Zwitsers overste: missionarissen
in Rhodesië moeten blijven
Feestfakkel
onderweg
naar
geboorteplaati
Benedictus
Hoog niveau exposities in de Haagse
Kunstkring en de Collectie Engels
Geen kunst zonder de hiërarchie der waarden
GEWEST
LEIDSE COURANT
7ATFRr)Afi 94 MAART 1979 PAGINAD/
Ondanks de ongeregeldhe
den in Rhodesië moeten de
katholieke missionarissen
op hun post blijven. Geen
instellingen, geen scholen of
ziekenhuizen, die de bevol
king blijvend ten dienste
kunnen staan, behoren te
worden gesloten, al blijven
mensenlevens belangrijker
dan instellingen.
Dit is de mening van Josef
Amstutz, de algemeen over
ste van de missionarissen
van Immensee bij gelegen
heid van de conferentie van
Zwitserse bisschoppen, die
hij had geinformeerd over
de toestand in Rhodesië.
Volgens pater Amstutz zijn
sinas het begin van de on
rust in Rhodesië zevenen
veertig missionarissen van
alle christelijke kerken het
slachtoffer van de oorlog ge
worden. Sinds december
1976 zijn drieëntwintig ka
tholieke vrouwelijke en man
nelijke missionarissen ge
dood. Twee priesters zijn
spoorloos verdwenen en aan
te nemen valt, dat ook zij
dood zijn.
De kerk moet, aldus pater
Amstutz, in deze omstandig
heden wel reageren, maar
elke publieke stellingname
van de kerk ten opzichte
van het Rhodesische vraag
stuk blijft een „nietzeggend
rinkelend bekken", als die
stellingname alleen maar uit
woorden zou bestaan. De
missionaris moet in „bloe-
dernstige solidariteit" samen
met het verdrukte en ver
volgde volk lijden, opdat hij
toe kan werken naar verzoe
ning van allen in gerechtig
heid.
Volgens pater Amstutz staat
het in enkele gevallen vast,
dat guerilla-eenheden op po
litieke gronden missionaris
sen hebben vermoord. De
meeste moorden op missio
narissen zijn echter uiteinde
lijk onopgehelderd gebleven.
In enkele gevallen zijn er
duidelijke aanwijzingen, dat
regeringstroepen of daarmee
verbonden eenheden voor de
aanslagen verantwoordelijk
kunnen zijn. Robert Mugabe,
een van de leiders van het
Patriottisch Front, laat niet
af erop te wijzen, dat de ka
tholieke kerk de bevrijdings
beweging altijd gunstig ge
zind is geweest en dat des
wege een optreden tegen de
kerk en degenen die daartoe
behoren tegenstrijdig zou
zijn. Maar het ligt voor de
hand, dat geen enkele poli
tieke of militaire leiding in
deze ongehoord wrede oer
woudoorlog, waarin de ver
schillende groepen volledig
op zichzelf zijn teruggewor
pen en zich steeds hergroe
peren, veiligheid kan waar
borgen aan de missionaris
sen, die tussen de twee vu
ren in staan,aldus pater Am
stutz.
Hij voegde eraan toe, dat
ook van de kant van de
Rhodesische veiligheidspoli
tie mishandelingen van voor
al zwarte priesters en reli
gieuzen te registreren vielen.
Afrikaanse priesters en zus
ters worden door de veilig
heidspolitie van Ian Smith
gearresteerd, verhoord, ge
slagen en gemarteld, aldus
Amstutz. Een Afrikaanse re
ligieuze werd tijdens een
verhoor het habijt van het
lichaam gescheurd. Een Af
rikaanse priester werd zoda
nig op het hoofd geslagen,
dat zijn trommelvlies scheur
de. Een andere priester brak
een been bij het verhoor en
een derde werd verscheidene
dagen achtereen opgesloten
in een lage, hondehokachtige
kooi en zonder eten en drin
ken blootgesteld aan de
brandende zon. Een Afri
kaanse priester van vijfen
zestig jaar tenslotte werd bij
een verhoor tegen de grond
geslagen door de politie, die
hem een nacht lang bewus
teloos in een modderplas liet
liggen.
