De Islamitische republiek wil van geen compromis weten SEE wil ombudsman voor beleggers BAKHTIARS BEREKENINGEN KWAMEN NIET UIT Ons doel blijft onafhankelijk Iran Luchtmachtuitrusting in Iran nog intact ELECTRO COMBINATIE NEDERLAND BINNENLAND/BUITENLAND LEiDSE COURANT DINSDAG 13 FEBRUAR11979 PAGINA* (Van onze correspondent Martin Woollacott) TEHERAN Het is ayatollah Khomeini gelukt. Met één laatste stoot van zijn volk smacht heeft hij de wankele structuur van regering en mi litair gezag omver getrokken. dagen bloedige ge- heeft het verslagen Na twee vechten heef leger zich teruggetrokken in de barakken en zich neutraal verklaard. Premier Bakhtiar kon niets anders doen dan op stappen. Bloedige straatgevechten wa ren er tussen de Keizerlijke Garde enerzijds en de bur gers en de opstandige luch- tmachtkadetten anderzijds. Toch zijn de waarschuwingen van premier Bakhtiar, dat het tot een grootschalige militaire interventie zou komen, niet uitgekomen. Van zijn kant had Khomeini zich vergist in de regering en het leger, die volgens hem zo zwak waren dat ze zonder slag of stoot urt de weg geruimd zouden kun-' nen worden. Na het vertrek van de sjah, vier weken geleden, volgden de gebeurtenissen elkaar snel op, zo snel dat zowel Bakhti ar als Khomeini op verschil lende tijden het bij het juiste Een gewapende opstandeling in de hal van het Hil- tonhotel in Teheran, dat gevorderd is als hospitaal. Zittend op de grond enige Amerikaanse hotelgasten, wachtend op de dingen die gaan komen. VERENIGDE STATEN: WASHINGTON De Verenigde Staten zijn bereid samen te werken met de revolutionaire leiders van Iran. „Ons doel is altijd geweest, en is nog steeds, een stabiel en onafhankelijk Iran", aldus president Carter op een persconferentie. „Wij hebben nooit geprobeerd voor het volk te beslissen wie zijn leider moet zijn", zo verklaarde de president de houding van de VS, die tot nu toe de sjah en premier Bakhtiar hebben gesteund- Hij waarschuwde alle mogendheden zich niet te mengen in de binnenlandse aangelegenheden van Iran. Carter verklaarde dat de Verenigde Staten contact onderhouden met de leiders in Iran en dat de prioriteit van Washington ligt in het verzekeren van de veiligheid van de Amerikanen in Iran en het bloedver gieten tot een minimum te beperken. In de straten van Libanon dansten gisteren sji'iten en Palestij- nen. De Palestijnse leiders zien het aan de macht komen van Khomeini als een radicale verandering van het machtseven wicht in het Midden-Oosten, die in hun voordeel werkt. De gelukwensen van de Arabische oliestaten waren over het alge meen in voorzichtige woorden gesteld. De Sovjet-Unie heeft de „triomf van de revolutie" in Iran toegejuicht, Pakistan stuurde gelukwensen, maar Egypte en Israël zijn ongerust over de ontwikkelingen. Premier Begin verklaarde dat de ontwikkelingen in Iran de indruk wekten van een terugkeer naar de Middeleeuwen. „Een fanatisme, waarvan wij dachten dat we het al ver achter ons hadden, duikt op. De vrije wereld wordt kleiner", aldus Begin. eind hadden. Bakhtiar, ooit zelf in de oppositie, kwam in feite zelf aan de macht dank-' zij Khoe mini's beweging. Maar hij werkte ook met zachte hand de sjah weg, en beteugelde het leger, en in die zin hielp hij Khomeini aan wat waarschijnlijk de uitein delijke overwinning is. Wat deze twee hoofdrolspelers de laatste weken in het open baar te zeggen hadden leek met de zaken waar het echt om ging weinig te maken te hebben. Khomeini sprak steeds over het opruimen van de „laatste bastions" van het gezag van de sjah, en dan met name van Bakhtiar, die volgens de ayatollah niets meer was dan een „agent van de sjah". Nu