Leidse Go-club en wonderkind Schlemper
pp weg naar internationale erkenning
Tsjechische
vrijheidsvliegerskomen
terug naar Leidschendam
^STAD/REGIO
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 19 JANUAR11979 PAGINA 5
NAAR DE PLEK WAAR
HUN KIST IN '40 STRANDDE
Op mijn omwegen door stad en land kom
ik graag mensen tegen. Elke morgen tussen
tien en elf uur kunt u mij telefonisch vertel
len wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Het nummer van mijn geduldi
ge telefoon is 071-122244; u kunt dan naar
toestel 18 vragen.
Vliegtuigen kunnen raar te
rechtkomen. Zeker in oor
logstijd. In die bezettingsja
ren, van mei '40 tot mei '45,
zijn er boven ons land dui
zenden vliegtuigen veronge
lukt. Rond 7000 zelfs, van
vriend en vijand. Ik heb in
mijn jongere jaren een ze
kere behoefte gevoeld om
het doen en laten van de
geweldenaar Napoleone Bo
naparte met gepassioneerd
heid te volgen, zonder de
man ooit persoonlijk in zijn
uitwerkingen aan den lijve
gevoeld te hebben. De laat
ste wereldoorlog althans
wereldoorlog nummer twee
is ook voor jongeren on
der ons, die deze strijd niet
zelf hebben meegemaakt,
vaak ook het onderwerp'
van een studie of hobby ge
worden. Neem nu de nog
jeugdige Leidschendammer
Bart Rijnhout, in het dage
lijks leven buschauffeur bij
de Haagse tram, de HTM.
Bart schreef in zijn vrije
tijd zelfs een boek. Een
boek over „Het mysterie
van de L 7788". Die L 7788
was een Vickers Wellington
bommenwerper van Engelse
makelij, bemand met Tsje
chen; één van de 497 twee-
motorige Vickers Welling
tons die binnen ons grond
gebied in de oorlog verloren
gingen. Die L 7788 kwam
bij Leidschendam naar be
neden. Bart is een Leid
schendammer. Vandaar. „Ik
zal nooit rusten voordat ik
precies weet wat er met die
Tsjechische bemanning van
Leidschendam is gebeurd",
heeft hij jaren geleden al
gezegd. Nu heeft hij rust,
want het hele verhaal heeft
Rijnhout kunnen schrijven
na een zeer intensieve
speurtocht langs allerlei ka
nalen.
Het boek wordt volgende
week vrijdag, 26 januari,
aangeboden aan burgemees
ter Kolfschoten van Leid
schendam door overste A.
P. de Jong, adjuhct-direc-
teur Voorlichting Koninklij
ke Luchtmacht Oud-beman
ningsleden van de L 7788
zijn daarbij aanwezig: Tsje
chen, die de crash in het
weiland bij Leidschendam1
hebben overleefd. Meer dan
39 jaar liggen tussen de
noodlanding (veel Leid-
schendammers van nu heb
ben destijds dat vliegtuig
nog zien liggen, daar in de
wei, met die Duitse bewa
king er omheen) en komen
de 26 januari. Het boek be
handelt de lotgevallen van
de Tsjechische bemanning,
die de kist in de nacht van
23 op 24 september 1940, na
de eerste grote luchtaanval
op Berlijn, noodgedwongen
aan de grond moesten zet
ten.
Na enkele dagen ondergedo
ken te zijn geweest, werden
de Tsjechen gearresteerd en
kwamen zij in krijgsgevan
genschap. Er volgden maan
den van eenzame opsluiting,
maar ook perioden van wat
meer sociaal contact waar
in door enkelen o.a. werd
meegewerkt aan de befaam
de „Grote Ontspanning".