Aartsbisschop Agostino Ca-
saroli, secretaris van de
raad voor de openbare aan
gelegenheden van de kerk is
in Warschau op uitnodiging
van kardinaal Stefan Wyszy-
nski, voorzitter van de
van buitenlandse zaken
Emil Wojtaszek. Casaroli zal
ook een aantal ontmoetin
gen hebben met andere le
den van de Poolse bisschop
penconferentie en vertegen
woordigers van de staat
Aangenomen wordt, dat het
vooral gaat om het bezoek,
dat paus Johannes Paulus
II in juni aan Rome zal
brengen.
Aan de Raad van Kerken is
deze week verslag uitge
bracht van het gesprek, dat
het moderamen van de raad
heeft gehad met kardinaal
Willebrands en mgr. Simo-
nis, bisschop van Rotterdam.
De laatste had, met mgr.
Gijsen, bisschop van Roer
mond, bepaalde aarzelingen
ten opzichte van de Raad
van Kerken. De kardinaal
en mgr. Simonis hebben
eind februari met het mode-
ramen uitvoerig van gedach
ten gewisseld. Gezien de ver
trouwelijke aard van het ge
sprek werden er over de in
houd ervan geen mededelin
gen gedaan, maar de voor
zitter van de Raad van Ker
ken, prof. Berkhof, liet wel
weten, dat het een zeer zin
vol en goed gesprek is ge
KORTE METTEN
weest De Raad van Kerken
wilde zich na tien jaar toch
al bezinnen op zijn doelstel
lingen en werkwijze en be
schouwt dit gesprek als een
goede bijdrage voor die be
zinning.
Drs. Sjef Theunis, algemeen
secretaris van de NOVIB,
heeft na terugkeer van een
reis naar Cuba en Jamaica,
meegedeeld, dat de NOVIB
nog dit jaar een groot aan
tal ontwikkelingsprojecten
in beide landen zal financie
ren en in het algemeen een
actiever beleid gaat voeren
ten aanzien van Latijns-
Amerika. Dit mede als reac
tie op het besluit van mi
nister De Koning om Cuba
en Jamaica te schrappen
van de lijst van concentra-
tielanden voor de Neder
landse ontwikkelingssamen
werking. Op Cuba onder
neemt de NOVIB, in samen
werking met de katholieke
kerk, de uitvoering van
twee ziekenhuisprojecten en
van een project op het ter
rein van de bejaardenzorg.
In een ziekenhuis in Rome
heeft paus Johannes Paulus
II een meisje van drie
maanden gedoopt. De paus
bezocht het ziekenhuis in
het kader van de bezoeken,
die hij als bisschop van
Rome geregeld aan de paro
chies van de stad brengt.
Hij maakte een praatje met
de zieken. Een van hen, de
25-jarige Anne Maria de
Fusco vroeg de paus daarbij
spontaan of hij haar doch
tertje wilde dopen. De paus
voldeed direct aan het ver
zoek. Tijdens een eenvoudi
ge plechtigheid aan het bed
van de zieke moeder doopte
hij het kind met de naam
Fabiana.
De lutherse predikant Jona
than Nelson uit Washington
is tot 45 dagen gevangenis
straf veroordeeld, omdat hij
een marinebasis had betre
den. Op de basis liggen de
„Trident"-onderzeeërs voor
anker, die uitgerust zijn
met elk 408 atoomkoppen,
die vijfmaal de kracht heb
ben van de atoombom op
Hiroshima. De moeder van
de predikant, Ruth Young-
dahl Nelson, is een bekende
vrouw in kerkelijk Ameri
ka. Begin maart hield zij de
voornaamste toespraak tij
dens de Wereldgebedsdag in
Minneapolis. In 1973 werd
zij gekozen tot de Ameri
kaanse „moeder van het
jaar". Zij staat achter het
protest van haar zoon: „Hoe
kan men enerzijds verant
woorden dat zulke wapens
worden gemaakt en ander
zijds beweren, dat de enige
hoop voor de komende ge
neraties in Christus ligt?".
