Relatie V.S.
Sovjet-Unie beter dan 99
'Nederland uit NAVO bij
invoering neutronenbom'
lan nieuwe
)lieramp
doorsprong van Britse conservatieven slinkt
bijgelegd
Conflict Koerden
en Turken
„Nederland heeft geen gezicht meer"
IÖ/Ö PAÜJNAÓ
Demonstratie bij
bijeenkomst SS
(Van onze correspondent Ami
van Vree)
AROLSEN Voor het eerst
in de reeks Jaarlijkse bijeen
komsten van de veteranen
van de 3de SS-Pantserdivisie
„Totenkopf' (Doodshoofd) is
zaterdag: in Arolsen (Hessen)
tegen deze bijeenkomst gede
monstreerd. Terwijl de circa
300 aanwezige oud-SS'ers (vo
rig jaar waren het er 800)
waaronder ook een aantal
Nederlanders in het gemeen
schapslokaal herinneringen
aan het verleden ophaalde,
hielden 2e 3000 demonstran
ten met spandoeken en bor
den een stille protestmars
door het centrum van Arol
sen die werd afgesloten met
een manifestatie op het
marktplein.
Uit vrees voor scherntutselin-
gen waren honderden politiea
genten op de been gebracht.
Deze hoefde echter geen en
kele keer in te grijpen, ook
niet toen een deel van de be
togers zich later naar de ver
gaderzaal begaf, waar zij, tel
kens als een veteraan in of
uitging spreekkoren met de
leuze „Nazi's Rau" (Weg met
de Nazi's) aanhieven.
Bomaanslagen
in Parijs
PARIJS (AFP) In de nacht
van zaterdag op zondag is
een bomaanslag gepleegd op
het gebouw van het Franse
avondblad „Le Monde". Er
werd grote schade aange
richt. De „Liga van Franse
strijders tegen de Joodse be
zetting" heeft zich verant
woordelijk gesteld voor de
aanslag. De Liga verklaarde
dat de pers en de media „op
schaamteloze wijze samen
werken met de Joodse tiran-
Dezelfde groep heeft zater
dagochtend ook twee molotov
cocktails gegooid tegen de
deur van een Israëlisch be
jaardenhuis in Parijs. Er wo
nen ongeveer zestig bejaarde
vrouwen in het huis. De cock
tails zijn niet ontploft.
In een anoniem telefoontje
aan het Franse persbureau
Agence France Presse werd
gezegd dat de bomaanslag op
het tehuis voor Israëliërs en
vluchtelingen „een waarschu
wing" is.
Ook is zaterdagochtend in het
centrum van Parijs door on
bekenden een politiebureau
door een bomontploffing,
voor tachtig procent, ver
woest. Naar de brandweer
meedeelde rijn er geen slacht
offers omdat het bureau op
het ogenblik van de aanslag
niet bemand was. In de om
geving werden in een straal
van 150 meter alle rüiten ver
brijzeld en veel geparkeerde
auto's liepen schade op.
Frankrijk en
Sow jet-Unie
tekenen voor
„ontspanning"
MOSKOU President Va-
lery Giscard d'Estaing van
Frankrijk en president Leo
nid Brezjnjev hebben zater
dag een gemeenschappelijk
document ondertekend waar
in zij zich in dienst stellen
van de ontspanning en sa
menwerking. Het „program
ma voor de ontwikkeling van
de samenwerking tussen
Frankrijk en de Sowjet-Unie
in het belang van ontspan
ning en vrede", werd door
beide staatslieden onderte
kend in de Wladimirzaal van
het Kremlin.
Zij hebben 90k hun handteke
ning gezet onder een pro
gramma van economische, in
dustriële en technische sa
menwerking op de lange ter
mijn voor de periode tussen
1980 en 1990.
President Giscard D'Estaing
die zaterdag naar Parijs is te
ruggekeerd na twee dagen
van besprekingen in Moskou,
zag af van de persconferentie
die hij na de ondertekenings
plechtigheid had zullen hou
den.
Vragen over
personeelstekort
in psychiatrie
DEN HAAG Drs. C. P. G.
