Stille
kracht
aan de
werkbank
'tftmrtr
ECHT
De medewerkers van de Utrech
tse Jaarbeurs, die vorig jaar een
nationale manifestatie van model
bouw en andere technische
hobby's wilden organiseren, werd
het voordeel van de twijfel ge
gund. Beurzen voor stoere doe-
het-zelvers waren al jaren lang
een succes geweest. Natuurlijk,
daar zat een markt in, want ie
dereen loopt tegenwoordig op z'n
minst met een schroevedraaier te
zwaaien. Maar de modelbouwers
werden meer gezien als een min
derheid van ietwat zonderlinge
lieden, die veel tijd besteden aan
het in elkaar prutsen van dinget
jes waaraan niemand verder iets
heeft.
Het pakte allemaal anders uit. Er
kwamen geen dertigduizend be
zoekers, zoals verwacht was,
maar tachtigduizend. Zij zagen de
deelnemende hobbyisten aan het
werk. Maar vooral zagen zij, dat
hier geen wereldvreemde figuren
zo maar wat zaten te prutsen aan
„die dingetjes waar niemand wat
aan had". Nee, hier manifesteer
de zich het beeld van mensen,
die een vrijetijdsbesteding hadden
gevonden waarin ze met plezier
bezig konden zijn. En ze maakten
erg mooie dingen. Het werkte
aanstekelijk. Veel bezoekers be
gonnen zelf mee te werken. Eerst
op de beurs, later thuis.
Nu wordt de manifestatie „Tech
niek in vrije tijd" voor de tweede
maal gehouden, van 15 tot en
met 18 februari. Hoeveel bezoe
kers er ditmaal zullen komen
durft niemand te schatten, maar
zekerheidshalve is de grootste
hal van de Jaarbeurs, de Be-
rnhardhal, ervoor gereserveerd.
Twintigduizend vierkante meter
oppervlak en bovendien tribunes,
die uitzicht bieden op allerlei de
monstraties, bijvoorbeeld met ra
dio-bestuurde schepen, race-au
to's, stockcars en helikopters.
Een van de nieuwe initiatieven is
het gratis beschikbaar stellen van
ruimte aan amateur-uitvinders, le
dereen, die ook maar meent dat
hij iets uitgevonden heeft, kan die
vinding hier demonstreren. De
modelscheepvaart heeft ditmaal
de beschikking over een binnen-
zeetje van tien bij twintig meter,
waarin niet alleen gewone sche
pen varen, maar ook duikboten,
alles radiografisch bestuurd. Tan
kers vliegen natuurgetrouw in
brand, niet voor de grap, maar
om de blusboten gelegenheid te
geven hun kunsten te vertonen.
De afdeling spoorwegen komt
voor de dag met treinen in aller
lei soorten, waarbij sommige op
stoom rijden en dat kun je ruiken
ook. De grootste trein biedt zelfs
plaats aan een volwassen man,
de bouwer van de trein zelf, die
glimmend van trots een trajekt
van vijf en veertig meter lengte
zal berijden. Het andere uiterste:
een stoomlocomotiefje van zo ge
ringe afmetingen, dat er geen
steenkolen in kunnen, zelfs geen
hele kleintjes. Daarom loopt het
apparaat op spiritus.
Ter ere van de manifestatie zal
overigens ook nog een echte
stoomtrein naar Utrecht rijden.
Die vertrekt zaterdag 17 februari
's ochtends om kwart over elf uit
Rotterdam en de volgende dag
omstreeks kwart voor één 's mid
dags uit Utrecht voor de terug
reis.
En verder is er eigenlijk alles,
wat op het gebied van techniek
in vrije tijd te vinden is, van de
eenvoudigste dingen tot ingewik
kelde elektronische constructies,
bijvoorbeeld op het gebied van
de ruimtevaart Er zullen ook veel
mogelijkheden voor de bezoekers
zijn om zelf iets te doen. Op deze
pagina verder niet zozeer het ver
haal van de manifestatie als wel
een greep uit het leven van het
nijver volksdeel, dat die manifes
tatie mogelijk maakt. De model
bouwer in de ruimste zin van het
woord. De man of de vrouw, jong
of oud, die een vrijetijdsbesteding
heeft gevonden waarvan de bete
kenis soms dieper gaat dan je op
't eerste gezicht zou vermoeden.