wisten Khomeini en zijn naaste medewerkers wel degelijk dat de premier zeker geen agent van de sjah was, behalve dan dat hij ge probeerd had aan te pappen met de sjahgezinde elementen in het leger. Bakhtiar was wel een agent van een andere visie op het Iran na de sjah. Bakhtiar geloofde in een we reldlijke, democratische repu bliek, waarin de Islam op zijn plaats gehouden zou worden. Binnen zijn eigen oppositie partij, het Nationale Front, waren ook mensen die er an ders over dachten. Ook zij hadden een democratisch Iran voor ogen, maar zij vonden dat dit het beste bereikt kon worden in samenwerking met Khomeini. De ayatollah zelf schijnt noch zijn liberale te genstanders, noch zijn liberale bondgenoten vertrouwd te hebben. Dubbele tong Net zoals Khomeini praatten Bakhtiar en de zijnen vaak met dubbele tong. De premier hamerde er keer op keer op dat de grondwet en de demo cratie geëerbiedigd dienden te worden. Toch geloofde Bakh tiar, met zijn kabinet, slechts in beperkte mate in de grond wet „De dynastie is beëin digd", zei een minister on langs, „niemand van ons kan iets anders geloven".De mo narchie is het zwaartepunt van de grondwet, en als de ministers niet in de monar chie geloofden, hoe konden ze dan wel de grondwet respec teren? Ook alle uitspraken over „de democratie" bleven vaag. Bakhtiar noemt zich liberaal, maar hij moet wel geweten hebben dat ieder referendum of elke verkiezing voor een parlement of een constitutio nele raad een enorme over winning voor Khomeini opge leverd zou hebben. Bakhtiar wilde in werkelijkheid wach ten met te rade te gaan bij het volk, tot de emotionele steun die de ayatollah geniet wat weggeëbd zou zijn, en de niet-religieuze liberalen kans hadden op een overwinning. Het leger werd al gauw het middelpunt van het hele con flict, om de doodeenvoudige reden dat Bakhtiar alleen kon hopen op uitstel door met het leger te dreigen. Die dreiging was ook zeer tastbaar, en Bakhtiars waarschuwingen voor een mogelijke coup of militaire interventie waren welgemeend. De eerste twee weken na het vertrek van de sjah was een coup meer dan mogelijk. Ironisch genoeg ging Khomeini na Bakhtiars waarschuwing nog voorzichti ger te werk. Pas nadat Bakh tiar de volgelingen van de ay atollah er van had overtuigd dat een coup dreigde, gingen zij praten met vertegenwoor digers van het leger. Wat er gebeurde was echter precies het tegengestelde van wat Bhaktiar bedoeld had. In plaats van met hem te onder handelen, stapten Khomeini's mensen direct naar het leger, en de premier werd uitgeslo ten. Bakhtiar had gehoopt dat ie dereen zou denken dat alleen hij het leger onder de duim zou kunnen houden. Khomei ni dreigde echter het leger op straat in de pan te hakken, tenzij de officieren eieren voor hun geld kozen, naar zijn kamp overstapten, en zo wel de sjah als Bakhtiar zou den afzweren. Khomeini dacht dat het leger ernstig verzwakt was. Hij rekende er op dat verschillende eenheden op het punt van muiterij stonden en dat zelfs de harde koningsgezinde kern minder sterk was dan gedacht De generaals, dachten Khomeini's aanhangers, zouden proberen te bluffen, maar als ze zagen dat hun troepen onder hen aan het instorten waren, zou den ze wel een overeenkomst moeten sluiten. Zo nodig zou een paar dagen vechten in de straten de generaals van de werkelijkheid overtuigen. De zwakste punten van het toch al zieke leger waren al duide lijk te zien'voor Khomeini in Teheran aankwam. Al voor het vertrek van de sjah viel ontevredenheid te bespeuren onder de middelste rangen van de luchtmacht, vooral onder technische be roepsofficieren en geünifor meerd burgerpersoneel. Zij weigerden