Vrij Libanoneen extra buffer
tegen infiltraties in Israël
Bouwfonds-hypotheken helpen
mensen in een eigen huis.
5arade van
ifladdad onder
'alestijns vuur
Amin probeert
hulp van Irak
te krijgen
Sithole eist onderzoek naar onregelmatigheden
Negentien treinen naar de werkelijkheid van Holocaust
IITENLAND
LEIDSE COURANT
DINSDAG 24 APRIL 1979 PAGINA 7
nan
Jeunessci
10 modellf
Majoor Haddad
en enkele volge
lingen tijdens de
feestelijke para
de gisteren in
het uiterste zui
den van Liba-
tiuis
[ROET (AP) Een mili-
parade van de christe-
militie van majoor Had-
in zuidelijk Libanon is
:ren verstoord door een
ihieting van Palestijnen.
ten noorden van de Is-
lische grens bij Metoellah
am de kolonne van tanks
pantserwagens, waarmee
ddad de uitroeping van
,Vrij Libanon" luister
de bijzetten, onder Pales-
te liggen. Een gra-
it raakte een huis, waarin
mensen het leven verlo-
Haddads mensen beant-
ordden het vuur, dat ruim
i kwartier duurde.
secretariaat van de Vere-
;de Naties heeft gisteren te-
nover minister Scholten van
fensie zijn tevredenheid be
over de wijze waarop
Nederlandse Unifil-deta-
ement zijn opdracht ver-
1L De bedoeling van het ge-
k van minister Scholten
plaatsvervangend secreta-
[eneraal Brian Urxuhart
te komen tot een politie-
bespreking van de situatie
Zuid-Libanon en de plaats
irin van het Nederlandse
ichement De recente ont-
:elingen vormden geen
leiding tot deze ontmoe-
[dens het gesprek werd be
kt dat de Unifil een po-
feke taak heeft en dat de
■ossingen in het Midden-
Jsten niet langs militaire
leg gezocht mogen worden.
TYRUS (Rtr) De uitroeping van een
„vrij Libanon" door de rechtse militie
leider majoor Saad Haddad heeft Liba
non wat kleiner gemaakt en de verdedi
ging van Israël wat sterker. Zoals de
zaken nu staan, zijn alleen de Israëliërs
in staat de majoor ertoe te brengen dat
hij zijn breuk met de regering in Bei
roet ongedaan maakt. Het ziet er niet
naar uit dat Israël in de naaste toe
komst stappen in die richting zal doen.
„Vrij Libanon" is een merkwaardig ver
schijnsel. Niemand heeft deze „staat" tot
dusver erkend, er is geen politiek be
stuur en het geheel wordt alleen maar
geschraagd door de vuurkracht van de
enige honderden leden tellende militie
van Haddad. De bewapening van deze
strijdmacht is afkomstig van de Israë
liërs.
Niemand in het noordelijker gelegen ge
bied, waar troepen van de Verenigde Na
ties en het officiële Libanese leger zijn
gelegerd, schijnt de politieke wil of de
militaire macht te hebben om het tegen
Haddad op te nemen en de afscheiding
van „Vrij Libanon" ongedaan te maken.
Het gaat om een strook van circa 10 tot
15 km breed en 50 tot 65 km lang, die
een jaar geleden onder het gezag van
majoor Haddad kwam, toen de Israëli
sche troepen zich na hun invasie in
Zuid-Libanon terugtrokken en het ont
ruimde gebied overdroegen aan de recht
se Libanezen. Sindsdien hebben zich tus
sen dit gebied, waar naar schatting
100.000 mohammedanen en christenen
wonen, en Israël nauwe economische, po
litieke en militaire banden ontwikkeld.
Het Israëlische pond is daar even gang
baar als het Libanese geld en naast Li
banese goederen zijn Israëlische produk-
ten verkrijgbaar.
Het 155-mmgeschut en de super-Sher-
mantanks waarmee de dissidente majoor
zijn tegenstanders op een afstand houdt,
zijn door Israël verschaft Volgens weste
lijke waarnemers moet Haddad wel aan
de wensen van Israël gehoor geven.
De uitroeping van een „Vrij Libanon"
kan andere Libanese rechtse groeperin
gen tot navolging brengen, wat zou kun
nen leiden tot een volledige opdeling van
Libanon. Vooraanstaande rechtse leiders
in Beiroet, dat onofficieel al verdeeld is
in een christelijk oostelijk en een mo
hammedaans westelijk stadsdeel, hebben
voorzichtig op de stap vin Haddad gere
ageerd, zonder een veroordeling uit te
spreken. Een uiterst rechtse organisatie
die zich „de Hoeders van de Ceders"
noemt, betuigde de majoor haar volledi
ge steun.