Bij gelegenheid van het feit, dat het volgend jaar viiftit
honderd jaar geleden zal zijn, dat de Heilige Benedictus
zijn zuster de Heilige Scholastica werden geboren heeft
paus een fakkel ontstoken, die tijdens de feestelijkhei'
volgend jaar in de geboorteplaats van de beide heilij
Norcia, zal branden.
De fakkel is inmiddels door driehonderd jongeren in
estafetteloop van Rome naar Montecassino gebracht,
plaats waar de Heilige Benedictus zijn eerste klooster hee
gesticht. Van Montecassino zal de benedictijnse fakkel
eveneens in een estafette, via plaatsen in Latium en Umbr4
naar Norcia worden gebracht.
Samen met de fakkeldragers heeft de paus het feestcomij
ontvangen, bij welke gelegenheid hij de wens uitsprak, dal
de fakkel in elke stad en elk dorp die hij zou passeren, ge
voelens van broederlijkheid, vriendschap en vrede zou op
roepen, waarden die de Heilige Benedictus onvermoeibaai
aan de volkeren van Europa heeft voorgehouden. Onder die
volkeren, zo zei de paus, heeft de vader van het westerse
kloosterleven een christelijk reveil bewerkstelligd onder hel
teken van het kruis en van de ploeg, alsmede met zijn bete
kenisvolle leuze „Bid en Werk"
Benedictijnen, cisterciënzers en trappisten zullen het jubi
leum volgend jaar gezamenlijk vieren. De door Benedictus
gestichte kloosterorde telt momenteel in de verschillende
takken ongeveer 6.500 leden: Paus Paulus VI heeft Benedic
tus uitgeroepen tot patroon van Europa.
KMllll
Lolden H. Lodewijk za. 10.00 u. en 19.00 u.,
zo. 8.30 u.. 10.00 u. hoogmis. 11.30 u.. 18.00 u..
19.00 u. Lof; H. Middelares za. 19.00 u.. zo. 9.30
u. hoogmis. 1130 u.; O.L. Vr. Onbevl. Ontv. za.
19.00 u.. zo. 9.30 u.. 10.45 u. hoogmis. 12.15 u.;
St. Antonius van Padua za 19 00 u. euch. met
muzikale omlijsting, zo. 9.30 u.. 11.00 u. euch. met
koor. 12.15 u.; H. Leonardus za 19.00 u.. zo. 9.00
u.. 10.45 u. hoogmis. 12.00 u.; H. Petrus za. 19.00
9.00 u.. 10.30 u. hoogmis. 12.00 u. en 18.00
9 00 u.; 11.30 u. hoogmis.
19 00 u.. zo 8.30 u.. 10.00 i
u.. 10.30 u. hoogmis, 11.45 u.;
Kerkgemeenschap Rijnsburg
3.9.00 u.. 10.30 u.. 12 u
LeimukJen za 19.00 u.. zo. 7.30 u.. 9.30 u.
hoogmis. 11.15u.
koor; Oud Kath. Kerk zo. 10 00 u. hoogmis.
Aarlanderveen za 19.00 u., zo. 7.30 u.. 10.30
u. hoogmis; dep. Ter Aar zo. 9.00 u. hoogmis.
12.00 u.
Alphen a/d Rijn De H. Geest za 19.00 u.. zo.
Heren-- rnardus; Het Anker za. 19.00 u. euch., i
n 11.15 u. euch.
Hoogmade za. 19.00 u.. zo. 10.00 u.
De Kaag za 19.00
10.00 u. hoogmis
Katwijk a/d Rijn za.
Nleuwveen
Noordwlfk-Blnnen
Oegstgeeat St. Willibrord za 19.00 u
u. hoogmis. 12.00 u. met samenzang.
Bonaventura Manënpolstr. za. 18.30 u.
zo. 9.00 u. euch. ned, 11.00 u. euch. latijn.
8.30 u. hoogmis. 10.30 u. gem.scha
Oud Wetering za. 19.00 u.. 2
Roelofarendsveen -
9.30 u. hoog- 10.45 u.. 19 00 u. Lof.
11.30 u. hoog-
Maria Presentatie: za 19.00
u.. zo. 9.00 u. en 11.00 u.; H. Petrusbanden za
19.00 u.. zo. 9.30 u. hoogmis. 11.00 u.. 12.15 u.
