LEER ENGELS IN 1979
URN HUSIIT
Letters op papier betekenen nog
geen bescherming van het dier
„Kanker begint bij een
ontregelde stofwisseling"
f. ,v S
SPORT?
MET DE KRANT
ORDE
l[U
ER
!ET
R
BUNE.
vlotter dan u Nederlands hebt geleerd!
„Kwark minder
geschikt
als toetje"
11
OMSTREDEN DOKTER MOERMAN:
BINNENLAND
LEIDSE COURANT
MAANDAG 8 JANUARI1979 PAGINA
OOK HET DIER HEEFT ZIJN RECHTEN
DOOR TINY FRANCIS
(Jit publikaties van verschillende zijden
blijkt dat men de rechten van het dier
even officieel wenst vast te leggen als die
van de mens. Een internationaal streven,
waarachter vrijwel alle landen zich scha
ren. Dertig jaar na de afkondiging van „de
rechten van de mens" is onlangs te Parijs
door een aantal topgeleerden, onder wie de
Franse nobelprijswinnaar voor natuurkunde
Alfred Kastler het verlangen kenbaar ge
maakt „mens en andere levende schepselen
met elkaar te verzoenen". In een uit veer
tien punten bestaande verklaring wordt
min of meer geëist dat veel gruwzaam en
onnodig dierenleed moet worden voorko
men, zo niet ingedamd. Men richtte een in
terparlementair genootschap voor de rech
ten van het dier op met als voorzitter
senator Gillet van België.
Tevreden met deze aanzet zijn organisaties
op het gebied van de dierenbescherming sa
mengekomen, hoewel ze zich bewust zijn
dat „letters op papier nog geen bescherming
betekenen voor het dier". Peter Senger,
Australisch filosoof, die zich „animal libera
tor" (dierbe vrij der) noemt, strijdt voor een
vorm van samenwerking tussen de gemoti
veerde leek en de wetenschapper, die op
koele wijze misstanden kan signaleren. De
heer De Klerk, lid van de wereldfederatie
tot bescherming van dieren is het volledig
met Senger eens. „Als er iets gebeurt om de
kwestbare positie van het dier in de samen
leving te verbeteren moet dit op weten
schappelijke basis geschieden en in samen
werking met de landbouw. Mensen, die zich
dierenbeschermers noemen zullen door de
wetenschap als volwaardige partij dienen te
worden erkend. Op dit moment is nog geen
dialoog mogelijk. Het ideaal is een duidelij
ke standpuntbepaling van politici en weten
schappelijke research. Maar geen gepraat op
de emotionele toer".
„De Wereldfederatie heeft een nieuwe presi
dent gekozen: Hans Jürgen Weichert, die sa
menwerking in groot verband wil. Krachten
moeten zich bundelen. Zolang er bijvoorbe
eld in Nederland nog 40 tot 45 clubs be
staan die met elkaar overhoop liggen, heb
je te maken met een onsamenhangend ge
heel zonder stuwkracht. Door verdeeldheid
kan men zich niet sterk maken".
Dolf Coppes (PPR) heeft een vergadering
ten gunste van dierenrechten geopend met
de historische woorden dat „het nu maar
eens afgelopen moet zijn met de onderlinge
ruzies van de dierenbeschermers"... Ten
aanzien van misstanden zou je voorzichtig
kunnen stellen dat er van verschillende kan
ten protesten komen, vooral van de zijde
van de publieke opinie. Schitterend voor
beeld van daadkracht is het moedig optre
den van Green Peace, dat meehelpt de men-
Een dier is geen wegwerpmateriaai
sen wakker te schudden. Hoe meer de klok
luidt hoe beter, maar hij mag geen senti
mentele wijsjes laten horen. Een nuchtere
vaststelling van ontoelaatbare feiten is vol
doende. Voorts een waarschuwing dat de
mens zichzelf onherstelbare schade toe
brengt door de natuur ingrijpend geweld
aan te doen.