Het gelande toestel zelf
werd gedurende de verdere
oorlog door de Duitsers
(misleidend) gebruikt Rijn
hout wist met heel veel
moeite de nog levende ex-
bemanningsleden te achter
halen en hij nodigde hen
met medewerking van een
aantal instanties uit, bij de
■verschijning van zijn boek
aanwezig te zijn. Ook boer
Van der Veen in Wassenaar
zal aanwezig zijn. Bij hem
immers was de Vickers-be-
manning destijds een paar
dagen ondergedoken. Boer
Van der Veen heeft de
Tsjechen na de gevangenna-
me niet meer gezien, maar
al die jaren heeft hij het
vliegjacket van de (inmid
dels overleden) gezagvoer
der bewaard. Hij zal dit
jacket nu aan de weduwe
van de Tsjechische captain
overhandigen.
Bart Rijnhout heeft zich
wel'wat op de hals gehaald.
Hij moest veel vraagtekens
te lijf gaan, maar dat daag
de hem juist uit Hij moest
en zou precies weten wat er
allemaal gebeurd was met
de mannen uit die bommen
werper van het 311e squa
dron van de Britse lucht
macht. Het waren Tsjechen
die hun land waren ont
vlucht nadat Hitier Tsjecho-
slowakije onder de voet had
gelopen. Ze kregen in Enge
land hun eigen squadron.
De L 7788 kwam niet ver
der dan drie vluchten. Na
een aanval op Berlijn
kwam de kist terecht in een
weiland, dicht bij Voorscho
ten. De zes Tsjechen beslo
ten in twee groepen te
vluchten. Een groep werd
na twee dagen gearresteerd,
nadat de „heer" van kasteel
Duivenvoorde de Duitsers
had ingelicht Minstens 15
maanden eenzame opslui
ting lagen voor de boeg.
De andere groep ging rich
ting Wassenaar, waar tever
geefs aan enkele deuren
voor hulp werd geklopt. Al
leen bij de heer Van Veen
kregen de vliegers een war
mer onthaal. Ze kregen er
burgerkleding en later pro
beerden ze bij een barones
(„who is who") een gewillig
oor te vinden, maar de ba
rones belde helaas de poli
tie. De Duitsers zagen het
wel zitten en loofden een
beloning uit van 500 gulden
als men de vliegers wist
aan te brengen. De Wasse-
naarse politie, althans vol
gens Rijnhout een groot
deel daarvan, nam die belo
ning aan, waarbij onenig
heid ontstond, omdat de
ene agent meer kreeg dan
de andere.
„Opgetogen gingen die
agenten naar de barones
om de vliegers gevangen te
nemen", aldus schrijft Bart
ergens, „maar de radiotele
grafist pleegde zelfmoord
om maar niet in handen te
vallen van de Gestapo, die
zelfde Gestapo, die in z'n
land in '39 zoveel gemoord
had". De andere twee Tsje
chen werden overgebracht
naar het Gestapo-hoofd-
kwartier in Den Haag, waar
ze hun kameraden weer te
rug zagen. Daar werden de
Tsjechen behandeld als po
litieke gevangenen. Een erg
lange en uiterst zware tijd
gingen deze lieden tege
moet, de Tsjechische vlie
gers van Bart Rijnhout, die
gaandeweg het net rond de
L 7788 wist te sluiten om
de geschiedschrijving er
van compleet en verant
woord af te kunnen maken.
Zo kwam hij te weten, dat
er Tsjechen bij waren die
in minstens acht tot tien
verschillende kampen te-
recht kwamen. Toch hebben
deze bij Leidschendam
neergekomen „bombardiers"
met de hakken over de
sloot nog de bevrijding mee
kunnen maken.
Enkele van deze Tsjechen
hebben helpen meegraven
aan ontsnappingstunnels. Er,
werkten er mee aan het
„Houten Paard", dat op de
televisie is „gereconstru
eerd"; het zijn zij die te
recht kwamen in Colditz.
Na de bevrijding keerden
de Tsjechen terug naar En
geland, en weer later naar
huis, in hun vaderland.
Maar na een paar jaar na
men de communisten het
regime over. Toen konden
die door hun vrijheidsstrijd
gelouterde Tsjechen niet
meer lachen, zo blijkt ook
uit het boek van Bart Rijn
hout Een paar van hen ble
ven, waarbij gevangenis
straffen van vijf tot vijftien
jaar werden opgelegd. An
deren vluchtten opnieuw,
voor de tweede keer, voor
de derde of vierde keer. Ze
gingen weer naar Engeland,
gebruik makend van vlieg
tuigen die ze „geleend" had
den op een Tsjechische ba
sis.
