Kans op tbc-explosie vrijwel nihil
Puebla teleurstellend wegens
ontbreken van duidelijkheid
H
U
deïïjd
m
H
m
m
HP
Rijksdienst
naar
Zwolle
Zendamateurs tevreden met
nieuw voorgestelde regeling
ooo
3in(|NNENLAND
LEIDSE COURANT
PAGINA 11
(Van een onzer verslaggevers)
/ziepEN HAAG Elk jaar nog
strijivorden er in ons land onge-
ekeiireer 2.000 gevallen van tuber
culose geconstateerd. Enerzijds
rertoont dat aantal de neiging
>m te dalen, omdat we de ziek-
,u Je effectief kunnen bestrijden,
inderzijds is er een neiging tot
stijging door de toenemende
«zoeken van Nederlanders aan
anden waar de tuberculose
iog welig tiert. Gevolg is, dat
iet aantal ontdekte gevallen de
aatste jaren vrij constant is
gebleken.
longarts O.J. Offringa maakt zich niet
Iruk wanneer er ergens in ons land
een tbc-besmettingshaard wordt ont-
lekt, zoals nu weer in Bussum, omdat
n ons land de combinatie van een goed
ipsporingsapparaat én voortreffelijke
geneeswijzen er garant voor staan dat
>en explosie van de vroeger zo gevrees-
le ziekte vrijwel niet meer kan voorko
nen. „We ontdekken in het hele land
:lk jaar tussen de tien en de vijftien
lergelijke groepsinfecties. Nog pas is er
een in de Betuwe ontdekt, van een veel
grotere omvang dan die in Bussum.
Daar is alleen niets over gepubliceerd.
Voor ons is het indammen van zo'n in
fectie niet meer dan een routine kwes
tie. De consultatiebureaus zijn daar vol
ledig op ingericht. Daarom moet die ke
ten van bureaus ook beslist niet wor
den opgeheven".
„Waar het over tbc gaat heerst bij de
meeste mensen nog het idee van een
chronische, slepende ziekte, die een zeer
lang genezingsproces vergt. Maar de
laatste vijftien jaren is de werkelijkheid
spectaculair veranderd. Door de betere
geneeswijzen is tbc nu een acute be
smettelijke ziekte geworden".
„Vroeger schaamde men zich onte
recht overigens als men tbc had.
Zo'n patiënt werd langdurig gemeden
door de medemens. En dat was wel te
recht, want je kon de ziekte over krij
gen. Nu duurt het drie tot vier weken
om een patiënt met open tbc dat is
de besmettelijke vorm van tuberculose
negatief te krijgen, dat wil zeggen in
een toestand dat hij de ziekte niet meer
op een ander kan overdragen. Daar ligt
het zwaartepunt van de tegenwoordige
tbc-bestrijding. Van de 2.000 jaarlijks
geconstateerde gevallen zijn er zo'n 700
besmettelijk. De rest vormt geen direct
gevaar voor de omgeving, maar moet
natuurlijk wel behandeld worden".
In de meeste gevallen komen de tbc-ge-
vallen aan het licht via de huisartsen,
waar patiënten met klachten zich mel
den. „Niet altijd wordt daar direct de
tbc onderkend", zegt dr. Offringa, „om
dat het verschijnsel in ons land zo zeld
zaam is geworden. Vooral de jongere
artsen, die niet zijn opgegroeid met de
tbc als een soort volksziekte, hebben er
nog wel eens moeite mee. Maar na een
keer vergeten die het ook nooit weer".
Andere instanties die de ziekte ontdek
ken zijn uiteraard het landelijk netwerk
van consultatiebureaus, de ook wel
plaatselijk gehouden bevolkingsonder
zoeken en het vooral voor bedrijven op
ererende Centraal Bureau voor Keurin
gen. Telkens wanneer een longfoto re
den tot ongerustheid geeft, verricht het
consultatiebureau voor tbc-bestrijding
in het gebied waar de betrokkene
woont het vervolgonderzoek en het zo
genaamde contactonderzoek: onderzoek
van alle mensen met wie de betrokkene
gedurende een bepaalde periode in aan
raking is geweest.