De Libanese regering kan weinig tegen
Haddad ondernemen. De majoor is uit
het officiële leger ontslagen. Er wordt
gewerkt aan een proces tegen hem waar
in hij o.m. zal worden beschuldigd van
aansporing tot muiterij, waarop de dood
straf staat Het wordt echter een berech
ting bij verstek.
Ook de 6.000 man tellende vredesmacht
van de Verenigde Naties (Unifil) kan niet
veel uitrichten. Gezien haar vredesmissie
kan zij niet haar aanvankelijke opdracht
uitvoeren en met geweld naar de Israëli
sche grens oprukken, via het gebied
waar Haddad haar, met steun van Israël,
niet wil toelaten.
Volgens een door de VN gesteund plan
zond het Libanese leger afgelopen
woensdag 500 militairen naar het zuiden
om daar het centrale gezag te herstellen.
Dit bracht Haddad ertoe om het „Vrije
Libanon" uit te roepen. Het Libanese
contingent beschikt niet over voldoende
bewapening om het op te nemen tegen
de artillerie van de opstandige majoor.
Deze demonstreerde dit meteen door de
Libanese militairen met een salvo grana
ten in een ravijn te jagen, toen de colon
ne op weg was naar haar hoofdkwartier
te Derdghaiya. Tegelijkertijd beschoten
de Israëliërs met geschut van 175 mm
Palestijnse doelen bij Tyrus.
De dag daarop richtten de rechtse chris
tenen, uit woede over de dood van een
hunner in een gevecht met VN-militairen,
hun tot dusver felste artilleriebeschieting
op het hoofdkwartier van de VN in Na-
koera, waarbij acht VN-militairen wer
den gewond.
Het resultaat van de jongste gebeurtenis
sen is dat Zuid-Libanon in drie duidelijk
afgebakende stroken is verdeeld. Gezien
vanuit Israël is er eerst „Vrij Libanon",
vervolgens het gebied van de Unifil en
daarna een gordel waarin de Palestijnen
en hun linkse Libanese bondgenoten het
voor het zeggen hebben.
Voor Israël vormt „Vrij Libanon" een
belangrijke strategische buffer tegen Pa
lestijnse infiltratie. Herhaaldelijk is van
VN-zijde waargenomen, dat Israëlische
militairen samen met leden van Haddads
militie posten nabij de linies van Unifil
bemannen.
Voor Beiroet betekent de afscheiding een
nieuwe uitdaging voor het centrale gezag
dat al zwaar ondermijnd is door de vier
jaar burgerstrijd, waardoor het land is
opgedeeld in invloedzones van diverse
gewapende groeperingen. Er zijn onge
veer 30.000 Syrische militairen in Liba
non gelegerd die deel uitmaken van de
vredesmacht van de Arabische Liga.
Voorts hebben Palestijnen, linkse Libane
zen, rechtse militiegroepen en semi-feo-
dale machthebbers hun afzonderlijke ge
bieden.
Intussen probeert de Libanese bevolking
ondanks alle spanningen een zo normaal
mogelijk leven te leiden, herhaaldelijk
wordt de rust echter verstoord door in
slaande granaten.
rkiezingen Rhodesïè
ISBURY (AP-AFP) Dominee
baningi Sithole, een van de drie
leiders die deel uitmaken van
emengde Rhodesische overgang-
iring, heeft gisteren verklaard
zich bij de algemene verkiezin-
van vorige week „grove onregel-
tigheden" hebben voorgedaan.
verklaring heeft een grote schok teweeg
racht in de algemene tevredenheid onder
idesische functionarissen over de opkomst
63,9 procent. Sithole drong aan op de in
stelling van een commissie die het „onregel
matige" verloop van de verkiezingen moet on
derzoeken.
Hij kwam met zijn verklaring nadat uit voor
lopige en officieuze tellingen was gebleken dat
zijn binnenlandse vleugel van de Zimbabwe
Afrikaanse Nationale Unie (ZANU) het onder
spit heeft moeten delven tegen het Verenigd
Afrikaans Nationaal Congres (UNAC) van bis
schop Abel Muzorewa en in zeker twee be
langrijk stedelijke gebieden, Salisbury en Bu-
lawayo, ook conservatieve zwarte partijen
heeft moeten laten voor gaan.