r „lnbw... Natuurlijk, „de" modelbouwer
t/"t®estaat niet Als 't anders was, zou hij
toch weer In een hokje apart zitten. Be
wonderd door buurt en maagschap, maar
9e0 ngenaakbaar. HIJ zou dan beschjkken
J© v iVer vaardigheden, waaraan een ander
Ha (et kan tippen. Af en toe zou hij zich
lunnen verwaardigen om tekst en uitleg
e geven over een door hem gewrocht
unstwerk. Gelukkig wordt er in de krln-
3d e en van modelbouwers anders over ge
el iei lacht Zeker kennen zij hun grootmees-
die een bepaald type locomotief uit
iet jaar 1928 zo nauwkeurig weten na te
touwen, dat elk boutje op z'n originele
Maats zit En In hun midden vinden we
►ok de trefzekere constructeurs, die elk
inderdeeitje zelf maken aan de draaibank.
!ij zijn al lang in het bezit van de in hun
lobbyblad aangeprezen gecombineerde
loor- en freesmachine LC-15A, met mesr
S) topfrees (63,5 mm) widia, sinus machinek-
liem, 13 mm boorhouder, prijs 2301,- in-
r j; :lusief btw. Maar zij zien allerminst neer
- Dp de verrichtingen van een grijsaard, die
i»l na een werkzaam leven in dienst van een
IU((groothandel in grutterswaren, tijd en zin
627 rijgt 060 poppenhuis voor zijn kleinkinde-
■^ren in elkaar te knutselen.
,Dat is óók een modelbouwer. Evenals de
scholier, die van zijn eerste met een kran-
■Jtenwijk verdiende centen een bouwpakketje
coopt. Modelbouw, dat is: een replica ma-
,<en van iets dat bestaat of ooit bestaan
heeft. Dat mag naar een voorbeeld, het
Dvmag ook helemaal naar eigen inzicht. De
■"ehige voorwaarde is dat je er plezier in
hebt. Maar anders begin je er ook niet
iaat
Ne
'wee linkerhanden
leem Slagt. De modelbouwer F. A. Slagt,
wetenschappelijk hoofdambtenaar bij de ge
meentelijke universiteit in Amsterdam. En
a(lee bestuurslid, tevens propagandist, van de
Vereniging van Modelbouwers.
nasH'j behoort zeer zeker tot het zojuist ge
noemde gilde der grootmeesters. Radio-be
stuurde vliegtuigen en stoomtreinen kregen
dellbgestalte in zijn werkplaats. Op 't ogenblik
,is hij druk in de weer met de befaamde !o-
KiNGfComotief SS300, aan de hand van blauw-
:hap drukken die afkomstig zijn uit de Engelse
sam fabriek, waar deze stomende zwoeger in-
theii dertijd werd gebouwd. En hij heeft zowaar
brodde nijvere hand weten te leggen op het
originele houten windtunnelmodel van het
onvergetelijke KLM-toestel de Uiver uit de
dertiger jaren. Daar is ook nog wel het een
en ander mee te doen.
Deze Slagt dan, zegt: „Voor mij is iedereen
die aan een modelletje begint een model-
50 bouwer. Heeft iemand er veel geld voor be-
schikbaar dan is dat leuk voor hem. Maar
met weinig geld gaat het ook. Met beschik-
6 ar bare tijd is het ook zo. En wat die veelge-
522 prezen handigheid betreft, kom nou, we
hebben mensen gezien van wie iedereen
zei dat ze twee linkerhanden hadden. Maar
ze begonnen ergens aan, kregen er aardig
heid in en moet je zien wat ze nu maken.
Trouwens, het hoeft niet altijd belangrijk te
g|j[zijn wat een ander er van zegt. Hoofdzaak
L dat je er zelf plezier in hebt".
„Als Jan dat niet had..."
..Plezier" blijkt in dit verband overigens
nog maar een oppervlakkige aanduiding te
zijn. Meer en meer tekent zich het ver
schijnsel af, dat de modelbouwer in zijn
hobby een soort tweede leven vindt, tot
heil van hem zelf en van zijn omgeving. In
kringen van modelbouwers vinden we bij
voorbeeld steeds meer wao-ers, die er een
zinnige tijdsbesteding in vinden.