Vroeger kwam tbc vooral voor bij men
sen die door de in brede bevolkingsla
gen gebruikelijke slechte voeding wei
nig natuurlijke weerstand tegen ziekten
konden opbouwen. Maar tegenwoordig
valt er volstrekt geen categorie meer
aan te wijzen die extra vatbaar is voor
tbc. Natuurlijk speelt de persoonlijke
weerstand nog wel een rol, maar die
kan, behalve door verkeerde voeding
ook worden aangetast door bijvoorbeeld
stress.
Toch mag niet gesteld worden dat de
gemiddelde Nederlander vandaag de
dag zoveel beter gewapend is tegen tu
berculose dan vroeger. Offringa: „Door
dat de tubercelbacil hier zo weinig
meer voorkomt, krijgen de mensen ook
nauwelijks kans er een natuurlijke af-
weerstof tegen te vormen. De mensen
die positief reageren op de mantoux-
prik zonder ooit ziek te zijn geweest,
sterven dan ook langzamerhand uit".
„Inenten tegen tbc is wel degelijk mo
gelijk. Wij doen dat bij de zogenaamde
ge vaargroepen: ziekenhuispersoneel bij
voorbeeld en bewoners van bejaarden
centra. En ook in Nederland geboren
kinderen van gastarbeiders. Dat doen
we omdat die kinderen vaak met de
ouders mee naar hun vaderland gaan.
Vooral in landen als Turkije en Marok
ko komt tbc nog veelvuldig voor. In
Turkije is inenting voor kinderen dan
ook verplicht".
Gastarbeiders worden in de Nederland
se gemeenschap wel gauw aangezien als
besmettingsbron van tuberculose. Maar
Offringa zegt: „ondanks dat in sommige
landen waar ze vandaan komen nog
veel tbc voorkomt, moeten we dat ge
vaar niet overschatten. Van alle nieuwe
gevallen die er in ons land worden ge
constateerd, komt hooguit tien procent
voor onder buitenlanders. Dat is rela
tief hoog, maar de buitenlanders heb
ben vaak besloten gemeenschappen, zo
dat een besmetting meestal in eigen
kring plaats vindt. Maar voor buitenlan
ders bestaat er in Nederland een goed
opsporingssysteem. Een buitenlander
krijgt pas een werkvergunning nadat
hij een bezoek aan het consultatiebu
reau heeft gebracht. Dat geldt voor alle
buitenlanders die niet uit een EEG-land
komen. En gedurende tenminste twee
jaar worden al die buitenlanders nog
een keer per half jaar onderzocht".
Vormen de regulier in ons land binnen
gekomen buitenlanders geen probleem,'
anders ligt dat bij de illegaal hier ver
blijvende buitenlanders en de buitenlan
ders die hier vanuit een ander EEG-
land komen. De eerste groep is er alles
aan gelegen elke officiële instantie te
vermijden. De tweede is automatisch
vrijgesteld van een longonderzoek. „Als
bij die mensen tbc voorkomt, komen
wij dat pas laat op het spoor, met als
gevolg dat zo'n patiënt de besmetting al
op een heleboel anderen kan hebben
overgebracht. Pas nog was dat het ge
val bij een illegale gastarbeider in Raal-
te. Het heeft ons heel wat moeite ge
kost de andere illegale werknemers van
dat bedrijf ervan te overtuigen dat het
voor hen beter was een röntgenfoto te
laten maken. Dat ging pas nadat we
hen duidelijk gemaakt hadden dat het
onze taak is tbc en andere afwijkingen
in de borstkas op te sporen en niet om
hun namen en adressen door te spelen
naar de politie".
Dan is er nog het punt van de hygiëne,
die besmetting moet voorkomen. Han
den wassen na contact met een besmet
tingsbron helpt volstrekt niet. Offringa:
„Nagenoeg altijd wordt de ziekte over
gebracht door het hoesten van de pa
tiënt. Daardoor zweven vrijwel onzich
tbare deeltjes slijm door de lucht en
daarin zitten de tubercelbacillen. Van
één zo'n bacil kan een ontvankelijk ie
mand met weinig weerstand al tbc op
lopen".
„Als het om hygiëne gaat, zou die dan
ook door de patiënt moeten worden be
tracht Die dient in een doekje te hoes
ten, dat na gebruik wordt gewassen. En
verder raad ik iedereen die langer dan
drie weken achtereen hoest zonder de
oorzaak te kennen aan een röntgenfoto
te laten maken. Dat wil helemaal niet
zeggen dat er sprake is van tbc. Maar
er kan nog zoveel anders aan de luch
twegen mankeren waarbij een foto dui
delijkheid kan verschaffen".