Rijpwotering za. 19.00
met herenkoor. 10.30 u.
Sassenheim za. 19.00 u., zo. 9.30 u. hoogmi
11.00u.
Stompwijk za. 19.30 u.. zo 8. 9.:
(hoogm),11.18u.
Voorschoten za. 19.00 u.
11.30 u.
Warmond za. 19.00 u.,
hoogmis. 11.30 u.
zo 10.00 u. hooj ■•"I
zo. 8.30 u.. 10dr.f|
Woubrugge za. 19.00 u.. zo. 10.00u. hoogmis.-'
Zevenhoven za 19.00 u..
10.45 u.
Zoeterwoude-RIJndijk Meerburgparoch
7.30 u., 9.00 u. 19.00 u. met wisselende I
18.00 u. zonder koorzang.
LEIDEN Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds. Panne-
koek. 11.45 Studentendienst. Marekerk 10 en 17
ds. Meijers, Maranathakerk 10 ds. Korteweg, Me-
renwijk 9.30 ds. Hortensius. 11 ds. Hortensius. 11
pastor van Well, Bethlehemkerk 10 ds. de Jong.
Bevrijdingskerk 10.30 ds. Wagenvoorde. Vredeskerk
10 ds. Lamping. Eglise Wallone 1030 pasteur
Ribs, Acad Z.huis 1015 ds. Bovenberg. Diacones-
senhuis 10.30 ds Hemmes. Jeugdkapel Vredeskerk
SYTSMA. 17 ds. v.d. Werff. Petrakerk 10 ds. v d.
Werft. 17 ds. Hortensius. Oude Vest 10.15 ds.
Koolstra. 17 ds. Dijkstra. Maranathakerk 10 ds.
Holman. 17 ds. Koolstra. Bevrijdingskerk 9 ds.
Koolstra. 17 ds. Sytsma, Groenhoven 10 ds.
Hoornstra, Jeugdhavendiensten: de Mirt 10 dhr
Huigen. Mierennest 10 dhr. Kroon - Merenwijk
aula Valkenpad 9.30 en 11 uur Euch./avondmaal -
Geref. Gem. 10 en 16.30 leesdiensten - Chr. Gerei.
9 ds. van Smeden, Den Haag. 15 ds. Den
len - Zevendedagsadv.
Bogers. 18.30 dienst. Adventskerk 10 ds.
Hanemaaijer. 17 Dienst. Kruiskerk 10 ds. Laleber.
Gerei. Kerk Salvator 10 ds. Stolk. 18.30 kand. Te- 17ds Nierop.
neyenhuis, Maranathakerk 10 ds. Oldemans. 18 30 Katwi|k a.d. Rijn
ds Tolk - Baptistengemeente Diensten 10 en 18.30
ling 20 samenkomst - Leger des Heils
Bodegraven Herv. Gem. Diensten: Dorpskerk 10
en 18.30. Salvatorkerk 10 en 18 30. Bethlehemkerk
10 en 18.30 - Gerei. Kerk 10 en 18.30 ds. Hart.
Boskoop Herv Gem. Dorpskerk 9.30 c
1.15 ds. Starreveld.
oogmade Herv. Gem 10 ds. de Jong.
e Kaag Herv. Gem. 10 ds. Carstens
Rijn Herv Gem. 10 c
Knorlh
Leimulden Herv. Gem. 9.30 d
Goedhart - Geref. Kerk 9 30 en 19 d
Lisse Herv. Gem. Dorpskerk
Hooit. Pauluskerk
De Gelder - Gerei. K
i 19 Dienst des Woords - Chr. Geref. Kerk
6.30 ds. van Dijken 19 ds. van Dijken, eva
terdam. Vierboet Boerenburg 10 jeugdkapeldienst -
Gerei. Kerk Vinkelaan 9.30, Stichting 11 uur.
Noordwijkerhout Herv. Gem. 10 ds. Kalkman.
Oegstgeest Herv. Gem Diensten Groenekerkje
10. Pauluskerk 10, Gem. centrum 10.30, Endegeest
ds. Heemskerk openb. belijdenis. 19 ds. Vegter HA
Utrecht. - Gerei. Kerk 10 en boorm HA. - Chr.
