TERUGBLIK
Moeilijkheden tussen moeder en
zoon in „Geheim commando"
DE LAATSTE TV-ROL
VAN BOB DE LANGE
GING NIET DOOR
TELEVISIE VANAVONf
TELEVISIE DINSDAG
RADIO VANAVOND
RADIO DINSDAG
De ondertitel van het pro
gramma „Godsdienst: R.K.",
dat de VPRO gisteravond ver
toonde had als ondertitel of
„hoe menigeen gelooft dat de
paap toch altijd uit de mouw
komt". „Een even leerzaam
als vrolijk programma over
aanschijns, folklore, betrouw
baarheid, politieke lust en
maatschappelijke macht van
Katholiek Nederland". Dat
hield ongetwijfeld een belofte
in. Die ook in zoverre werd
ingelost, dat er inderdaad
nogal wat papen daadwerke
lijk uit de mouwen kwamen.
Uit die van Joop van Thijn
verscheen bijvoorbeeld prof.
Piet Steenkamp, de grondleg
ger van het CDA en verder
nog andere vertegenwoordi
gers (sters) uit de „Roomse"
politiek, representanten van
de katholieke omroep en het
katholieke onderwijs, maar
ook mensen als Jan Ruiter en
Huub Oosterhuis, die, om het
gemakshalve zo uit te druk
ken, de godsdienstige progres
siviteit vertegenwoordigen.
Men werd daarbij niet direct
geconfronteerd met overrom
pelend nieuwe zienswijzen,
hoogstens zou er sprake kun
nen zijn van het toch nogal
vaak gebleven opmaken van
de balans. Dat beperkte zich
hoofdzakelijk tot „uiterlijke"
zaken. Terecht overigens.
Netty Rosenfeld, die de eind
redactie had van de documen
taire, werd, zo heb ik gelezen,
bij het maken gedreven door
een behoefte aan helderheid.
Zij heeft die, dunkt mij, be
slist met integriteit nage
streefd, zonder haar overigens
volkomen te bereiken. Waar
schijnlijk kon dat ook niet.
„Het geloof van deze tijd" be
staat naar mijn overtuiging in
het geheel niet, in zoverre het
geloof nu precies iets van alle
tijden is. Om dat volledig te
„doorvoelen" moet je waar
schijnlijk mee kunnen gelo
ven. En dat geldt ongetwijfeld
piet alleen voor de rooms- ka
tholieke godsdienst.
Zaterdagavond op beide Ne
derlanden een show. Maar als
ik dat constateer voel ik op
hetzelfde moment de lichte
neiging bij mij opkomen Son-
ja Barend mijn excuses aan
te bieden, want haar „Goed
Nieuws Show" is natuurlijk
de hemel op aarde vergeleken
bij „de Showbizquiz" van de
TROS, waarin de totale onbe
nulligheid definitief schijnt
losgebroken: op zich een
merkwaardig verschijnsel.
Bij Sonja gaf Aart C. Gisolf,
arts, een omschrijving van de
televisiepresentator, die ik
nooit in die bewoordingen
aan het papier zou hebben
durven toevertrouwen. Hij
had het erover dat zo iemand
„ijdel en flink gestoord moet
zijn" en ook noemde hij het
presenteren een „schizofrene
bezigheid". En ik blijf er ver
der vooral buiten, maar con
stateer dat hij het zei en dat
hij in deze in tweeërlei op
zicht bevoegd kan worden ge
noemd. Sonja zelf voerde het
verschijnsel van het mannen-
bloot in tijdschriften, ik mag
wel zeggen, ten tonele en of
schoon Hedy d'Ancona onder
algemene instemming zei het
„in wezen treurig te vinden,
dat wij er ook over praten,"
duurde het toch nog een hele
tijd voor men uitgekletst was.
Maar Margreet Dolman stal
tenslotte natuurlijk weer mijn
hart toen zij in haar gebrui
kelijke recensie stelde dat Jös
Brink „iets te lang spraakles
heeft gehad."