Prins Cheirles
valt
ondernemers
aan
Prins Charles op weg
naar huis na zijn ge
ruchtmakende rede.
LONDEN Prins Charles, de Britse kroonprins, heeft
rich woensdag: met ongewone felheid uitgelaten over de
Engelse industriële verhoudingen. Daarbij stelde hij on
verholen bet Britse management verantwoordelijk voor
een groot deel van de problemen in het land. De rede
van de prins beeft grote beroering gewekt, aangezien de
leden van bet koninklijk buis zich normaal gesproken
verre bonden van de dagelijkse politieke gebeurtenissen.
De Prins zei, in een toespraak tot parlementariërs en we
tenschapsmensen, dat hij „zich niet in het minst geremd
voelt te constateren dat een groot deel van de Britse on
dernemers de betekenis van de menselijke factor niet
schijnt te begrijpen". Charles, die veel bezoeken heeft ge
bracht aan bedrijven en kantoren om te zien hoe zij wer
ken, zie verder dat hij „tijdens rijn bezoeken heeft ge
merkt dat de communicatieproblemen tussen de leiding
en de personeelsvertegenwöordigers in een bedrijf veelal
voortkomen uit een communicatiestoornis binnen de lei
ding zelf. Tot een open beleid behoort de bereidheid vrij
en eerlijk te praten met de werknemers en hun vertegen
woordigers over de productie, de vooruitrichten en de
problemen van het bedrijf'. De prins vergeleek het En
gelse systeem met dat van andere landen als Frankrijk,
Duitsland en de Verenigde Staten. Volgens de prins kan
Engeland nog veel leren van het systeem in Amerika,
waar de arbeidsvoorwaarden voor iedereen gelijk zijn,
ongeacht positie, hetgeen ook betekent „eten in dezelfde
kantine".
an den Berg (PvdA) schrijft boek
!N HAAG Kandidaat
arzitter van de PvdA Max
i den Berg heeft gisteren
Den Haag een door de uit-:
rerij Xeno te Groningen ge-
bliceerd boek gepresen-
rd, waarin hij een bijdrage
wil leveren aan de huidige
discussies in de PvdA.
Ook in dit boek blijkt Van
den Bergh voor het streven
naar een linkse meerderheid.
Naar zijn mening blijven coa-;
lities met het CDA „gelegen
heids-coalities", die de strate
gie van een linkse meerder
heid dienen.
(Van onze correspondent)
NIJMEGEN „De resultaten van de bis
schoppenconferentie die onlangs in de Mexi
caanse stad Puebla is gehouden, weerspiege
len een zekere onmacht van de kerk. Men
weet geen keuze te maken in de actiemidde
len om bestaande misstanden aan te pakken.
Middelen die efficiënt zijn, en tegelijkertijd
beantwoorden aan het evangelie. En daarom
heeft Puebla mij uiteindelijk toch teleurges
teld. Ik had verwacht dat de uitspraken aan
het slot duidelijker zouden zijn geweest".
Pater dr. J. van Nieuwenhove, lector in Nij
megen en als specialist van Latijnsamerikaan-
se kerkelijke zaken waarnemer in Puebla, is
enigszins mismoedig uit Mexico teruggekeerd.
„Puebla biedt geen of nauwelijks nieuwe ge
zichtspunten: Er is veel getheoretiseerd, maar
er zijn géén duidelijke richtlijnen uitgekomen
voor reeds experimenterende christenen of
groepen van christenen. Niettemin is de kerk
en zeker in Latijns-Amerika een sociale
grootheid, een bestanddeel van de maatschap
pelijke structuur, maar van de politieke bete
kenis van de kerk als actiegroep is in de slot
documenten niets terug te vinden".
Teleurstellend, en óók verwarrend, wat betreft
de concrete standpunten, richtlijnen en model
len om actie te voeren tegen de onderdruk
king. Geen concrete visie om de enorme on
vrijheid, achterstelling, armoe en uitbuiting te
bestrijden, wel en dat is ondanks alles een
zeer positief punt de bereidverklaring van
de bisschoppen om de harde consequenties te
aanvaarden van hun oppositionele opstelling
tegen tal van machtsstructuren.
