Nieuw Amerikaans voorstel
doorbrak sombere sfeer
Werner Stiller hield uitverkoop agenten
Laatste poging in Italië verkiezingen te voorkomen
Opnieuw generaals
in Teheran
terechtgesteld
Frontlij nstaten
veroordelen
agressie Oeganda
China kondigt
terugtrekking
uit Vietnam aan
Nieuwe
Opperste Ml
Sovjet
herkozen
Irene: „We
voelen ons niet
verslagen99
Britse prostituees
gaan namen noemen
BUITENLAND
LEIDSE COURANT/
MAANDAG 5 MAART 1979 PAGINA 7
ROME (UPT) De Italiaanse president
Sandro Pertini voert vandaag besprekin
gen met de leiders van de christendemo
craten, de communisten en andere par
tijen. De vraag staat daarbij centraal of
de regeringscrisis in Italië, die nu een
maand oud is, uiteindelikjk toch zal
moeten worden opgelost door middel
van vervroegde verkiezingen.
Volgens politieke kringen in Rome is
Pertini vastbesloten zo mogelijk ver
vroegde verkiezingen uit de weg te gaan.
Wellicht benoemt hij nog een derde for
mateur in een poging de regeringskloof
te overbruggen tot na de verkiezingen
voor het Europese parlement, die in juni
plaatsvinden.
De 82-jarige Pertini, een onafhankelijk
demcenae socialist, besloot tot een laatste
gespreksronde met de verschillende par
tijleiders, nadat de christendemocratische
premier Giulio Andreotti en Ugo la Mal
fa, leider van de kleine republikeinse
partij, niet slaagden in hun pogingen een
nieuw kabinet te vormen. Andreotti's
laatste christendemocratiesche minder
heidsregering leed op 31 januari schip
breuk, toen de machtige communistische
partij haar steun onttrok aan een parle
mentaire coalitie van vijf partijen en ze
tels eiste in het kabinet. La Malfa, de
eerste niet-christendemocraat sinds 34
jaar die probeerde een Italiaanse rege
ring te vormen, gaf afgelopen vrijdag
zijn pogingen op, nadat hij er niet is
was geslaagd de twee grootste partijen
(christendemocraten en communisten) te
overtuigen zulke standpunten in te ne
men dat een compromis-akkoord moge
lijk werd.
In politieke toespraken, bekrachtigden de
leiders van de christendemocraten en de
communisten zondag nog eens de stand
punten die ze innamen tijdens de onder
handelingen met La Malfa. De commu
nistische voorman Enrico Berlinguer zei
dat zijn partij nog steeds zetels eist in
een kabinet of dat op z'n minst zetels
worden gegeven aan linkse onafhankelij-
ken, die op communistische kieslijsten
staan. Giovanni Galloni, de parlementai
re leider van de christendemocraten, gaf
te kennen dat zijn partij zich blijft ver
zetten tegen een plaats in het kabinet
voor de communisten. Volgens politieke
kringen in Rome zal Pertini, als de ge
sprekken van maandag geen compromis
opleveren, waarschijnlijk Andreotti vra
gen zijn oude regering in het parlement
aan een vertrouwensvotum te onderwer
pen, vooraleer tot nieuwe verkiezingen te
besluiten.
WASHINGTON (Rtr/UPI) De on
verwachte ontwikkelingen van de
nieuwe Amerikaanse voorstellen aan
premier Begin volgden ongeveer
twee uur nadat Carter en Begin hun
besprekingen in Washington hadden
afgesloten. Het nieuws over het
nieuwe initiatief brak de spanning
en de somberheid die de vierdaagse
besprekingen hadden gekenmerkt,
sinds deze donderdagavond waren
begonnen. Zondagochtend had Car
ter op een zondagsschool van de
Baptisten nog verteld dat hij en Be
gin er niet in geslaagd waren voor
uitgang te boeken tijdens hun ont
moeting van zaterdagavond.