De goede oude L 7788 van
de „Tsjechen van Leid
schendam" heeft z'n be
staan na de noodlanding af
gemaakt in Duitse dienst
De Duitsers knapten de kist
op voor eigen gebruik en
tooiden de Vickers Welling
ton tot volkomen ontluis
tering van een RAF-onder-
deel met het gehate ha
kenkruis. Later ging het
toestel naar Rechlin, ten
noorden van Berlijn, waar
een geheime Duitse eenheid
speciaal vloog met buitge
maakte geallieerde vliegtui
gen om te trachten het
Anglo-Amerikaanse" mo
reel te breken. Volgende
week vrijdag zullen we er
wel iets meer van horen.
Tenzij de inmiddels bejaard
geworden Tsjechen het alle
maal welletjes vinden.
Duitse belangstelling voor
de E.KX L 7788, die op 24
september 's ochtends om
een uur of 6 een crash
maakte in een weiland tus
sen Leidschendam en Voor
schoten. Het toestel keerde
terug van een raid op Ber
lijn, maar kreeg aan stuur
boord motorpech boven ons
land en verloor de propel
ler. De Vickers „Wellington"
was van een eenvoudige
maar stoere constructie
(met „traliewerk" opzij in
de romp) die de kist in
staat stelde een behoorlijke
„afstraffing" in de lucht te
doorstaan. Met zes Brow
ning-mitrailleurs kon ze ook
fiks van zich afslaan.
>h*EIDEN Waarschijnlijk
einig mensen zijn er in ons
nd van op de hoogte, dat er
T, behalve schaken, dammen
bridgen, ook nog een vierde
(enksport bestaat. «Go". Een
uit het oude China, vol-
sommigen meer dan 4000
iar oud, maar in elk geval al
uwen razend populair in Ja-
waar top-spelers per wed-
1 tonnen verdienen en een
vén leiden als miljonair. In
ederland leek dit spel, dat
el wat wegheeft van schaken
i dammen (want er komen
eJenen en een bord aan te pas)
v^n vankei ijk een kortstondige
yirore mee te maken. Twintig
ir geleden werd Go ontdekt
het Amsterdamse, schaakca-
maar het bleef daar dan
dei a£
e H<
ïeisj
tw
ist niemand er iets vanaf,
hi en omwenteling kwam aan
et eind van de zestiger jaren,
lotseling rezen de Go-clubs
verschillende steden als
ddestoelen uit de grond. Go
- sleefde zijn revival. Na Am-
»io4erdam was Leiden de stad
ar de sterkste teams ont-
nden. Dat is nog steeds zo.
Leidse Go-club levert nog
tijd uitmuntende prestaties
landelijk niveau,
instaande zaterdag worden
tifc Utrecht de Nederlandse
unpioenschappen gespeeld,
aar de Sleutelstad sterk zal
in vertegenwoordigd. Maar
iemand van de spelers op dat
^Jernooi kan wedijveren met
t wonderkind de 17-jarige
mald Schlemper uit Voor-
scholier en lid van de
Go-club, die van 13 tot
met 17 maart in Tokio zal
tkomen tegen de sterkste
Iers van dit moment tijdens
wereldkampioenschappen
voor amateurs.
>or Job Korving, Theo van Ees
rfl Ger Hungerink voldoende aan-
ijfding om eens wat dieper op hun
/oriete sport in te gaan en in het
Üzonder op de prestaties van de
*4
es (i
ns™*'
s°o
C
Leidse Go-club. Het gesprek dat
plaatsvindt op de hoogste etage
van een flat aan de Cruquiuslaan
in Leiden wordt in het begin aan
houdend onderbroken door het ge
kwetter van een jonge familie Aus
tralische vinken, verwant aan de
Nederlandse mus, die vrij in het
huis mogen rondvliegen en van dat
privilege dan ook aardig gebruik
weten te maken. Vogelliefhebber
Ger Hungerink vertelt over zijn
hobby Go: „Je kan Go (uitspraak
met „G" van gaan) het beste verge
lijken met een spelletje dat we
vroeger wel eens speelden met een
zakmes, het zogenaamde landje
Morgen
Nederlandse
kampioenschappen
veroveren. Je gooide het mes in de
grond en dan bakende je een eigen
gebied af.