Marxisme, kapitalisme en de theorie van de
Nationale Veiligheid hebben ze in hun slotdo
cument verworpen en dat is een openlijke
keuze voor een kritische opstelling. „Als zoda
nig is het Puebla-document een ruggesteun
voor de vele activiteiten die op tal van plaat
sen in het continent gaande zijn", is de stelli
ge overtuiging van dr. Van Nieuwenhove.
Voor het ontbreken van concrete uitspraken
op de conferentie voert hij een verzachtende
omstandigheid aan. „Mag je op continentaal
niveau wel een uniforme keuze verwachten?
Hoe kan een keuze even effectief toepasbaar
zijn in Cuba en tegelijk in Brazilië, in Chili
en in Mexico, om maar wat voorbeelden te
noemen. Daarom blijft het ook een zaak van
hoopvol afwachten, of de intentieverklaringen
van Puebla zullen doorwerken en effect zullen
hebben als de kerk, de bisschoppen en de
priesters op de barricaden klimmen om de
mensenrechten te beschermen. Zonder geweld,
daarover bestaat in elk geval eensgezindheid".
Pater Van Nieuwenhove is getroffen door wat
hij noemt „het grote hart van de bisschop
pen", hun bijna aandoenlijke pastorale bewo
genheid voor het menselijk leed in Latijns-
Amerika. Maar ter oplossing zoeken ze voor
alsnog naar binnen-kerkelijke middelen, zoals
de liturgie en de katechese, en niet naar soci
aal-maatschappelijke en politieke activiteiten.
Ze ondersteunen de boeren en arbeiders die
via hun vakbonden voor lotsverbetering strij
den, maar nemen zelf niet, of te weinig, aan
die strijd deel. Zelfs de uitdrukking van Hel
der Camara over „actieve geweldloosheid"
verdween uit de eindtekst.
"Pluspunten van Puebla noemt pater Van
Nieuwenhove de contacten tussen de basis en
de bisschoppen bij de voorbereidingen, de dia
loog en de confrontatie onderling. („Hoewel
zo'n vijfentwintig procent van de bisschoppen
niet meer naar nieuwe gedachten luistert"); de
doorbreking van eng kerkelijk-juridische orga
nisatiekaders, de erkenning van jonge theolo
gen en de (on)officiële contacten met hen. „Al
leen is eens te meer gebleken dat duidelijk
heid geen luxe meer is.
Eigenlijk moeten er over slotdocumenten als
die van Puebla geen verschillende interpreta
ties mogelijk zijn".
DEN HAAG De regering
heeft besloten de Dienst In
vesteringsrekening (DIR) in
Zwolle te vestigen. Minister
Van Aardenne heeft dit giste
ren in een brief aan de
Tweede Kamer bekend ge
maakt
Een belangrijk argument om
voor Zwolle te kiezen was,
dat de Overijsselse hoofdstad
voor het hele land goed be
reikbaar is. Het is de bedoe
ling dat de jonge dienst deze
zomer naar Zwolle verhuist.
Daar zullen om te beginnen
12 A14 mensen gaan werken.
ADVERTENTIE
UITKOMST VOOR ILLEGALE ZENDERS
DEN HAAG (ANP) De ra
dio zendamateurs, verenigd
in de Nederlandse Citizen-
Band Federatie (NCBF), zijn
blij, dat er eindelijk een re
geling getroffen wordt, waar
door zij kunnen blijven zen
den. De regering is namelijk
van plan om begin 1980 een
machtigingsregeling voor al
gemene radio communicatie
in te voeren. Iedere Neder
lander kan dan via de 27mhz-
band met zijn medeburgers
communiceren, zoals dat zo
fraai in de plannen van de
regering genoemd wordt.
Met de nieuw voorgestelde re
geling zal tevens een einde
komen aan de vervolging van
de zogenaamde illegale zen
ders, die geen machtiging
kunnen krijgen, omdat zij vol
gens de huidige voorschriften
niet over de nodige theoreti
sche kennis beschikken. De
nieuwe voorschriften bevatten
echter ook beperkingen. Men
mag straks alleen maar met
elkaar praten, men mag geen
muziek maken, geen omroepje
spelen en geen reclame-uitzen
dingen verzorgen. Bovendien
mag het vermogen van de ap
paratuur niet groter zijn dan
0,5 watt met frequentie modu
latie.