Ook premier Begin was kennelijk verrast
door het slotgesprek. Kort voordat hij Carter
zondagmiddag zou ontmoeten had hij tijdens
een televisie-interview weinig hoop geboden
dat de Israëlisch-Egyptische impasse spoedig
zou worden doorbroken. Begin verklaarde dat
er opnieuw zou moeten worden onderhandeld.
maar dat hij de stand van zaken niet be
schouwde als een tragedie.
De impasse draaide om twee kernpunten.
Egypte vraagt en Israël verzet zich daarte
gen in hun vredesgesprek een tijdschema
op te nemen voor Palestijnse zelfbestuur op
de bezette Westelijke Jordaanoever en de Ga-
zastrook. Israël wenst tegen de wil van
Egypte een concrete verklaring dat hun on
derlinge verdrag uitgaat boven (eventueel
daarmee strijdige) verdragen van Egypte met
andere Arabische landen.
De nieuwe Amerikaanse voorstellen worden
door Israëlische functionarissen als zeer be
langrijk omschreven. Volgens senator Javits
van New York bevatten de voorstellen Ameri
kaanse garanties voor toepassing van het Egy-
ptisch-Israëlische vredesverdrag. „Ze kunnen
het cement vormen dat het verdrag kan sa-
menbinbden".
Hoe de voorstellen in Cairo en Jeruzalem
worden ontvangen, staat evenwel nog te be
zien. Volgens senator Percy, die het telefoon
gesprek volgde dat Carter met zijn Egyptische
ambtgenoot Sadat voerde, was Sadats eerste
reactie niet bemoedigend. Bovendien had
Percy het gevoel dat ook Begin niet helemaal
overtuigd was door de nieuwe voorstellen.
Franse boeren
hebben zondag
bij een aantal
grensposten met
België weer
vrachtwagens te
gen gehouden die
varkensvlees ver
voeren. In Moes-
kroen werd een
Nederlandse wa
gen aangehouden.
Het vlees werd uit
de wagen gehaald
en over het weg
dek geslingerd.
De boeren die
protesteren tegen
de invoer van het
(goedkope) var
kensvlees waren
gewapend met
knuppels. De
Franse rijkswacht
die niet ingreep
doet pogingen om
de boeren van
verdere acties te
weerhouden.
NAIROBI (AP/AFP) De vijf zogenaamde frontlijnstaten
Angola, Mozambique, Botswana en Zambia hebben de
„agressie van Oeganda tegen de republiek Tanzania" veroor
deeld. Vertegenwoordigers van deze vijf landen waren zater
dag en zondag bijeen in de Angolese hoofdstad Luanda om
het „expansionistische en fascistische" bewind van Amin te
veroordelen. Oeganda bezette vorig 'najaar een deel van Tan-
zania.
I De situatie in Oeganda blijft erg verward. Terwijl zaterdag
I gemeld werd dat de belangrijke Oegandese stad Tororo aan
de grens met Kenia door Amin getrouwe troepen werd
i heroverd op Tanzanianen en muitende troepen van Amin,
kwamen gisteren berichten door dat de stad Lukaya gelegen
aan de hoofdweg van Tanzania naar de Oegandese hoofstad
Kampala zwaar wordt beschoten door Tanzaniaanse invallers.
De beschietingen lijken een nieuwe opmars van de Tanzania
nen die vorige week op strafexpeditie zuidelijk Oeganda zijn
binnengedrongen.
Telefoonverbindingen met Oegandese steden ten zuiden van
Lukaya zijn verbroken. Aangenomen wordt dat ze allebei in
handen van de Tanzaniaanse troepen zijn die worden gesteund
door Oegandese ballingen en muitende strijdkrachten van
Amin.
NA
VAL
VAN
LANG
SON
Lange rijen trucks en tanks staan in Kenia aan de grens met Oeganda. In de Oegandese
vlak bij de grens met Kenia werd zaterdag gevochten. Deze Oegandezen die naar Kenia
vlucht keren terug naar Tororo dat nu weer onder controle is van de troepen van Amin.