Dierenbescherming ligt op het terrein van
milieubescherming. Drs. R.D. Stamm (30),
directeur Wetenschappelijk Bureau van
D'66, die o.m. met een toespraak deelnam
aan een manifestatie van de Actiegroep
„Stop Dierenmoord", praat met ons over
zijn standpunt. „Dit soort vragen om deel te
nemen aan bepaalde „volkstribunen" komen
binnen. Hier ben ik op ingesprongen, mede
door mijn achtergrond als bioloog". Stamm
is een reëel mens, die niet veel moet hebben
van ongenuanceerd ach en wee roepende
dierenbeschermers. Hij heeft een meer zake
lijke aanpak.„Het dier moet om zichzelf be
schermwaardigheid hebben, niet omdat het
zo leuk, zo lief en zo aardig is, maar om
zijn functie als levend wezen".
„Een dier is geen luxe, maar ook geen ob
ject om te misbruiken. Naar mijn opvatting
moet het gezien worden in de context met
de gehele natuur: een levend schepsel dat
met egards moet worden behandeld, je zou
kunnen zeggen; vergelijkbaar in een situatie
van herkenning, in die zin dat het onwaar
dig is een dier te beschouwen als wegwerp
materiaai".
Een gevaar van de dierenbescherming acht
drs. Stamm de vertroebelende emotionele la
ding van de benadering van het onderwerp,
die wetenschapsmensen afschrikt. Nu zien
ze door de bomen het bos niet meer. Ter
wijl er tekenen aan de wand te over over
zijn, dat men zich in de maatschappij op de
verkeerde weg bevindt. „Als bioloog zie ik
in de bio-industrie gevaren voor de volksge
zondheid. Mestkalveren en biokippen wor
den opgefokt met hormonen. Ik mag aanne
men dat dit bekend is, maar naar ik meen
als bedreiging voor de gezondheid onvol
doende erkend. Voor stieren waarmee ge
fokt wordt, voert men speciaal gras aan van
blauwgraslanden waar het frequent regent
en de grond zo goed is dat 't er stikt van
de orchideeën. Dit is een vegetatietype. Om
door KI een gezond nageslacht van deze
dieren te krijgen, worden aan de kwaliteit
van de voeding hoge eisen gesteld. Waar
blijf je dan met al het ingespoten, in te klei
ne hokken bijeengebrachte slachtvee, dat
wit, bloedeloos vlees levert?". Drs. Stamm
vertelt dat door de Werkgroep milieubeheer
aan de Rijksuniversiteit te Leiden een nieu
we strategie wordt gevoerd ten aanzien van
de verkaveling Rijnstreek-Z. Deze mensen
zijn begonnen met zich op het standpunt
van de boer te stellen. Wat goed is voor de
boer is ook goed voor de milieubescher
ming. Dan kom ik automatisch bij de bio-
industrie. Als je daartegen iets wilt onderne
men, werk dan samen met de mensen. Je
Met de moderne NATUURMETHODE leest u onmiddellijk
Engels en begrijpt u ieder woord van de cursus direct.
Binnen een week bent u in staat eenvoudige vragen in het
Engels te beantwoorden. Ruim 1.000.000personen
maakten reeds gebruik van deze vlotte manier
om de wereldtaal Engels te leren.
kimt je met opstellen tegen hun belangen.
Wat zo'n werkgroep op het oog heeft moet
in de eerste plaats maatschappelijk zijn,
maar en dat is wonderlijk dan blijkt
dat er veel belangen naar voren worden ge
schoven, die pseudo-belangen zijn. Als je
door de schijnbelangen heenprikt kom je bij
puur economische belangen, terwijl dat hele
maal niet nodig hoeft te zijn".
Waarom die meer maatschappelijke strate
gie? „Ten eerste", zegt drs. Stamm, „treedt
er minder verkettering op bij de mensen. Ze
bieden minder weerstand omdat er niet over
mensenbelangen wordt bedisseld. Daarmee
ontloop je een gevaar. Aan de andere kant
ontloop je het gevaar van inkapseling van
de dierenbescherming, de onderwaardering
van belangengroepen, die denken: „jullie
zijn wel leuke jongens, maar waar blijven
wij? Jullie hebben het alleen maar over be
handeling van onze beesten". Dan ontstaat
er vaak een schijnmedewerking, terwijl ie
dereen in feite gewoon zijn gang gaat als de
dierenbeschermer zijn hielen gelicht heeft.