De Rhodesische nationalistische leiders Robert
Mugabe en Joshua Nkomo hebben gisteren de
Verenigde Staten en het verenigd koninkrijk
gewaarschuwd voor „heulen met de vijand"
als zij de verkiezingen en daarmee de nieuwe
regering in Salisbury erkennen.
In een vraaggesprek voor de radio zei Nkomo
dat er geen sprake is geweest van verkiezin
gen in Rhodesië. „De zwarte groeperingen die
zich hebben verenigd met de blanke groepe
ringen stellen (premier) Smith slechts in staat
de politiek van blanke overheersing voort te
zetten. Het leger wordt gecontroleerd door de
blanken, evenals de politie. De openbare dien-
Een volwaardig debat in de Amerikaanse Se
naat over opheffing van de sancties tegen
Rhodesië lijkt onvermijdelijk te zijn geworden,
omdat twee senatoren een ontwerp-resolutie
hebben ingediend, waarin president Carter
wordt uitgenodigd de door de VN ingestelde
sancties tegen Rhodesië niet langer van toe
passing te verklaren. De derde senator, Jesse
Helms, zou vandaag een wetsontwerp indie
nen, waardoor de president wordt genoopt de
sancties op te heffen.
ADVERTENTIE
Mensen, die ervaring hebben
opgedaan met het Bouwfonds,
wéten dat 't allemaal wat per
soonlijker gaat, menselijker zou
je kunnen zeggen, met begrip
voor je eigen problemen en de
mogelijkheden die je hebt. Wat
let u om voor uw hypotheek
Rente vanaf 9,2%.
Effektieve rente 9,88%.
ook eens een afspraak te maken?
Zowel voor nieuwbouw als
bestaande panden geldt:
Bouwfonds-hypotheken helpen
mensen in een eigen huis.
Leiden. Botermarkt 2.
Tel.: (071) 134343.
nv Bouwfonds
Nederlandse Gemeenten
Margaret Trudeau verliest haar hart
LIMA (AFP) Margaret
Trudeau, gescheiden levende
vrouw van premier Pierre E.
Trudeau van Canada, heeft
gisteren meegedeeld dat zij
„heel erg verliefd" is op de
Peruaanse autocoureur Jorge
Köchlin von Stein, die zij in
Londen tegen bet lijf is gelo
pen.
Geïnterviewd door het tijd
schrift „Oiga" in Lima, be
kende mevrouw Trudeau dat
zij erg gelukkig is: „Ik heb
een man ontmoet die van
mijn generatie is en lak heeft
aan alle conventie.
Margaret Trudeau, die een
vakantie van twee weken in
Peru heeft doorgebracht, is
teruggekeerd naar New York.
Haar „chevalier servant",
werkzaam in Groot-Brittannië,
is naar Londen gegaan, waar
hij is ingeschreven voor een
formule-3-race.
Kard. Willebrands bij paus
Paus Johannes Paulus II
heeft gisteren de aartsbis
schop van Utrecht, kardinaal
J. Willebrands, in audiëntie
ontvangen. Het was de derde
keer in vier maanden dat het
hoofd van de Nederlandse
kerkprovincie door de paus
werd ontvangen.
Een en ander houdt verband
met het verschil van inzicht
tussen de bisschoppen van
Roermond en Rotterdam,
mgr. Gijsen en mgr. Simonis,
en de rest van het Nederland
se episcopaat
KAMPALA (UPI) In hoge diplomatieke kringen in de Oe-
gandese hoofdstad Kampala is gisteren gezegd dat het verdre
ven staatshoofd Idi Amin in Irak is aangekomen in een
wanhopige poging hulp te kri jgen.
Volgens genoemde kringen is Amin twee dagen geleden uit
Libië in Bagdad aangekomen en wil hij militaire steun en
wapens om de strijd tegen de voorlopige regering van Yusufu
Luie voort te zetten. Het Iraakse antwoord is niet bekend,
maar de val van Jinja, de op één na grootste stad in Oegan
da, zondag schijnt de kansen van Amin te hebben te niet
gedaan. Amin liet twee maanden geleden zijn gezin al naar
Irak vertrekken.
Inmiddels arriveerde gisteren een uit vijf leden bestaande
Amerikaanse delegatie onder leiding van de carrièrediplomaat
John Blane op de luchthaven van Entebbe om over normalise
ring van de betrekkingen te praten.
De ambassadeur van de DDR in Oeganda, Gottfried Lessing
en de tweede secretaris van deze ambassade in Kampala,
Lothar Hentschel, worden vermist. Dit blijkt uit een medede
ling van het Oostduitse ministerie van buitenlandse zaken die
maandag door het persbureau ADN werd verspreid.