TEHERAN (Rtr/A-
P/AFP) De Iraanse
radio-omroep De Stem
van de Revolutie heeft
vanmorgen gemeld dat
I zeven vooraanstaande
personen tijdens het
bewind van de sjah,
onder wie vier gene
raals en een Koerdi
sche afgevaardigde, zijn
terechtgesteld.
Onder de veroordeelden zijn
generaal Abdoellah Khajeh-
nouri, voormalig hoofd van
de van de legerrechtbank, die
verantwoordelijk werd gesteld
voor de gevangenneming en
executie van duizenden dissi
denten. In totaal zijn er nu 23
gezagsdragers van het regime
van de sjah, waaronder tien
generaals terechtgesteld.
Amnesty International en de
Internationale vereniging van
Juristen in Genève hebben
geprotesteerd tegen de dood
straffen en de vorm van de
processen, die achter de
schermen plaats vinden.
De Iraanse minister van bui
tenlandse zaken Karim San-
jaby heeft Egypte gewaar
schuwd de sjah niet te ont
vangen daar anders de relatie
tussen beide landen zou kun
nen verslechteren. Sanjaby
zou er bij de Egyptische am
bassadeur op hebben gewezen
dat president Sadat asiel ver
leent omdat deze een persoon
lijke vriend is van sadat.
Het enige land dat de sjah of
ficieel heeft laten weten dat
hij welkom is, is de Verenig
de Staten, er gaan geruchten
dat hij alsnog daarvan ge
bruik zal maken.
PEKING-HANOI (REUTER-UPI) China heeft bij monde
van vice-premier Li Xiannian (Li Hsien-nien) aangekondigd,
dat de Chinese troepen zich uit Vietnam zullen terugtrekken,
nu de provinciale hoofdstad Lang Son in Chinese handen is.
Hanoi ontkent de val van Lang Son. De Chinese vice-premier
voegde er aan toe, dat een terugtrekken van de Vietnam/*;*
troepen uit Cambodja geen voorwaarde is voor een terugtrek
ken van de Chinese troepen uit Vietnam.
Volgens het Japanse blad Yomiuri was de verovering van
Lang Son, een belangrijk spoorwegknooppunt, noodzakelijk ge
weest om de Chinese troepen een veilige terugtocht te garan
deren. Overigens waarschuwde de vice-premier, dat de Chine
se troepen zullen aanvallen, zodra Vietnam de Chinese terug
tocht zou bemoeilijken.
Wanneer de Chinese terugtocht zal beginnen is niet bekend
gemaakt, maar volgens sommige berichten zou die reeds zijn
begonnen.
In Hanoi doen andere verhalen de ronde. Vietnam heeft een
algehele mobilisatie afgekondigd omdat de Chinezen nieuwe
aanvallen zouden voorbereiden, met name in Laos. Volgens
Hanoi hebben de Chinezen een half miljoen man in de strijd
geworpen. Vietnam zou ongeveer 200.000 man gebruiken, van
wie het grootste gedeelte militie zou zijn. Hanoi zegt verder
dat in de ruim twee weken lange strijd 42.000 Chinese solda
ten buiten gevecht zijn gesteld.
MOSKOU De Russische president Leonid
Brezjnjev is herkozen voor een nieuw man
daat van vijf jaar in de Opperste Sovjet (par
lement), tezamen met alle 1499 andere kandi
daten die door de communistische partij wa
ren aangewezen. Het resultaat van de verkie
zing stond zo vast, dat het persbureau Tass
zich niet eens de moeite gaf de namen van de
gekozenen te vermelden of het aantal stem
men dat men kreeg. Het beperkte zich ertoe
het percentage te geven van de kiezers die
hun stem uitbrachten - 99.58 procent.
