in Leipzig had men aan Bach en aan de NCRV „Endlösung" gaat vooraf aan tv-serie „Holocaust" ÜH De liefde van Donal en Sally BEELD SPRAAK TELEVISIE VANAVOND^' TELEVISIE DINSDAG RADIO VANAVOND RADIO DINSDAG RADIO/TELEVISIE LEIDSE COURANT/ MAANDAG 26 MAART 1979 PAGINjgf Frank Schoonhoven, die klassiek doet op Hilversum 4 voor de NCRV, had het zo goed voor elkaar. Als radioman werd hij tijdelijk, ingedeeld bij de tv-ploeg van deze omroep teneinde een documentaire van een uur te maken van Bach's „Mattheus Passi on", die dit jaar 250 jaar geleden voor het eerst door Bach zelf tot uitvoering werd gebracht in de Thomaskerk te Leipzig, waar hij dirigent van het koor was en do cent van de bijbehorende school. Vertelt Frank Schoonhoven: „Vooraf had ik alles gedetailleerd geregeld op de Oostduitse ambassade in Den Haag. Ik heb ze daar verteld wat ik filmen wilde en waar en hoe veel tijd het in beslag zou nemen. Ik moest er wel even voor praten, maar ik had geen gebrek aan medewerking. Ik kreeg de ver eiste visa en toestemmingen. Bach wordt in het tegenwoordige Leipzig niet erkend als kerkmusicus. Zij beschouwen hem daar als een componist van louter profane werken. Het koor van de Thomaskerk was er moei lijk toe te bewegen de Mattheus Passie te zingen. Het is trouwens meer een staatskoor dan een kerkkoor, dat van hot naar her door Oost-Duitsland wordt gesleept We mochten bovendien niet filmen zoals we wil den. We waren aan ernstige beperkingen on derhevig. We wilden b.v. ook opnamen ma ken in de pinakotheek, waar oude hand schriften van Bach worden bewaard. Die ligt niet ver van de kerk, maar zonder pa piertje kwamen we dat gebouw niet binnen. Dat moest allemaal weer aangevraagd en van hogerhand goedgekeurd worden. Ik had nog geluk, dat er in Leipzig een medewer ker van de Oostduitse radio uit Berlijn aan wezig was. Geen onaardige man, die hier en daar nog wat voor ons heeft kunnen versie ren". De documentaire „250 jaar Mattheus Passi on", die donderdag op Ned. I om 20.15 wordt uitgezonden, werd nochtans een in drukwekkend werkstuk door interviews over wetenswaardige zaken in leven en werken van Bach, maar vooral ook door de beelden uit Naarden, waar jaarlijks leden en bewon deraars van de Bach vereniging ter bede vaart gaan om daar de Mattheus Passie als een godsdienstig gebeuren tot zich te ne men. Merkwaardig blijft in alle gebeuren rond Bach, zowel tijdens zijn leven als daarna, dat Leipzig eigenlijk geen boodschap aan hem wil hebben. Bij zijn benoeming destijds door Ton Oliemuller Frank Schoonhoven: „Dat Bach een kerkmusicus was. vergeten ze vandaag liever in Leipzig". tot cantor van de Thomaskerk gold hij als de tweede keus. Men had liever Telemann gehad, maar die was niet beschikbaar. Nu was Bach geen gemakkelijk, zeg maar een eigenzinnige man, die regelmatig overhoop lag met zijn superieuren. Die laatsten mis ten echtèr oog voor zijn compositorische kwaliteiten. Bach schreef zeer veel muziek, werken van grote muzikale waarde, maar zijn meerderen zagen liever, dat hij bestaan de werken uitvoerde in plaats van die van zichzelf. Hij was bovendien niet als componist, maar als dirigent-docent aangesteld. Daar had hij zich maar aan te houden. Bekend is, dat toen Bach op zijn 65e jaar in 1750 overleed, vele stedelijke autoriteiten opgelucht