19 30 i
-n 18. Ontmoetingskerk 10 en 18.30 - Ge-
rel. Kerk 10 ds. v.d. Horst. 17 ds. Vrolijk.
Ev. Zending 10 Katwijk aan Zee
Gem 9 30 en 18.30 ds.
erk 9 30 en 18.30 ds. Noote-
i 9.30 Dienst. 14.15 ds. Ham-
ïem. 9.30 ds. Molenaar, 18 30
Vr. BV 8.45 ds. Janse, 16
Nigtevegt - Chr. Geref. Kerk 9.30
Dienst. 14.15 ds. Bouw.
RIJNSBURG Herv. Gem Grote Kerk 9.30 ds.
Boer, Katwijk, 17 ds v.d. Bogerd. Bethelkerk 9 30
Stam - Chr. Geref. Kerk 10 loonv
r Herv. Gem Diensten. Dorps!
Nieuw Vennep I
Bogerd. 17 ds. Bouwm
- Gere
Hertog. Kolhorn - Gerei.
Gootjes - Gerei Gem Ned 11.30
diensten - Doopsgez. en Rem. Kerk
Baptistengemeente 10 ds. -
Cerk Goede Herder 9 ds.
gdienst, De Bron 10 ds. v.d. Ree,
k Uienst 10.15 10 30 ds. Mulder, 18.30 ds. Verheul, Ashramcollege
jren - Ev. Luth. 9.30 ds. Verheul - Sionskerk 9.30 kand Langerak.
Nieuw Apost. Veenendaal. 18.30 ds. Stelwagen. Oudshoorseweg
Oude Kerk 10 en 18. Ichtuskerk 10
en 17. Pnielkerk 9.30 en 18. School 10 - Geref.
Kerk Triomfator 10 ds. Vrolijk, 17 ds. Damsma,
Hartkamp, 17 ds. v.d. Horst -
ning, 19 ds. Bogers, Alphen, Sole M10 9 ds. Keu-
ning, Hoofdstraat 9 ds. van Hemstede, 10.30 ds..
Warnink, 17 ds. Bosman, De Ranl - Ichtus 10 ds.
Vroegindewey, Katwijk, 15.30 da. v.d. Bergh. Rot- nekoek - Goref.
Oeveren,
man. Immanuelkerk 9 en 10.30 ds. Huisman. 17
ds. Baaijen, Maranathakerk 9.30. ds. Baaijen. 17
ds. v. Oeveren - Chr. Geref. Kerk 9.30 en 17 ds.
deJoode.
Sassenheim Herv. Gem. 9 ds. Kalkman, Noorcl-
I. 10.30 dr. de Ru. Den Haag, 18.30 ds. Pan-
10 t
Heid
Woubrugge Herv. Gem. 9.30 t
ds. Oort. Alphen - Geref. Kerk 9.
ds. Goedhart, 19 ds. Nicolaï.
Zwammerdam Herv. Gem 10 ds.
18.30 ds. Steinhart - Ger Kerk 10 en 18.30.
tl jaar is
,ontsp
moetc
Er zijn sommige schrijvers
van publicaties over kunst en
kunst-beschouwing die er toe
neigen de hiërarchie van
waarden te laten vallen en,
steunend op een hyper indivi
dualisme, alleen hun eigen
zienswijze als de enige juiste
te doen erkennen. De gevol
gen zijn duidelijk: met deze
methode kan allerlei rommel
tot kunst worden verklaard,
terwijl wat werkelijk kunst
is. dan dikwijls als „afge
daan" wordt voorgesteld.
Uit gesprekken met vele kun
stenaars is ons bij herhaling
gebleken, hoezeer zij vanuit
hun eigen ervaring die hiërar
chie der waarden erkennen.
En wat onszelf betreft: waar
zouden we het recht vandaan
halen kunst te beoordelen
zonder een hecht uitgangs
punt dat het definitieve ver
schil tussen kunst en namaak
aangeeft?