Tilanus, lid van provinciale
staten van zuid-Holland voor
de PPR, heeft het college
van Gedeputeerde Staten van
die provincie schriftelijk ge
vraagd of er een duidelijk te
kort aan personeel in psychi
atrische ziekenhuizen in
Zuid-Holland is en wat de
voornaamste oorzaken daar
van zijn. Hij vraagt zich
daarnaast af of het college
zelf mogelijkheden ziet om
deze problematiek op te los
sen.
Ook vraagt Tilanus of GS er
van op de hoogte is dat, on
danks de vaak onhoudbare
toestand, psychiatrische zie
kenhuizen vaak één tot drie
jaar moeten wachten op goed
keuring van hun bouwplan
nen. Uit rijn vragen blijkt,
dat hij vindt dat deze proce
dure versneld dient te worden
PvdA voor kritisch lidmaatschap
kapitein van de Liberiaanse tanker Gino werd na
nkomst aan wal ondervraagd over de toedracht van
aanvaring met de Noorse tanker Team Castor
an onze correspondent Jan Drum-
men)
RIJS Ruim een jaar na de
►otste olievervuiling van de histo-
die in maart 1978 een ware ramp
roorzaakte, is Bretagne zaterdag
(snapt aan een soort herhaling van
catastrofe. Een botsing van twee
etankschepen buitengaats Brest
arbij een met 33.000 ton zware
lsjeprodukten geladen schip gezonken
lijkt als gevolg van de aard van
te ojie geen of nauwelijks rampza-
e gevolgen voor de Bretonse kust
t zich mee te brengen.
°|terdag om 4.10 kwamen 35 zeemij-
(rond 70 km. ten zuidwesten van
Ouessant bij kalm weer maar slecht
richt de Noorse tanker Team Castor
die op zuidelijke koers lag in botsing
met de aan een Italiaanse rederij be
horende, maar onder Liberiaanse vlag
varende Gino die naar Le Havre op
weg was. De Noor had geen olie aan
boord en voer onder ballast De Itali
aan had 35.000 ton zware kleverige
olie aan boord min of meer asfalt. En
kele minuten na de aanvaring maakte
de Gino 20 tot 40 graden slagzij, ter
wijl de Team Castor 500 ton van zijn
voor de aandrijfmotoren bestemde ohe
verloor. Vijftig minuten later ging de
bemanning van 33 koppen van de
Gino van boord en werd opgenomen
door een Russisch vrachtschip.
Om 7 uur waren de eerste Franse ma
rine-vaartuigen ter plaatse met chemi
sche produkten om de olie te bestrij
den en om 10 uuc zonk de zwaarbe-
schadigde Gino met rijn 33.000 ton
olievracht en ligt nu op een diepte
van 135 meter.
Inmiddels waren 14 Franse marine-
vaartuigen en sleepboten ter plaatse,
evenals helikopters om de olievlek van
2 km. lengte en 300 meter breedte te
bestrijden. De Team Castor, die vol
gens alle getuigenverklaringen de
schuld van de aanvaring draagt, om
dat hij geen voorrang verleende, noch
op gyrotechnische en radiosignalen re
ageerde, was na de aanvaring zelfs ge
woon blijven doorvaren.
Aangezien de lading van de Gino uit
olie bestaat, waarvan het soortelijk ge
wicht hoger is dan dat van zeewater,
zolang de omringende temperatuur
niet boven de 15 graden komt, is het
vervuilingsgevaar gering.
Deze zware asfaltachtige kleverige olie
zal vermoedelijk in de ruimen van het
wrak blijven, of zo deze opengebar
sten mochten zijn op de zeebodem ko
men te rusten.
De ramp van zaterdag is de vijfde
olievervuilingsaffaire binnen 12 jaar
buiten de Bretonse kust.
TEHERAN (DPA/Reuter) In Iran heerste gisteren een stem
ming van afwachten: de Iraanse Sjiitische en revolutionaire
leider Ayatollah Chomeini, heeft al zijn officiële verplichtin
gen voor enige dagen geannuleerd om in alle rust de situatie
in het land te overdenken. Zondag hadden slechts geestelij
ken toegang tot zijn hoofdkwartier in Qom, ten zuiden van
Teheran.