Op de tweede plaats moeten de dierenbe
schermers, die dit soort onderhandelingen
voeren de zaken zo technisch aanpakken,
dat de aansluiting tussen hun groepering en
de belangengroepen niet verloren gaat. Mis
je de aansluiting, dan werk je een stuk ver
vreemding in de hand, waarmee niemand
gediend is. Je moet over dierenbelangen op
hoog niveau spreken. Dit is een van de op
gaven als men werkelijk de dierenbescher
ming van de grond wil gaan tillen. En wat
zie je nu Verloedering die almaar toe
neemt".
En over vivisectie: „Daar waar het nodig is
moet de dierenbescherming maatschappelijk
denken. Haar taak is begeleiden, onaan
vaardbaarheden opsporen. Bij de biologi
sche techniekpraktijk in mijn eigen vak
ik neem maar het eerste beste voorbeeld
wordt veel te veel materiaal gebruikt. Iedere
student krijgt een met malaria besmette
muis op zijn tafel. Dan neemt hij bloed af
door het puntje van de staart met een
schaar af te knippen, waarna de nek van de
muis met de achterkant van de schaar
wordt gebroken. Denk nou eens in: elk jaar
voor alle practisanten een muis, terwijl je
met zes muizen voldoende preparaten kunt
maken om alle practisanten voor jaren te
voorzien. Puur onnodige verspilling".
Het muizenproject is het topje van de ijs
berg... Naar men mag aannemen gaat het er
bij andere universiteiten en research-labora-
toria precies zo aan toe.
Resumerend zijn er twee grote aandacht
spunten. Ten eerste: meer oog voor wat nut
tig en nodig is en daarbij aansluitend te
voeren acties voor inachtneming van de
rechten van het dier en ten tweede: de wet
geving. In het Wetboek van Strafrecht staat
„dierenmishandeling" tussen de twee artike
len „pornografie" en „het dronken voeren
van kinderen". Hier is dus sprake van een
zedelijkheidswetgeving, bescherming van het
dier moet er zijn omdat het de mens zou
kunnen schokken als het mishandeld werd.
Het dier heeft dus geen rechtsbestaan. „En
hierin moet verandering komen, mede in op-
sporings- en vervolgingsbeleid".
VOORLICHTINGSBUREAU
VOOR DE VOEDING
DEN HAAG Kwark is rijk aan dierlijke eiwitten, kalk en
vitamines van het B-complex. Dierlijk eiwit is over het al
gemeen van hogere biologische waarde dan plantaardig ei
wit. Daarom is bij de samenstelling van een goede voeding
een hoeveelheid dierlijk eiwit aan te bevelen. Is het met het
oog hierop van belang dat kwark een plaats op ons menu
inneemt?.
Dit vraagt het Voorlichting
sbureau voor de Voeding
zich af nu de aandacht voor
het produkt kwark steeds
meer toeneemt. Volgens het
bureau hebben we de jaren
achter de rug waarin we op
de noodzaak van consumptie
van voldoende dierlijke eiwit
ten moesten worden gewezen.
Over het algemeen kunnen
tegenwoordig de meeste men
sen zich veroorloven deze ei
witten in een of andere
vorm, ongeacht de prijs, aan
te schaffen en te nuttigen.
We kunnen in ons land zelfs
spreken van een eiwitrijk
dom, die gemakkelijk tot
overconsumptie leidt. Een
bijkomend nadeel hiervan is
dat eiwitrijke produkten van
dierlijke oorsprong van natu
re een hoeveelheid vet bevat
ten of met vet moeten wor
den bereid (vlees, gebakken
vis, ei). Met andere woorden,
dierlijk eiwit voegt bovendien
vet toe aan onze toch al te
hoge vetconsumptie.
