Nederland speelde
belangrijke rol bij
eenwording Europa
Bewondering en afgrijzen
voor Margaret Thatcher
Nixon en Ford
kunnen als
vorsten leven
Laat ook
andere
joden vrij
BUITENLAND
LEIDSE COURANT
DINSDAG 1 ME11979 PAGINA7
DAGJE UIT MET DE TORY-LEIDSTER
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN, donderdag „U zou
een goede kolonel van de Waf-
fen SS geweest zijn, maar dan
een met patriottische gevoe
lens", zei de man, die Margaret
Thatcher warm de hand kwam
drukken. De conservatieve par
tijleidster keek hem stomver
baasd aan. Het drong kennelijk
niet onmiddellijk tot haar door,
dat zijn woorden alleen als
compliment bedoeld waren.
Partijleidster Thatcher (53), die nu iedere
dag op verkiezingstoernee is, tracht over
al zoveel mogelijk handen te drukken en
te praten met gewone mensen. Uiteraard
moeten de tv-camera's daarbij aanwezig
zijn. Hoe meer de eerste dame van de
Tory-parti j in beeld komt, hoe liever.
Van de week bracht ze onder meer een
bezoek aan het gefusioneerde Noordenge
lse marginale kiesdistrict Brighouse and
Spenborough. Omringd door een schaar
van veiligheidsagenten en met een hon
derdtal jongens en meisjes van de media
in haar kielzog, toog Margaret Thatcher
daar naar een populaire supermarkt, een
plaats waar altijd wel doorsnee-kiezers te
vinden zijn. De winkelende dames en
oude heren begrepen niet direct wat al
die koude drukte eensklaps te betekenen
had.
Toen ze Margaret Thatcher in het vizier
kregen, herkenden ze haar wel van de
t.v. „Je ziet tegenwoordig niemand an
ders meer op de buis", klaagde een snib
big vrouwtje dat ons vroeg wat er aan
de hand was. „Dat mens heeft een stem
om planken mee te zagen. Met zo'n sja-
grijn aan het bewind, is Engeland in
veertien dagen bankroet".
Het was voor de mogelijke eerste vrou
welijke premier van de Britse eilanden
een geluk, dat zij de stille commentaren
die in haar omgeving ten beste gegeven
werden, niet kon horen. Misschien heb
ben de veiligheidsagenten rondom haar
niet alleen tot doel haar te beschermen
tegen moordaanslagen, maar ook tegen
3 mei
verkiezingen
in Groot-
Brittannië
onprettige opmerkingen, die haar eigen
mensen zouden kunnen kwetsen.
Aanbidders
Telkens wanneer Margaret Thatcher in
deze verkiezingscampagne ergens op stap
is, maakt de volgcaravaan van de media,
die anders toch zouden struikelen over
elkanders voeten, camera's of bandopne
mers, ijverig steekproefjes, bestemd voor
eigen gebruik. In Brighouse bleken de
meningen over IJzeren Margaret bijzon
der sterk uiteen te lopen.
De stille aanbidder, die een verband pro
beerde te leggen tussen mevrouw That
cher en kolonels van de Waffen SS, pro
beerde duidelijk te maken, dat hij haar
kloeke inborst onder de charmante op
pervlakte had willen prijzen.
Hij bracht nog andere voorbeelden naar
voren, waaronder onversaagde Italiaanse
vrouwelijke oorlogpartizanen, die de
Duitsers beroofd hadden van een Her
renvolk-mentaliteit en beestachtige be
waaksters van concentratiekampen. „Oh,
ze is een harde vrouw", zei hij met zicht
baar genoegen. Deze man was kennelijk
een fervente liefhebber van oorlogslec-
tuur en griezelfilms.
Maar er valt niet aan te twijfelen dat de
Britse verkiezingen van 3 mei een per
soonlijke kwestie zullen worden. Het
gaat niet meer om de keuze tussen La
bour en de conservatieven, met de libe
ralen als toemaatje, maar wel om de
vraag of het echt de moeite waard zou
zijn dat blauwe kruideniersdochtertje
Margaret Thatcher aan het bewind te
brengen, in plaats van rode oom Jim,
die wel een oude betweter is, maar toch
meer vertrouwen inboezemt.