HERMAN HOFHUIZEN
RADIO/TELEVISIE 'LEIDSE COURANT/
MAANDAG 19 FEBRUAR11979 PAl
NEDERLAND 1
NOS
18.30 Sesamstraat
18.45 Kortweg (kun9t)
18.50 Staatsloterij (677, trekking
2)
18.55 Journaal
VARA
18.59 Barbapapa
19.05 't Spant erom, kinder*
spelshow
19.55 De natuur en de mens
20.45 VARA's Voorstelling
NOS
21.37 Journaal
VARA
21.55 Een groot uur U
NOS
23.00 Journaal
NEDERLAND 2
18.25 Biologie, les 13
18.40 Natuurkunde, les 7
NOS
18.55 Journaal
NCRV
18.59 Heldl, afl.20
19.25 Van hot naar haar met
Dik Voormekaar
NOS
20.00 Journaal
NCRV
20.27 Geheim commando, TV*
serie
21.20 Soort bij soort, TV-spel
22.20 Hier en Nu
23.00 Standpunt
NOS
23.15 Journaal
DUITSLAND 1
WDR
18.00 Ach du lieber Himmel
(Eln Vater tür Kenny).
18.30 Spiel urn halb 7
(Was slch neckt, das
Hebt slch: Der Babysit*
ter). 18.40 Der 7.Kontlnent
(Sargossa-See). 19.15
Hier und Heute. 19.45
Splel umm 4tel vor 8
(Was slch neckt, das
Hebt slch: Lieber Be-
such).
20.00 Journaal
20.15 Llebe zu Lydla, slot
21.05 Blldspazlergang (Feuer)
21.15 Kontraste
21.45 New York, New York
22.30 Tagesthemen
23.00 Splrale, Poolse speelfilm
(1978)
0.30 Journaal
DUITSLAND 2
18.20 Die Protokolle des Herrn
M., TV-serle (Elne Frau
kommt nicht an). 19 Jour
naal. 19.30 Disco '79.
20.15 Gott eln anderer Name
tür Mltmenschllchkelt?
21.00 Journaal
21.20 Die Münze, TV-spel van
Theodor Schübel
22.55 Pablo Casals, Künstler
und Patriot
23.55 Journaal
DUITSLAND 3
WDR
18.00 Sesamstrasse. 18.3(1
sus Duits, les 21.
ter den SchlagL
19.45 Regionieuws.
20.00 Journaal
20.15 Deutsche Denkmilei^:
Mar* |H i
21.00 Momente
21.15 Der falsche Torrero
Kid from Spain), «ptèp
(1933) m
22.50 Journaal 4
ENGELAND
BBC1
18.05 John Craven'9
round. 18.10 Blue
18.35 Magie Rounu
18.40 Journaal. 18.11
porting England.
Nationwide. 19.50
estlon of Sport.
20.20 The Rockford Fllei
serie
21.10 Panorama
22.00 Journaal
22.25 In the Heat of the
Amerikaanse
(1967) van Norman
son
0.10 Tonight, actualiteiten
BBC 2
19.55 The Water Margin,
rle
20.40 In the Post
21.05 Journaal
21.10 Nana Mouskourl Sho
22.00 Fawlty Towers, TV-st
22.30 Where we live no\
serie (City of Towers)
0.35 Journaal
0.45 Télé-Journal
BELGIE NED. 1 en
18.00 De Tovermolen. 18
vijf op de Smokki
rots, jeugdserie,
18.30 Open schotal
Doe meel 19.30 Kift?"
verkeerstlp3. 19.35 e
gen. 19.45 Journaal.