Het Voorlichtingsbureau voor
de Voeding waarschuwt er
voor dat men zich vaak niet
realiseert dat naast te veel
vet ook een teveel aan eiwit
ten tot dik worden leidt.
Het gebruik van kwark is
ten opzichte van de gehele
groep van zuivelprodukten
nog betrekkelijk beperkt. De
producenten willen ons nog
al eens „laten glunderen" en
bevelen kwark overwegend
aan als toetje, als dessert.
Dat daarnaast nog vele ge
bruiksmogelijkheden bestaan,
daaraan wordt nog onvol
doende aandacht besteed.
Wellicht komt hierin verande
ring nu een nieuwe natuur-
kwark op de markt is ge
bracht die de nadelen van de
reeds bekende kwark in aan
zienlijk mindere mate bezit.
Het is minder stroef van
smaak dan we kennen van
de kwark die tot dusver op
de Nederlandse markt is en
de samenstelling is smeuiger.
Bijvoeging van melk en losk
loppen is niet meer nodig.
Het is voor onmiddellijk ge
bruik gereed.
Kwark is en blijft natuurlijk
een ideale eiwitleverancier.
Als bijkomende voordelen
worden dan ook nog ge
noemd: het is mager (weinig
vet), en het is niet duur. Bo
vendien kan men door de
neutrale smaak zowel zoete
als hartige combinaties ma
ken.
Dat is allemaal wel waar,
zegt het Voorlichtingsbureau
voor de Voeding, maar we
moeten ervoor oppassen dat
we kwark niet als een ex
traatje in ons dagelijks menu
gaan beschouwen. Dat voegt
dan alleen maar dierlijke ei
witten toe aan ons toch al
omvangrijke, dagelijkse por
tie. We moeten er meer van
uitgaan dat het komt in de
plaats van of ter variatie van
andere (vaak duurdere) dier
lijke eiwitleveranciers, zoals
vlees en broodbeleg. Boven
dien willen we nogmaals be
nadrukken dat het vet in
kwark bijna of geheel ont
breekt, terwijl bij de berei
ding evenmin vet nodig is.
We kunnen dan ook conclu
deren dat op deze manier
kwark een goede plaats in
onze voeding kan innemen,
aldus het Voorlichtingsbure
au voor de Voeding.
loon
eer
and,
ecl ui
yone
foor
ooit
ijn
and
aet I
)rek
evee
vaai
at
on-i
ew<
leei:
Geen gezwoeg en uit het
hoofd leren meer. Het is afge
lopen met vertalingen. Alleen
door uw gezonde verstand te
gebruiken, leest en begrijpt u
dadelijk de Engelse tekst van
de Natuurmethodecursus. U
leert de taal door het bijzon
der aardige verhaal te bestu
deren, dus spelenderwijs.
Zag u misschien tot nu toe tegen de
moeite om Engels te leren op? Dit
euvel is nu verholpen: met de Na
tuurmethode leert u op prettige wijze
Engels, want in plaats van te moeten
zwoegen op lange rijen woordjes,
kunt u nu gebruik maken van uw
aangeboren taalgevoel. Op deze wijze
gaat u rechtstreeks en op de meest
logische manier op uw doel af. Vraag
onze brochure „De Natuurmethode -
de snelweg naar het Engels" - aan. Zij
is gratis en verplicht u tot niets. Vul
onderstaande bon in en zend deze
op.
Engels is voor iedereen
onontbeerlijk
Marianne Edgerton:
„In slechts 2 maanden leerde ik vol
gens de Natuurmethode meer dan ge
durende 4 jaar middelbaar onderwijs
in Zweden."
In het dagelijkse leven is een scherpe
scheidingslijn merkbaar tussen hen
die Engels kennen en hen die het
niet kennen. Dit geldt in het zaken
verkeer en in het gezelschapsleven -
ja, het geldt overal waar mensen
samen zijn. Maar men beseft dit
eerst in zijn volle omvang wanneer
men zelf Engels heeft geleerd. In het
nieuwe tijdperk waarin wij ons be
vinden, is het Engels een culturele
band tussen alle Westerse landen ge
worden. U bent het daarom aan uzelf
verplicht Engels te Ieren. Of u het
doet met het oog op uw algemene
ontwikkeling of vanwege uw toe
komst - leer nu Engels. Het is niet
langer een kwestie van willen - het
is noodzakelijk!