In Groot-Brittannié wordt de leider of
leidster van de politiek^ partij, die de
volstrekte meerderheid behaalt, automa
tisch premier. In elk van de 635 kiesdis
tricten kan je stemmen voor een kandi
daat van de conservatieve en van de so
cialistische partij. De kleine partijen zijn
niet overal vertegenwoordigd.
Wie Margaret Thatcher wil steunen in
Brighouse and Spenborough kan dit al
leen door een kruisje te plaatsen in het
vakje naast de naam van de conservatie
ve kandidaat. En die moet je dan nog
uit het hoofd kennen, want op de stem
briefjes worden geen partijen vermeld.
De namen Margaret Thatcher en James
Callaghan komen alleen voor op de
stembriefjes van hun eigen kiesdistrict.
Voor Thatcher is dat Finchley in Londen
en voor Callaghan het district Cardiff
South-East.
Dat mens"
Van de dertig dames die in Brighouse
naar hun mening over mevrouw That
cher gevraagd werd, waren er zestien die
haar een beloftevolle kandidate noemden
voor Downing Street 10, de ambtswoning
van de Britse premier. Veertien vrouwen
verklaarden, dat de Tory-leidster om te
kotsen was. Vijf van die tegenstanders
waren toch van plan conversatief te
stemmen. Geen enkele dame die er voor
uitkwam, dat ze haar stem zou schenken
aan de plaatselijke Labourkandidaat, ge
loofde dat Margaret Thatcher goed pre-
miersbloed in het lijf had.
In deze dagen van feministische vereni
gingen is men als man geneigd te den
ken, dat vrouwen samenspannen. Wordt
het nu niet de hoogste tijd, dat er eens
een vrouw aan het bewind komt? Maar
nee hoor, de dames denken daar anders
over. Later op de dag vertelde een van
de (socialistisch gezinde) huisvrouwen
van Brighouse dat ze opzettelijk wegge
bleven was uit die supermarkt, omdat ze
niet geconfronteerd wilde worden met
„dat mens Thatcher, die ik niet kan uit
staan". Volgens die kiezeres heeft Groot-
Brittannië al genoeg ellende wanneer het
bestuurd wordt door een man. „Een
vrouw hoort thuis bij de haard", zei ze.
De meeste Britten hebben iets tegen het
stemgeluid van „dat mens". Ze klinkt te
officieel en een tikkeltje te welgemeend
voor de dochter van een Engelse kruide
nier. Een andere aanhangster van de La-
bourpartij in Brighouse zei: „Telkens
wanneer ze praat, geeft ze mij de indruk
dat ze zich richt tot kinderen van vijf
jaar. Een vrouw kan geen degelijke pre
mier zijn, want vrouwen reageren impul
sief".
Margaret Thatcher heeft gelukkig ook
bewonderaarsters. Er zijn dames die
haar geweldig, fantastisch en buitenge
woon intelligent vinden. „Ze zal een goe
de premier zijn, omdat ze frisse, nieuwe
ideeën heeft en haar opinies verdedigt.
En ze is zelfs niet bang voor de vakbon
den".
Een nationale opiniepeiling heeft inmid
dels aan het licht gebracht, dat de Britse
conservatieven een veel grotere kans
zouden hebben om donderdag de vol
strekte meerderheid te halen in het par
lement, als ze een leider in plaats van
een leidster hadden. Eenentwintig pro
cent van de ondervraagde mannen ver
klaarden, dat ze wegens Margaret That
cher vermoedelijk niet conservatief zou
den stemmen. Twintig procent van de
ondervraagde dames reageerden op de
zelfde manier. Drieëntwintig procent van
de jonge kiezers bleven evenmin grote
sympathie te koesteren voor de leidster
van de conservatieven. Twaalf procent
van de ouderen wilden niet onbarmhar
tig zijn ten aanzien van mevrouw That
cher, maar zouden toch geen vinger uit
steken om van haar de eerste vrouwelij
ke premier te maken.