20.15 Micro-Macro,
gramma
20.50 Llllie, TV-serle, afl.12 n
21.40 Ommekaar (penslonjorr
22.20 Journaal,Wetstraat^'
22.35 O pen school
BELGIE FRANS 1
18.00 Le renard l'a
d'or, jeugdserie,
18.30 Zigzag, spjiof
gramma. 18.45 De
Ie gedachte. 19.15
19.30 Journaal. 19.55 n
dlsche adviezen. nij
20.00 The Dain Curse, poRhel
rle, afl.1 sei
21.40 Journaal ter
21.55 Vertalen of verdraaiej
BELGIE FRANS 2
18.45 Vakverenigingen,
19.15 Sport. 19.30 |f
naai. 19.55 Itinéralresl'
21.15 Actualités de Flandrej
22.00 Un juge, un file, poli
rle. afl.5 (Een allb|
beton)
Le
NEDERLAND 1
NOS/NOT
10.30 School TV
11.30 School TV
DUITSLAND 1
9.30 Sesamstrasse. 10 Jour
naal. 10.25 FIschkonzert,
TV-film van Rolf HSdrlch,
deel 1. 11.30 Awentura,
TV-serle (Abstleg ins
Dunkel). 11.55 Kontraste.
12.25 Umschau. 12.55
Presseschau. 13 Jour
naal. 16.10 Journaal.
16.15 Der „Grosse Bru-
der" helsst Computer. 17
Der Wolf und die Frau
(Alle ft Elnen). 17.50
Journaal.
DUITSLAND 2
16.30 Mosalk. 17 Journaal.
17.10 Kinder rund um die
Welt (Der Nomadenjunge
Ismael). 17.40 Die Dreh-
schelbe.
ENGELAND
BBC 1
7.40 School TV. 10.10 r
Journal. 10.38 Schoj
11.30 Let's go. 12 9 -
TV. 12.38 Shakes)
13.05 School TV.
Journaal. 14 Pebble 1
14.45 Playboard. 15
and me. 15.14 Scho
16.20 Pobol y I
Welsh. 16.55 Play SI1"
17.20 Winsome
17.25 Jackanory.
Star Turn.
BBC 2 joai
7.38 TV-cursussen. 11.3(F'j
Union Business. 12M
School. 15.30 The frtt
ness World. 16 EL
the Scenes. 16.30 r
of Trouble. p
BELGIE NED. 1 en^
14.00 School TV.
BELGIE FRANS 11
14.00 School TV. 17.30 P<^éi
jeunes.
fole
HILVERSUM 1
EO: 18.00 (S) Daar waar de molens
staan. PP: Uitz. van de PSP. 18.30
Nws. EO: 18.41 (S) EO-Metterdaad.
19.00 (S) Ronduit. 19.40 (S) De
Bijbel open. 20.00 (S) Ga er eens
voor zitten. NOS: 21.05 (S) Hobbys-
coop. 21.30 Voor blinden en slecht
zienden. 21.40 Gastcollege. 22.25
BOND ZONDER NAAM. 22.30 Nws.
VOO: 22.40 (S) Veronica op 1, infor
matie en muziek. 23.55 Nws.
HILVERSUM 2
NCRV: 18.00
Nws. 18.11 Hier en nu. 18.50 NCRV-
Leerhuis. 19.00 (S) Muziek in vrij
tijd. 19.45 (S) Pslam van de£'
20.00 Nws. 20.05 (S) Klasl
NCRV Studio 2: Clavecimbel!1
muziek. 21.35 (S) Literair pogiVfl
23.00 (S) Met het oog op r
23.55 Nws.
HILVERSUM 3
NOS: 18.03 De vacaturebanfr.
(S) Avondspits. AVRO: 19.02)
Speciaal. 20.02 Radiojo
Folk live. 20.30 (S) Cort
Western. 21.02 (S) VierkleuiT
Radiojourn. 22.05 (S) Tien i
show. 23.02 (S) Blui
Beat. 0.02 Radiojourn. 0.05
Jacobs' Platenscala. NCRV:
Nachtexpress.
HILVERSUM 1
NOS: 7.00 Nws. AVRO: 7.02 (S) Muz.
en verkeersinformatie. (7.30 Nws.
7.41 Radiojourn.). 8.30 Nws. 8.36
Gym. voor de vrouw. 8.45 De Groen
teman. 8.50 Morgenwijding. 9.00 (S)
Divertimento. 9.15 Open School.