Aangezien er slechts een naam op het stembil
jet stond - een voor een zetel in de Sovjet van
de Unie en een ander voor een plaats in de
Sovjet van de nationaliteiten - was er voor
Brezjnjev geen noodzaak in een stemhokje te
gaan of zijn biljet te tekenen.
HILVERSUM „We voelen ons niet versla
gen, al is het jammer dat Carlos geen zetel
heeft gekregen. We hebben een solide basis
waar we op door kunnen werken". Dit zei
prinses Irene gisteren in Avro's Magazine
naar aanleiding van de voor haar man, de
Carlistenleider Carel Hugo, teleurstellende
uitslag van de Spaanse parlementsverkiezin
gen. Irene wees erop dat haar man nog maar
kort de Spaanse nationaliteit heeft en als een
der laatsten na het Franco-regiem in Spanje
is teruggekeerd, waardoor deze verkiezingen,
aldus Irene, voor de carlisten een soort voor
verkiezingen waren. „Maar", aldus prinses
Irene, „We hebben maar een kleine twintig
dagen campagne gevoerd en dan vind ik de
20.000 stemmen die we gehaald hebben niet
zo gek."
LONDEN De Britse prostituees hebben gedreigd tientallen
namen bekend te maken van politici en kerkelijke leiders die
zij tot hun klantenkring mogen rekenen als de wetten aan
gaande de prostitutie niet versoepeld worden. Morgen zal een
Labourafgevaardigde een wetsvoorstel indienen in het Lager
huis, waarvan de strekking is dat de dames van lichte zeden
het gemakkelijker gaan krijgen bij de uitoefening van hun
beroep. Mocht dat voorstel niet worden aangenomen, dan zul
len de prostituees een boekje opendoen.
Koningsgraven in Syrië ontdekt
ROME Bij opgravingen in de Syrische plaats Ebla, het
huidige Teil Mardikh bij Damascus, hebben archeologen twee
koningsgraven gevonden uit de 18de eeuw voor Christus, zo
heeft de Italiaanse archeoloog Paolo Matthiae bekendgemaakt
In 1975 was in Ebla al een groot koninklijk paleis uitgegraven,
waar een belangrijk archief van 15.000 kleitabletten werd ge
vonden. In een lager gelegen deel van de plaats is nu een
nieuw paleis ontdekt, waar onder de vloer twee in de rots
uitgehakte koningsgraven zijn gevonden. Het grote paleis da
teerde uit het derde milennium voor Christus, voordat Ebla
door de revaliserende stad Akkhad werd ingenomen en in
brand gestoken. Het kleine paleis stamt uit een latere bloeipe
riode.
(Van onze correspondent Ami van Vree)
BONN Het heeft veel weg van een klas
siek filmscenario. In de nacht van 19 janu-
I ari passeert een officier van het Oostduit-
I se „Minlsterium für Staatssicherheit" (afge-
j kort MfS of Stasi) de grens tussen Oost-
en West-Berlijn. Hij is verbonden aan de
1 afdeling die belast is met spionage in
westelijke landen (HVA) en de Vopo's laten
hem dan ook ongemoeid door. Zij kunnen
niet weten dat zij daarmee de slagboom
openen voor een auto, beladen met hoogst
explosief materiaal. Want de officier keert
niet meer terug en met hem verdwijnen
meer dan tienduizend fotokopieën van
hoogst geheime stukken naar het Westen.
Als ..Werner Stiller" zoals de officier met
1 een pseudoniem wordt genoemd, zijn kof
fers opent, houden de functionarissen van
de Westduitse inlichtingendienst de adem
in. Zestien ordners en duizenden pagina's
met namen en schuilnamen van spionnen
en agenten, wat zij verdienen, welke op
drachten zij krijgen. Het zal nog maanden
duren voor al het materiaal volledig is uit
gewerkt en op zijn juiste waarde is geschat.