adem haalden. Zijn werk werd vergeten. De Mat-' theus Passie kreeg pas een tweede opvoe ring in Berlijn in 1829, honderd jaar na de eerste, waarover Bach zelf niet tevreden was, omdat zijn koor te loom reageerde op zijn muzikale harmonieën. De zangers daar entegen voelden er weinig voor de niet aan de bijbel ontleende teksten, de liturgische tussenzangen, te zingen. Die waren van de hand van een amateurdichter, zeiden zij, de postbeambte Picander, een vriend van Bach. Er waren theologen en predikanten genoeg in Leipzig, vonden zij, om de bespiegelende teksten voor de koralen te schrijven. Bach gaf echter niets om de starre taal van de theologen en gaf de voorkeur aan de volkse verbeelding van Picander. Zei Bach: „Theo logen weten niet wat het gewone volk voelt en denkt". De geschiedenis van de Mattheus Passie heeft hem in het gelijk gesteld. Na de twee de opvoering door Mendelsohn ging dit ge zongen lijdensverhaal jaarlijks voor vele pu- blieken en nog steeds baart dit werk opzien bij diepgestichte kerkgangers. Bewonderaars van buiten Leipzig zorgden ervoor, dat Bach vóór de Thomaskerk in Leipzig een stand beeld kreeg. De aria „Erbarme dich" uit zijn Mattheus Passie kan men zelfs op draaiorgel horen en het aangrijpend koraal „O hoofd vol bloed en wonden" sprak hoe zeer ook sereen de grote massa aan. Frank Schoonhoven:- „In Bach vind je de ontmoeting tussen gelovigen en ongelovigen. Bach heeft zich nooit beroemd op zijn talen ten. Onder elke compositie schreef hij SDG - Soli Deo Gloria - Alleen aan God de eer". Evenals de Duitse tv laat ook de TROS de Amerikaan se serie „Holocaust" over de jodenvervolging vooraf gaan door de Duitse documentaire „Endlösung", waarin aan de hand van interviews van overlevenden en journaal beelden een beeld wordt op geroepen van de gruwelijke werkelijkheid van de nazi- tijd, vanavond op Ned.I Hoezeer „Holo caust" ook steunt op werke lijke feiten, door het naspe len daarvan door acteurs en figuranten kan de indruk ontstaan van een verzonnen verhaal bij hen die deze fei ten niet kennen. De Duitse journalist Paul Karalus gaat in zijn docu mentaire uit van onloochen bare bewijzen en door de na zi's zelf vervaardigde films. Zij past daardoor in de TROS-opzet om alle Holo caust-afleveringen over een maand in te leiden met histo rische en politieke informatie over de periode die in zulk een aflevering aan de orde is. „Endlösung" als titel van deze documentaire vormt al een begrip dat toelichting be hoeft. Het is het eerste woord van het naziplan tot „oplossing van het joden vraagstuk", waartoe werd be sloten op de Wannseeconfe- rentie in 1942 en dat het in richten van gaskamers in hield. In „Mein Kampf' van 1923 veroordeelde Hitier de joden al, tien jaar later kon digde hij hun vernietiging aan, bevestigd in de Neuren- bergerwetten van 1935, welke maatregelen bevatten die de joden het leven vrijwel on mogelijk maakten. In 1938 greep in Duitsland de „Kris- tallnacht" plaats, na de moord op een Duitse diplo maat in Parijs. In deze „nacht" vernielden de nazi's synagogen en joodse winkels en werden joden uit hun hui zen gehaald. Van hogerhand was de politie opgedragen zich afzijdig te houden. Om het publiek anti-joods te in jecteren werden antisemieti- sche films vertoond in thea ters, waarvan „Der ewige Jude" wel