10.00 De Zandbankshow. 10.10 (S)
Arbeidsvitaminen. (10.30 Nws. 10.33
Radiojourn.). 11.30 (S) Rondom
twaalf. 12.26 Meded. voor land- en
tuinb. 12.30 Nws. 12.41 Radiojourn.
12.55 (S) Lichte planomuz. 13.10 Eu
ropa van morgen. 13.25 Beursplein
5. 13.30 (S) 'n Middagje AVRO.
(15.30 nws. 15.33 Radiojourn.). 16.Q0
Hersengym. 16.30 de Zandbakshow.
16.40 (S) De Avro-diligence. 17.00
Kat In de zak. OVERHEIDSVOORL.:
17.20 De Nederlande Antillen. AVRO:
17.30 Nws. 17.32 Radiojourn.
HILVERSUM 2
NOS: 7.00 Nws. KRO: 7.11 Och-
tendgym. 7.20 Het levende woord.
7.27 Badinerie: Klassieke kamermuz.
7.54 Overweging. 8.00 Nws. 8.11
Echo. 8.30 Aubade: planomuz. 9.30
Scheepspraat. 9.35 Waterstanden.
9.40 De letter M. 11.00 Nws. 11.03 Ik
.sta hier niet voor de banken te pra-
ten. 11.30 Ouder worden i
maal. 12.00 Ratel.
VOORL.: 12.49 Ultz. v
KRO: 13.00 Nws. 13.11 Echo,ji)i
ne. 13.40 Naderen om
14.00 Lange vingers. 15.00
drama van de maand: Mi
het kasteel van Udolpho. 15.!
verboden toegang. 16.00 Nv
Spreekuur. NOS: 17.00 Het
tijd wel duren. 17.20 (S)
17.40 Knollen voor citroeni
Meded.
HILVERSUM 3 fc*
(leder heel uur nws.). VARA: C}e]
Gesodemeurdrs. Een mietert nI
8.30 (S) Leoni Jansen - PeM"1
land. 11.30 (S) VARA's zoeL
13.30 (S) Spitsbeeld. 15.38 fu.
krant. 16.30 (S) Beton. "n<
HILVERSUM 4
NOS: 7.00 Nws. TROS: 7.02fenl
priccio. klassieke en moderner,
muz. 9.00 Nws. 9.02 (S) Mu£
(S) Van heinde en verre. 1
Opus tien tot twaalf, klass
kestmuz. 12.00 (S) Intermefll
sieke muz. 13.00 (S) De i
kochte "klassieke tien". 1^
Koren-Korpsen. 14.00 Nws. 1
Coulissen oip 4. 14.30 (S) C
ten. 15.00-17.00 (S) BelcantoriuF
met ene Jo (Jules Royaards), een wat la-
bieler type. Zij sluiten vriendschap en ra
ken op elkaar gesteld in een mate dat zij
ook buiten hun werk contact met elkaar
hebben. Dan verschijnt er een derde man
ten tonele, een zekere Ferry, meer een bra-
voureman. Jo komt voor de moeilijke keus
te staan tussen Tom en Ferry, waardoor
Tom opnieuw wordt teruggeworpen op
zichzelf, een proces waar hij problemen
mee heeft. Hoe moet je nu zo'n Tom spe
len? Daar hebben Bob en ik een maand
lang bijna dag en nacht over gedacht en
diepgaand doorgepraat Bob was zo onder
de indruk van de eisen die deze rol stelt,
dat hij soms meende deze niet de volle
zwaarte te kunnen geven, althans vreesde
er niet uit te kunnen halen wat er inzit,
omdat het om een doorvoeld stuk menselij
ke eenzaamheid gaat. Daar speelt nog in
mee, dat de drie mannen in dit stuk eigen
lijk underdogs zijn, d.w.z. onderliggende
mensen die het leven niet helemaal aan
kunnen. Bij deze mensen zie je het gebeu
ren, dat ze elkaar opzoeken, maar tegelijk
ook elkaar afstoten. Hun gevoel van ver-
worpen-zijn leidt er toe, dat ze aan hun ei
gen ondergang werken en dat ze elkaar
daarvoor gebruiken. Daarin zit de haat-
Aiefde. Dat moest zeker ook uit dit stuk
gehaald worden. En daar heeft Bob lang
mee geworsteld, de neiging onderdrukkend