Een ambassadeur-met-bijzondere-opdracht van de DDR, Hans-
Jürgen Weitz, heeft, in de afgelopen dagen" in Kampala gepro
beerd het lot van de twee vermiste diplomaten op te helderen.
Het is hem tot dusver nog niet gelukt
Lessing en Hentschel en hun echtgenoten bevonden zich tij
dens de inneming van Kampala door Tanzaniaanse soldaten
en Oegandese ballingensoldaten in de hoofdstad...
RIAD (AFP) - Saoedi-Arabië
heeft besloten de diplomatie
ke en politieke banden met
Egypte te verbreken, zo heeft
het Saoedische persbureau
maandag bekend gemaakt.
Het besluit hiertoe is geno
men op een bijeenkomst van
de ministerraad gisteravond,
aldus het persbureau. De mi
nisterraad stond onder voor
zitterschap van prins Abdal-
lah Ben Abdel Aziz, de twee
de vice-premier van het land
en hoofd van de Nationale
Garde.
taking in
pan je dreigt
ich uit te breiden
ILAGA (AFP) Het ho-
Ipersoneel in de Spaanse
ovincie Malaga, dat al 16
ten in staking is, krijgt
ze week steun van collega's,
de rest van het land.
twee grote vakcentrales,'
arbeiderscommissies (over-
egend communistisch) en de
cialistische UGT hebben
er vrijdag een landelijke
aking van twee uur afge-
mdigd. Bovendien dreigde
storen de bond van hotel-
irsoneel, aangesloten bij de
beiderscommissies, met een
gemene staking in de hotel-,
stor voor onbepaalde tijd,"
Is geen oplossing wordt ge-
Jnden voor het conflict in
lalaga.
eduwe Mao
[earresteerd
ONG KONG (AP) - In een
idergrondse publicatie uit
(king die gisteren in Hong-
>Qg werd gezien, is het be-
kht, verschenen dat Jiang
'ing (Tsjiang Tsjing), wedu-
van wijlen partijvoorzit-
Mao Tse-toeng, in de Chi-
e hoofdstad in de gevan-
«ïis zit.
blad „Chinese Mensen
loten" gaf geen bron op, er
lond alleen in het korte be-
cht dat zij bij haar arresta-,
5 zou hebben verklaard: „Ik
"zonder spijt sterven".
AMSTERDAM - Op de dag
dat Nederland voor het eerst
kennis heeft gemaakt met de
omstreden, door sommigen
gevreesde televisieserie Holo
caust, is gisteren ook „De 19
treinen naar Sobibor" ver
schenen. Het zal een toevalli
ge samenloop van omstandig
heden zijn, maar van nut is
hij niet ontbloot. Het boek
van dr. Elie Aron Cohen ver
telt namelijk precies wat de
film niet kan laten zien: hoe
machinaal, hoe berekend, hoe
onemotioneel de uitroeiing
van de joden feitelijk in zijn
gang is gegaan. Holocaust
vormt een vrije navertelling
van de massamoord, verper
soonlijkt in één enkele fami
lie, en werd daardoor min of
meer bevattelijk. „De 19 trei
nen naar Sobibor" daarente
gen beschrijft het onbeschrij
felijke, bevat het onbevatte
lijke, probeert het onver
klaarbare te verklaren. Kij
kers naar Holocaust doen er
daarom verstandig aan het
boek van dr. Cohen bij de
hand te leggen, zodat ze niet
het odium op zich laden een
avondje familiedrama over
zich heen te hebben laten
spoelen zonder de kans te
grijpen de waarheid achter
de plaatjes te zoeken.
Sobibor was een vernieting-
skamp in Polen. In totaal zijn
er een half miljoen joden ver
gast, niet met behulp van het
.zindelijke" Zyclon-B, maar
gewoon met koolmonoxyde,
geleverd door de motor van
een buitgemaakte Russische
tank. Het boek spitst zich toe
op de 19 treinen, die tussen 2
maart en 20 juli 1943 vanuit
het doorgangskamp Wester-
bork in Drenthe naar deze
hellepoort vertrokken. Ze ver
voerden bij elkaar 34.313 va
derlandse joden. Slechts twee
daarvan hebben Sobibor be
treden en overleefd. Voor de
rest was de dag van aan
komst tevens de sterfdag.
Daarom, zegt Cohen, is de
naam van het kamp - in te
genstelling tot Auschwitz -
nauwelijks bekend. Auschwitz
was behalve vernietigings-
ook arbeidskamp. De levens
hadden er althans nog enige
waarde. Zo wisten 1.052 Ne
derlandse joden in Auschwitz
aan de dood te ontsnappen.