Voor het spanningsgebied rondom de stad Naqadeh in het
noordwesten van Iran, is een definitieve overeenkomst bekend
gemaakt over het bijleggen van het conflict tussen Koerden en
Iraniërs van Turkse herkomst. De gouverneur van de oliepro
vincie Choesistan heeft gewaarschuwd voor activiteit van enige
„contra-revolutionairen".
Het blad „Kayhan" in Teheran heeft gisteren nog meer stuk
ken gepubliceerd van een ontwerp voor de voorgenomen
grondwet van de islamitische republiek. De tekst heeft even
wel volgens de regeringswoordvoerder Amir 'Entezam geen of
ficieel karakter. Volgens de Kayhan-versie is o.m. voorzien in
een controle-orgaan, dat de door het parlement goedgekeurde
wetsontwerpen op hun verenigbaarheid met islamitische begin
selen toetsen moet. Voorts zou aan het hoofd van Iran een
president staan, die voor vier jaar rechtstreeks door het volk
gekozen zou worden, met de mogelijkheid van een tweede
ambtsperiode.
Het Iraanse ministerie van defensie bestudeert hoe het de ge
talssterkte van het leger kan terugbrengen, zo heeft Amir En-
tezam verklaard. Het Iraanse leger telt 500.000 man en Iran
kan met minder toe, aldus Entezam. De regering wil een deel
van het geld dat nu aan defensie wordt besteed, gebruiken
voor de ontwikkeling van het land.
OLGENS NIEUWE OPINIEPEILINGEN
(Van onze correspondent Roger Simons)
d )NDEN - „Volgend weekeinde woon ik
Downing Street no 10", zegt Margaret
j^iatcher, leidster van de blauwe Britse
nservatieven. Ondanks het feit, dat de
sultaten van opiniepeilingen over de
Qstaande algemene verkiezingen, nu
kke bokkesprongen maken, is blauwe
irgaret ervan overtuigd, dat ze rode
m, leider van de socialisten, donderdag
zal verdrijven uit de historische residentie
van de Britse premiers, waarin nog nooit
door een vrouw een regering werd ge
vormd.
Volgens een peiling, die gedaan werd voor
een bekend zondags programma van de
Britse commerciële televisie, rijn de voor
uitrichten van Margaret Thatcher nog bij
zonder gunstig. Haar partij zou in het La
gerhuis minstens 60 zetels meer veroveren
dan Labour, en de kleine partijen samen.
Met een dergelijke volstrekte meerderheid
zou Margaret Thatcher de handen vrij
hebben om praktisch zonder problemen
vijf jaar lang aan het bewind te blijven.
Bedoelde peiling werd gedaan in een hon
derdtal zogeheten marginale kiesdistricten.
Ze geeft de conservatieven een voorsprong
van 13 procent op de socialisten. De uitsla
gen van andere peilingen zijn evenwel
minder gunstig voor de Tory-partij van
Margaret Thatcher. Uit een onderzoek dat
gedaan werd voor rekening van de Sunday
Times, die nog steeds niet verschijnt, maar
de uitslag ervan doorgegeven heeft aan het
weekblad The Economist, blijkt dat 52 pro
cent van de ondervraagde Britten liever
een man heeft als premier. Niet meer dan
16 procent zou de voorkeur geven aan een
vrouw.
Volgens een peiling die gisteren gepubli
ceerd werd door de zondagskrant The Ob
server, is de conservatieve voorsprong op
Labour in zeven dagen gedaald met 7 pro
cent Een week geleden bedroeg hij 20 pro
cent Bij het begin van de verkiezingscam
pagne (een week voor Pasen) werd door
The Observer gemeld, dat de conservatieve
voorsprong 21 procent bedroeg. In de Sun
day Telegraph van vandaag staan volgens
een hallup-onderzoek de conservatieven
momenteel aan de leiding met 8 procent
LEIDSE COURANT/, UIHMIMÜAGSUAPHIL
(Van onze parlementaire redactie)
AMSTERDAM Het congres van de Partij
van de Arbeid heeft zich zaterdag kriti
scher dan ooit tegenover de NAVO en het
Nederlandse lidmaatschap van deze ver
dragsorganisatie opgesteld. Met een uiterst
geringe meerderheid (54 procent van de uit
gebrachte stemmen) werd een voorstel van
de afdeling Ede om uit de militaire organi
satie van de NAVO te gaan verworpen. Het
congres sprak uit dat Nederland de deelne
ming aan de NAVO moet beëindigen bij
het in productie nemen van de neutronen
bom en vergelijkbare nieuwe wapensyste
men of bij uitbreiding van het verdragsge
drag van NAVO.