om die rol terug te geven. Elk goed toneel
stuk of tv-spel kun je in de breedte en de
diepte invullen met zoveel variabele opvat
tingen als er mensen mee bezig zijn. Hugo
Koolschijn en Jules Royaards hadden er
uiteraard ook het nodige in te zeggen,
maar in principe zouden zij zich naar Bob
richten, omdat door hun beider handelen
en de reacties daarop de figuur van Tom
gestalte moest krijgen. Een week voor we
de studio in moesten, liet Bob me weten,
dat hij meende vat te hebben gekregen op
deze rol. Vanwege de inspanningen wilde
hij zich echter een weekje rust gunnen. Hij
zou met zijn vrouw naar Londen gaan om
daar nog wat toneel te zien en nog eens te
kijken hoe Engelsen karakters op de plan
ken zetten. Hij is echter niet in Londen
aangekomen. Op weg erheen overleed hij,
met de rol helemaal in zijn hoofd.
Uitstel van de tv-opnamen was niet moge
lijk. Er moest direct omgezien worden
naar een vervanger. Bob Löwenstein heeft
verschillnde acteurs benaderd. Zij konden
zich of niet vrijmaken voor deze rol of za
gen te zeer tegen de zwaarte ervan op. Zij
realiseerden zich door het spelen van die
rol voor het feit te staan Bob de Lange
minstens te moeten evenaren. Tenslotte
vond Löwenstein Sacco v.d. Made van de
Haagse Comedie bereid de taak over te
némen. In een week tijd leerde hij de rol,
die meer tekst biedt aan één speler dan
onverschillig welk avondvullend stuk. Die
Tom is op tv trouwens voortdurend in
beeld. Sacco wierp zich niet alleen op de
tekst, maar nam met Koolschijn en
Royaards ook al die zaken door waarover
ze het eerder eens waren geworden met
Bob de Lange, terwijl hij zich ook nog de
inzichten eigen maakte, waarover Bob de
Lange en Löwenstein het eens waren ge
worden.
„The ragpickers", de lompensorteerders
zoals dit stuk origineel heet, is intussen op
genomen op de lijst van de tien beste Brit
se eenacters, waarop ook Pinter en Stop-
pard voorkomen. In Amerika kreeg dit
stuk ook al de nodige aandacht. De NCRV
kwam toevallig in aanraking met schrijver
Smythe, die een functie heeft bij de Ierse
tv en in zijn vrije tijd toneel schrijft Op
een festival in Praag ontving hij een on
derscheiding voor zijn stuk „The prison",
dat binnenkort door de NCRV zal worden
uitgezonden. Ook dit stuk past in de opzet
van de NCRV om met regelmaat drama te
brengen onder de noemer „Het geweten".
Bob Löwenstein: „Ik heb het grootste res
pect voor Sacco v.d. Made. Niet alleen om
dat hij me uit de brand hielp, maar vooral
omdat hij zich alle inspanningen heeft ge
troost om deze aanvankelijk voor Bob de
Lange bestemde rol te spelen en daar ook
nog iets goeds van te maken. Maar zoals
ik met Bob een maand lang over deze rol
bezig ben geweest, hoe we samen dat ka
rakter van Tom hebben opgebouwd, die fi
guur gestalte hebben gegeven, zal ik ook
vanavond Bob in die rol zien".
Sacco v.d. Made (rechts) had maar èén week (Jjjd om de rol van Bob de Lange over te nemen. Links Jules
Royaards in de rol van Jo.