Lange dagen
Volgens de opiniepeiling is acht procent
van de Britse middenstand Margaret
Thatcher ongunstig gezind. Bij de arbei
dende klasse daarentegen voelt tweeënt
wintig procent zijn hart niet sneller klop
pen wanneer Margaret Thatcher op de
beeldbuis verschijnt. Zo gezien zal de
conservatieve partij allicht zetelverlies lij
den tengevolge van het feit, dat me
vrouw Thatcher veel minder goed over
komt dan haar tegenstander Jim Callag
han, „de man die ervaring heeft".
Een en ander is de Tory's uiteraard niet
onbekend. Ze zijn bezorgd maar blijven
onversaagd. Hoewel haar verkiezingstoer
nee een uitputtende bezigheid is, dreigt
Margaret Thatcher nog niet door de
knieën te gaan. Haar dagen zijn ellendig
lang en haar nachten vreselijk kort. „Als
ik één keer per week wat langer kan
slapen, ben ik oké", zegt ze.
Behalve wanneer ze verkiezingspropagan
da gaat maken in Schotland, waar de
conservatieven een belangrijke zetelwinst
hopen te maken, keert mevrouw That
cher iedere avond laat per eigen (huur-
)vliegtuig of per helicopter terug naar
Londen, 's Morgens is ze vroeg uit de
veren om de kranten door te nemen en
haar toespraken voor de volgende ver
kiezingsbijeenkomsten te lezen. Elke
speech wordt geschreven door gespeciali
seerde leden van haar team, die hem
aanpassen aan de actualiteit en vooral
rekening houden met dingen, die de soci
alistische of de liberale kandidaten ge
zegd hebben en die weerlegd moeten
worden. Over de inhoud van de toespra
ken wordt nog gediscussieerd aan boord
van het vliegtuig, telkens wanneer het
conservatieve commando met zijn Lea
ding Lady in het blauw opnieuw op weg
is naar een ander deel van het land dat
hersenspoelingen nodig heeft, toegediend
door Margaret Thatcher. De aspirant-pre
mier kan echter niet uit Londen weg
voor ze daar om half tien in het conser
vatieve hoofdkwartier aan Smith Square
de dagelijkse persconferentie voorgezeten
heeft.
Die vertoning komt al voor de lunch op
de tv. En daar gaat het tenslotte om, zo
vaak mogelijk gezien worden op de buis.
Zoveel mogelijk kiezers winnen voor de'
conservatieve gedachte. Het is geen ge
makkelijke opgave voor een vrouw,
maar Margaret Thatcher staat haar man
netje wel. Ze geeft alles van zichzelf om
donderdag met haar partij het magische
cijfer 318 te kunnen halen. Dat betekent:
volstrekte meerderheid in het Lagerhuis.
Als de conservatieve dit doel bereiken,
mag Margaret Thatcher vrijdag met een
zucht van verlichting de schoenen uit
trekken en zeggen: „Nu ben ik binnen".
ROGER SIMONS
SACHAROV TEGEN
BREZJNJEV:
MOSKOU Nobelprijswin
naar Andrej Sacharov heeft
een beroep op partijleider
Leonid Brezjnev gedaan ook
de overige drie tegenstanders
van het regiem die in 1970 in
Leningrad geprobeerd hadden
een vliegtuig te kapen, vrij
te laten.
IHij zei op een persconferentie
in Moskou dat hij een tele
gram daarover aan Brezjnjev
'had gestuurd.
Voorts zei hij dat hij in een
brief aan de Franse president
Giscard d'Estaing gevraagd
had op te komen voor de
Krim-Tataren die naar de
Krim willen terugkeren van
waar zij in 1944 in opdracht
van Stalin naar Centraal-Azië
waren gedorteerd op beschul
diging van „collaboratie met
de Duitsers".
Sacharov hield zijn persconfe
rentie vanaf zijn bed daar hij
zich ziek voelde. „Het heeft
mij de afgelopen dagen niet
aan emoties ontbroken", zo
wilde hij slechts zeggen tot
verslaggevers die zich onge
rust maakten over zijn ge
zondheid.