Zeer geëmotioneerd zette het congres zich
zaterdagmorgen aan de bespreking van het
ontwerp-NAVO-resolutie van het partijbes
tuur waarin handhaving yan een kritisch
lidmaatschap van de NAVO werd voorge
steld. Veel stemmen gingen op om te beslui
ten tot algehele uittreding van Nederland uit
de NAVO, maar andere wezen erop dat ons
land er beter aan doet lid te blijven, zij het
onder zeer strikte voorwaarden. Het congres
- aanvaardde een voorstel van de afdeling
Alkmaar waarin werd uitgesproken dat
handhaving van het kritisch Nederlands lid
maatschap van de NAVO vooralsnog zinvol
is, mits de NAVO voldoet aan een aantal
voorwaarden, waaronder: geen invoering
van de neutronenenbom, afwijzing van de
invoering van nieuwe wapensystemen, instel
ling van kern wapen vrije zones in Europa en
sterke vermindering van het aantal tactische
en strategische wapens.
Afwachtende stemming in Iran
m VRIJLATEN DISSIDENTEN
NEW YORK (DPA/AFP/AP) - „Wij voe
len ons alsof wij ons op de maan bevin
den", zo verklaarden de vrijdag door de
Sowjet-Unie in ruil voor twee spionnen
vrijgelaten vijf dissidenten op een pers
conferentie in New York.
De vijf, van wie vier nog met kaalge
schoren hoofden, bleken, ofschoon opge
togen, nog steeds niet goed te kunnen
begrijpen, dat zij zo plotseling in Ame
rika waren.
Hun woordvoerder, Kuznetsov (40), die
Ginzburg (42), Dymshits (51), Moroz (43)
en Vins (52) hadden benoemd, begon in
een verklaring, die hij transpirerend en
met trillende lippen uitsprak, met presi
dent Carter te bedanken. „Wij rijn in de
Verenigde Staten en dat is even onge
looflijk als wanneer wij ons op de maan
President Carter praat met Georgi
Vins, een van de vijf Russische dis
sidenten die in ruil voor twee Sov-'
jet-spionnen zijn vrijgelaten.
zouden bevinden", zo zei hij. De ruil van
vijf Russische dissidenten tegen twee we
gens spionage-activiteiten veroordeelde
Russen, die in alle stilte op het John F.
Kennedy-vliegveld in New York plaats
vond, is de voorlopige apotheose van een
serie gebeurtenissen die wijzen op een
aanzienlijk verbeterde relatie tussen de
Verenigde Staten en de Sowjet-Unie.
De spectaculaire ruil komt niet toevallig
op het moment, dat de tweede serie
SALT-besprekingen tussen de beide
grootmachten over wederzijdse beperking
van zware atoomwapens vrijwel zijn af
gerond. Maar ook in de voorafgaande
maanden, rijn er voortdurend tekenen
van een verbeterde sfeer geweest Sedert
de Russisch-Cubaanse inmenging in Afri
ka en de processen tegen Scharansky en
Orlov vorig jaar voor een nieuw diepte
punt in de Oost-West-verhoudingen zorg
den, is de balans vrijwel voortdurend
prositief geweest. Meer joodse immigran
ten dan ooit (op dit moment circa veer
tigduizend per jaar) krijgen toestemming
de Sowjet-Unie te verlaten, opvallende
nieuwe acties tegen dissidenten rijn uit
gebleven.
De Israëlische minister-president Mena-
chem Begin heeft president Jimmy Car
ter zaterdagavond telefonisch bedankt
voor de Amerikaanse inspanningen voor
de vrijlating van joodse dissidenten uit
de Sowjet-Unie, zo heeft een functionaris
van het Witte Huis meegedeeld.