de meest sinistere was. Uit deze film krijgt men beelden te zien, evenals van nazi-bijeenkomsten, waarop SS-leider Himmler de nazis ten aanspoorde jegens de jo den alle menselijkheid opzij te zetten. Voor het vermoor den van joden door de „Ein- satzkommando's", die vooral in Polen werden ingezet en zeker een miljoen mensen door de kogel hebben ge dood, werden ook oorlogson derscheidingen uitgereikt. De vernietigingskampen Ausch witz, Sobibor, Treblinka en andere golden als frontge bied. SS-ers, die daar niet wensten te werken, werden wegens desertie onderworpen aan standrecht. Voorbeelden hiervan zijn overigens niet bekend. Tot het laatst toe klampten de opgejaagden ?ich vast aan de hoop, dat hen het allerergste bespaard zou blijven. In die hoop wer den zij gesterkt door bijvoor beeld het nazi-cynisme van de misleiding, zoals op de in gang van het vernietiging skamp Auschwitz het op schrift „Arbeit macht frei" alsof het een werkkamp gold. In deze documentaire komen aan het woord Klaus Scheu- renberg, een Berlijher, die het kamp Theresienstadt overleefde; Marcel Reich-Ra nicki, die meedeed aan de opstand in het getto van Warschau; dr. Israel Gutman, die Auschwitz overleefde; Anna Palarczyk, een Poolse verzetsstrijdster; Herman Langbein, die als garnizoen sarts getuige was van de moord op vele joden; Ri chard Glazer, een Tsjech, die Treblinka overleefde; Zwi Zydower, een Berlijnse jood, Vader en kind in de hel van een vernietigingskamp. die Auschwitz overleefde; en Daniel Rufeisen, een tolk die zijn jood-rijn kon Verbergen en getuige was van vele wreedheden van SS-comman do's. Dagelijks speelden zich enige jaren lang verschrikkelijke dingen af, die uiteindelijk aan zes miljoen joden'het le ven kostten. Kinderen, die in de vernietigingskampen om hun moeder riepen, werd toe gevoegd: „Je moeder is al bij de duivel". Omdat de ver brandingsovens meer aankon den dan' de gaskamers, wer den de kinderen direct in het vuur gegooid na aan de moe ders te rijn ontrukt. Een arts die in het getto van War schau voor de kinderen zorg de is tenslotte samen met deze kinderen zingend het gas in gegaan. Tijdens en direct na de uit zending kunnen kijkers, die overmand door hun emoties daar behoefte aan hebben, telefonisch hulp krijgen via 035-285285. Ted de Braak was zaterdag behalve door de NCRV ken nelijk ook ingehuurd door de PTT. Om er de postcode of althans het nut daarvan bij ons in te hameren met behulp van ik weet niet hoeveel ar tiesten. Wat ondergetekende betreft is dat nauwelijks ge lukt, maar we hielden er toch in ieder geval wel een zeer bont en niet eens onaardig amusementsprogramma aan over. En Tante Pos beant woordde althans deze avond geheel aan haar knusse be stemming. NCRV en TROS vertoonden verder tegelijker tijd ieder voor zich een een akter, zodat je je weer eens kon afvragen of die mensen ooit van „coördinatie" hebben gehoord. Maar goed, eerstge noemde omroep had dan „Slot", een gedramatiseerde documentaire tegen de achter grond van het honderdjarig bestaan van de Anti-revolutio naire Partij geprogrammeerd. Samenstelling en regie: Henk Mochel. Welaan, wat het do cumentaire aspect van de zaak betreft kwam de ARP er nogal bekaaid af, want die bleek al lang opgenomen in het CDA en de aangesneden problematiek - die van de ge