Mensen die maanden lang rondlopen met
een fikse overspanning zien de dagen kor
ter worden door hun hobby. Anderen, die
IN UTRECHTS
JAARBEURSGEBOUW
STAAT PROBEERSEL
VAN BEGINNELING
NAAST WERK VAN
GROOTMEESTER
lOlf
Oe grijsaard, die voor zijn kleinkinderen
een poppenhuis in elkaar knutselt, is ook
een modelbouwer
in hun werkkring gefrustreerd dreigen te
raken tot aan de maagzweergrens, leven
helemaal op als ze 's avonds in hun knut-
selhoek duiken. Sterker nog: het vooruit
zicht dat die avond kómt kan hen helpen
bij het dragen van de lasten overdag. Meni
ge liefhebbende echtgenote heeft met op
luchting haar man, die tot dusver 's avonds
mokkend en morrend temeer zat, zien te
rugkeren tot de status vaneen redelijk
kwieke kerel, die tenminste weer ergens
aardigheid in heeft gekregen. Zij wordt het
niet moede, stralend tegen vrienden en
kennissen te zeggen: „Als Jan dót toch
niet had..."
Overigens hoef je natuurlijk niet per se ge
frustreerd in het werk te zijn, om de zege
ningen van ontspanning door modelbouw
te kunnen proeven. Er zijn ook blijde
werkers, die na het afsluiten van de dag
taak nog eens fluitend hun gereedschappen
bij elkaar pakken om iets moois te gaan
maken. Voor hen geldt dat dan gewoon als
plezierige ontspanning na een drukke dag.
Intussen hoeven we niet de ogen te sluiten
voor de mogelijkheid, dat de zaak uit de
hand loopt. Dat kan ook. Dan krijg je een
vent, die voor niets anders oog meer heeft
dan alleen voor z'n modelbouw. De koffie
moet hem zwijgend aangereikt worden door
een huisgenoot, die hem alleen op kouse
voeten mag benaderen. Het droef gesnik
van een voortijdig ontwaakt kind in de
slaapkamer dringt niet tot hem door. Maar
dat kan ook in andere takken van vrijetijds
besteding gebeuren. Je moet er gewoon
voor oppassen, dat het niet zo ver komt.
Toch piloot
Er zitten zoveel facetten aan. Slagt, met
zijn uitgebreide kennissenkring in de mo
delbouw, is ervan overtuigd dat er ook nog
wel bouwers zijn die met hun hobby ande
...elk boutje op z'n originele plaats
re dingen compenseren dan de hiervoor al
genoemde. Neem de ingetogen bankbedien
de, die wel een leuke carrière heeft opge
bouwd, maar nooit heeft kunnen vergeten
dat hij eigenlijk zo graag piloot had willen
worden. Een lang niet zuinige voldoening
kan hij nu nog vinden in het bouwen van
een vliegtuig, dat hij via radiografische be
sturing de wildste capriolen kan laten uit
halen in de lucht.
En de man, die als jongen vaak op het
strand stond en peinzend in de oneindige
verten staarde. Die zou zeeman worden,
maar vader wilde zo graag dat hij de bak
kerij overnam. Mooie zaak geworden. Wel
twee keer zo groot als toen vader er nog
in stond, maar zojuist heeft hij aan de
Kaag zijn eerste eigen oceaanstomer te wa
ter gelaten. Niet in knorrig omzien naar het
eens genomen besluit om toch maar niet
naar zee te gaan. Hij is best gelukkig in
z'n bedrijf. Maar een tikkeltjes compensatie
drift kan er toch best in zitten.
Kinderlijk? Welnee! Dat zou het misschien
zijn als hij er de hele dag met iedereen
over ging praten. Trouwens, al zou het kin
derlijk zijn, wat dan nog? Je zou een grote
kerel die ook nog eens even kind durft te
zijn,daarvoor moeten respecteren. We lo
pen al zo vaak op onze tenen om toch
maar zo groot mogelijk te zijn.
Gelijkwaardig
Waar de Nederlandse Vereniging van Mo
delbouwers in tegenstelling tot sommige
andere modelbouwersverenigingen wèl
mee afgerekend heeft, dat is het wedstrij
delement. Eertijds werden er van tijd tot
tijd wedstrijden gehouden. Bijvoorbeeld na
de televisieserie „Hollands Glorie". Wie er
zin in had, kon bij de vereniging een teke
ning van het sleepbootmodel aanvragen en
zelf die sleepboot op stapel zetten. Er kwa
men maar liefst 5500 aanvragen, gevolgd
dcter 500 aanmeldingen en op de tentoon
stelling in de Flevohof verschenen uiteinde
lijk 200 inzendingen.
Later is de vereniging er mee opgehouden.