Het principe lijkt op dat van Go.
Je speelt het spel op een geruit
bord met 19 verticale en 19 hori
zontale lijnen. Op de snijpunten
van die lijnen (361) bouw je met
stenen langzamerhand een stelling
op. Je begint op een kaal bord.
Met witte en zwarte stenen probeer
je een keten te vormen rond die
van je tegenstander. Geslagen
wordt een steen of een groep ste
nen, als deze volledig omsingeld is.
Iedere geslagen steen levert een
punt op. In het kort gezegd is dit
Go. Het is niet moeilijker dan
schaken of dammen, maar zeker
ook niet makkelijker. De oud-we
reldkampioen schaken, Emanuel
Lasker, heeft eens gezegd, dat Go
logischer is dan schaken en het
overtreft in eenvoud".
Job, Theo en Ger v.l.n.r. rondom het Go-bord. Theo is aan zet en klemt de
steen tussen wijs- en middelvinger vast. Een goede Go-speler pakt op deze
manier ook geld uit zijn portemonnee.
„Wonderkind"
„De meeste clubs in het land zijn
ongeveer tien jaar oud. De Leidse
Go-club werd opgericht in 1969 (in
itiatiefnemer was Hungerink
red.). We speelden vrijwel altijd in
de Sterrenwacht, maar na de ver
bouwing moesten we daar uit.
Toen werd ons onderdak aangebo
den door het Leids Vrijetijdscen
trum (L.V.C.) aan de Breestraat
waar we nu nog steeds zitten. Als
zodanig maken we ook deel uit
van het activiteitenpakket van het
L.V.C., maar met een eigen zelf
standigheid binnen het geheel.
Londen hebben we onlangs in drie
toernooien met 130 deelnemers ge
speeld en daar kwam ons land als
sterkste uit tevoorschijn. Het suc
ces was goeddeels te danken aan
spelers van de Leidse Go-club. We
vinden niettemin slechts heel lang
zaam landelijke erkenning voor
onze sport. Hoewel wij zijn aange
sloten bij de Nederlandse Sport
Federatie en de Federatie Neder
landse Denksporten, kost het ons
ontzettend veel moeite om ook
maar een stukje in de krant te
krijgen. De media lijken ons be
staan niet op te merken. Dat is
gek voor een denksport, die op Eu
ropees niveau erg hoog genoteerd
staat en waarin de Nederlanders
een belangrijke plaats innemen.
Een jongen als Ronald Schlemper
zou in Amerika allang als wonder
kind hebben gegolden, maar hier
blijft hij jammergenoeg onopge
merkt".
In Japan zijn met name de kran
ten en tv-stations de grote sponsors
van Go. Miljoenen worden er uitge
geven om het spel onder de aan
dacht van het publiek te brengen.
En miljoenen worden er verdiend.
Bij topwedstrijden zit de hele natie
aan de buis gekluisterd en wordt
van een wedstrijd, die uren achter
een kan duren, het volledige ver
loop gefilmd. Er zijn in Japan on
geveer 500 professionals, meren
deels schatrijke personen. Van de
amateurs bereiken er sommigen
eveneens grote welstand door les
sen te geven of door verslagen en
rubriekjes te schrijven voor de
sponsorende kranten. In Nederland
is het Elseviers Weekblad, die als
enige orgaan via het plaatsen van
diagrammen en kleine besprekin
gen zich voor Go heeft ingezet en
ook het tijdschrift voor de Neder
landse Go-Bond heeft gefinancierd.