wetensnood van een politicus - had met een beetje kwaaie wil zelfs geplaatst kunnen worden tegen de achtergrond van bijvoorbeeld het twaalfe neenhalfjarig bestaan van de Boerenpartij. En wat het dra ma aangaat, dat was nogal stilletjes uitgevallen: een CDA-gemeenteraadslid had het moeilijk omdat zijn stem nou net beslissend was inzake de bouw van een kernlabrato- num, waar de verloofde van zijn dochter een nette baan zou krijgen, terwijl zijn zoon pamfletten van een zich ver zettende idealistische actie groep liep te verspreiden. In zoverre zou het spel dan mis schien toch nog wel iets met de ARP te maken kunnen hebben, dat het hier duidelijk ging om enige „kleine luyden" van Abraham Kuyper. Voor de rolbezetting van het stuk was ook een beroep gedaan op de gemeenteraad van Brielle. Het wilde mij tijdens de vergadering van dat colle ge voorkomen, dat Jan Retel en Ab Abspoel daarin duide lijk uit de toon vielen. De an dere leden - en met name de burgemeester - waren name lijk veel echter. Van de door Hank Onrust bij de TROS ge registreerde §n door Dick Maas geschreven thriller „Come-back" kon ik slecht» een minuut of tien meepak ken. Net voldoende om het sterk vermoeden bij mij te doen opkomen, dat ik wat had gemist en dat ik dus de verkeerde keuze had gedaan. De AVRO stelde ons gisteren in de gelegenheid „Bij de be esten af' van Bert Haanstra (nog eens) te zien. En met dat amusant-poetische en zelfs leerzame filmwerk kon men dan best de zondagavond door. HERMAN HOFHUIZEN Twee geestelijk gehandicapte tieners, Donal en Sally, die beiden een school voor aan gepast onderwijs bezoeken, worden via een voorzichtige vriendschap verliefd op el kaar. Dit baart ouders en on derwijzend personeel zorgen. Maar welke houding moet je als verzorger(ster) van deze kinderen aannemen? Daar over schreef de Britse auteur James Duthie een tv-spel. Ned. II 22.00 uur. Bassieen Adriaan Het rit Bassie en Adriaan niet mee op een tocht door het Spaanse berggebied. Zij worden achtervolgd door UGITICK pech, honger en dat soort na righeden. Ned. 118.59 uur. hou 1 het l scherm in het oog oorlogsbedrijf aan de orde komen. Drie soldaten keren geestelijk en lichamelijk ont redderd uit de oorlog terug. Deze film kreeg negen Oscar nominaties. Ned. 120.10 uur. wporden rond dit slijk der aarde en daarmee samenhan gende onrechtvaardigheden. Ned. II 19.25 uur. Geheim commando Tenslotte wordt ook Yvette door de Duitsers gevangen genomen, de leidster van de organisatie voor de opvang van neergeschoten püoten. Men probeert haar te bevrijd den. Ned. II 20.27 uur. Groeten uit Sipke v.d. Land volgt de bijbel op de voet en komt in het spoor van Boney M. te recht bij de spraakverwarring rond Babel. Ned. II 23.20 uur. Matchpoint Vier sportlieden in de ring, t.w. softbalster Andrea Goed koop uit Amsterdam, voetbal ler Hans Klippes uit Den Haag, hockeyster Geertruid van Walt Meijer uit Rotter dam en basketballer Ronald Valkenburg uit Utrecht Het gebruikelijke panel steekt handjes toe en knijpt oogjes dicht. Ned. 119.22 uur. Simonskoop Simon neemt de film „Deer- hunter" onder handen, waarin de gruwelijke kanten van het Een bereidwillige boekhouder, die 's avonds voor rijn baas op stap gaat, overleeft dit niet. Maar wie ritten daar achter, baas, vrouw, dochter? Derrick probeert er achter