W
uueekpuzzel door dr. Pluizer
/postzegels
/sterrenhemel
oplossing vorige puzzel
DENKSPORTEN/HOBBY
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 31 MAART
De prijswinnaars van de puzzel van vorige week zijn:
Vijftien gulden:
C. v. d. Wiel, J. van Beierenlaan 9,2171 CM Sasenheim.
Mevr. Nijhuis, Paul Krugerstraat 13a, 2312 ZA Leiden.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
NR. 13
CRYPTOGRAM
HORIZONTAAL.
1 Ik stort tranen in de keuken (7);
4 Ine brak hem bij het schoonma
ken (7);
7 Maar u hebt het mis als u denkt,
dat hij in de kerk staat! (11);
10 Het schip voer voortijdig uit: is er
voldoende proviand aan boord?
11 Ija 't erts in twee ladingen te
hebben verscheept, bleek er nog
een behoorlijk overschot te zijn
12 tp deze manier schrijft u dit
woord in het Latijn (5);
14 „Ik heb de hoeveelheid nauwkeu
rig afgepast", sprak ze koel (9);
17 Ik was er gast van de burgemees-
kennen, dat de beschadiging aan
dat meubelstuk louter zijn schuld
was (5);
21 Wat ziet hij 'r erg uit! Is hij nog
steeds zo verdrietig! (7);
24 Dat de dame me r één voor niets
gaf, bleek een reclamestunt te
zijn (7);
26 Ik gaap van de trek (11);
27 O. berust de toerist er al in. dat
hij niet met dat vervoermiddel
mee mag? (7);
28 Sla even net zoals je vader straks,
Jan! (7).
VERTICAAL:
1 Het is 'm zuiver als nalatigheid
aan te merken, meer niet (7);
2 Het is ongewoon zo'n projectiel
op een kat te vervoeren (5);
3 Ongevaarlijk reptiel (9);
4 'k Denk dat moeder het niet leuk
zal vinden als ik dit voorwerp
breek (5);
5 Kom moeder, even rust, voordat u
die zin verder leest (5);
6 Eigenen de evenmensen zich alles
toe? (7);
8 Keer de rij'som (5);
9 Doop uw pen niet hierin, want
dan vloeien er bittere woorden uit
(5);
13 U zult spoedig merken, dat dit
Seen wagenwiel is (3);
enkt u dat deze bar er goed
voor is om hiertoe te worden om
gebouwd? (9);
16 Mogelijk draagt een dandy van
deze stof een kostuum! (3);
17 Dit voorwerp is wel van deze stof:
die tas niet! (7);
18 Produkt dat u met werk kunt ver
krijgen (5);
19 Het gaat'r langzaam toe (5);
20 Geert zij onderwijs aan een zon
derling? (7);
22 Ik ben tegen verbreding van die
nauwe doorgang (5);
23 Weet u zeker dat de kat weg is?
(5);
25 Geüniformeerde zeemeermin (5).
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 13 dienen uiterlijk
woensdagmiddag in bezit te zijn van:
Leidse Courant, Postbus 112300 AA Leiden.
Kansje
In enkele van de vorige rubrie
ken heeft u kunnen zien, dat de
leider of de tegenspelers soms
wat risico moeten nemen om
een contract te maken. resp.
down te spelen. Een van de
principes daarbij was. dat moest
worden uitgegaan van de veron
derstelling dat de kaartverdeling
dermate gunstig was dat althans
de kans op succes aanwezig
was.
In het maartnummer van „Popu
lar Bridge Monthly", een lezens
waardig Engels tijdschrift, komt
in de rubriek ..Improve your
play", van Jock Milton nog een
aardig voorbeeld van een derge
lijk spel aan de orde. Hieruit
blijkt, dat het niet alleen nodig
is dat de kaartverdeling gunstig
is, maar ook dat de speeltech-
niek van voldoende kaliber moet
zijn om daarvan te profiteren.