De laatste tijd zijn er tekenen te
bespeuren dat ook Elsevier de rol
van mecenas moe is en de ge
ldkraan dicht wil draaien. Buiten
subsidies van CRM en eigen in
breng van de leden zelf is er in
het land niemand die Go gaande
houdt
Waardering
De verhalen, legendes en literatuur
die over Go bestaan zijn bijzonder
omvangrijk. In Go weerspiegelt
zich als het ware de cultuur van
een heel volk, een heel werelddeel,
dat van Azië, waarin China en Ja
pan een voorname rol spelen.
Rond het Go-bord zijn oorlogen
uitgevochten omdat langer bloed
vergieten geen zin meer had. Maar
er zijn ook gevechten door ontke
tend. Zoals een Japanse prent laat
zien. waarop een briesende man
staat afgebeeld die zijn stenen met
speeltafel en al, na een verloren
wedstrijd, door een ruit heen gooit
Legende of waarheid? Het doet er
voor Ger, Job en Theo ook niet zo
toe, als Go maar de waardering
van het publiek krijgt die het ver
dient iets waar het als 's lands
vierde denksport zo langzamerhand
wel recht op heeft
Novum
Volgens Theo zou er op scholen
door leraren wat meer aandacht
op Go kunnen worden gevestigd.
"Dieo: Wat meer scouting onder de
leerlingen zou wel aardig zijn. Mis
schien in het kader van de geschie
denis of zo.. In Japan bestaan er
speciale scholen waar kinderen
vanaf hun prille jeugd in Go wor
den onderwezen, dat hoeft hier na
tuurlijk niet, maar er zitten wel
bijzondere aspecten aan Go vast
Zoals het feit dat tijdens de we
reldkampioenschappen, waarvoor
Schlemper overigens van het Rijn
lands Lyceum een maand vrij
heeft gekregen terwijl hij ook nog
eens eindexamen doet, alle nationa
liteiten vertegenwoordigd zijn. Zo
wel communistisch China, als Tai
wan, Rusland, Amerika en Korea.
Dat is een novum in de sportwe
reld".
De voorzitter van de Leidse Go-
club, Job Korving, organiseert don
derdag 1 februari een algemene in
troductie-avond Go .voor beginners.
Dat wordt een cursus bestaande
uit zes lessen. Kosten slechts 5,-.
De avonden, dat er Go kan wor
den gespeeld, zijn op dinsdag en
donderdag. Op 1 februari start
eveneens een vervolgcursus voor
gevorderden. Dit alles in het Leids
Vrijetijdscentrum aan de Brees
traat 66. De cursussen beginnen
alle om 20.00 uur. het L.V.C. orga
niseert zaterdag 20 januari een
open dag, waarop belangstellenden
ook demonstraties Go kunnen zien.
PETER VTERTNO
,,De trap":
overladen
slagroomtaart
LEIDEN Men zegt wel dat
het na jaren, ja na eeuwen,
weer goed gaat met het Ne
derlandstalig toneeL Gerard
Lemmens is één van de expo
nenten van die ontwikkeling
omdat het spelen van één van
zijn stukken destijds door
Centrum een zet in de goede
richting heeft gegeven. Van
dezelfde schrijver brachten
gisteravond in de Schouw
burg Cor van Rijn, Huib
Broos en Jenny Arean „De
trap".
Wie het stuk heeft gezien, kan
volgens mij nog maar weinig
geven voor de toekomst van
het toneel oorspronkelijk in
de Nederlandse taal geschre
ven. Lemmens had een to
neelwerk over een pedofiele
homofiel kunnen schrijven of
een stuk dat het binnendrin
gen beschrijft van buiten
staanders in iemands persoon
lijke levenssfeer; Lemmens
had het ook kunnen hebben
over de nederlaag van de
zonderlingen, van de minder-
begaafden in de sociale om
gang, van degenen die de
struggle for life verliezen, in
een maatschappij waarin zo'n
verlies de gewoonste zaak van
de wereld is. Desnoods had
Lemmens „de moderne vrouw
in deze tijd" tot thema kun
nen nemen.