te komen en het lukt hem nog ook. Onopgeloste moorden be staan nou eenmaal niet voor Derrick. Ned. 120.30 uur. Heidi Klara, die weer kan lopen, heeft dit voor grootma ge heim gehouden. De verrassing is des te groter. Ned. II 18.59 uur. Pommetje NEDERLAND 1 NOS 18.30 Sesamstraat 18.45 Kortweg (kunst) 18.55 Journaal TROS 18.59 Bassie en Adriaan, jeugd serie 19.22 Matchpoint, spelprogram- ma 20.10 Simonskoop 20.30 Derrick, TV-sede NOS 21.37 Journaal TROS 21.55 Endlösung, documentaire NOS 23.30 Journaal NEDERLAND 2 Teleac 18.25 Biologie, les 17 18.40 Natuurkunde, les 9 NOS 18.55 Journaal NCRV 18.59 Heidi, afl.25 19.25 Pommetje Horlepiep NOS 20.00 Journaal NCRV 20.27 Geheim Commando, TV- serie 21.20 Hier en Nu 22.00 De liefde van Donal en Sally, TV-spel 23.20 Groeten uit..., afl.3 (Babel) NOS 23.40 Journaal DUITSLAND 2 18.20 Die Protokolle des Hef (Das rote Signal). 19 naai. 19.30 Disco 79. 20.15 Wie würdon Sle entscht (Ausaergewöhnliche I 21.00 Journaal 21.20 Ein Frieden für die i Seelen, TV-film 22.50 Journaal, Europa aktuell ENGELAND *8M Nationwide. 18.50 A of "Sport, quiz. 19.20 1 Rockford Files, (South by Southeast). 20.10 Panorama 21.00 Journaal 21.25 In the Glitter Palace, i kaanse speelfilm (1977)1 Bob Butler 1- 23.00 Tonight, actualiteiten klo] 18.55 The Water Margin, (The Dynasty of Journaal. 19.45 afl.2 (First Steps). 20.10 Lennie and Jerry, Lennie Bennett DUITSLAND 1 WDR 18.00 Das Ratsel B.Traven (lm Busch von Mexico). 18.30 Der Fuchs und die Trauben (Aesops Fabel). 18.40 Der 7.Kontinent (Der Bumerang). 19.15 Hier und Heute. 19.45 Trick urn 4tel vor 8 (Ein Hauch von Magie). 20.00 Journaal 20.15 King, TV-serie over Martin Lu ther King van Abby Mann, afl.1 21.15 Fabriken fGr die Dritte Welt (Irans Schatten über Tune- sien) 22.00 So 'ne und so 'ne (Wuschel- bfir) 22.30 Tagesthemen 23.00 Ein toller Bluff (II était une fois un flic), Franse speelfilm (1971) van Georges Lautner 0.35 Journaal 21.00 Fawlty Towers, TV-serie 21.30 Horizon (Bronze Age Blai 22.20 Arena (Alabama 40 Years 23.00 The Light of Experience, (Don't talk about that) 23.15 Journaal 23.30 Tólé-Journal BELGIE NED. 1 en 2 18.00 De Tovermolen. 18.05 Ds op trektocht TV-serie. 1| Open school. 19 Doe m 19.30 Kijk uitt 19.35 Mor» 19.45 Journaal. 20.15 Dubbel dobbel, spelprogn 20.50 Esther Waters, TV-serie, slot 21.45 Inspraak 79 (Fragmenten de andere wereld) 22.35 Journaal, Wetstraat BELGIE FRANS 1 18.00 Paul et Virginia, jeugdsi aff.10. 18.30 Zigzag, spe^ gramma. 18.45 De Christel in het sociale leven. 1| Sport 19.30 Journaal. 1| Une femme dans la vllle, film. 21.20 Journaal 21.35 Élémentaire, mon cher steinl, wetenschapsmagazliq* BELGIE FRANS 2 18.45 Formation syndicale, snieuws. 19.15 Sport. 19j* Journaal. 19.55 Document f voor de vrouw (Mali). 20.55 La Couronne du Diable, at M (Les Plantagenets) NEDERLAND 1 DUITSLAND 1 9.30 Sesamstrasse. 10 Journaal, Ta gesthemen. 10.25 Die Leute von Feichtenreut, TV-spel. 12.25 Umschau. 12.55 Presse- schau. 13 Journaal. 16.10 Journaal. 16.15 Dle .wlrren Je- hre, slot (Die Zigarétten-Zivlli- satlon). 17 Hans und Lene, afl.1. 17.15 Yxilon-Show. 17.50 Journaal. DUITSLAND 2 16.30 Mosaik. 17 Journaal. 17.10 Kinder rund urn die Welt (Lu saka, Sambia). 17.40 Die Drehschelbe. ENGELAND BBC 1 6.40 Open University. 9.10 TV. 12.45 Journaal. 