H3CI5KIENWISISK
Dromen
volgens het
boekje
BZZTÖH:
Het klinkt kinderlijk, maar ik kan niet slapen
zonder een boek ergens in de buurt van
m'n hoofdkussen. Een oude erfenis uit de
dagen van mijn eerste wankele schreden op
het door koeieletters en tussenstreepjes ver
gemakkelijkte leespad. Wat die allereerste
boekwerkjes behelsden mag Joost of mijn
moeder misschien nog weten, ik meen dat
die titels inmiddels al ver de vergetelheid
zijn ingemarcheerd. Van latere datum herin
ner ik me Pelle-zonder-staartje, de Zweedse
kat wiens staart door een rat was aangevre
ten, een Nederlandse Daantje die problemen
met geiten en ander dorpsvolk had, vader
landse figuren als Dik Trom, Pietje Bel, Wil
lem Roda, die het tenslotte weer af moesten
leggen tegen die aarts-fantast Karl May. Zijn
werk mag dan door de kenners wat achte
loos op de pulp-hoop geschoven worden,
wie zijn Indianenboeken kent en de tv-serie
Centennial ziet weet dat dezelfde figuren er
in rondlopen. Maar het meest was ik gefas
cineerd door May's boeken die in Midden-
en Zuid-Amerika spelen (immers vanouds
toevluchtsoorden voor ausgewanderte Duit
sers). Boeken die vergeven zijn van zigeu
ners, geheime genootschappen, revoluties
en gif, aan welk laatste element May com
plete volksstammen kleurrijk ten onder laat
gaan.
Misschien zijn die laatste boeken een voor
uitwijzing naar latere slaapgewoontes, want
het werkje dat nu het hoofdeinde van m'n
bed siert heeft alles, maar dan ook alles te
maken met de verschrikkingen die de vol
gens doktoren zo gezonde slaap bij iemand
kan oprispen. Ik kan u verzekeren dat dat
een kwellende bezigheid is, dromen. Ik doe
het helaas elke nacht en de ellende die
Morfeus me aandoet is dermate levensgroot,
dat ik slechts uit financieel lijfsbehoud de
dezer dagen zo florerende stand der psychi
aters niet bezocht heb. Boeken hebben
overal een antwoord op, is me door ken
ners wel een toegefluisterd, en jawel, daar
verschijnt me enkele jaren geleden Het Gro-
e Droomwoordenboek. Een handzaam werk
je uit het Amerikaans vertaald, gewrocht
door de heren Steam Robinson en Tomm
Corbett, die uitermate grondig in een be
hoefte hebben willen voorzien. Meer dan
drieduizend trefwoorden hebben zij klaarge
zet om mij van al m'n twijfels bij het ont
waken te verlossen. Ik hoef maar wakker te
worden na een aanval van een leeuw, het
woordje leeuw bij Robinson en Corbett op
te slaan, en ik weet wat er aan schort. U
begrijpt dat het boek niet van m'n hoofd
kussen is weg te slaan. Toegegeven, het
kan je 's morgens even wat zoekwerk ople
veren. Maar bovendien blijkt dat je soms ja
ren in wakkere waanvoorstelingen hebt ge
leefd. Ik haat macaroni en werd dientenge
volge walgend wakker na dromen over dat
gerecht, maar wat zeggen Robinson en Cor
bett in koor: „Indien u droomt dat u maca
roni bereidt, eet of opdient, kunt u onver
wachte gasten of een geïmproviseerd etentje
verwachten." Als dat laatste dan géén ma
caroni wordt, ziet het er niet zo slecht uit
als ik vermoedde. Eert droom van honger,
voor ondergetekende toch ook een minder
aangenaam gevoel, kan volgens mijn hand
boek beschouwd worden als een belofte
voor betere tijden. Mijn ochtenden worden
met de dag zonniger, al zijn er momenten
dat ik enkele lichte twijfels koester omtrent
het wetenschappelijke werk van beide Ame
rikanen. Als ik bijvoorbeeld bij het woord
Trantula lees: Dromen over dit giftige dier
houdt een ernstige waarschuwing in wat uw
gezondheid betreft", valt daar best in te ko
men. Maar als er volgt „Indien u er door
werd gebeten dan lijkt een medische con
trole raadzaam", ben ik geneigd te denken
dat m'n grootje dat ook wist. Maar dat het
allemaal heus echt waar wetenschappelijk in
elkaar steekt, bewijst gelukkig het trefwoord
uien: „Hoewel er tamelijk veel meningsver
schillen bestaan over de betekenis van uien
in een droom, wordt er over het algemeen
van uitgegaan dat het zien van uien een pe
riode van ups en downs voorspelt." Kijk,
dét is nieuws, daar 'heb je wat aan als on
gediplomeerd dromer.
