deTijd
Shell koopt eenmalig" dure Iraanse olie
Vervroegde uittreding:
tot eerder pensioen?
m
Ei
HP
NIEUWSNET
ENWB rijdt ANWB in de wielen
vismvüs
m
Cl étlll UU fj cao-onderhandelingen
Dode vulkaan in Waddenzee
treft zoutkoepels niet
52 bedrijven
voor half miljoen
opgelicht
Beeld Krüger ontvoerd
uit universiteit
BINNENLAND
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 8 MAART 1979 PAGINA 7.
OPSCHUDDING
BIJ ANDERE
CONCERNS
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Shell heeft gisteren
voor opschudding gezorgd door als eer
ste grote oliemaatschappij in Iran
ruwe olie te kopen tegen een prijs, die
veel hoger ligt dan de contractprijs
van de OPEC. Per vat (van 159 liter)
betaalde de maatschappij tussen de 18
en 20 dollar, terwijl de OPEC-prijs
13,34 dollar bedraagt. Bij een aankoop
van 320.000 ton betaalde Shell dus bij
na 30 miljoen gulden „teveel".
Vooral bij de Amerikaanse oliemaatschappijen,
die besloten hebben niet op dit soort aanbiedin
gen van de nieuwe regering in Iran in te gaan,
heeft dit veel ergernis gewekt. Zij vrezen name
lijk, daarin gestimuleerd door hun eigen regering,
een precedentwerking, die rampzalige gevolgen
zou kunnen hebben voor de wereldeconomie.
„Als de Saoedi's ons allen Iraanse olie zouden
zien kopen tegen 18 dollar of meer per vat, zou
den ze in de verleiding komen hun eigen prijzen
op te schroeven", aldus een woordvoerder van
één der Amerikaanse concerns.
Shell wilde geen andere verklaring geven voor de
aankoop dan dat zij de Iraanse olie dringend no
dig heeft. Een woordvoerder van de maatschappij
wees erop, dat Shell voor de revolutie in Iran
zo'n zestien procent van zijn olie uit dat land be
trok. „Er is dus een gat gevallen, dat we op de
een of andere manier moeten zien op te vullen".
Volgens de woordvoerder gaat het om een „een
malige aankoop", die geen koerswijziging in
houdt.
üün/nnn belangrijke eis bu
DEN HAAG - De term Vrijwillige Ver
vroegde Uittreding is in Nederland
verrassend snel ingeburgerd geraakt en
zelfs de ervoor gebezigde afkorting
VUT heeft reeds een redelijke bekend
heid gekregen. Geen wonder, want na
dat er anderhalf a twee jaar geleden
experimenten mee begonnen, duikt de
VUT thans in bijna alle cao-onderhan
delingen als belangrijke eis van de
vakbeweging op. Toch wordt de VUT
nog dikwijls verward met vervroegde
pensionering. Het zou echter wel eens
kunnen zijn, dat ze op de één of ande
re wijze de voorloopster ervan wordt.
Want nu reeds doemt de vraag op: Is
de VUT ooit nog wel terug te draaien?
De VUT is een instrument om een stuk
werkloosheid weg te nemen. Heel sim
pel gezegd werkt het zo: Normaal gaat
men op z'n 65ste verjaardag met pensi
oen. Op dat moment ontstaat er een va
cature, die door een werkzoekende kan
worden ingenomen. Laat men de men
sen, die dat willen, één of twee jaar
eerder terugtreden - in de bouw gaat
men al tot drie jaar - dan ontstaan er
extra vacatures, eveneens geschikt om
werklozen te plaatsen. Zo simpel is dat.
Zo simpel lijkt het althans.
Want in de eerste plaats werkt het mid
del slechts één keer: als je zegt, dat je
voortaan niet tot je 65ste hoeft te blij
ven, maar op 64-jarige leeftijd mag af
zwaaien, dan vertrekken in het uiterste
geval in het jaar van de maatregel twee
groepen uit het arbeidsproces (de 64- en
65-jarigen) en de daarop volgende jaren
zwaait telkens maar één groep af, te
weten de 64-jarigen, die anders nog een
jaar hadden moeten wachten. Je kunt
het aantal vacatures nog wel verder op
voeren, maar dan moet je telkens de
VUT-leeftijd vervroegen en dan werkt
het opnieuw elke keer slechts één maal.
