~JE& MIT DEN
i SLHNELLEN
BWiTER!
Siemens-
directeur
wil snel
beginnen
met bouw
kern
centrales
Bij
voorbaat
al kritiek
op
discussie
over
kern
energie
land. Een zaak waar
Siemens zich zeer bij
betrokken voelt, als bou
wer van de kerncentrale
in Borssele. Een centra
le waar Henny niet zon
der trots van vermeldt
dat een beschikbaar
heidsgraad van 94%
wordt gehaald.
Nu, een paar weken la
ter, zijn zijn uitlatingen
opnieuw actueel. De
door het kabinet aange
kondigde „brede maat
schappelijke discussie"
staat voor de deur en
de jongste kritiek binnen
de EEG maakt het er
voor Nederland ook niet
eenvoudiger op. Reden
om nog eens wat door
te praten met de Sie-
mens-directie over de
huidige stand van zaken.
Een gesprek waarin we
hebben geprobeerd ons
twee beperkingen op te
leggen. De discussie
over de nadelen van
kernenergie, hoe belang
rijk en actueel ook, heb
ben we in dit verband
even laten rusten en
Henny wil zich ook na
drukkelijk buiten de po
litiek houden en „objec
tief kijken hoo we er
voor staan"
„Als we praten over ker
nenergie. zijn er drie
uitgangspunten", zo zegt
Henny, „welke eigenlijk
in elkaar grijpen. De
energievoorziening voor
de toekomst moet wor
den veilig gesteld. Er is
een grondstoffenschaar-
ste en de concurrentie
positie van Nederland
moet in het oog worden
gehouden. De aardga
sexporten hebben een
versluierend effect ge
had op onze
betalingsbalans. Er is nu
een tekort en er is geen
alternatief exportartikel".
„De opbrengsten uit het
aardgas zijn consumptief
aangewend, dat wil zeg
gen in de sfeer van so
ciale voorzieningen en
niet produktief in de zin
van investeringen in de
industrie. Dat met be
trekking tot het laatste
punt. De eerste twee
kunnen we bij elkaar
nemen. De afhankelijk
heid van olie is een na
deel dat heb ik al aan
gegeven en wat we na
tuurlijk ook zien is dat
de wereldbevolking
steeds toeneemt. Kijk
naar het Midden-Oosten,
kijk naar de Aziatische
landen".
„In Zuid-Amerika is de
helft van de bevolking
jonger dan twintig. Je
kunt voorspellen wat er
gebeurt als die straks
volledig in het produk-
tieproces gaan meespe
len en dan de lijn naar
de behoefte aan energie
doortrekken. Daar ligt
een enorm spannings
veld. Het appèl op de
traditionele energiebron
nen wordt groter en
groter en de dreiging
van schaarste groeit
mee. In dat licht moet
het zoeken naar alterna
tieven worden gezien en
kernenergie is daar een
heel belangrijke factor
in. Kijk om ons heen.
Frankrijk bouwt centra
les, Duitsland en België
doen het ook. De kritiek
in Parijs was in dat op
zicht natuurlijk te ver
wachten".
Een ander belangrijk as
pect bij de bouw van
een kerncentrale is dat
van de werkgelegenheid
en meer toegespitst de
vraag wat de rol van het
Nederlandse
bedrijfsleven kan zijn.
Drs. Henny daarover:
„We kunnen er vanuit
gaan dat als er morgen
een nieuwe centrale ge
bouwd moet worden,
Nederlandse bedrijven
voor zo'n zeventig pro
cent die opdracht kun
nen uitvoeren. Er zit dus
een duidelijk werkgele
genheidsaspect aan die
zaak. Maar ik moet daar
wel direct bij zeggen
dat ik het dan heb over
morgen. Als die discus
sie twee jaar gaat du
ren, en je voegt daarbij
dat het ontwikkelen van
plannen en de bouw
van een centrale tien
jaar kosten, dan komen
we uit op 1991. Bij Sie
mens en dat zal voor
andere bedrijven ook
gelden, hebben we te
maken met het pro
bleem dat we de kennis
in huis hebben om zo'n
centrale te bouwen. Wel
nu, we hebben op het
moment geen nieuwe
opdrachten, dus onze
kennis blijft onbenut en
als die opdrachten uit
blijven, is het onvermij
delijk dat het niveau van
de kennis die we heb
ben achteruitgaat".