De nieuwe machtigingsrege
ling kortweg Mare genoemd
biedt straks een zogenaamde
schone burgerband, de 27mhz
'op 22 kanalen, maar mag dan
alleen gebruikt worden met
de fm-apparatuur. De thans
bij velen in gebruik zijnde
am-apparatuur moet dan bui
ten gebruik gesteld worden.
In verband hiermee zal tot de
datum van invoering van de
nieuwe machtigingsregeling
een soepeler vervolgingsbeleid
tegen deze am-apparatuur ge
voerd worden. Bekeken wordt
of voor internationale vracht
wagenchauffeurs de am-appa
ratuur voorlopig gehandhaafd
kan blijven.
Dit zeer persoonlijke geschenk ontvangt u
als dank voor het aanbrengen van een
nieuw kwartaalabonnement.
.als nieuw kwartaalabonnee van de
naam:
adres:
woonplaats: ,i.
Stuur als dank voor de moeite het sterrenbeeld
naam:.
adres
woonplaats:
Deze bon in open envelop zonder postzegel sturen naar:
antwoordnr. 349. Leiden.
ELSEVIER becijfert de scha
de van de winter op miljar
den. „Al regent het warm wa
ter, de vorst zal dit jaar nog
lang doorwerken in onze eco
nomie". Een ander artikel
noemt solliciteren bij de over
heid een hachelijke zaak. „Bij
veel kandidaten bestaat de
behoefte aan een soort be
roepsmogelijkheid of een her
kansing. Beide zijn tot nu toe
niet mogelijk en zullen op
korte termijn ook niet worden
gerealiseerd. Een slechts tes
tresultaat immers kan een
kandidaat voor twee jaar uit
sluiten van een baan bij de
overheid". Een hoofdartikel
kritiseert de manier waarop
Lubbers zich gedraagt als
vice-premier. „Hij heeft zich
blijkbaar voorgenomen het
CDA vooral naar de linker
kant bij te kleuren en meent
dat deze bijkleuring nodig is,
omdat het CDA nu met de
WD regeert. Daarom bedient
hij vooral de linkervleugel
van de fractie. Dit houdt ge
varen in". Voorts een gesprek
met de Iraanse premier Ba-
zargan. „In principe ben ik
niet gekant tegen de executies
en wij stemmen er mee in.
Het volk was er gelukkig
mee. Het heeft een positief ef
fect op het volk gehad". Een
groot interview ook met
Harry Mulisch, die dit week
einde de P.C. Hooftprijs
krijgt. „De stroom is niet
doorgegaan. De meeste jon
gens uit de jaren zestig heb
ben nu een huisje gekocht en
zijn conservatief. Dat eigen
huis is fnuikend. Daarom heb
ik er geen. Er komt angst op,
je zet de tering naar de ne
ring, en dat krijg je de grau
we tijd waar wij nu in leven.
Van Agt, Gij s sen - wij bele
ven de laatste oprisping van
het vooroorlogse Nederland".
Aandacht tenslotte voor de
manier waarop Nederland
zijn buitenlandse toeristen be
handelt Joop Strijkers, direc
teur van het Nederlands Bu
reau voor Toerisme: „De
maat is vol. Ik eis nu van
alle betrokken instanties de
garantie dat de mensen hier
weer veilig kunnen komen".
De HAAGSE POST noemt
het abortus-wetsontwerp een
terug keer naar de grote leu
gen. „Liever geen wet dan
één die de kloof tussen de
praktijk nog verder verdiept.
Deze wet is onuitvoerbaar en
lokt daarom tot ontduiking".
In dit kader ook een gesprek
met een ongehuwde moeder
die geprest is tot adoptie.
.Afstaan is wreder dan abor
tus". Een commentaar tenslot
te: ,Alle schaamlappen die
het kabinet om een medisch-
juridisch-sociaal misbaksel
heeft gehangen verhullen niet
dat de CDA-ministers massale
abortus willen legaliseren om
CDA-minister te kunnen blij
ven". Voorts een interview
met Jan Blokker, de nieuwe
adjunct-hoofdredacteur van
de Volkskrant „De noodzaak
tot vernieuwing die er dus bij
de VPRO toch al was, wordt
nu alleen maar versterkt
door, niet eens zozeer mijn
vertrek, als wel dat van Hans
Keiler. Je krijgt nu noodzake
lijkerwijs een periode van een
jaar of twee, waarin allerlei
jonge aanstormende types
dingen moeten gaan doen".