De twee militante Russische
joden Eduard Koeznetsov en
Mark Dymsjitz die vrijdag sa
men met drie andere dissi
denten werden uitgewisseld
tegen twee Russische spion
nen, zijn gisteren uit New
York aangekomen in Tel
Aviv. Zij werden welkom ge
heten door premier Mena-
chem Begin van Israël. „U
bent helden van Israël", aldus
Begin, die de Amerikaanse
president, de Amerikaanse
minister van Buitenlandse Za
ken en Carters adviseur Bre-
zinski dankte voor hun be
moeienissen.
Vijf dorpen bij
ri bedolven
Merapi
DJAKARTA (AP) Bij een
aardverschuiving op West-Su
matra zijn gisteren vijf dor
pen bedolven. Volgens de
eerste berichten zijn bijna
honderd mensen omgekomen
of worden vermist.
Door zware regenval was een
-krater op de Merapi openge
barsten, waardoor modder en
rotsblokken langs de helling
naar beneden kwamen. Vijf
dorpen werden door de rots
blokken getroffen. Nog ande
re dorpen worden bedreigd.
Uit de berichten is nog niets
gebleken van vulkanische ac
tiviteit. In 1952 was de Mera
pi voor het laatst actief.
Blanken vluchten uit Rhodesië
SALISBURY (AFP) In de
eerste drie maanden van 1979
hebben opnieuw 2916 blanken
Rhodesië verlaten, bijna
tweemaal zoveel als in de
zelfde periode van het vorige
jaar.
De blanke bevolking van
Rhodesië telt nu ongeveer
220.000 zielen, terwijl er in de
jaren vijftig nog 280.000 blan
ken woonden.
Alleen al in maart vertrokken
1555 mensen, waar maar 304
immigranten tegenover ston
den.
Dominee Sithole, wiens Zanu-
partij bij de verkiezingen in
Rhodesië een voor hem te
leurstellend aantal van (12)
zetels behaalde heeft opnieuw
van de regering gevraagd een
bestaande uit bui
tenlandse juristen, een onder
zoek te laten instellen naar
het verloop van de verkiezin
gen. Hij drong er tevens op-
aan de overdracht van de
macht aan de nieuwe door
zwarten geleide regering van
nationale eenheid uit te stel
len. Volgens Sithole hebben
zich ongeregeldheden voorge
daan bij de algemene verkie
zingen.
(Van onze correspondent Dick Toet)
WASHINGTON De Amerikaanse be
lastingbetaler heeft vorig jaar bijna 2
ton moeten opbrengen voor een acht
man tellende staf van oud-president Ni
xon, ruim 3 ton voor Nixon's kantoor,
bijna 1000 gulden voor zijn kranten en
tijdschriften, 1100 gulden voor foto's-
van de oud-president en 75 gulden voor
reparaties aan zijn electrische golf-kar-
retje.
De bijdrage aan de enige ander nog le
vende oud-president, Gerald Ford, be
stond onder meer uit bijna 50.000 gulden
voor interlokale telefoongesprekken, 4500
gulden voor plantjes in zijn kantoor en
nog eens ruim 200 gulden per maand
voor een professionele kracht, die de
plantjes water geeft.
Nixon en Ford zijn er na hun vertrek
uit het Witte Huis in financieel opzicht
geenszins op achteruit gegaan. Met een
minimum aan inspanning verwerven zij
een vorstelijk inkomen.
Volgens U.S. News and World Report,
een nogal gezapig en nogal behoudend
maar vooral op economisch terrein ge
zaghebbend weekblad, heeft de belasting
betaler vorig jaar bijna 2 miljoen gulden
voor het illustere duo moeten neertellen.