Henny doelt daarbij op
het gevaar dat als nieu
we opdrachten uitblijven,
de rol die Nederland
kan spelen steeds klei
ner zal worden. „Zolang
je orders hebt, blijf je
bezig en hou je ook
nieuwe ontwikkelingen
bij en perfectioneer je
het eigen apparaat ook
steeds meer. Dat is veel
moeilijker als je buiten
spel staat", zo zegt hij.
Nog even voortbordu
rend op de werkgele
genheid, die overigens
niet alleen in het geval
van de bouw van kern
centrales aan de orde
is, maar ook als andere
centrales moeten wor
den gebouwd, kan aan
de hand van de ervaring
in Borssele worden be
rekend, hoeveel mensen
bij de bouw van een
nieuwe centrale betrok
ken kunnen zijn. De
bouw van een centrale
als Borssele levert
800.000 mandagen werk.
Dat betekent globaal dat
4000 mensen een jaar
aan de slag zijn. Als Ne
derland inderdaad een
aandeel van 70% kan le
veren, betekent dat
werkgelegenheid voor
tenminste 2800 mensen
gedurende een jaar.
Drs. Henny sluit zich
overigens aan bij de re
sultaten van een onder
zoek van TNO, dat uit
wees dat Nederland in
het jaar 2000 behoefte
heeft aan zes kerncen
trales. Dat betekent dat
ruim twintig procent van
de energievoorziening
dan door kernenergie
gedekt wordt, een cijfer
dat ook door de Samen
werkende Elektriciteits
Produktiebedrijven (SEP)
als uitgangspunt wordt
gehanteerd.
Over de vraag welk type
centrale dan gebouwd
zou moeten worden, is
op dit moment nog
geen duidelijkheid te ge
ven. De lichtwaterreactor
(Borssele) vindt Henny
een goede keus. maar
er zijn alternatieven, on
der meer de snelle
kweekreactor (Kalkar).
Over een nieuw type. de
zg. Hoge Temperatuur
Gas Gekoelde Reactor,
waarmee op het ogen
blik in West-Duitsland
wordt geëxperimenteerd
en dat, zo heeft onder
zoek geleerd, met name
Directeur drs. B. Henny: „Bang voor
emotionele discussies".
uit oogpunt van veilig
heid hoge ogen kan
gooien, kan Henny min
der zeggen. „Het onder
zoek is nog erg pril. er
is nog te weinig bekend
over de mogelijkheden
en ook niet op welke
termijn de studies zijn
afgerond, dus het is nog
te prematuur om te zeg
gen dat zo'n reactor een
goede keus zou zijn".
Terug naar de discussie
nu en de rol die Sie
mens daar eventueel in
gaat spelen. Siemens-
voorlichter Scheele: „In
principe kunnen wij elk
type centrale bouwen
Principieel en even los
van alle aspecten als
energieschaarste en
spreiding van energie
bronnen. maakt het ons
dus niet uit wat er ge^
bouwd gaat worden'
Drs. Henny „Het is dui
delijk dat wij veel kennis
op dit gebied hebben en
zeker een belangrijke rol
zullen spelen als er ge
sproken wordt over
nieuwe centrales. In dat
licht neem ik aan dat
het ministerie ons wel
om informatie zal vra
gen. Die zullen we dan
geven, maar dat gebeurt
niet op eigen initiatief.