Ze~konden het navertellen en
een comité stichten ter ge
dachtenis aan de verschrik
kingen. Sobibor echter was
een volmaakt lege plek toen
de Russen het in 1945 be
vrijdden. Geen levende gevan
genen meer; zelfs geen stille
getuigen. Hier althans had de
De presentatie van het boek „De 19 treinen naar So
bibor", van de hand van dr. E.A. Cohen, had gister
middag plaats in Amsterdam. Hier neemt mevr. Co-
hen, namens haar man die in het ziekenhuis ligt, het
eerste exemplaar in ontvangst uit handen van prof.
dr. J. Bastiaans.
Duitse vernietigingsmachine
zijn werk gedaan in de geest
van perfectie, die Hitier er
van verlangde.
„Bij alle treinen, die joden
vanuit Westerbork naar Sobi
bor brachten, was ik als tran
sportarts betrokken", schrijft
dr. Cohen, die 27 jaar geleden
reeds promoveerde op een
huiveringwekkend proefschrift
over de Duitse concentratie
kampen waarvoor de tijd
toen echter nog niet rijp
bleek te zijn - men wilde lie
ver vergeten. Hij moest zijn
rasgenoten voor de transpor
ten selecteren. „Ik merkte de
smekende gebaren niet op, ik
verstond niet wat men mij
toefluisterde, ik zag niet wat
een enkele zichtbaar in de
hand had. Ik speelde het spel
mee, zoals iedereen het mee
speelde om niet gedeporteerd
te worden: de joden die de
transportlijsten samenstelden,
de joden die alles keurig ad
ministreerden, de ordedienst
die de mensen naar de trei
nen bracht En dit alles ge
beurde onder het toezicht van
één enkele Duitser: de SS-
Obersturmführer Gemmeker.
De Duitsers speelden het spel
bijzonder knap: met een mini
mum aan inzet - in Wester
bork slechts eén man - .be
reikten ze wat ze wilden be
reiken, doordat ze ons het
werk lieten doen. Wij deden
dat werk met onze gehele in
zet, want we kregen er de be
scherming door dat we zelf
nog in Westerbork mochten
blijven".
Het baatte niet Uiteindelijk
ging iedereen, als lammeren
ter slachtbank. Dr. Cohen
ook. Zijn vrouw en kind stier
ven de gasdood. Zelf beland
de hij toevallig in het iets
mildere Mauthausen, zodat hij
op het nippertje zijn vege lijf
kon redden.
De feiten, zoals ze in „19 trei
nen naar Sobibor" gerecon
strueerd worden, onder meer
aan de hand van gesprekken
met overlevenden, maar ook
met twee kampbeulen, schil
deren een werkelijkheid die
Holocaust in de verste verte
niet benadert De televisiese
rie verhoudt zich tot het boek
zoals een steenpuist zich ver
houdt tot de builenpest
Stangl, de commandant van
Sobibor, begroette in de villa
naast het kamp blij zijn
vrouw, ging normaal met
haar naar bed, vierde kerst
mis. Alle kwaad in de wereld
werd immers door de joden
veroorzaakt; hun uitroeiing
vormde een verheven taak.
Zo wordt de gruwelijke geno
cide op het joodse volk door
de nazi's meestal verklaard -
ook in Holocaust maar zo
was het niet Cohen haalt in
zijn boek terecht een uit
spraak aan van Hitler's pro-
pagandaminister Joseph
Goebbels die hij reeds in juli
1941 deed, toen de blinde
moordpartij nog op gang
moest komen. „Mijne heren,
laten we nu eens duidelijk
vaststellen, dat een zoge
naamd op leven en dood sa
menzwerend jodendom in de
vorm waarop wij het plegen
voor te stellen, helemaal niet
bestaat".
Met name dit zwarte cynisme
aan de wortel van de Holo
caust komt in de kleuren-
prentjes van de televisieserie
nauwelijks uit de verf - en
ook niet in de wollige begelei
ding waarmee de TROS zijn
aankoop omringt. Daarom is
het boek van dr. Cohen on
eindig veel beeldender, en zou
het dezer dagen eigenlijk
naast geen buis mogen ont
breken. Het roept vragen op
over de bronnen van mense
lijke agressie en moordzucht
Het stelt ook de wereldwijde
vraag naar mogelijkheden tot
preventie.
PIET SNOEREN
„19 treinen naar Sobibor".
Auteur Dr. E.A. Cohen, Uit
geverij Elsevier.