In de derde aflevering van
de NCRV-serie „Geheim com
mando" over de hulp aan ge
allieerde piloten krijgen een
moeder en een zoon het
moeilijk. De moeder, een we
duwe, heeft een verhouding
met een Duitse soldaat. De
zoon staat daar niet achter,
maar krijgt bovendien te ma
ken met een RAF-piloot, die
naar de vrijheid geholpen
moet worden. De Duitsers
komen echter op het spoor
van deze piloot.
Ned. II 2o21 uur.
't.Spanterom
Piet Römer en Willem Nijholt
verschijnen samen in 't Spant
om de kinderen van twee
scholen tegen elkaar de kin
derspelshow te laten spelen.
Ned. 119.06 uur.
Hertekalf
In de serie „Natuur en mens"
krijgen we de groei te zien
van een hertekalf, een snel
proces van volwassen worden.
Ned. 119.55 uur.
Voorstelling
Opnieuw komt een aantal
amateurs zijn beste beentje
voorzetten met voorstellingen
waarmee ze eens het grote
publiek hopen te bereiken.
Ned.I2o.45 uur.
In de hoofdrol van het tv-spel „Soort
bij soort" van de Ierse auteur Nor
man Smythe en in de vertaling van
Jaap v.d. Merwe, vanavond op
NCRV-tv Ned. II om 21.2o uur, had
Bob de Lange moeten staan. Hij gold
als een speciale voorkeur voor regis
seur Bob Löwenstein, omdat iuist
deze rol een veeleisende vertolking
vergt, handelt over een man die
moeilijk relaties legt. De aangezochte
acteur moest tot zijn diepste kunnen
gaan en Bob Löwenstein prees zich
gelukkig, toen Bob de Lange na lange
aarzeling toezegde zich er helemaal
voor in te zullen zetten. Kort voor de
acteurs er de studio mee in zouden
gaan, werd Bob de Lange echter
overvallen door de dood. voor velen
een grote slag, maar in dit geval en
artistiek gezien zeker voor de regis
seur, die omdat dit spel toch ge
maakt moest worden ijlings naar een
vervanger heeft moeten zoeken. Hij
vond die in Sacco v.d. Made, die in
één week tijd aan het voorbereidende
werk van Bob de Lange gestalte gaf.
Bob Löwenstein: „Na de eerste lezing van
het stuk liet Bob weten, dat het om een
hoogst boeiend stuk ging, waarin de hoofd
rol gezien mocht worden als een uitdaging
aan de speler. Tegelijkertijd vroeg hij zich
echter af of hij het wel aan kon, of hij er
de intensiteit, die spanning in kon leggen
die de menselijke verhoudingen in dit stuk
kenmerkt Deze eenacter van Smythe heeft
een Pinterachtig karakter en daarin gaat
het minder om de afzonderlijke scènes als-
wel om de groeiende haat/liefde tussen
drie mannen. De belangrijkste figuur daar
in is Tom, een door drank aan lager wal
geraakte vakman, die ontslagen is en zich
bezig houdt met klusjeswerk. In het spel
bevindt hij zich in het souterrain van een.
fabriek, waar hij lompen sorteert Die rol
had gespeeld moeten worden door Bob de
Lange. Die Tom, een vereenzaamde, maar
niet onzelfzekere figuur, krijgt te maken
Regisseur Bob Löwenstein: „In gedach
ten zie ik Bob die hoofdrol spelen".
Heidi Dik Voormekaar Standpunt
Heidi verheugt zich over de
komst van Klara naar de ber
gen, maar dan wordt Klara
ziek en blijft Heidi weer al
leen.
Ned. II 18.59 uur.
Dik trekt met zijn gezelschap
verder door het ganse land
om er weer de nodige avontu
ren te beleven.
Ned. II 19.25 uur.
Ype Schaaf draagt opnieuw
standpunten aan die mede
kunnen leiden tot positiebepa
ling van de christen in de
huidige wereld.
Ned. II 23.00 uur.
Twee hoofdrollen in „Geheim commando", t.w. eigenaar Albert van het Brusselse
café „Candide", hoofdkwartier van de geheime hulporganisatie, en een der help
sters Yvette.