13 Pr Mill. 13.45 Playboard. School TV. 15.20 Pc Cwm, Welsh serial. Play Schooi. 16.20 WlnM Witch. 16.25 Jackanory. 11 Star Turn. 17.05 John C ven's Newsround. 17.10 St watch. 17.40 Journaal. 17 Nationwide. BBC 2 6.40 Open University. School. 16.50 Open Uniw slty. BELGIE NED. 1 en 2 14.00 School TV. 17 School TV. BELGIE FRANS 1 en P.P.: 18.19 Uitz. van de BP. 18.30 Nws. EO: 18.41 (S) EO-Mettordaad 19.00 (S) Ronduit. 19.40 (S) De Bijbel open. 20.00 (S) Ga er eens voor zitten. NOS: 21.05 (S) Hobbys- coop. 21.30 Voor blinden en slecht zienden. 21.40 Open School. 22.25 Bond zonder Naam. 22.30 Nws. VOO: 22.40 (S) Veronica op 1: Infor- I matie en muziek: NOS: 23.55-24.00 Nws. Hilversum 2 18.00 Nws. 18.11 Hier en nu. 18.50 NCRV-Leerhuis. 19.00 Muziek in vrije tijd. 19.45 Psalm van de week. 20.00 Nws. 20.05 (S) Klassiek in ND' Studie 2. 21.35 (S) Literama. 21 Poerama. NOS: 23.00 (S) Met oog op morgen. 23.55-24.00 Nws. NOS: 18.03 De vacaturebank. 11 Avondspits. AVRO: 19.02 (S) Speciaal. 20.02 Radiojournaal 2Q (S) Folk live. 20.30 (S) Counti Sylvestra Ie Touzel als Sally en Gerard Kelly als Donal, twee geestelijk gehandicapten die verliefd op elkaar worden. Radiojournaal. 22.05 (S) Tien jazz show. 23.02 (S) Blues, balls beat. 0.02 Radiojournaal. 0.05 Plm Jacobs' Platenscala. VPRO: 1 (S) VPRO-leeshoek. NOS: 4.02-7 (S) De maandagnachten van maart HILVERSUM 1 AVRO: 7.00 Nws. 7.02 (S) AVRO: Muziek en verkeersinform. (7.30 Nws. 7.41 Radiojourn.) 8.30 Gym. v.d. huisvrouw 8.45 De Groenteman. 8.50 Morgenwijding. 9.00 (S) Divertimento: klass. muz. 9.15 Open School. 10.00 De Zandbakshow. 10.10 (S) Arbeids vitaminen. (10.30 Nws. 10.33 AVRO's tuinb. 12.30 Nws. 12.41 Radiojourn' 12.55 (S) Bernard Drukker speelt op hpt AVRO Concertorgel. 13.10 Euro pa van morgen. 13.25 Beursplein 5. 13.30 (S) 'n Middagje AVRO. (15.30 Nws. 15.33 Radiojourn.) 16.00 Her- sengym 16.30 Zandbakshow. 16.40 (S) De AVRO Diligence. 17.00 Kat in de zak. Overheidsvoorl.: 17.20 De Nederlandse Antillen. AVRO: 17.30 Nws. 17.32 Radiojourn. HILVERSUM 2 KRO: 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgym. 7.20 Het levende woord. 7.27 Klass. kamer- en orkestrnuz. 7.54 Overwe ging. 8.00 Nws. 8.11 Echo. 8.30 Au bade. 9.30 Scheepspraat. 9.36 Wa- terst. 9.40 De letter M. 11.00 Nws. 11.03 Ik sta hier niet voor de banken te praten. 11.30 Ouder worden we allemaal. 11.59 Bericht VastenaM 12.00 Ratel. Overheidsvoorl.: 12' Uitz. voor de landbouw. KRO: 12 Nws. 13.11 Echo magazine. 11 Naderen om te horen. 14.00 Lafl vingers. 15.00 Het melodrama van maand. 15.25 Geen verbonden to gang. 16.00 Nws. 16.03 Spreekm NOS: 17.00 Het zal mijn tijd wel 4 ren. 17.20 Eurolight. 17.40 Knolt voor citroenen. 17.55 Meded. HILVERSUM 3 VARA: (Van 7.00-18.00 Aktual. Dingen van de dag.). 7.02 (S) Ges demeurders. 8.30 (S) Leoni Jan» Holland. 11.30 (S) VARA HILVERSUM 4 TROS: 7.00 Nws. 7.02 (S) Caprice* klass. muz. 9.00 Nws. 9.02 (SVJ staat een orgel in Helmond. 9.30 (5 Van heinde en verre. 10.00 (S) Opu tien tot twaalf. 12.00 (S) Specialitj ten a la carte, klass. verzoekpl. 131 (S) De meest verkochte klass» tien 13.30 (S) Koren - korp» 14.00 Nws. 14.02 (S) Om het bo» 14.30 (S) Guitariteiten. 15.00-17) (S) Belcantorium: OmroeporM Klass. concert

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1979 | | pagina 2