Daar komt nog iets bij: Lang niet ie
dereen wil vervroegd uittreden. Er zijn
heel wat mensen, die op hun zestigste
al balen. Velen van hen verdwijnen
trouwens, zoals dat heet, in de wao. In
de leeftijdsgroep van 60 tot 65 jaar
heeft ruim de helft een arbeidsonge
schiktheidsuitkering! Anderen zijn even
wél van hun werk niet weg te branden
en piekeren er niet over om eerder te
vertrekken. Ruwweg kan worden ge
steld, dat de helft van degenen, die
voor VUT in aanmerking komen, van
de regeling gebruik maakt. Dat beperkt
het wergelegenheidseffect dus aanzien
lijk.
Dat effect wordt voorts nog verder be
perkt doordat er verscheidene werk
gevers zijn, die door de VUT ontstane
vacatures niet opvullen: Ze zijn maar al
te blij, dat ze een aantal werknemers -
evenzovele kostenposten - zonder tram
melant kunnen laten afvloeien. Om de
werkgevers recht te doen moet ook
worden vermeld, dat men niet altijd
meteen dezelfde vakmanschap en erva
ring kan terugkrijgen als die, welke is
vertrokken. Maar dat doet zich bij pen
sionering ook voor. Het is echter wel te
begrijpen, dat de vakbonden steeds va
ker waterdichte garanties eisen, dat een
VUT-plaats tot het aanstellen van een
werkzoekende leidt.
Toch weken de ondernemers in redelij
ke mate mee aan VUT-regelingen. En
dat niet alleen om mensen kwijt te ra
ken. Er speelt ook een sociaal element
mee: Je moet mensen, die uitgeblust
zijn, niet dwingen tot hun 65ste bijvoor
beeld op de steiger te staan of tot ar
beidsongeschiktheid te forceren. Het
meest positieve van VUT is dan ook
waarschijnlijk wel, dat voorkomen
wordt, dat mensen arbeidsongeschikt -
en dus uitgestotenen, onvolwaardiger^
want zo voelen zij het aan - worden.
Bovendien kan men door aan VUT mee
te werken, althans voorlopig andere
verlangens van de vakbonden op het
terrein van de arbeidstijdverkorting van
het lijf houden. Daar hebben zij wel
een paar centen voor over. Een paar,
want de kosten beperken zich voor elke
„jaargang" tot enkele tienden van pro
centen van de loonsom en daar staan
ook nog wel wat besparingen tegenover.
Bovendien leveren de werknemers zelf
ook soms wat in van loonsverhoging of
prijscompensatie.
In dat inleveren steekt een stuk solida
riteit van de werkenden met de werklo
zen. Maar zo'n VUT-regeling duurt on
getwijfeld zeer vele jaren, want als er
mee wordt gestopt laat men de werk
loosheid in één klap weer stijgen en
dat kan Nederland zich voorlopig niet
permitteren, nu het al hoogst onzeker is
of de huidige werkloosheid van rond
200.000 in 1981 tot 150.000 kan worden
teruggebracht, doelstelling van het kabi
net-Van Agt. En wie zovele jaren een
solidariteitsbijdrage heeft geleverd wil
aan het einde van de eigen rit zelf ook
wel eens wat profijt hebben. Daarom
zal het erg moeilijk worden om de
VUT-regelingen terug te draaien.
Misschien lost het voortbestaan van de
VUT een stukje pensioenproblematiek
op. Ook voordat we met een groot
werkloosheidsprobleem zaten gingen er
namelijk al stemmen op voor een eer
dere pensionering dan op 65-jarige leef
tijd, althans voor het scheppen van een
mogelijkheid daartoe voor wie eerder
wil stoppen, dit laatste aangeduid als
flexibele pensioendatum. Dat is echter
een zeer moeilijke zaak, technisch zowel
als financieel. Eerder met pensioen
gaan betekent immers, als gevolg van
een kleiner aantal dienstjaren, een aan
zienlijke achteruitgang van inkomen.