VRIJ NEDERLAND praat
uitvoerig met WD-Kamerlid
Kappeyne van de Coppello.
„Ik vind dat de winstkansen
van de WD aan de linker
kant liggen en niet rechts. Ik
vind dus dat we naar links
moeten opschuiven. In ieder
geval vind ik dat de PvdA
zich niet meer meester mag
maken van het imago, dat zij
alleen opkomt voor verdrukte
groepen in de samenleving
waarvan zij de rechten onder
alle omstandigheden zal waar
borgen. Dat kan de PvdA
niet garanderen, en dat zien
ze ook wel in. Aan beide kan
ten moet de demagogie gela
ten worden". En over het
abortus-wetsontwerp: ,Als
mijn fractie op welke manier
en om welke reden dan ook
zou meewerken aan de tot
standkoming van een wetge
ving, waardoor die normstel
ling er wel zou komen, zou ik
zeker opstappen". Voorts een
portret van minister Beelaerts
van Blokland. „Een dorpsbur
gemeester in de politiek. Hij
ziet het parlement meer als
een correspondentieclub dan
als een praathuis". De kleu-
renbijlage gaat over dansma-
rietjes.
De Tijd praat over het abor
tus-wetsontwerp met Cornelis-
sen van het CDA en Rietkerk
van de WD. De eerste: „Ie
dereen is bezig het wetsont
werp naar zich toe te harken.
Daar doe ik niet aan mee.
Abortus is veel te belangrijk
voor politieke spelletjes". De
tweede: „Ik zou er bij de op
positiepartijen op willen aan
dringen dit voorstel zonder
argwaan te bekijken, zonder
addertjes onder het gras te
vermoeden bij bepalingen die
omwille van de zorgvuldig
heid zijn gemaakt. Ik zou
graag willen dat men zijn po
litieke verantwoordelijkheid
realiseert voor de situatie die
zou kunnen ontstaan wanneer
ook dit wetsontwerp het niet
zal halen". Voorts een groot
interview met Simone de Be-
auvoir. „Intelligent zijn wil
nog niet zeggen dat men zich
goed door zijn examen slaat
Nee, men is intelligent wan
neer men zich niet te gauw
tevreden stelt met- de ant
woorden die men zelf geeft,
als men verder gaat vragen
stelt dingen onderzoekt Het
houdt verband met de hele
manier waarop men tegen de
wereld aankijkt, met wat men
gevoel noemt aandacht En
aandacht heeft men pas wan
neer men van de mensen, de
dingen houdt. Het is niet iets
abstracts, intelligentie".
Nieuwsnet was deze week
niet tijdig beschikbaar om
besproken te kunnen worden
in deze rubriek.
Een hoofdartikel in HER
VORMD NEDERLAND over
abortus concludeert: „Hoe
men het wendt of keert, of
men dat toejuicht of veraf
schuwt, een wetsontwerp over
abortus, waarin de stem van
de vrouw niet in hoge mate
beslissend is, zal in de huidi
ge Nederlandse verhoudingen
nief tot wet worden verheven.
Dat markeert de moeilijke po
sitie, waarin de CDA-minister
als mede-indiener zich be
vindt, een positie die zich
moeilijk laat verhullen".
Voorts een interview met de
scheidende hoogleraar ge
schiedenis Dolf Cohen. „De
hoop op de toekomst lijkt me
veranderd. We zien niet meer
een nieuwe maatschappij voor
ons, maar denken alleen aan
het verbeteren van wat vroe
ger fout gelopen is". Veel
aandacht ook voor gezond
heidszorg zonder commercie.
„Naar mijn gevoel is een
nieuwe generatie artsen in op
komst, artsen die de romp
slomp van een eigen praktijk
niet hoeven en genoegen ne
men met een vastgesteld sala
ris, dat overigens heel behoor
lijk is". Een ander artikel
concludeert dat de grote ver
anderingen in de jaren zestig
niet hebben doorgezet omdat
het kabinet-Den Uyl de aan-
sluitng met de vernieuwing
sbewegingen heeft gemist.