Bekijkt u onderstaande noord-
/zuid-spellen eens en ga na of
u, als zuid, uit de perikelen zou
zijn gekomen.
H B 107 6
*42
0765
*982
♦V5 n
o VB 1082 W2°
B10765
A983
8653
o 94
V43
42
v AHVB109
o A H 3
AH
Het is niet zo verwonderlijk dat
zuid in zes harten terecht
kwam, maar na de start met rui
tenvrouw waren twaalf slagen
nog niet in zicht. Er zijn tien
vaste slagen en de schoppenk-
leur kan er wellicht nog een
aan toevoegen, als zuid de situ
atie goed raadt.
Dat is echter niet voldoende,
maar zuid hoopte op een mira
kel in schoppen (van een ande
re kleur hoeft hij niets te ver
wachten) en nam de eerste
slag. haalde de troeven er uit
en vervolgde met een kleine
schoppen. In noord werd de
boer gelegd in de hoop dat
oost het aas had en niet de
vrouw.
Dat bleek inderdaad het geval
te zijn, maar oost was op zijn
qui-vive en nam de slag niet.
Hierna was er geen enkele kans
meer het contract te maken,
omdat zuid een schoppen- en
een ruitenslag moest verliezen.
Hoewel de kaartverdeling was,
zoals zuid hoopte heeft hij toch
niet het volle profijt er van ge
trokken. Er van uitgaande dat
oost, als hij inderdaad slechts
schoppenaas heeft, de eerste
schoppenslag niet mag nemen
moet de leider nog enige extra
maatregelen nemen. In de eer
ste plaats moet hij, bij het be
halen van de troeven in de gy-
mmy geen klavertje wegdoen.
Als oost vier troeven heeft is
het geenzins onmogelijk dat hij
daarnaast vier schoppens, twee
ruitens (gelet op de uitkomst)
en drie klaveren bezit.
Alvorens nu de schoppen aan te
vallen, moet zuid eerst zijn twee
hoge klaveren incasseren. Hier
na speelt hij schoppen en snijdt
op de vrouw. Oost mag, zoals
we hebben gezien, niet nemen
en nu wordt de derde klaveren
van noord getroefd. Vervolgens
speelt zuid ruitenaas en speelt
pas daarna schoppen naar de
dummy. Op dat moment ver
keert oost in de ongelukkige si
tuatie dat hij alleen nog maar
schoppenaas over heeft en niet
kan voorkomen dat de leider
nog een schoppenslag en een
troef maakt.
Tegen goede tegenstanders lukt
zuids oorspronkelijke plan
slechts als oost schoppenaas
sec heeft en die kans is natuur
lijk aanzienlijk kleiner dan de
werkelijke verdeling.
Oploswedstrijd (12)
J. v.d. Brink uit Heerde, deelne
mer aan de oploswedstrijd en
auteur van probleem 15 uit deze
wedstrijd, heeft voor een opmer
kelijke gebeurtenis gezorgd: hij
heeft namelijk een bij-oplossing
ontdekt in zijn eigen probleem.
Meer oplossers ontdekten de
tweede winstgang: 22—18 12x33
gedwongen (op 13x22 komt im
mers 26—21 enz.) 37—31 36x27
32x12 38x27 en de doorbraak is
winnend.
De auteursoplossingen van de
problemen uit de tiende ronde
luidden: Vuurboom (19): 49—44
40x49 46—41 49x23 37-32
36x29 32x14 19x10 24x33 35x24
20x9 4x13 15x4 22—28 gedwon
gen 4x1 28x39 1—6 39—43 6—
39 43x34 50—44. Een inmiddels
bekend thema, toch weer aan
trekkelijk bewerkt.
Hauschild (20): 43-39. 35x44
47—41 36x47 37-31 26x37
32x41 23x34 50x30 17x39 48-
43 47x22 43x3 24x35 15—10
14x5 3x6, jammer van de lelijke
li i
tt
i ff l
a^it e.
1 3;
1 S S ff B
ïi m m ff
i s 3 a n
Postema (23N
eindstand maar de fraaie meer-
slagen vergoeden veel.