CASSETTES LEVERBAAR
U leest en begrijpt de Engelse
tekst onmiddellijk
Wanneer u zich aanmeldt voor de
Natuurmethode ontvangt u enkele
dagen later het eerste boek van de
cursus. U slaat pagina 1 op en be
gint meteen Engels te lezen en te
begrijpen, zelfs indien u vóór die tijd
geen enkel woord Engels kende. U
leest het eerste hoofdstuk, dat een
lengte van zes bladzijden heeft,
achter elkaar uit en zult bemerken,
dat de betekenis van elk woord dui
delijk blijkt uit het zinsverband. U
hebt helemaal geen Nederlandse
woorden of vertaling oodig. En om
dat alles duidelijk is, hechten de
woorden en zinnen zich vanzelf in
uw geheugen.
Verbazingwekkend snelle
resultaten
Als u zo de ruim 800 bladzijden van
de „Natuurmethode" hebt doorge
werkt, hebt u de taal geleerd. U kunt
dan zonder bezwaar Engels spreken,
lezen en schrijven daar u zich niet
hebt aangewend vanuit het Engels
in het Nederlands te vertalen en om
gekeerd, maar van het eerste ogen
blik af uzelf eraan gewend hebt in
het Engels te denken.
Eenstemmige lof van
taalkundigen
Niet alleen duizenden vroegere
leerlingen, maar ook de bekendste
taalkundigen van de Wesl-Europese
Universiteiten hebben lof voor de
Natuurmethode. Professor Otto Jes-
persen, Kopenhagen, één van de
meest vooraanstaande onderzoekers
van de Engelse taal, schreef o.a.:
„Met veel genoegen voldoe ik aan
het verzoek van de uitgever om een
voorwoord bij zijn cursus „Engels
volgens de Natuurmethode" te schrij
ven, daar ik zijn methode van ganser
harte aanbeveel. Naar mijn gevoel is
zij met grote vaardigheid en waar
pedagogisch inzicht samengesteld".
Vul de bon in en stuur deze
vandaag nog weg
Onze brochure bevat een uitvoerige
beschrijving over de nieuwe taal
methode. Bovendien kunt u hierin
lezen wat nog vele anderen erover
zeggen, die nu, dank zij de Natuur
methode, kunnen spreken met 666
miljoen mensen over de gehele
wereld.
Volg hun voorbeeld en zend onder
staande bon nog heden op. U ont
vangt dan over een paar dagen de
uitgebreide brochure met alle inlich
tingen: het verplicht u tot niets.
Ja. graag ontvang ik gratis en
I zonder verplichtingen uw bro-
chure over de Natuurmethode.
Dhr./Mw.:
Adres:
Postcode
Plaats
I
I S.v.p. met duidelijk leesbare I
1 blokletters invullen. In open
enveloppe of overgeschreven
op een briefkaart zenden'aan:
DE NATUURMETHODE,
I ANTWOORDNUMMER 3571 I
1000 PA AMSTERDAM
Afd. LcCr 8-1-79
Nog steeds is de thans 85-jarige platte
landsarts Cornelis Moerman een zowel
strijdbare als omstreden figuur met zijn
theorieën over en zijn diëettherapie voor
de meest gevreesde van alle ziekten, de
kanker. Aan het einde van de jaren vijf
tig liet het rapport van de commissie
Delprat geen stuk van hem en zijn op
vattingen heel; heden ten dage zijn er
deskundigen, die zich afvragen of er in
de ideeën van dokter Moerman, die
daarvan in 1940 reeds gewag maakte,
geen elementen aanwezig zijn, die zowel
voor de kennis als voor de bestrijding
van kanker van veel gewicht zouden
kunnen zijn.