En verder: die hele dis
cussie is een politieke
noodzaak. Of het funda
menteel zin heeft, weet
ik niet. Ik blijf daar ook
liever buiten, maar ik zie
heel goed dat dit voor
elk kabinet een heel
moeilijke zaak is. En dat
men dan graag de be
volking achter zich wil
hebben, kan ik me voor
stellen. Maar hoe die di
aloog in de praktijk zal
uitvallen, ik weet het
niet. Ik zie wel dat er
vreselijk veel misverstan
den leven over de geva
ren van kernenergie en
als deze discussie een
bijdrage kan leveren tot
een beter beeld bij de
mensen, dan is dat een
zinvolle zaak. Maar ik
heb mijn reserves en ik
ben toch erg bang voor
grote emoties. Als ik
kijk naar de zakelijke
discussie die hierover
voor het referendum in
Zwitserland is gevoerd,
vraag ik me sterk af of
dat in Nederland ook in
die vorm zal kunnen".
TON VAN BRUSSEL
;erncentrale in Borssele
DEN HAAG „De
bouw van nieuwe kern
centrales kan eigenlijk
geen dag worden uitge
steld. Gebeurt dat toch
en ik moet toegeven
dat het daar wel naar
uitziet, dan wordt de si
tuatie elke dag zorgelij
ker dan die nu al la.
Het ontbreekt in Neder
land aan een goede va
riatie van energiebron
nen ten opzichte van
onze behoefte. We zijn
voor zeventig procent
aangewezen op olie,
dan is er aardgas en
vervolgens wat kolen
en ergens ver onderaan
de lijst is er ook nog
kernergie. Strategisch
gezien is dat eigenlijk
onverantwoord. De olie
crisis in 73 en ook nu
weer de situatie in Iran,
hebben ons geleerd dat
een grote afhankelijk
heid van eéri energie
bron, enorme risico's
met zich meebrengt Ik
heb sterk de indruk dat
men zich in het buiten
land veel meer reken
schap geeft van dat
probleem dan bij ons".
Drs. B Henny. directeur
van Siemens Nederland
wees onlangs bij de pre
sentatie van de jaarcij
fers van zijn bedrijf nog
eens nadrukkelijk op
zijn bezorgdheid over
het uitblijven van nieuwe
kerncentrales in Neder-
?en
In West-Dultsland neemt het verzet tegen kernenergie toe, als gevolg van de voortdurende storingen in de centrales
de consumptie, zou
moeten bevatten.
Drs. Tieleman zag met
name op het gebied van
de olie-aanvoer spannin
gen in de tachtiger ja
ren. „Een uitermate zor
gelijke situatie", oordeel
de hij. Desondanks zal
ons land, mede gezien
de huidige tijdrovende
beslissingsprocedures,
niet vóór 1990 nieuwe
eventuele kerncentrales
naast de twee bestaande
(Doodewaard en Borsse
le) installeren.
De discussie die op dit
ogenblik wordt voorbe
reid en die gecoördi
neerd zal worden door
het departement van
Volksgezondheid en Mi
lieuhygiëne. ontmoet
overigens lang niet over
al instemming. Op die
zelfde studiedag
bijvoorbeeld stelde de
Twentse hoogleraar prof.
dr. G. P. A. Braam (so
ciologie) zich kritisch op
tegenover de kabinetsbe
slissing.
Zijn belangrijkste be
zwaar is dat de discus
sie gebruikt zou kunnen
worden als regulerings
model van een diep
gaand sociaal conflict.
„De term „brede maat
schappelijke discussie"
houdt de suggestie in,
dat de overheid een uit
breiding van de in
vloedsmogelijkheden van
de burgers nastreeft",
aldus prof. Braam. Vol
gens hem is daar geen
sprake van. Een ander
bezwaar is zijn angst
dat het resultaat van de
discussie zal uitmonden
in een situatie, waarbij
de duidelijkheid evenals
de rationele besluitvor
ming, ver achter de ho
rizon zullen verdwijnen.
„Men is bang voor re
percussies", zo besloot
hij. „Bang voor demon
straties en conflicten,
want ook elders in de
wereld heerst discussie
over kernenergie. Van
daar deze maatschappe
lijke discussie, die een
van de slechtst denkba
re middelen is om dit
conflict op te lossen,
ook al omdat de uitslag
ervan volstrekt onvoor
spelbaar is"
De bezwaren van prof.