gevechtsvliegtuigen te bewapenen, omdat, zo be weerden ze, zij het vermoeden hadden dat de luchtmachttop het plan had Iraanse steden te laten bombarderen. Hier en daar werd opstandig luch- tmachtpersoneel gearresteerd, in veel gevallen niet door de luchtmachtpolitie, maar de troepen van de landmacht. Climax De climax kwam vorige week donderdag, toen voor het eerst luchtmachttroepen in uniform deelnamen aan de monstraties voor Khomeini. Al eerder hadden militairen in burger deelgenomen aan zulke demonstraties, maar toen kon de legertop nog doen alsof zij niets gezien had. Geüniformeerde luch tmachttroepen die luidkeels hun steun aan Khomeini be tuigen, dat was een heel an dere zaak. Geen enkele mili taire organisatie kan het zich veroorloven een dergelijke aantasting van het centrale gezag door de vingers te zien. De Keizerlijke Garde kwam tussenbeide, zoals zij eerder had gedaan, om de afvalligen te arresteren. Die bleken ech ter groot in getal te zijn, goed bewapend, en gesteund door duizenden jonge burgers. Het paradepaardje van de Garde, de Chieftain tank, bleek een uiterst kwetsbaar doelwit voor molotov-cock- tails, zoals trouwens het Brit se leger gewaarschuwd had. Erger was dat nu het leger tegen het leger aan het vech ten was. Na 48 uur werden de soldaten teruggestuurd naar hun barakken, en de le gertop verklaarde zich „on partijdig" in het politieke con flict. De kans is groot dat het leger dat zal blijven, en dat Khomeini dus zijn slag tegen het leger gewonnen heeft. Een „echte" burgeroorlog in Iran is zeer onwaarschijnlijk. Een burgeroorlog ontstaat al leen wanneer het volk en meestal ook het leger scherp verdeeld is in twee grote kampen. In Iran staat het grootste deel van het volk achter Khomeini, verschillend van onverdeeld enthousiasme tot stilzwijgende berusting. Koningsgezinden of „grond- wetsgezinden", Khomeini's te genstanders vormen voorlopig een betrekkelijk kleine min derheid. Was, of is, een compromis mogelijk? De directe aanval op het leger heeft honderden mensenlevens gekost. Bakhti ar handelde voor een groot deel uit eigenbelang. Maar hij wilde wel degelijk bloedver gieten voorkomen, de eenheid van het leger bewaren, en de institutionalisering van gewel- dadige „oplossingen" afwen den. En Bakhtiar was wel de gelijk bereid te praten. Het moet wel tot een compro mis komen tussen de verwes terde politiek en het islamiti sche fundamentalisme. An ders is diepe tweestrijd niet te voorkomen. De Perzen doen er goed aan nu een middenweg te kiezen, in plaats van nog later, na nog zoveel meer doden. copyright The Guardian TEHERAN (AP) De voormalige lucht- machtcommandant van Iran, generaal Amir Hossein Rabaei, heeft verklaard dat alle hoogontwikkelde uitrustings stukken die de Iraanse luchtmacht van de Amerikanen heeft gekregen, nog in het land zijn en thans ter beschikking staan van het revolutionaire bewind. Hij ontkende dat gevechtsvliegtuigen en vliegtuigapparatuur zouden zijn overge bracht naar Saoedi-Arabië of elders. De F-4 gevechtsvliegtuigen staan klaar voor gebruik. „De voorlopige regering, be noemd door de ayatollah, is dankzij Amerikaanse hulp de op een na beste luchtmacht ter wereld", aldus de gene raal. De generaal verklaarde dat premier Bakhtiar, wiens regering zondag omver werd geworpen, de 2500 jaar oude mo narchie door middel van grondwettige methoden wilde ontmantelen. Khomeini' ELECTRO COMBINATIE NEDERLAND en zijn premier Mehdi Bazargan wilden de monarchie beëindigen met een revolu tie. „Dus waarom bloedvergieten, als een gemeenschappelijk doel wordt nages treefd?", zo verklaarde de generaal zijn beslissing van zondag zijn steun aan