Het trefwoord Janken neemt ook alle twij
fels in één zinnetje weg: „Mensen of dieren
in een droom horen janken voorspelt droe
vig nieuws". En dan Spugen: „Indien u
droomt dat u iemand ziet spugen, wordt dit
waarschijnlijk gevolgd door een breuk met
een vriend." Duidelijk nietwaar? Maar er
volgt nog een hele diepe: „Tracht wat meer
diplomatiek te zijn in het uiten van uw opi
nies". De Koe wordt door Robinson en
Corbett ook fijntjes uit de doeken gedaan:
„Een koe is een voorteken van geluk en
voorspoed indien het dier tevreden graasde,
herkauwde, er goed uitzag en of gemolken
werd; als het dier echter mager of lelijk
was, achter u aan zat of u aanviel, verte
genwoordigt het een bedreiging voor uw
meest geliefde plannen en de voorspelling
van het resultaat hangt af van hoe onaange
naam het dier er uitzag en of wat het resul
taat van de actie was. Als u ontsnapte zult
u alle hindernissen te boven komen; maar
als u in het nauw gedreven werd of ge
wond raakte, moét u op een periode van
hard werken en weinig vreugde voorbereid
zijn. Zie ook Kalf." Met de koeien dus geen
problemen meer, maar wat dacht u van het
Zwijn? „Een schoon zwijn voorspelt onge
woon veel succes als gevolg van eigen
competentie. Een smerig zwijn of een zwijn
dat zich in het vuil wentelt betekent een
voordelig aanbod op zakelijk gebied." Het
lijkt een lichtelijk marxistische interpretatie.
Zouden die Russen toch gelijk hebben als
ze vuile kapitalistische zwijnen roepen
Het Groot Dromenboek laat ook in de inlei
ding niet na wetenschappelijk te wezen.
Wie dromen wil interpreteren moet eerst
leren onderscheiden wat werkelijk voorspel
lende dromen zijn en wat niet." Prima op
merking, waarmee alle mogelijke tegenstan
ders van de dromologie in één keer ge
vloerd worden. Maar hoe onderscheid je
die? Wel, wat niet „mag" zijn dromen na
een overdadige maaltijd, of na een teveel
aan alcohol, of (ik citeer) „dromen die te
ruggebracht kunnen worden tot uiterlijke fy
sieke omstandigheden, zoals een man die
droomt dat hij door een tijger aangevallen
wordt en bij het wakker worden merkt dat
nog humor ook. Er mag trouwens nog veel
meer niet, bijvoorbeel dromen terwijl u last
heeft van verkeerslawaai, gehamer, een
vliegtuig dat laag overvliegt, harde muziek
(elke morgen weerproblemen bij het na
gaan van die omstandigheden: vrouw uitho
ren, buren bellen) en nog drie pagina's met
uitzonderingen. Goed, het is even puzzelen,
maar wie van die tragische en twijfelachtige
onwetendheid af wil, heeft dat er ruim
schoots voor over. Ik wel tenminste, met
het Groot Dromenboek naast m'n oor
droom ik stevig door om 's morgens met
leesbril en slaapogen na te gaan he het al
lemaal zat en zal zitten. Eén ding is alleen
lastig: mijn werkgever wil maar niet begrij
pen waarom ik 's ochtens zo'n moeite heb
met op tijd komen. Ik overweeg hem ook
een exemplaar van Robinson en Corbett te
schenken.
