreta
ris-generaal van de „confede
ratie van de arbeid", Wessel
Bornman, noemde het rap
port van de commissie Wie-
hahn „de grootste slag in het
gezicht van de vakbonden en
de blanke werknemers uit de
geschiedenis van het land".
Bij deze confederatie zijn
200.000 blanke werknemers
aangesloten. Volgende week
wordt een wetsontwerp inge
diend waarin zwarte vakbon
den worden toegestaan.
Vakbondsleden
in Argentinië
vrijgelaten
BUENOS AIRES (DPA)
Zes van de nog twaalf gevan
gen gehouden vakbondsmen
sen in Argentinië zijn gist«-,
ren op bevel van de militaire
regering vrijgelaten. Hun
zaak is wel nog bij de jusitie
in behandeling.
Van de ruim 30 vakbondslei
ders die in verband met de
algemene staking werden op
gepakt, zijn er nu nog zes in
hechtenis.
Tot de hoofdbeklaagden be
hoort Roberto Garcia, secreta
ris-generaal van de bond van
taxi-chauffeurs en tevens
vice-voorzitter van de interna
tionale bond van vrije vakve
renigingen (CIOSL).
Heroïne uit
Nederland
onderschept
LONDEN, 4 mei (AP) De
Britse douane heeft gistera
vond in Harwich een partij
van bijna vier-en-een-halve
kilo hoogwaardige heroïne
met een geschatte waarde
van 8 miljoen gulden in be
slag genomen. De partij was
verbogen in een auto, die aan
boord van een veerboot uit
Nederland was aangekomen.
De onderschepping is de laat
ste in een reeks grote vang
sten in de afgelopen twee
jaar, die bij de Britse autori
teiten de vrees hebben doen
ontstaan, dat Groot-Brittannië
een belangrijke doorgangspost
voor de smokkel in verdoven
de middelen is geworden.
Record
Deze Stradivarius viool, die
bekend staat als de „Huber-
mann" en gebouwd werd in
1733, is in Londen door een
onbekende Europeaan voor
een recordprijs van ongeveer
594.500 gulden gekocht. Dit
is de hoogste prijs die een
muziekinstrument ooit heeft
opgebracht.
Young wil
nieuwe
verkiezingen
PORT MORESBY De
Amerikaanse VN-ambassa-
deur Andrew Young heeft
gisteren de recente verkiezin
gen in Rhodesië bedrog ge
noemd en aangedrongen op
nieuwe verkiezingen onder
internationaal toezicht.
Op een persconferentie voor
zijn vertrek naar Canberra in
Australië verklaarde hij, dat
de Verenigde Staten naar zijn
oordeel de nieuwe regering
van bisschop Abel Moezorewa
in Rhodesië zouden moeten
helpen om aan de macht te
kunnen blijven en intussen
„nieuwe verkiezingen zonder
druk" voor te bereiden. Deze
zouden dan onder toezicht
van de Britten of de VN kun
nen worden gehouden, zo zei
hij.
Hoe vaak gebeurt het niet. U rijdt ergens is Nederland.
De kinderen zitten achterin. Aan de horizon verschijnt
een vreemd bouwwerk. Op datzelfde moment
krijgt u het toch een beetje benauwd.
Want als Jantje van vier zou vragen: „papa
of mama wat is dat...?" staat u mooi met uw
mond vol tanden.
Volwassenen letten schijnbaar minder op
hun omgeving dan kinderen. Kijkt u maar eens
naar de plaatjes hierboven. Dit zijn allemaal
dingen waar we dagelijks langs rijden.
Maar wist u bijvoorbeeld dat die hal rechts
onder, in werkelijkheid een waterreservoir is?
Nee waarschijnlijk. Nu geeft Shell een
boek uit, dat vol staat met dit soort onderwerpen.
Allerlei zaken die je vanuit de auto voorbij
ziet schuiven, worden daarin behandeld,zoals:
plantengroei,dierenleven in de berm, het milieu,
wegmarkeringen, het ontstaan van het landschap,
boerderijen, molens, enz.
Het boek is maar liefst
120 pagina's dik en staat vol
fraaie foto's en tekeningen,
f Het heet„Nederland
van de weg af gezien"en
is te koop bij vrijwel elk
Shell station. Het kost 6,95.
Dat is natuurlijk geen
geld, want van nu af aan
hoeft u nooit meer het ant -
woord schuldig te blijven
op de vraag:
„Papa of mama
wat is dat...?!'