Allemaal eerder met pensioen is hele
maal een onhaalbare, want te kostbare
zaak als men althans eenzelfde pensi
oenuitkering als op 65-jarige leeftijd
verlangt. Men moet dan immers zijn
pensioenrechten in een kortere tijd op
bouwen en langer pensioen trekken en
dat kost heel wat premie meer. Hetzelf
de geldt voor de AOW, omdat die door
gaans een onderdeel van het pensioe
ninkomen vormt: ook die moet eerder
ingaan en langer duren.
Ook in een ander opzicht moet men
voorzichtig zijn met het algemeen ver
vroegen van de pensioendatum. Thans
zijn velen in de oudste leeftijdgroep der
werknemers uitgeleefd na vele jaren
van zwaar werk. Dan ligt een verlangen
naar uittreden voor de hand. Maar het
streven is er algemeen op gericht, de
werkomstandigheden te verbeteren en
het werken lichter te maken. Mag je
dan fitte mensen op (zeg) 60-jarige lee-
tijd aan de kant zetten? Zal de behoef
te aan vervroegde pensionering niet
aanzienlijk gaan afnemen?
Als de VUT in één of andere vorm
blijft voortbestaan kan de algemene
pensioendatum op 65-jarige leeftijd blij
ven voortbestaan en kan degene, die er
eerder genoeg van heeft, eerder ver
trekken. Aanblijven tot 65 jaar heeft
het voordeel, dat men langer zijn volle
loon houdt: want men moet wel weten,
dat ook nu deelname aan een VUT-re
geling een wezenlijke inkomensvermin
dering betekent Wie vervroegd uittreedt
krijgt (in de metaal bijvoorbeeld)
slechts 80 procent van het geldende
loon. Weliswaar krijgt men als gepensi
oneerde doorgaans bruto nog minder,
maar een VUT-er moet van zijn uitke
ring - in feite dus een overbruggingsuit
kering tot aan het eigenlijke pensioen -
nog altijd het volle pond aan belasting,
ziekenfonds, AOW en pensioenpremie
betalen. Alleen de premies voor ziekte
wet en werkloosheidswet gelden voor
hem niet meer, maar dan zijn niet zul
ke indrukwekkende percentages.
Die financiële kant van de zaak maakt
dan ook, dat velen geen gebruik durven
te maken van de VUT-mogelijkheden.
Het opmerkelijke is echter, dat dege
nen, die (in de metaal) wel vervroegd
zijn uitgetreden, vrijwel allemaal con
tent zijn en ook nu, alles wetende, nog
vervroegd zouden uittreden. Hun tevre
denheid wordt geëvenaard door de
werknemers, die wel mochten maar niet
gingen: ook zij zijn bijna allemaal, ook
achteraf, blij met hun keuze. Is er ooit
in Nederland een maatregel getroffen,
die zo'n voldoening gaf...?
JO SMITS
Leden van de ENWB demonstreerden gisteren voor het Utrechtse gerechtsgebouw, waar de ANWB een
civiele procedure tegen de ENWB had aangespannen in verband met „naamsverwarring".
UTRECHT De ANWB vindt dat
de Eerste Enige Echte Nederlandse
Wielrijdersbond ENWB door haar
naam, die als twee druppel water
lijkt op die van de ANWB, de
ANWB in de wielen rijdt. Dat be
toogde prof. mr. M.E.A. van Nieu-
wenhoven gisteren namens de
ANWB voor de Utrechtse rechtbank.
De ANWB wil via een civiele proce
dure haar bijna-naamgenoot dwin
gen onder een andere naam voor de
„Men profiteert van de naam van de
ANWB en zet zich er anderzijds te
gen af", aldus prof. Van Nieuwenho-
van verwarring. Volgens de ENWB
heeft men daar nooit iets van ge
merkt. Zij vindt dat de ANWB, ne
gen maanden na de oprichting van
de ENWB, te laat aan de bel trekt
om nog een juridisch been te heb
ben om op te staan.