BERTJANSMA
„Inspirerende
energie"
ia
„Eindstation
Boekenmarkt'
DEN HAAG In samenwerking
met de CPNB (Collectieve Propa
ganda van het Nederlandse
Boek) en de ,,'s-Gravenhaagsche
Boekhandelaars Vereënging" or
ganiseert Bzztoh een grote boe
kenmarkt in de hal van het
station Den Haag centraal. Deze
manifestatie, „Eindstation Boe
kenmarkt" heeft plaats op vrijdag
30, zaterdag 31 maart en zondag
1 april. Van elf uur in de ochtend
tot negen uur 's avonds zal een
groot aantal Nederlandse uitge
verijen boeken vertonen en ver
kopen.
Auteurs, onder wie de schrijver
van de speciale Boekenweekuit-
gave, Simon Carmiggelt, zullen
daar ook aanwezig zijn, om hun
werk te signeren.
Alle belangrijke Nederlandse uit
gevers zijn daarbij aanwezig,
heel interessant is de komst van
ook kleinere, zeer gespecialiseer
de uitgeverijen, zoals Sara en De
Engelbewaarder. In totaal worden
er in de voor iedereen normaal
te gebruiken stationshal in aller
lei stands boeken vertoond en
verkocht van meer dan 35 hui
zen.
In dezelfde hal heeft Bzztoh in
het verleden al tweemaal met
succes een kinderboekenmarkt
georganiseerd.
Phil Muysson:
werken tussen boeken.
BZZLLETIN:
„ondogmatisch,
informatief"
DEN HAAG Op het briefpapier en de
stencils van BZZtóH vind je een typering, bij
wijze van met de hand geschreven medede
ling aangebracht: „Organisatie voor litera
tuur en film, Modern antiquariaat, Uitgeverij".
Een organisatie met veel aktiviteiten: de
uitgave van het grootste literaire tijdschrift
van Nederland, BZZLLETIN, de organisatie
van allerlei literaire manifestaties, de uitgave
van boeken die interessant zijn, maar het
met een kleine oplage moeten doen, de or
ganisatie van literaire workshops en het be
heer van een boekhandel.
Zes man, in een niet grootscheeps pand
aan de Haagse Stille Veerkade. Beneden
een boekenwinkel, met fijne boeken, specia
le boeken, liefhebbersboeken. Hier wordt
eens per maand het „literair café" gehou
den, op vrijdagmiddag. Boven, op de eerste
étage, een kantoor, waar Phil Muysson de
dagelijks leiding over de artistieke bezighe
den van BZZTÓH voert.
Vorig jaar kreeg BZZTÓH de jaarlijkse prijs
van de Commissie voor Propaganda
Nederlandse Boek. De jury
haar oordeel dat BZZTÓH de prijs moest
krijgen, die mede bestemd was voor de uit
gave van het blad „BZZLLETIN", dat 10
maal per jaar verschijnt en per aflevering
een' waarlijk overstelpendé hoeveelheid in
formatie brengt.
„BZZLLETIN wist zich verre te houden van
letterkundige partijstrijd en tevens met op
merkelijke duurzaamheid een hoog redactio
neel niveau te handhaven. Het experiment is
door de redactie niet geschuwd. Aldus ont
stond een ondogmatisch, informatief orgaan,
dat thans in de Nederlandse letterkunde
enig in zijn soort is", zo overweegt de jury
van de CPNB-prijs.
Phil Muysson beaamt dit volmondig: „Het
kenmerkende van BZZLLETIN is, dat het
een literair blad is zonder literaire bood
schap of doelstelling. We zijn heel veelzij
dig. De ene keer een nummer over Kopland,
dan weer Mulisch of Ter Braak. De afgelo
pen maand maart hadden we een uitgebreid
nummer, dat in een extra hoge oplage van
10.000 exemplaren gedrukt is, over "De
Schoolmeester".
Phil Muysson neemt niet in zijn eentje de
redactionele verantwoordelijkheid voor elk
BZZLLETIN. Het nummer over De School
meester, die fameuze grappige dichter uit
de vorige eeuw, werd medegeredigeerd door
Marita Mathijsen.