Braam zijn bepaald niet
uit de lucht gegrepen.
Het ziet er naar uit, dat
de discussie, zoals het
kabinet die voor ogen
heeft, twee jaar gaat du
ren. Als het kabinet de
rit uitzit, levert het einde
van de discussie een
datum op die gevaarlijk
dicht de verkiezingen
voor de Tweede Kamer
nadert. Vast staat, dat
politiek gezien elke be
slissing over de bouw
van meer centrales bij
voorbaat omstreden is
en dat een dergelijk be
sluit nadelige gevolgen
zal hebben voor het
succes van de regerings
partijen bij die verkie
zingen, laat zich raden.
Om die reden is kerne
nergie een wellicht wat
onderschat heet hangij
zer.
Want wat te doen als
grote stromingen in de
bevolking zich tegen
kemergie zouden keren
en het kabinet, mede
door grote druk van
buitenaf, toch over moet
gaan tot een positief be
sluit. Dat Nederland nau
welijks lijkt te kunnen
ontkomen aan de bouw
van nieuwe kerncentra
les is een conclusie die
steeds reëler wordt. Er
lijkt niet zo gek veel
meer ruimte te zijn dan
een discussie over de
vraag van het hoe en
wanneer.
Belangrijk in dit licht is
de druk die op Neder
land en Denemarken is
uitgeoefend tijdens de
jongste Europese Top in
Parijs. Premier Van Agt
werd daar duidelijk ge
maakt dat als Nederland
in de toekomst in ener
gieproblemen komt, er
niet hoeft te worden
aangeklopt bij buurlan
den, die het wel hebben
aangedurfd om in dit
stadium kerncentrales te
bouwen. Daarom zal in
de discussie heel goed
duidelijk gemaakt moe
ten worden wat de rol
van de bevolking is. En
dat is niet die van „kno-
pendoorhakker", zoals
bijvoorbeeld in Zwitser
land, waar onlangs per
referendum voor kern
centrales werd gekozen.
Voorstanders van kemer-
nergie en ook deskundi
gen die er minder en
thousiast over zijn, maar
geen ander antwoord
kunnen bedenken op de
nog steeds alarmerend
stijgende behoefte aan
energie, vinden het in
tussen niet verantwoord
om nog twee jaar te
wachten met een be
sluit. Discussie is be
langrijk. maar er moet
wel al worden begonnen
met de ontwikkeling van
plannen. Liever vandaag
bouwen dan morgen is
hun devies. Eén van hen,
is drs. B. Henny, direc
teur van Siemens Neder
land, het bedrijf dat de
centrale in Borssele
bouwde.
DEN HAAG Nog een
paar weken en de le
den van de Tweede Ka
mer vinden in hun post
vakjes het voorstel van
het kabinet over de ma
nier waarop gestalte
moeten worden gege
ven aan de dialoog met
de bevolking over kern
energie. Tijdens -deze
discussie zullen de uit
komsten van het onder
zoek naar de mogelijk
heden om radio-actief
afval op te bergen In
Oost-Groningse zouthor-
sten bekend moeten
worden. Het vinden van
een aanvaardbare me
thode voor afvalberging
Is namelijk essentieel
voor de besluitvorming
rond kernenergie.
van het ministerie van
Economische Zaken, drs.
W. H. J. Tieleman, zei
dat onlangs nog op een
studiedag rond energie
vraagstukken op de
Technische Hogeschool
in Twente. Tieleman ver
wacht dat de stuur
groep, die de maat
schappelijke discussie
over kernenergie zou
moeten begeleiden, over
circa 4 maanden geïn
stalleerd zal worden.
Daarnaast merkte hij op
dat ook de overheid ac
tief zou kunnen meespe
len in de discussie rond
deze problematiek, wel
ke niet beperkt zou
moeten worden tot de
kernenergie aleen, maar
die alle aspecten van de
toekomstige energievoor
ziening, inclusief een
eventuele beperking in