Daarbij zijn dan nog niet inbegrepen de
kosten van beveiliging door speciale
agenten, die alleen al voor de familie
Ford 4,5 miljoen gulden bedroeg. Boven
dien schrapen de beide ex-presidenten
ook op de „vrije markt" nog een stevig
bedrag bij elkaar. Nixon heeft aan zijn
memoires en tv-interviews een dikke drie
miljoen gulden overgehouden. Gerald
Ford en zijn vrouw Patty hebben aan
hun respectievelijke memoires tot nu toe
ruim 2 miljoen verdiend, naast een con
tract met de tv-maatschappij NBC van
ongeveer 3 miljoen. Ford krijgt boven
dien ruim een ton per jaar van het Ame
rican Enterprise Institute, een conserva
tief gerichte onderzoeksorganisatie, die
Fords naam gebruikt om wat meer ge
wicht in de schaal te leggen. Ford, nog
altijd de officieuze leider van de Repu
blikeinse partij, is ook een veelgevraagd
„aanwezige" bij allerlei bijeenkomsten.
De vergoeding voor een simpele „ver
schijning" van de vorige presdient kan
in de duizenden guldens lopen. Soms
geeft hij ook lezingen, vooral over zijn
favoriete sporten golf en skieën. Een re
clamespot op tv voor de padvinderij doet
hij daarentegen geheel belangeloos.
U.S. News and World Report komt niet
verder dan de constatering, dat de oud
presidenten er dank zij een gul Congres
en een eindeloos nieuwsgierig publiek
nog een „gouden" status op na kunnen
houden.
Aanzienlijk feller reageerde een paar da
gen later de bekende columniste Mary
Mc.Grory, wier epistels in kranten over
het hele land verschijnen. In een geruch
tmakende column schrijft zij over de
„fraaie pensioenen van de vergever en
de vergevene" onder meer: „Ze waren
verteerd van woede bij de gedachte dat
een bijstandsmoeder iets meer zou krij
gen dan ze in feite verdiende. Om onop
gehelderde reden betalen wij nu hun
kranten, tijdschriften en boeken". En
over Nixon in het bijzonder „wij betalen
een staf van acht man om hem te hel
pen met zijn nieuwe boek. Je zou dus
kunnen zeggen dat wij hem betalen om
ons nog méér leugens te vertellen".
DEN HAAG Nederland heeft in het
Europese integratieproces steeds een re
latief belangrijke rol gespeeld. Al zo'n
dertig jaar staat ons land bekend als
voortrekker in de ontwikkeling naar Eu
ropese eenheid. Het behoeft dan ook
geen betoog dat elders in de Europese
Gemeenschap van Nederland wordt ver
wacht dat de opkomst bij de verkiezin
gen beslist niet gering zal zijn.
Aan het begin van de weg naar Europe
se integratie stond het nog steeds be
faamde congres dat in 1948 in de Rid
derzaal in Den Haag werd gehouden.
Daar hield Sir Winston Churchill een
vlammend betoog dat veel politici en an
deren inspireerde tot een energieke aan
pak van het integratieproces. Bij de op
richting van de Raad van Europa in
1949 en die van de Europese Gemeen
schap voor Kolen en Staal een paar jaar
later speelde de Nederlandse minister
van Buitenlandse Zaken mr. D.U. Stik
ker een belangrijke rol.
Toen in 1954 de Europese eenheidsge
dachte een forse knauw gekregen had
als gevolg van de verwerping van het
verdrag tot oprichting van de Europese
Defensie Gemeenschap door de Franse
Assemblée Nationale was het de Neder
landse minister van Buitenlandse Zaken,
mr. J.W. Beyen die, samen met zijn Bel
gische collega Paul Henri Spaak, het
sein gaf tot het weer opnemen van de
draad. Tijdens een conferentie van de
zes ministers van Buitenlandse Zaken
(van Frankrijk, West-Duitsland, Italië en
de drie Benelux-landen) werd besloten
tot de „relance Européenne": de „zes"
gingen aan het werk om te komen tot
economische integratie. Deze kreeg enke
le jaren later gestalte in de Europese
Economische Gemeenschap (EEG) en de
Europese Atoomgemeenschap (Euratom).
De Gaulle
In de zestiger jaren deed het door presi
dent De Gaulle geregeerde Frankrijk
hardnekkige pogingen om de Europese
gemeenschappen te ontdoen van hun
bescheiden supranationale karakter.