Het experiment met problemen
van deelnemers aan de oplos
wedstrijd zet ik graag voort.
Eerste publikaties hebben zo
hun eigen bekoring, zeker als
het proeven van bekwaamheid
zijn van aspirant-problemisten.
In dat rijtje bevindt zich ook K.
Postema uit Beilen. De proble
men in deze ronde zijn van zijn
hand.
De plaatsing van dit tweetal
moet men niet alleen zien als
een stimulans, maar in dit geval
zal het de deelnemers ook op-
losplezier geven, vooral bij 24.
Tenslotte graag uw aandacht
voor een partijtje uit de ereklas
se, de ontmoeting G. Berends
(Huissen)-^F. Luteyn (RDG),
waarin wit (Berends) zichzelf
„mat" zet. 1. 32-28 18-23. 2.
33—29 23x32, 3. 37x28 20-25,
4. 41—37 17-21, 5. 37-32 15—
20, 6. 39-33 19-24, 7. 44-39
21-26, 8. 50-44 26x37, 9.
42x31 14—19, 10. 47—42 10-
14, 11. 46—41 16-21, 12. 41—
37 6-10, 13. 31-26 11-16, 14.
26x17 12x21, 15. 37-31 7—12,
16. 42—37 1-7, 17. 31-26 7-
11, 18. 26x17 12x21, 19. 28-23
19x28, 20. 32x23 11—17, 21.
38-32 21-26, 22. 43—38 17—
21, 23. 49-43 21-27, 24. 32x21
16x27, 25. 34—30 25x34, 26.
39x19 13x24, 27. 40-34 8-13,
28. 43-39 3-8, 29. 34—30 13—
19 en wit geeft zich gewonnen,
tegen de serie dreigingen kan
hij niets uitrichten. Als hij het
gat op 42 dekt, volgt 19x28
33x31 24x33 38x29 20-24 en
14x43. Loopt schijf 23 weg dan
komt simpelweg 20—25 29x20
25x41 enz.
Oplossingen moeten binnen
twee weken zijn opgestuurd
naar B. J. Nuys, Oleander 12,
2671 NN Naaldwijk (let op nieu
we adres).
Zomerzegels: muziek en Goudse Glazen
Op 3 april a.s. (en niet 13 april,
zoals wij deze week abusievelijk
meldden) zullen de Zomerpost-
zegels 1979 in de verkoop ko
men. Ook dit jaar zal de serie
weer bestaan uit vier zegels met
toeslag, bestemd voor instellin
gen werkzaam op sociaal en
cultureel gebied. Twee van de
zegels zijn gewijd aan muziek
terwijl de andere twee zegels de
aandacht vestigen op de nade
rende voltooiing van de restau
ratie van de Grote, of St. Jans-
kerk te Gouda.
Deze kerk is vooral bekend
door zijn gebrandschilderde ra
men. de „Goudse Glazen". Al
eerder, en wel in 1931, vormden
deze „Goudse Glazen" het on
derwerp voor een tweetal ze
gels. De toeslag op deze zegels
was toen bestemd voor het
Fonds tot Herstel van de Goud
se Kerkramen.
Als eerste in de serie een zegel
in de waarde van 40 20 cent.
Deze zegel heeft als afbeelding
een fragment van de partituur
van de „Psalmen Trilogie". Dit
werk voor koor met bariton-solo
met orkest werd gecomponeerd
door Jurriaan Andriessen. Aan
leiding hiertoe was het 150-jarig
bestaan van de Maatschappij tot
Bevordering der Toonkunst. De
tweede „muziekzegel" heeft een
waarde van 45 20 cent en
toont een kooruitvoering, naar
een foto door Robert Schlinge-
mann. Deze foto werd gemaakt
van het Amsterdams Toonkunst-
nedertand;
koor. Beide muziekzegels wer
den gedrukt in de kleuren an-
thracietgrijs en rood.