PvdA wil debat
over ambtenaren
salarissen
DEN HAAG Het PvdA-Ka-
merlid Van Thijn heeft giste
ren voorgesteld de brief van
minister Wiegel inzake de
ambtenarensalarissen op de
agenda van de Tweede Ka
mer te plaatsen. Daar is wel
haast bij geboden, omdat de
computers zeer snel gaan
draaien. Wil de Kamer nog
over de eenzijdig door minis
ter Wiegel vastgestelde ar
beidsvoorwaarden oordelen,
dan zal dat uiterlijk in de
loop van de komende week
moeten gebeuren, aldus Van
Thijn. De Kamer zou vandaag
:r zijn verzoek beslissen.
MINISTER VAN AARDENNE:
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Minister Van Aardenne (Eco
nomische Zaken) is niet van plan, een nader
onderzoek te laten instellen naar de omvang
van vulkanische gesteenten in Noord-Neder
land. De minister heeft dit geantwoord op
schriftelijke vragen van het PPR-Tweede Ka
merlid Jansen, naar aanleiding van berichten,
dat zich onder het Waddengebied resten van
vulkanische activiteit zouden bevinden.
De minister deelt mee, dat er inderdaad vul
kanisch gesteente in het Waddengebied is aan
getroffen, maar dat de omvang daarvan is be
perkt tot een gebied van drie bij vier kilome
ter in het zgn. Zuidwalland, ten zuidwesten
van Terschelling. Het gaat hier om de ver
spreide resten van een kleine vulkaan, die 140
miljoen jaar geleden actief was. Bij intensief
onderzoek is aan het licht gekomen, dat het
betreffende vulkanische gesteente beslist niet
meer actief is en dat er geen enkele invloed
vanuit gaat op het vasteland van Groningen
en Friesland. Jansen had de vrees uitgespro
ken, dat die invloed wel merkbaar zou zijn,
hetgeen gevolgen zou hebben voor het plan
tot opslag van radio-actief afval in zoutkoe
pels. Van Aardenne ontkent de aanwezigheid
van actieve vulkanische lagen.
HAARLEM (ANP) De Haarlemse politie -heeft de 43-jarige
Amsterdammer J.M., direkteur van een bv, aangehouden on
der verdenking van flessetrekkerij. Hij zou samen met zijn
compagnon, die inmiddels naar Spanje is gevlucht, 52 bedrij
ven voor een half miljoen gulden hebben opgelicht.
M. heeft een bekentenis afgelegd, maar heeft de politie nog
niet willen vertellen wat er met het geld is gebeurd. M. nam
in mei van het vorig jaar samen met zijn eveneens uit Am
sterdam afkomstige compagnon een bv in horeca-artikelen uit
Maastricht over, en dreven in Haarlem onder de naam Hulo
een groothandel in horeca-artikelen. De produkten die zij bij
verscheidene fabrikanten betrokken, verkochten zij door aan
strandpachters en aan horeca-bedrijven, zonder echter de leve
ranciers te betalen.
Het meest gedupeerd is een bedrijf uit Maassluis, dat is opge
licht voor een bedrag van 154.000 gulden.
UTRECHT Een actiegroep die zich „Beeldenstorm tegen de
apartheid" noemt, heeft een beeld van Paul Krüger „ont
voerd" uit de senaatszaal in het akademiegebouw van de
Utrechtse universiteit. De actiegroep wil het beeld, dat een
waarde heeft van bijna 40.000 gulden, teruggeven als binnen
twee weken een ander beeld wordt geplaatst.
In een verklaring zegt de actiegroep het ontoelaatbaar te vin
den dat „symbolen van de brute Zuidafrikaanse apartheidspo
litiek" opgesteld blijven in een zaal, waar tevens het hoogste
democratische orgaan van de universitaire gemeenschap verga
dert. Het beeld moet worden vervangen door een zogenaamd
makondebeeld, symbool van de Zuidafrikaanse vrijheidsbewe-
ging. Het universiteitsbestuur is niet van plan aan de eisen
van de actiegroep toe te geven en heeft inmiddels aangifte bij
de politie gedaan.
„Wie volgt?", vraagt ELSE
VIER zich af in een artikel
over Luns en de NSB. „Wie
is er bang voor Lou de Jong?