Maar dat betekent niet dat men zolang met
de armen over elkaar gaat zitten. Nadat
„Stiller" - overloper of dubbelagent, dat is
niet duidelijk - urenlang is ondervraagd
volgt er een hele reeks arrestaties die nog
altijd niet ten einde is. In meer dan een do
zijn gevallen worden gedetailleerde gege
vens over de aangehouden personen be
kend gemaakt.
Tientallen agenten, opgeschrikt door deze
gebeurtenissen of gewaarschuwd door hun
Oostduitse opdrachtgevers, weten nog op
tijd hun biezen te pakken. (Tot hen behoort
wellicht ook de Duitser Hans Petras die als
afdelings-directeur bij Hoechst in Vlissingen
werkzaam was). „We zijn er zeker van", zei
hei hoofd van de afdeling spionage-afweer
van de Westduitse BVD. de „Verfassungs-
schutz", Hellenbroich, onlangs „<jlat de ar
restaties van de laatste weken het agenten
bestand in de Bondsrepubliek zeer onzeker
heeft gemaakt". Dat er zoveel agenten kon
den vluchten valt te betreuren, maar het
was tevens onvermijdelijk. „Stiller" kon in
een groot aantal gevallen niet meer aandui
dingen geven en voordat die in konkrete
bewijzen waren omgezet, was de vogel vee
lal verdwenen. Men troost zich dan maar
met de gedachte dat de betrokken agent in
elk geval geen verdere schade kan aanrich
ten. Iets anders is het natuurlijk als spion
nen volledig onnodig kunnen ontkomen
zoals het geval was met Reiner Falie, boek
houder bij het researchcentrum voor kerne
nergie in Karlsruhe. Profiterend van de glad
heid op de weg en van het feit, dat hij
slechts door een politieman en dan nog on
geboeid werd begeleid, kon hij ontkomen,
een gebeurtenis die Bondskanselier Schmidt
„zichtbaar heeft geïrriteerd", zoals diens
woordvoerder het noemde.
Zelfde taal
In de Bondsrepubliek zijn naar schatting
van de inlichtingendienst 3000 4000 spion
nen werkzaam, circa 80 procent daarvan al
leen al voor de DDR. Dat het bij de recente
serie van arrestaties vooral om mensen uit
het bedrijfsleven en uit de wetenschap ging
wil niet zeggen dat dit het belangrijkste
doelwit van Oost-Beriijn is. Dit is veel meer
een gevolg van het feit. dat „Stiller" die
sektor onder zijn hoede had. Op de eerste
en voornaamste plaats komt nog altijd de
belangstelling voor politieke zaken en voor
politieke besluitvorming, gevolgd door het
.klassieke" terrein van de militaire spiona
ge.
„De eeuw van de spionage" wordt ons tijd
perk wel genoemd. Als dit waar is, geldt
het toch in het bijzonder voor het gedeelde
Duitsland na de tweede wereldoorlog, een
land waar de bevolking een gemeenschap
pelijk verleden en vooral dezelfde taal heeft
maar waar dwars doorheen de scheidslijn
tussen twee totaal verschillende, elkaar
vijandige maatschappelijke systemen loopt.
Een paradijs derhalve voor spionnen.
In tegenstelling tot andere landen kijkt men
er in de Bondsrepubliek dan ook niet meer
zo van op wanneer er weer eens een agent
gepakt is. Het zijn er de afgelopen jaren
honderden geweest, niet meer dan een klein
berichtje waard. Het moet wel een affaire
worden als die van Guillaume, de spion die
zich in de kanselarei van Willy Brandt had
weten te nestelen, of van Renate Lutze, de
secretaresse op het ministerie van Defensie
die meer dan duizend deels zeer geheime
(NAVO)-stukken naar het Oosten heeft kun
nen doorgeven, wil zoiets de krantenkoppen
halen. En dan gaat het nog niet eens zo
zeer om de spionage zelf alswel om de
blunders die zijn gemaakt en de politieke
schandalen die daarvan het gevolg zijn.