Vervolgens nu een zegel in de
waarde van 55 20 cent. Deze
zegel heeft als afbeelding Maria,
als fragment van het gebrand
schilderde raam „De geboorte
van Christus" uit de St. Jans-
kerk te Gouda. De Zomerserie
1979 wordt afgesloten met een
zegel van 75 25 cent. Op
deze zegel ziet men het portret
van Willem van Oranje. Ook hier
gaat het om een fragment van
een gebrandschilderd raam uit
de St. Janskerk te Gouda, en
wel het raam „Het ontzet van
Leiden". Deze laatste twee ze
gels werden gedrukt in de kleu
ren geel, rood en blauw.
Het ontwerp voor deze zegels
werd vervaardigd door Wim
Crouwel uit Amsterdam, en het
drukken werd als gewoonlijk
verzorgd door Joh. Enschedé en
Zonen te Haarlem. Deze zegels
zullen verkrijgbaar zijn tot en
met 18 mei 1979 en de geldig
heidsduur voor frankering is on
bepaald.
De Amsterdamse Vereniging „De
Philatelist" zal van 25 mei tot
en met 27 mei a.s. de nationale
postzegeltentoonstelling „Am-
sterphila" organiseren. Deze ten
toonstelling zal worden gehou
den in het Congrescentrum van
de RAI te Amsterdam.
De tentoonstelling zal ongeveer
1250 kaders omvatten. Hiervam
zijn er 1070 voor de concurren-
tie-klasse, 100 kaders voor de
jeugd en 25 kaders voor de
Erehof. De resterende kaders
zijn bestemd voor de Juryklasse.
Naast hetgeen wat geëxposeerd
wordt zullen de filatelisten ook,
evenals op de Amphilex, diverse
handelarenstands aan kunnen
treffen. Hiervoor hebben 34 Ne
derlandse en buitenlandse post
zegelhandelaren een stand aan
gevraagd. Daarnaast zal ook de
filatelistische dienst van de Ver
enigde Naties met een eigen
postkantoor aanwezig zijn. Hier
zal men de V.N.-zegels kunnen
verkrijgen en er zal ook een
speciaal tentoonstellings-stempel
beschikbaar zijn. Dat zal ook
het geval zijn bij de stand van
Nederlandse PTT, waar eve
neens zegels en stempels ver
krijgbaar zullen zijn. Gedurende
de tentoonstelling zal op' zon
dag 27 mei de „67ste Filatelis
tendag" worden gevierd.
Tijdens de tentoonstelling zal
het Nederlandse Filatelistisch
Centrum doorlopend dia-lezin
gen verzorgen over diverse fila
telistische onderwerpen. Tevens
zal gedurende de tentoonstelling
de heer P. Wetselaar demonstra
ties graveren verzorgen. Voor de
filatelisten is de heer Wetselaar
geen onbekende, daar hij als
ontwerper-graveur in dienst is
van Joh. Enschedé te Haarlem.
De tentoonstelling zal op vrijdag
25 mei 1979 om 10.45 uur wor
den geopend door mevrouw drs.
C. Smit-Kroes, staatssecretaris
van Verkeer en Waterstaat. De
toegang tot de tentoonstelling is
gratis.
Postema (24)
door
C. J. de Feijter
Kortsluitingen
diagram nr.3.
schaakcarrióre en heeft
Réti geschaakt en van
leerd. Af en toe werd
scha en schande wijs.
getuigt dan weer zo'n
ting zoals er een
volgt. Opnieuw met een
torenoffer op de onderste rij:
Zwart: Euwe
(Zie diagram nr. 3)
Wit: Réti
Ik weet niet of al in
kend was, dat zo'n pion
giftig is. Tegenwoordig is
gemeengoed. Hoe het
pakte die pion: 9.
Db6xb2, 10. Ta1—b1,
schijnlijk heeft Euwe
zich met zijn volgende
deel te verschaffen:
Pf6xd5, maar dan werd
volkomen verrast door het
ale antwoord van
Pc3xb5ü, waarmede
rens ten offer worden
Goede raad was
16." Lb5xc6. b7xc6. 17.
e2f, ...en zwart gaf op.