Het gevolg: geen van de the-
mata werd goed en drama
tisch uitgewerkt. Neem het
binnendringen in iemands ei
gen wereld. Zoiets moet wor
den opgebouwd, door eerst
die wereld te creëren en dan
pas het proces van indringen
te laten beginnen. Cor van
Rijn als Peter was nog geen
vijf minuten op het toneel of
Jenny Arean als Kitty stond
daar ook al.
in „De trap" gebeurt veel te
veel. Bij toneel gaat het er
niet om dat iets gebeurt,
maar hoe. Ik ben als kijker
niet geïnteresseerd in het feit
van de overrompeling van
een persoon, maar wel in de
wijze waarop zo'n overrompe
ling in zijn werk gaat.
De regie van Lodewijk de
Boer had naar mijn indruk
geen enkele keuze aange
durfd, zodat de overladenheid
van „De trap" alleen maar
werd versterkt. Cor van Rijn
specialiseert zich kennelijk in
semi-psycho-pathologisch spel
en slaagt daarin dan ook
wonderwel. Ook gisteravond,
op momenten dat hij de ver
warring en de „gestoordheid"
van Peter moest tonen, deed
hij dat vaardig. Het spel van
Broos kon de figuur Ben niet
meer eenduidigheid geven
dan Lemmens had gedaan.
Voor Arean lag er een typetje
klaar vol cliché's van de ja
ren zeventig. In het spelen
van dat soort rollen toont zij
zich al jarenlang bekwaam,
misschien wel al eeuwen.
PAUL VAN DER PLANK
LVC start
cursussen
LEIDEN Het cursussensei-
zoen januari/mei van het
Leids Vrijetijdscentrum aan
de Breestraat 66 wordt zater
dag 20 januari weer geopend
met een zo langzamerhand
traditioneel geworden „open
dag", 's Middags worden be
zoekers in de gelegenheid ge
steld om op gezellige wijze
kennis te maken met het cen
trum en zijn activiteiten.
Op de
doordeweekse dagen hebben
de stafleden van het LVC we
derom tal van cursussen ge
pland, waaronder yoga voor
beginners, fotografie, gitaar,
jazzballet, tekenen en schilde
ren, huis-, tuin- en keukene-
lectra, etsen, zelf kleren ma
ken, volksdansen, spinnen en
weven en nog talrijke andere
activiteiten die in het gezellige
gebouw kunnen worden ont
plooid. Speciaal voor werklo
zen is er op dinsdag, woens
dag en donderdag inschrij
ving mogelijk op een gedeelte
uit het cursistenpakket De
EHBO-cursus op dinsdagmid
dag, verzorgd door de heren
Duiker en Verbeek, neemt
hier een bijzondere plaats in.
Muzikaal gezien blaast het
LVC weer goed in de bus.
Vorig seizoen is men hier be
gonnen met een saxofooncur
sus en ook ditmaal is er
plaats in de beginnersgroep.
En dat geldt uitsluitend voor
mensen die nog geen noot
kunnen lezen en nog nooit
een sax hebben aangeraakt
De workshop geïmproviseerde
muziek schuwt het nieuwe
seizoen niet om het onderste
uit de kan te halen en zijn le
den te tracteren op wat theo
retisch onderricht en de mo
gelijkheid om de muzikale
vaardigheid en kennis uit te
bouwen.
Het lidmaatschap van het
LVC kost een tientje per jaar.
Voor de verschillende cursus
sen moet afzonderlijk worden
betaald. Betalen van het cur
susgeld kan uitsluitend con
tant op de werkdagen van het
Vrijetijdscentrum tussen 12.00
en 17.00 uur. Verder kunnen
belangstellenden dat doen op
de Open Dag en van maan
dag 22 tot en met donderdag
25 januari van 's avonds 19.00
tot 21.00 uur. Cursisten zijn
tevens gelijk lid van het LVC.
De cursussen beginnen alle
maal in de week van 29 janu
ari, mits ze vol zijn. Zowel le
den als cursisten ontvangen
maandelijks ,,'t Vrije Ei" gra
vis in de bus.