Er is de laatste jaren een groot stuk ver
dwenen van het romantische waas dat vroe
ger hing om spionageactiviteiten en om de
personen die daarin verwikkeld waren en
die in allerlei romans gestalte hebben ge
kregen. De mysterieuze figuur in een donke
re mantel die zich bij nacht en ontij langs
verlaten straten bewoog is dankzij de mo
derne techniek getransformeerd tot een on
opvallende ambtenaar die net als ieder an
der zijn werk doet, die in een eenvoudig
rijtjeshuis woont en 's avonds naar de ke
gelclub gaat.
Efficient
Het overlopen van „Stiller" mag voor de
buitenlandse inlichtingendienst van de DDR
een hoogst onaangename zaak zijn geweest,
onherstelbaar is de schade zeker niet. De
HVA (Haupt Verwaltung Aufklarung) is - e
venals de hele Staatssicherheitsdienst - een
uiterst efficiënt werkende organisatie die
niet alleen bij de Russische KGB een goede
naam heeft, maar waarover ook de collega's
in het Westen met respect spreken. Aan het
hoofd ervan staat Markus Wolff, volgens
mensen die hem goed kennen een uiterst
intelligente erudiete en innemende man die
alle hatelijke koude oorlog cliché's in zijn
persoon tegenspreekt.
Bij het recruteren van agenten en informan
ten in de Bondsrepubliek wordt volgens
Hellenbroich vaak gebruik gemaakt van rela
ties die de potentiële spionnen in de DDR
hebben. Men wendt zich dan ook bij voor
keur tot mensen die vroeger in Oost-Duits-
land hebben gewoon en die nog altijd con
tacten met familie, verwanten of vrienden
daar hebben. De methode waarmee mensen
worden aangeworven verschillen. Heel vaak
reageert de HVA op advertenties waarin een
bepaalde baan wordt gezocht. De inlichtin
gendienst geeft zich daarbij niet als zodanig
bekend, maar gebruikt schuilnamen als „On
derzoeksinstituut naar de economische ver
houdingen in de Bondsrepubliek". Wanneer
de sollicitant in Oost-Berlijn wordt uitgeno
digd - reis en verblijf vergoed - merkt hij in
het begin nog altijd niet dat het om spiona
ge gaat; het kan zeer lang duren voor de
werkelijke bedoelingen worden onthuld.
Een andere categorie van potentiële spion
nen wordt gevormd door de „Perspectief
agenten": jonge mensen, bij voorkeur stu
denten, worden uitgenodigd om zich tegen
betaling beschikbaar te houden voor toe
komstige opdrachten. Ook deze kunnen zeer
lang op zich laten wachten: de jonge man
(of vrouw) moet eerst netjes zijn studie af
maken en soms zelfs een andere studie kie
zen. Maar hoelang het ook duurt, vergeten
doet men hem niet...
Uit dit alles zou men de indruk kunnen
overhouden dat de spionageactiviteiten zeer
eenzijdig van Oost naar West zijn gericht.
Maar zo simpel liggen de zaken natuurlijk
niet. De inlichtingendienst van de Bondsre
publiek, de Bundesnachrichtendienst" (BND)
zit zelf in het Oostblok ook niet stil, alleen
hoort men er veel minder van. En wat er
over deze dienst in de openbaarheid komt,
heeft vooral betrekking op zaken die zich in
West-Duitsland afspelen: het openmaken van
postzakken van en naar de DDR, het onwet
tig afluisteren van allerlei (telefoongesprek
ken en andere schandalen waarmee de BND
in zijn geschiedenis rijkelijk gezegend is ge
weest. Een belangrijk verschil blijft natuur
lijk wel bestaan, namelijk dat spionage in
een „open" maatschappij als een westerse
democratie altijd gemakkelijker zal zijn dan
in een autoritair geregeerd land waar de
controle op de burgers door de aard van
het systeem veel strenger is.