Leo, een opvallend monster
Het sterrenbeeld Leeuw (Leo),
een van de tekens van de Die
renriem, dankt zijn naam aan
Heracles, die, als onderdeel van
zijn twaalf opdrachten, een
monsterachtige leeuw moest be
vechten. De Leeuw staat in de
maand maart omstreeks midder
nacht op zijn hoogste punt.
Leo is een zeer opvallend ster
renbeeld. Het bevat een ster van
de eerste grootte namelijk Re-
gulus, drie van de tweede
grootte en een aantal zwakkere
sterren. De Leeuw ligt tussen
Cancer (Kreeft) en Virgo
(Maagd) in; noordelijk van de
Leeuw staan Leo Minor (Kleine
Leeuw) en de Grote Beer. Als
men de twee sterren in de Gro
te Beer, die naar de Poolster
wijzen in tegengestelde richting
doortrekt, komt men bij de
Leeuw terecht. Veel van de hel
dere sterren vormen de zogehe
ten sikkel, die eruit ziet als een
vraagteken in spiegelbeeld. Re-
gulus (Alpha Leonis) wordt vaak
gebruikt bij het navigeren. De-
nebola (Betha Leonis), aan het
puntje van de staart, werd al
door Ptolemaeus omschreven
als een ster van de eerste
grootte, maar is nu verzwakt tot
boven de tweede grootte, omdat
hij licht variabel is. Denebola is
een schijnbare dubbelster. De
beide componenten zijn prachtig
oranje-blauw. In werkelijkheid
zijn het twee sterren die niet bij
elkaar horen. Dat dicht bij el
kaar staan lijkt van de aarde af
gezien alleen maarzo.
Algieba (c Leonis) kan men
door middel van een kleine te
lescoop gemakkelijk zien oplos
sen in twee sterren van de
grootten 2.6 en 3.8; dit is een
echte dubbelster met een perio
de van 407 jaar. De ster 54 Leo
is ook een dubbelster, die even
eens gemakkelijk met een kleine
vergroting oplosbaar is in twee
Ook schaakmeesters vallen bij
tijd en wijle ten offer aan onver
wachte zetten en daardoor ont
staan dan die aardige miniatuur-
partijtjes die de gemiddelde
schaker zo aantrekkelijk vindt
maar die ook de uitbouw van
varianten weer een stapje naar
voren brengen. Hier is er een
met een Grünefeld-verdediging.
De Oostenrijker naar wie deze
variant is genoemd was een ge
renommeerd theoreticus en een
speler uit de betere meesterklas
se.
Grünfeld-verdedlging
Wit: Goerewitsj
1976
Zwart: Boloschin
1. d4, Pf6, 2. c4, g6, 3. Pc3, d5,
4. Pf3, Lo7. 5. Lg5, dc4.\ 6. e3,
Le6, 7. Pe5. Pd5. Zwart speelt
op het behoud van de pion op
c4 maar heeft daarbij nevenbe
doelingen! 8. Lc4:, Pc3:, 9. bc3:,
Lc4:.10. Pc4.\ Dd5!
(zie diagram nr. 1)
Dat was de bedoeling: een aan
val op twee stukken én op het
punt g2. Wit had dat natuurlijk
wel gezien, maar dacht zich
schadeloos te kunnen stellen
door een inval op b7 met winst
van toren h8. En kwam bedro
gen uit: 11. Df3, Dc4:l, 12. Db7.\
O-OI, 13. Da8.\ Pc6. Wit gaf op
omdat hij geen verweer meer
zag tegen het mat op e2. Het
spektakulairste is nog: 14. Db7,
Tb8, 15. Dc7:, Tb2, 16. Dc8t,
Lf8, 17. Dg4, Pe5!, 18. Dd1,
Pd3f en het is uit. Als je zo
van het bord wordt gezet, lach
je nog hoogstens als een boer
met kiespijn.