Opnieuw was het een Nederlandse minis
ter nu mr. J.M.A.H. Luns die het
meest geprononceerd het Franse streven
poogde te weerstaan. De confrontaties
De Gaulle—Luns werden in heel Europa
met grote belangstelling gadegeslagen.
Luns, gesteund door vrijwel het hele Ne
derlandse parlement, verzette zich heftig
tegn de Franse gedachten over het „Eu
ropa der vaderlanden" en de Frans-Duit
se pogingen om de kleine landen een
minder belangrijke rol te laten spelen.
Wat de afgelopen jaren betreft kan hier
gewezen worden op het tweede half jaar
van 1976, toen Nederland het „voorzitter
schap" bekleedde, dat wil zeggen: Neder
landse ministers zaten de verschillende
raden van ministers van de EG voor. De
toenmalige Nederlandse minister van
Buitenlandse Zaken, mr. M. van der
Stoel en zijn staatssecretaris mr. L.J.
Brinkhorst hebben in die periode alles in
Europese Parlement zal in dit moderne gebouw in Straatsburg een onderkomen vinden.
het ogenblik bezig zijn met een studie
van de structuur van de Europese Ge
meenschap een Nederlander is: oud-pre-
Ver kiezingen
vrij grote eensgezindheid hebben
de grote Nederlandse partijen (en enkele
kleinere) plus tal van belangrijke maat
schappelijk organisaties waaronder de
centrales van werkgevers en werknemers
- enkele jaren geleden de aanpak van
de Europese verkiezingen in ons land
aan de orde gesteld. Men kan stellen dat
de overgrote meerderheid van de Neder
landse partijen het integratieproces aan
vaardt en het wil voortzetten. Dat ze
over het hóe van de voortzetting ver
schillend denken is vanzelfsprekend en
noodzakelijk; dat zal ook blijken in de
interviews die in de komende weken in
deze rubriek zullen verschijnen.
Dezer dagen gaat de verkiezingsstrijd in
Nederland in volle hevigheid van start.
"Hen groeperingen doen aan de verkie
zingen mee:
- PvdA (lijstaanvoerder dr. A. Vondeling)
- CDA (drs. B. Beumer)
- WD (dr. C. Berkhouwer)
- D'66 (A. de Goede)
-CPN (R. Haks)
- SGP (ir. H. van Rossum)
- PPR (dr. J.L.A. Jansen)
- PSP(B. Kalma)
- GPV (J. Blokland)
- Lijst-Leschot (W. J. Leschot)
Afgaande op de uitslagen van de verkie
zingen van 1977 en 1978 en recente opi
niepeilingen mag verwacht worden dat
alleen PvdA, CDA, WD en D'66 zetels
in het Europees Parlement zullen ver
werven. De gekozen Nederlandse leden
zulen, afgezien van die van D'66, opgaan
in de Europese fracties van socialisten,
christen-democraten en liberalen.
EVERT MATHIES
het werk gesteld
kuierende wagen
gratie versneld op te trekken.
Parlement
In de Europese parlementaire vergade
ringen hebben Nederlandse Kamerleden
veelal een vooraanstaande plaats be
kleed. Gedacht kan worden aan parle
mentariërs als Van der Goes van Naters
(PvdA), Bruins Slot (AR), Sassen (KVP)
en Korthals (WD), en in latere jaren
Patijn (PvdA), Notenboom (CDA) en
Berkhouwer (WD). De laatste was enkè-
le jaren voorzitter van het Europees Par
lement. Steeds weer wezen de Neder
landse Kamerleden op de noodzaak het
Europese integratieproces krachtig voort
te zetten.
Belangrijke Nederlanders op Europese
posten waren verder o.a. Spierenburg,
lid van de „Hoge Autoriteit" van de
EGKS, en de Europese commissarissen
Mansholt, Sassen, Lardinois en Vrede-
ling. Ook kan hier vermeld worden, dat
een van de drie „wijze mannen" die op