Bij het werk van Gerard van
Remmen, t/m de 31ste in de
Haagse Kunstkring te bekij
ken, gaan we terstond uit van
dit principe. Wat hij ontwerpt
en vorm geeft, behoort tot
werkelijke kunst tot de reali
satie van de idee zoals alleen
de kunstenaar die in zich
draagt en die hij door zijn
kunnen tot stand kan bren
gen. Of dat nu een klein be
eldje is, zoals er hier in de vi-
trinen staan, of een monu
mentaal object ergens in de
stad of in den lande, je
proeft er de ziener uit, de
man die denkt in lijnen en
ruimtelijke vormen en die ze
te voorschijn roept. Of het nu
klein of groot is, het staat er
als voor altijd gemodelleerd
en niet meer weg te denken.
Zoiets, maar dan natuurlijk
in een andere vorm-stof-ex-
pressie kunnen we ook zeg
gen van de wandkleden door
Cockie Tolenaar-De Gijzel ge
knoopt. Semi-abstract van ka
rakter en ingetoomd maar
prachtig van kleur. De keuze
van het materiaal, de compo
sities (vooral de Wadden en
de jaargetijden) vormen be
wonderenswaardige uitzonde
ringen in dit soort dat zo dik
wijls wil pralen met uitbundi
ge versierselen of anderzijds
zo „ingetogen" blijft dat er
geen snars meer aan is. Ook
dit is kunst waarin gevoel,
smaak en techniek eendrach
telijk samen gingen.
We zijn er wèl van overtuigd
dat de schilderes Fanny Ma-
zure met haar kleurige ge
mengde technieken een men
taliteit bezit als boven om
schreven. Maar haar nogal
surrealistische motieven lijken
erg verzonnen. De titels wij
zen ook min of meer in die
richting. Het zit er tussen in:
echte expressie gesteund door
vakkennis en de onderwerpen
zijn „rare dingen", behorende
tot een buiten-realisme dat
wel eens leuk is maar geen
gelijke tred houdt met de
daar gewend zijn,
maar wie is in staat om mo
menteel een onbekende vroe
ge Permeke te presenteren?
Om nog eens op die hiërar
chie terug te komen; vlak in
de buurt van die geweldenaar
(een zee) hangt Evert Jan Lig-
telijn van wie een gezellig
boerderijtje met een vrouwtje
dat in de
iets i
de
Cockie Tolenaar-De Gijzel
kunstzin die er achter staat.
Haar coloriet is nog de beste
factor.
De collectioneure Ineke En
gels (Adriën Moonenweg 3), is
nauw betrokken bij de cultu
rele kring Duttendel die te
haren huize bijeenkomsten
houdt, komt éénmaal per jaar
uit met een tentoonstelling
van romantici en inpressionis-
ten.
Nu behoren Leickert en Suze
Robertson en een Mesdag-van
Houten alweer tot het genre
vogels strooit. Perfect uitge-
penseeld, zoals men dat tóén
nog verlangde als stemming
sbeeld. En hoe kan iemand
dat begrip zuiverder uitdruk
ken door die marine van Ge
rhard Morgenstjerne Munthe
(1875-1914) er naast te zetten.
Welk een kracht en natuurge
weld kon zo'n kunstenaar in
verf vertonen. Alleraardigste
aquarellen zijn de Hollandse
landschappen van Anthony
Oberman die in 1845 stierf.
Maar als een realistische im
pressie van Holland bij de
zee, spant zeker „Katwijk aan
Zee" van de weinig voorko
mende Charles Paul Gruppe
(1860-1940) de kroon. Een
zacht en zuivere expressie
van het landschappelijke ge
voel dat in die periode ook in
de literatuur zo sterk op de
voorgrond trad. Je ziet op
een tentoonstelling als deze
(die eveneens tot en met de
31ste duurt) eigenlijk méér
dan schiderijen alleen. Erg
mooi en: hoe krijg je ze nog
bij elkaar van déze kwaliteit.
JAN VERHEYEN
OOO
Hage
it
allevt
Vandi
(lebui
'engez
de ver
etabli:
aandc
geledi
gemal
wie er
alle tij
puffei
Met dank voor het aanbrengen van een nieuv
kwartaalabonnement, voor u het Engelse
Dart-spel. Een leuk kadootje, nietwaar!
kwartaalabonnee
woonplaats
Stuur als dank v