Dit klemt temeer, nu, zeer onlangs nog,
is vastgesteld, dat men de laatste jaren
met de kankerbestrijding geen steek is
opgeschoten; wellicht dat dokter Moer
man nieuwe wegen gewezen heeft, waar
langs het onderzoek voorgezet kan wor
den.
Dokter Moerman heeft zijn theorieën en
de strijd die hij ervoor heeft gevoerd en
nog voert, neergelegd in een boekje
„Kanker als gevolg van onvolwaardige
voeding kan genezen door diëet en thera
pie".
In de titel ligt al direct het eerste ver
band: volgens dokter Moerman hebben
voeding en vele kankervormen (er zijn
evenveel, zo niet meer kankervormen als
er infectieziekten bestaan) duidelijk met
elkaar te maken, een mening die door
veel deskundigen gedeeld wordt en zelfs
statistisch aantoonbaar is. Het gebruik
van industrieel bewerkt voedsel heeft de
frequentie van kanker doen toenemen.
Als gevolg van onvolwaardig voedsel,
waarin bijvoorbeeld te weinig of geen vi
tamine A, B-complex, E, D, ascorbine-
zuur (vitC), jodium, zwavel en ijzer zit,
raakt de stofwisseling ontregeld, met het
gevolg dat cellen of celgroepen onvol
doende zuurstof gaan krijgen, er gisting
sprocessen optreden, de zuurgraad in het
lichaam naar het alkalische verschuift en
dat tenslotte het ingebouwde verdedi
gingssysteem van de mens geheel of ge
deeltelijk wegvalt. Dan is alles gereed
voor het optreden van het laatste symp
toom: het kankergezwel-
In tegenstelling tot de gangbare opvattin
gen, zegt dokter Moerman, dat uit dit
verloop blijkt, dat men, door de ontregel
de stofwisseling en dus ook door het
menselijke afweermechanisme te herstel
len, kanker kan genezen.
En dat moet men dan doen door een uit
gewogen dieet, waarin de genoemde,
voor het lichaam belangrijke stoffen, vol
op voorkomen. Sterker nog: men kan het
kankerproces al in een vroeger stadium
aanpakken, als men maar goed acht
slaat op de zogenaamde kleine klinische
symptonen, die ontstaan door een tekort
aan deze stoffen.
Wat dokter Moerman de huidige specia
listen verwijt is uiteraard dat zij zijn
theoriën niet serieus nemen, maar ook
dat zij, als gevolg hiervan, pas de kan
ker te lijf kunnen gaan, als het laatste
symptoom, de tumor, zich aangediend
heeft. Hij wijst dan ook op enkele op
merkelijke resultaten, die hij met zijn
diëettherapie zou hebben gehad.
De gedachte dat de aard van voeding
iets met het kankerproces te maken had,
was al voor de oorlog bij hem opgeko
men. Langdurige proeven met postduiven
(goed gevoede en dus gezonde postdui
ven krijgen geen kanker) versterkten
deze gedachte en daaruit ontstond om
streeks 1940 zijn theorie over de ontre
gelde stofwisseling. Zijn critici menen
evenwel en dat misschien niet helemaal
ten onrechte, dat experimenten met post
duiven wel een erg smalle basis vormen
voor zulk een veelomvattend probleem.
Hoe het ook zij; de theorie is ingenieus
en sluit als een bus; nochtans is het the
orie en nog geen algemeen aanvaarde
praktijk. Of dokter Moerman, nu of pos
tuum, ooit nog eens zijn gelijk krijgt, ligt
in de toekomst verborgen. Er zijn er
veel, die het hem gunnen, al was het
maar, omdat hij in zijn dorpspraktijk
.een conscentieus en toegedaan man was,
voor wie niets te veel was voor zijn pa
tiënten.
T. VAN GRINSVEN
C.Moerman: „Kanker als gevolg van on
volwaardige voeding kan genezen door
dieet en therapie". Uitg. Ankh.-Hermes
BV te Deventer; 19,50.