Niet omdat de belangstelling gir\g tanen,
maar omdat men het competitie-element er
uit wilde heben. Het kwam voor, dat klein
kinderen het halve land doorreisden om
een werkstuk van hun opa te komen bekij
ken. Als de brave man dan geen prijs
kreeg kon hem dat zelf misschien nog niet
zo veel schelen, maar die kinderen waren
'diep teleurgesteld. Ieders opa is immers de
knapste opa van 't land?
Om althans iets aan zo'n. situatie te doen
heeft het bestuur al eens een prijs inge
steld voor de oudste deelnemer, maar dat
was het toch ook niet helemaal. Nu gaat
men uit van het beginsel, dat ieders werk
gelijkwaardig is. Er worden nog wel ten
toonstellingen gehouden, maar de prijzen-
pot is weggestopt tussen de krullen onder
de werkbank. Het bouwwerk van de groot
meester staat er naast het eerste probeer
sel van de beginneling. De makers ervan
onderhouden zich met elkaar op voet van
gelijkheid. Ze leren intussen ook nog het
een en ander van elkaar. En de kleinkinde
ren kunnen rustig komen kijken.
Zelfrespect
Zo leeft het wereldje van de modelbouwers,
dat altijd open staat voor iedere belangstel
lende, weltevreden voort. Hoewel, er zijn
zeker onvervulde wensen. Zo kan Slagt
zich oprecht kwaad maken over de minima
le belangstelling, die een medium als de
televisie voor de modelbouw toont. Hij
schat het aantal modelbouwers in ons land
op zeker honderdduizend, aan de hand van
het ledental der diverse verenigingen op dit
gebied. Dat is toch een clubje, dat wel
eens aan de bak mag komen.
Niet zonder bitterheid stelt Slagt vast. dat
het aantal pop- en spelprogramma's hand
over hand toeneemt, terwijl de modelbou
wers maar zeer zelden in de buis mogen
blazen. Allemaal programma's waarvoor de
kijker in z'n luie stoel kan gaan hangen, zo
fulmineert hij. Daar kan een mens toch niet
beter van worden? Modelbouwers daarente
gen kunnen mensen inspireren om bij zich
zelf nieuwe bekwaamheden aan te boren
en daar voldoening in te vinden.
Meer nog: Slagt heeft getuigenissen aange
hoord van mensen, die gewaagden van her
wonnen zelfvertrouwen. Ze dachten eigen
lijk niets meer te kunnen. Maar toen ze,
met aanvankelijk nog onvaste hand, er toe
kwamen om iets te gaan bouwen dat er
leuk uit ging zien, groeide hun zelfrespect.
En dat is geen zinnetje uit een reclamefol
der. De commercie, die uiteraard een be
langrijke markt op dit gebied bewerkt, is
nog niet op het idee gekomen om dit ele
ment in haar reclamecampagnes te betrek
ken.
Op de stookplaat
ledereen kan het, zo persisteert Slagt. De
Utrechtse brandweerman, die een stoom-
brandspuit ging bouwen nadat hij was af
gekeurd wegens rookvergiftiging, kan het.
Met gerechtvaardigde trots zal hij het appa
raat straks bij de opening van de nieuwe
brandweerkazerne overdragen aan zijn vroe
gere bazen.
De jongens, vaak scholieren nog, die bij
Tilburg een eigen stoomtrein exploiteren
met medewerking van de Nederlandse
Spoorwegen, die kunnen het ook. Dat be
gon met poetsen en het af en aan sjouwen
van drijfstangen, nu staan ze op de stook
plaat.
Maar de voldoening van de jonge vader,
die de eerste proeve van zijn bekwaamheid,
een nog wat rammelend wagentje, aan de
grijpgrage handjes van zijn kind toever
trouwt, kan even groot zijn.
De één begrijpt zonder nadere uitleg wat
bedoeld wordt, als hij in zijn lijfblad „De
Modelbouwer" leest: „De voorijlboom dient
om de schuif te bewegen, zodanig dat, als
de kruk en drijfstang in het dode punt
staan, de schuif voor een lengte gelijk aan
de lap is verplaatst" en wat daar verder
volgt. De ander zal twintig keer de gebruik
saanwijzing moeten lezen van een eenvou
dig stuk gereedschap, dat hij zojuist heeft
gekocht. Het maakt allemaal niet uit. Want
er wordt met blijdschap gewerkt.
AAD SCHOUTEN