Hier zijn nog een paar kortslui
tingen. De eerste is van
diagram nr. 1
Schlechter de voorman van
de Weense school in de decen
nia rond de eeuwwisseling. Een
groot man die wel heel moeilijk
was te verslaan. In toernooien
vaak zeer veel remises en daar
door verkreeg hij dan ook de
naam remisekoning. Befaamd
werd hij in het bijzonder door
zijn match met Lasker die in
5—5 eindigde acht remises
en elk eentje gewonnen. Tot
aan de laatste partij stond'
Schlechter dat punt voor, maar
Lasker won dan toch tenslotte
die tiende partij. Dat was een
sensatie van belang! De onder
staande stelling is uit een partij
met Fleissig van 1895:
Zwart: Schlechter.
(Zie diagram nr. 2)
Wit: Fleissig.
De afwikkeling van deze partij
doet denken aan de onsterfelij
ke partij
8Lf8c5', 9. Dd4xg7,
Lc5xf2f. 10. Dd4xg7, d5-d4!
Welja, dat geeft maar zo een to
ren weg! 11. Dg7xh81\ Ke8e7,
12. Dh8xc8. d4xc3, 13. Lb2-c1
Pb8d7! en nog een toren ca
deau! 14. Da8xc8, Da5xb5. En
diagram nr. 2
zelfs hiervoor is nog tijd er
dreigt immers mat. 15. Lc1— f4,
Db5—d5|. 16. Kd1cl, en nu
kunt u zeker zelf het slot wel
vinden? Of ziet u niet, wat
Schlechter al bij de achtste zet
zag? 16Lf2-e3f!!. 17.
Lf4xe3, en dan: 17Pe4—f2
en tegen de matdreiging op b2
kan wit niets meer verzinnen.
En dan te bedenken dat dit ge
nie na de eerste wereldoorlog
in 1920 van honger is omgeko
men
Ten tijde dat Schlechter het tij
delijke met het eeuwige verwis
selde was het met recht armoe
troef in Oostenrijk. Dat onder
vonden ook Tartakower en Réti;
beiden trokken naar het buiten
land Tartakower liet zich tot
Fransman naturaliseren en Réti
zocht het wat hogerop en kwam
in eerste instantie in ons land
terecht. Ik herinner me nog dat
Réti toen zijn hebben en hou
den in een klein sigarenkistje
bij zich had. Het was de tijd
van Rèti's Nieuwe Ideeën in het
^/v^aakspel en alras trok dr.
%^-we zich zijn lot aan. Euwe
was in het begin van zijn
sterren van de grootte 4.5 en
6.3. De dubbelster w Leo vereist
echter een een 25 cm-telescoop
om hem in componenten op te
splitsen; het is een binair sy
steem met een periode van 117
jaar.
De Leeuw bevat vele melkweg
stelsels, waarvan wij M 65 en M
66 willen noemen, omdat zij een
opvallende ellipsvorm hebben.
Rest nog de periodieke veran
derlijke ster r Leo. Op zijn hel
derst bereikt hij de vierde groot
te; tijdens zijn minimum ver
zwakt hij tot de elfde grootte.
De gemiddelde periode bedraagt
313 dagen.
Hoofdsterren:
naam vis.
magn.
a. Regulus(d) 1.36
b. Denebola 2.23
c. Algieba (d) 2.30
d. Zosma 2.58
e. RasElased 3.12
f. Adhafera 3.65
3.58
3.41
-1.88 325.8
-0.05 179.2
-0.27 192.2
0.19 143.3
t.Coxa
i. (d) 4.03
r. 3.85 -0.75 270.4
Variabele sterren:
naam max.vismagn.min periode
indage
RT 10.3-11.6 7.45
R 4.4-11.3 312.6
V 0.4-14.6 273.4
AP 9.7-10.4 0.43
Dubbelsterren:
Melkwegstelsels:
3379 10.5 9.2
3623 10.2 9.3
3627 9.7 8.4 8.0 25 O'