Bakhtiar in te trekken. Hij zei geweigerd te hebben een bombardement uit te voe-' ren op een munitiefabriek in Teheran die op het punt stond te worden veroverd door volgelingen van Khomeini. Van Boétzelaarstraat 8 - naast Euro-Cinema Alphen a/d Rijn-Tel. 01720-92900 Nieuwe Rijn 32 - Leiden - Tel. 071-132900 BEDRIJFSLEVEN MOETÏ KOSTEN DRAGEN (Van onze sociaal-economische redactie) DEN HAAG Ten behoeve van beleg gers moet er een ombudsman komen. Deze moet in de eerste plaats klachten behandelen. Maar zijn taak zou ook moeten zijn het opsporen van malafide aanbieders en van laakbare aanbieding smethoden. De Commissie voor Consumentenaange- lcgenheden van de Sociaal-Economische Raad heeft de aanstelling van een beleg gers-ombudsman, voorlopig voor een proefperiode van vier jaren, aanbevolen in een advies aan de regering. De com missie, die ook nog andere aanbevelin gen heeft gedaan ter bescherming van beleggers, wil hierover overleg in gang zetten tussen de consumentenorganisa ties en het bedrijfsleven, die de organi satie moeten opzetten. Het bedrijfsleven zou de kosten moeten dragen. Voor buitenlands onroerend goed wil de commissie een wettelijke informatieplicht ingevoerd zien. Zo zouden potentiële be leggers een prospectus moeten krijgen, die aan bepaalde eisen voldoet en die bij een toezichthoudende instantie moet zijn aangemeld. Colportage zou verboden moeten worden. Overtreding hiervan zou het mogelijk moeten maken, dat een ko per-belegger binnen een jaar de overeen komst vernietigt. Bezichtigingsvluchten en -reizen naar buitenlands onroerend goed behoeven niet verboden te worden, maar wel moeten de organisatoren ervan worden geregistreerd. Voorts wordt voor buitenlands onroerend goed een afkoe lingsperiode van twee weken voorgesteld, binnen dewelke transacties kunnen wor den ontbonden. Voor binnenlands onroe rend goed wordt alleen maar een colpor- tageverbod bepleit. Voor effecten, opties en contracten wil de commissie een registratie van zowel het aanbod als de aanbieders om bij misleiding van beleggers snel en doeltref fend te kunnen optreden. Er zouden ook eisen moeten worden gesteld aan de in formatieverstrekking aan beleggers en de wijze waarop aanbieders zich tot het pu bliek mogen wenden. Het colporteren met effecten zou zonder meer verboden moeten zijn. Maatregelen voor de ver koopmethoden bij de termijnhandel in contracten en opties zijn pas nodig als het grote publiek op grote schaal bij dit soort beleggingen betrokken wordt. Ook voor roerende goederen wil de com missie een colportageverbod, maar zij vindt het te ver gaan om ook algen! eisen te formuleren betreffende de T kundigheid en bonafiditeit van de l bieder en de informatieverstrek] Eenzelfde advies wordt gegeven fende beleggingsobjecten in de goederen met een investeringskaral ook hier een colportageverbod, incli zogenaamde demonstratiebijeenkomstó De SER-commissie wijst erop, dat^1 marktomzetten bij al deze beleggf tegorieën zeer omvangrijk zijn. De vang van de misleiding kan slechts J den benaderd, aanzienlijk. Genoemd worden de i dende praktijken van „Blanchard Net land BV" met betrekking tot de haj in effecten. Ongeveer 5500 personen t den hier bij elkaar een verlies help geleden van 40 miljoen gulden. Voorts is gebleken, dat over van twee jaar Nederlandse beleg? spaarverplichtingen zijn aangegaan een aantal frauduleuze beleggingsin lingen, waarvan „Investors Overseas vice" de belangrijkste was. Beleggingen in het buitenland zeer sterk: tussen 1974 en 1976 trad)r verdubbeling op, wat overigens niets pi over eventuele misleiding.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1979 | | pagina 6