Een woordvoerder van Carter verklaarde
dat Begin ook heeft getelefoneerd met
Carters adviseur op het gebied van de
landsverdediging, Zbignieuw Brzezinski.
Brzezinski is genoemd als de voornaam
ste onderhandelaar in het overleg dat de
vrijlating tot gevolg had.
De twee Russische spionnen Vladik En
ger en'Rudolf Tsjernjajev, rijn zaterdag
in Moskou hartelijk begroet door een
twintigtal regeringsfunctionarissen. De
mannen zouden onmiddellijk „met hun
families worden herenigd", aldus een
Russische zegsman.
PvdA-congres wil
sluiting kerncentrales
(Van onze parlementaire redactie)
AMSTERDAM - Het PvdA-congres vindt dat
I alle kernenergiereactoren in ons land op zo
kort mogelijke termijn stopgezet moeten
worden en het nucelaire systeem veilig moet
worden afgebouwd. Geen enkele medewer-
I king mag verleend worden aan een verdere
uitbreiding van toepassing van kernenergie
onde zowel in als buiten ons land. Zo snel moge-
plaa( lijk moeten de Nederlandse activiteiten en
„Crej financiële steun ten behoeve van Kalkar en
Du Urenco afgebouwd worden. Eventuele proef-
jubil boringen in zoutholtes 'ten behoeve van ra
dio-actief afval dienen eveneens afgewezen
te worden.
Deze uitspraak ging verder dan dóór het
partijbestuur was voorgesteld. In het ont
werp van het partijbestuur stond bijvoor
beeld dat de kernenergie-centrales in Neder-
manj land „op termijn" gesloten kunnen worden
(als gevolg van het gebruik van andere
j energievormen dan kernenergie én van ener-
giebesparing). Verder stelde het partijbes
tuur voor de steun aan Kalkar en Urenco
„zodra dat mogelijk is" stop te zetten. Het
congres vond dit voorstel veel te gematigd
en zette zijn zin door.
Een minutenlange ova
tie en voorjaarsboeket
vielen PvdA-leider
Joop den Uyl ten deel
na zijn slotrede zater
dag op het congres
van zijn partij in de
Amsterdamse RAI.
DEN UYL HEKELT BUITENLANDS BELEID
(Van onze parlementaire redactie)
AMSTERDAM „Het is een in-trieste
zaak dat, waar Nederland in de Euro
pese Gemeenschap en in de NAVO, in
de VN en in de organisaties van ont
wikkelingshulp de naam had verwor
ven van een land met een eigen ge
zicht, overlopend van initiatieven,
soms tot op de grens gaande van wat
internationale samenwerking verdraagt,
nu de rust van het kerkhof heerst. Ne
derland is niet meer lastig, Nederland
heeft geen „klauw" meer, geen „Stoel
poot om op te staan".
Dit zei voorzitter van de Tweede Ka
merfractie van de PvdA, Joop Den Uyl,
zaterdagmiddag aan het slot van het
driedaagse partijcongres in Amsterdam.
Fel hekelde hij het uitblijven van steun
aan Tanzania, dat een eind maakte aan
het gruwelijke regiem van Amin in Oe
ganda en het besluit van de Nederland
se regering om Jamaica niet meer de
status van concentratieland te geven.
Verder verklaarde Den Uyl dat hier in
Nederland nog geen Unctad-conferentie
zo slecht werd voorbereid als onder dit
kabinet.
Hij ontkende dat de PvdA als opposi
tiepartij machteloos is. „De strijd tegen
Bestek'81 is niet zonder resultaat geble
ven. Het brede verzet tegen de afwente
ling van bezuinigingslasten op de zwak
kere groepen heft het kabinet gedwon
gen van een aantal plannen af te zien".
Naar zijn mening wacht een progressief
kabinet handenvol werk. Hij hekelde de
uitspraak van een aantal CDA-ers dat
het kabinet Van Agt geen inzet mag
rijn bij de volgende Kamerverkiezingen.
„Wat is dat voor onzin? Als het kabinet
zijn periode uitdient zal het natuurlijk
inzet van de verkiezingen moeten zijn.
Daar dienen nu juist verkiezingen voor.
Van Agt moet dan als lijsttrekker van
het CDA optreden", aldus Den UyL