„We hebben geen literair gezicht, geen pro
gramma, zoals alle andere literaire bladen",
stelt Phil Muysson vast. Hij bouwt eigenlijk
een garantie voor die formule in, door heel
vaak een BZZLLETIN-nummer samen te stel
len met een eenmalige gastredacteur. Met
de grote Van Deysselkenner, Harry Prick,
werkt hij nu samen aan een Van Deyssel-
nummer, waar hij zich veel van voorstelt,
omdat via het archief van Harry Prick heel
typerende, tot dusver niet gepubliceerde
Van Deyssel-notities toegankelijk zijn gewor
den.
„Van BZZTÓH en BZZLLETIN gaat een in
spirerende energie uit" stelt het genoemde
juryrapport van het CPNB vast: „Het is
daarbij van groot belang dat de aandacht
van de redactie zich niet slechts richt op
het allernieuwste en het recente, maar dat
ook blijk wordt gegeven van ruime belang
stelling voor letterkundige tradities".
In april verschijnt BZZLLETIN met een the
matisch nummer, dat parallel loopt aan het
thema van de Boekenweek. „Boeken aan
Banden" gaat het heten en het is o.m. ge
wijd aan censuur. Met de manifestatie in
het Centraal Station, waarover u elders op
deze pagina meer leest, een BZZTÓH-bijdra-
ge aan De Boekenweek 1979.
Van groot belang voor BZZTÓH zijn de lite-
raire manifestaties, die vaak te maken heb
ben met de BZZLLETIN-uitgaven. Afgelopen
maand een programma rond De School
meester, eenmaal in Den Haag en eenmaal
in Amsteram gegeven. Daarbij was acteur
Jules Croiset betrokken, zangeres Lucia Ker-
stens; Carel Alphenaar deed, met Marita
Mathijsen, de presentatie. Eind februari ver
zorgde BZZTöH een andere literaire mani
festatie: het programma in de Amsterdamse
Stasschouwburg, rond de uitreiking van de
P.C. Hooftprijs aan Harry Mulisch.
Die prijsuitreiking was voor BZZTöH trou
wens een gerede aanleiding tot publikatie
van een belangrijk boek in de literatuur
rond Harry Mulisch: een uitgebreide biblio
grafie verzorgd door (opnieuw!) Marita Ma
thijsen. Het boekje werd de genodigden op
de avond van de prijsuitreiking aangeboden,
maar voor een tientje is het te koop bij
BZZTÖH In meer dan 100 pagina's somt het
op wat er allemaal van Mulisch is gepubli
ceerd, wat er over hem geschreven is. Al
leen recensies staan er niet in vermeld.
Verder alle vertalingen van werk van Mu
lisch, die in het buitenland zijn verschenen:
Engeland, Polen, Roemenië^ Zweden, Spanje
en elders. Een overzicht van de belangrijke
interviews, en aan het slot. de „Tijdtafel"
van Mulisch zelf, een chronologisch, docu
mentair, mythisch, autobiografisch overzicht:
„1943 - Ik ga voor het eerst met een meisje
naar bed. Mijn grootmoeder en overgroot
moeder vergast in Sobibor".
Een belangrijk uitgaafje van BZZTÓH uiterst
informatief en nuttig. Bijvoorbeeld voor de
middelbare scholier die een scriptie moet
schrijven. In dat geva' zal hij, door te gras
duinen in BZZLLETINs. veel meer tegenko
men. ook als hij het niet over Mulisch
heeft.
Naast deze activiteiten organiseert BZZTÓH
literaire workshops, o.a. onder leiding van
Hella Haasse en Judith Herzberg. De laatste
doet een workshop poëzie, en zij heeft haar
werk daarin beschreven in een kleine, vrien
delijke BZZTÖH uitgave: „Het maken van ge
dichten en het praten erovér". Een verslag
van een reeks werkavonden en werkervarin
gen.
Een klein pand in de binnenstad, een kleine
groep medewerkers (zes) en een baaierd
van aktiviteit: BZZTÓH.
JAN VERSTAPPEN
(Foto Simon E. Smit)