-Zijn onbetwiste autoriteit
draagt de gevaarlijke kiemen
van machtsmisbruik in zich.
De minister wikt en De Jong
beschikt". Voorts een gesprek
met de omstreden minister
Beelaerts van Blokland. „Wat
doet de oppositie? Die zegt:
zet toch het oude beleid
voort. En als je dan de zaken
van het vorige kabinet pro
beert af te ronden, roepen ze:
waarom komt die man niet
met een eigen stuk? Kijk,
over dat gebrek aan logica
schrijft niemand". Bij de reis
van Carter de kanttekening:
„Vrede in het Midden-Oosten,
gepaard aan de aanwezigheid
van Amerikaanse troepen aan
de Perzische Golf, is het eni
ge waardoor zijn prestige met
één klap kan worden her
steld. Maar falen en slagen
liggen dicht bij elkaar. Zijn
reis betekent niet alleen hoog
spel voor zichzelf, maar te
vens voor heel Amerika en
voor heel het Westen". Aan
dacht tenslotte voor de syno
dale discussie inzake kernbe
wapening. Vice-voorzitter van
de CDA-fractie drs. G. van
'Leijenhorst: „Ik vind dat de
intentie van de Verenigde
Staten te veel en te tenden
tieus in twijfel wordt getrok
ken. Amerika wordt zo'n
beetje als de grote zondebok
voorgesteld, terwijl het juist
alles gedaan heeft <An de non-
pro lifera tie te bevorderen".
■T—I
ren en Luns. „We vonden
hem een klootzak. Nee, hij
was niet geliefd. Niet in de
laatste plaats omdat hij geen
geheim van zijn fascistische
sympathieën maakte". Een
analyse van de beleidsnota,
uitgebracht door het partij
bestuur van de PvdA, conclu
deert: „De deur wijd open
naar het CDA, de deur op
een kier naar de WD, de
deur dicht voor het uitslui
tend streven naar een pro
gressieve meerderheid". Een
ander artikel gaat over de in
storting van de huizenmarkt
„De hypotheekrente moet om
laag. Eén procent rentedaling
betekent twaalf procent reële
lastendaling voor de consu
ment. Dat geeft lucht". Lof in
het blad voor de politiek van
president Carter. „Niet spec
taculair, maar wel effectief.
Nergens nog heeft hij troepen
ingezet ten bate van een goed
lijkend, maar achteraf ramp
zalig doel. Nergens nog heeft
de CIA kans gekregen een ei
gen beleid te voeren dat tot
verlies van mensenlevens
heeft geleid".
In de HAAGSE POST een
portret van de ware Joseph
Luns. Zijn voorganger als
rector van het Amsterdams
studentencorps, Henk Bonger:
„Voor mij was het geen
nieuws, dat NSB-lidmaatschap
van Luns, want ik heb hem
wel op de sociëteit met zo'n
speldje zien lopen. Er was
voor mij geen enkele twijfel".
Een commentaar noemt deze
kwestie: „Een staalkaart van
machteloosheid en gestuntel
en gepruts, dat allemaal om
iemand te sparen die ooit lid
is geweest van een anti-demo
cratische en kwaadaardige or
ganisatie. Dat wordt allemaal
gedaan door mensen die dag
in dag uit ons, gewone sterve
lingen, voorhouden hoe het le
ven moet worden geleefd, wat
het ware fatsoen is". Voorts
een gesprek met Sytze Faber
van de ARP over de kwestie
Goudzwaard. „De politieke
discussie gaat pas los als de
fusie er eenmaal is. Dit zijn
een beetje, denk ik, achter
hoedegevechten, die sterk in
het emotionele vlak liggen.
Een stukje getuigenis-politiek
ook, waar je geen fluit mee
uithaalt". Een artikel tenslotte
over D'66 en het spook van
de verrechtsing. Jan Terlouw:
„Onze pogingen om het CDA
te verhinderen, om de mensen
ervan weg te laten lopen, zijn
niet gelukt. De teruggang is
gestopt. De vorming van het
CDA is een succes. Daar
breek je niet meer doorheen.
Je moet roeien met de riemen
die je hebt. Ik denk dat ons
congres als eerste optie zal
NIEUWSNET publiceert een
geheime nota van staatssecre-
■taris Smit-Kroes waaruit
blijkt dat er deze eeuw geen
tweede nationale luchthaven
in de Markerwaard komt
Voorts aandacht voor rappor
ten uit Amerika waaruit zou
blijken dat de NAVO-troepen
- ook de Nederlandse - met
pijl en boog tegenover de
Russiche overmacht staan.
Dan een forum over de vraag
of grote steden een tolgrens
moeten instellen om auto's uit
hun centrum te weren. PPR-
Kamerlid Jansen: „Daarop
zeg ik hartgrondig nee. Men
moet ervan uitgaan dat de tol
zeer hoog zou moeten zijn om
effect te hebben. Een veel
voud van de huidige parkeer
tarieven. De schaars beschik
bare mogelijkheden komen
dan vooral ten goede aan de
dikste beurs". Met Bob
Spaak, baas van Studio
Sport, wordt gepraat over
sport en commercie. „Mach
tsmiddelen? Het is een doo
deenvoudige zaak. Als een re
clame-exploitant zegt: je moet
niet denken dat ik die borden
weghaal, want ik heb contrac
tuele verplichtingen, dan zeg
ik: prima standpunt. Kom jij
je verplichtingen maar na, ik
maak geen uitzending. Is dat
een machtsmiddel?". Een
commentaar tenslotte waar
schuwt: „Het Westen zou in
de gaten moeten houden dat
China de grootste expansie in
het aantal mogelijke nieuwe
klanten is die de mensheid
ooit gezien heeft".
J! L
ij
HERVORMD NEDERLAND
over Luns: „Dat er nogal wat
mensen NSB-er waren, is
juist en voor velen van hen,
gefrustreerde middenstanders
en tot wanhoop gedreven
werklozen, is een begin van
begrip op te brengen. Maar
dat geldt niet voor een in
goede doen verkerende, niet
van verstand ontblote, al vol
wassen voorzitter van een stu
dentencorps". Voorts dit com
mentaar bij het einde van de
ARP. „Naarmate het gods
dienstige element minder kan
worden gebruikt om in aanleg
traditionele mensen te inspire
ren tot evangelische radicali
teit, lijkt de kans op een
christelijke partij die per defi
nitie een voorhoedepartij is,
voorgoed verkeken". Een ge
sprek ook met de auteur van
kinderboeken Guus Kuijer.
„We hebben massaal besloten
kinderlijkheid niet te accepte
ren. Een 8-jarig kind vinden
we niet volwassen, maar een
32-jarige SS-er wel. Het is een
eigenaardige opvatting over
volwassenheid. Volgens mij
zijn veel kinderen van 11 jaar
volwassen, maar tien jaar la
ter is er niet veel meer van
over". Met minister Scholten
wordt gepraat over het ont-
werp-kernrapport, waarover
de synode discussieert. „Ik
vind het niet zo'n best stuk.
Het treft me dat een duidelij
ke theologische onderbouwing
ontbreekt En dat moet als
een groot gemis worden be
schouwd voor een schets die
van een kerk uitgaat Het
stuk komt op mij als uiterst
eenzijdig over".
DE TIJD praat met VNU-top-
man mr. E. Bloembergen over
de kritiek die prins Claus
heeft laten horen op de door
zijn concern uitgegeven rod
delbladen. „Ik wil niet twisten
over de vraag of de prins op
alle punten gelijk heeft Hij
moet echter niet vergeten dat
onze samenleving zowel vrij
ondernemerschap als journa
listieke vrijheid kent Het ne
men van maatregelen tegen
excessen moet uitgaan van
hen die deze laatste vrijheid
benutten: de journalisten".
Over het nieuwe ontwerp-
kernrapport dat aan de Her
vormde Synode is aangebo
den, wordt gesproken met in
diener drs. J. van Veen. „In
het reformatorisch belijden
kan niet worden volstaan met
een gelovig afwachten totdat
het God behaagt een minder
immoreel veiligheidssysteem
te creëren. De verantwoorde
lijkheid van de mensen voor
de geschiedenis vereist een
bewuste inspanning.
