Na zes weken
akkoord in
Duitse metaal
- w
Europa werpt zich op studie van klimaat
Engeland, na winterweer,
door staking geteisterd
Juan Carlos
maant Spaanse
militairen
tot discipline
K!
Belgische televisie door brand enige uren uitgevallen
Beslissing
hervatting
overleg Midden-
Oosten ligt
bij Washington
OLIE UIT LEKKE TANKER
OP SPAANSE KUST
Komst nieuwe regering Iran
brengt onvoldoende rust
TOP GUADELOUPE:
CONTACT MET CHINA
NIET TEGEN RUSLAND
Maffiamoord
in
Italië
Jw
^BUITENLAND
LEIDSE COURANT
MAANDAG 8 JANUAR11979 PAGINA 7
IVS: Shell
heeft te veel
berekend
ran onze correspondent)
ASHINGTON - Shell en
ftcht andere grote oliemaat-
Schappijen worden er door de
Amerikaanse regering van be
schuldigd sedert de oliecrisis
In 1973 zeker twee miljard gul
den teveel aan hun klanten in
rekening te hebben gebracht
Pe oliemaatschappijen ontken
den. maar de departementen
van justitie en energie hebben
Inmiddels een officiële klacht
hgediend.
pe Amerikaanse regering
ineent niet. dat er sprake is van
6en gezamenlijke en bewust op
gezette actie. Maar er zijn vol
gens het speciale onderzoeksbu
reau, dat ruim een jaar geleden
werd opgezet, wel verkeerde
interpretaties gegeven aan de
brijsregels, die na de oliecrisis
hjn opgesteld. Volgens Shell
kraren die regels zo ingewik
keld. dat de regering zelf later j
met een uitleg moest komen. Die
latere uitleg is daarna volgens
shell met terugwerkende als
regel gehanteerd.
Kennedy hoger
genoteerd
'an Carter
LOS ANGELES - Volgens giste-
■ren gepubliceerde uitslagen
van twee enquetes van de „Los
{Angeles Times" geven Ameri-
ikaanse kiezers de voorkeur aan
senator Edward Kennedy bo
ven president Carter wat be
treft de democratische kandi
daatstelling van 1980 voor het
iresidentschap.
Ie opiniepeilingen hebben be-
■ekking op 995 volwassenen in
Ie staat New Hampshire, de
trste staat waar volgend jaar
:n voorverkiezing gehouden
rardt en op 983 volwassenen
it alle delen van de v.s.
groep van geregistreer
de democraten in New Hamps-
(hire gaf 57 procent de voorkeur
laan Kennedy. 21 procent aan
(Carter, 12 procent aan de Cali-
jfornische gouverneur Jerry
i Brown en 10 procent wist het
Inog niet
Geen 35-urenwcek, wel extra vrij
(Van onze correspondent Ami van Vree)
BONN Na het verrassende akkoord, in de
nacht van zaterdag op zondag, tussen de onder
handelingsdelegaties in het al zes weken duren
de metaalconflict van het Roergebied, kijkt men
in West-Duiisland met spanning uit naar de
reactie van de actievoerende „basis". De belang
rijkste doelstelling van de vakbond waarom alle
acties draaiden, namelijk de geleidelijke invoe
ring van de 35-urige werkweek, is immers niet
bereikt De ongetwijfeld roerige bijeenkomst
van de zogenaamde „Grote Tariefcommissie"
van de IG Mctall vandaag in Mulheim geldt
als graadmeter voor de stemming die eventueel
later onder de aangesloten leden zal worden
gehouden.
De werkgevers hebben het behoud van de
40-urige werkweek overigens „duur moeten ko
pen", zoals een woordvoerder het uitdrukte.
Behalve een algemene loonsverhoging van 4
procent voorziet het akkoord in vier extra vrije
ploegendiensten (en in 1981 nog eens twee) voor
degenen die in continu-dienst dus ook 's nachts
werken. Wie ouder is dan 50 jaar krijgt er dit
jaar twee extra vrije dagen bij en in 1981 nog
een. Alle werknemers krijgen dit jaar meer
vakantie en deze wordt zolang uitgebreid dat
in 1982 iedereen zes weken vakantie heeft. Het
gehele pakket komt neer op een lastenverzwaring
voor de werkgevers van circa 6 procent in 1979.
Als de Grote Tariefcommissie met het bereikte
resultaat akkoord gaat, moeten de leden er zich
nog over uitspreken. Hoewel formeel slechts een
kwart van de stemmen nodig is om de zaak te
laten doorgaan, moet minstens 60 procent van
de leden ja zeggen wil de leiding van de vakbond
haar gezicht niet verliezen.
Bij het in Krefeld bereikte akkoord was de
bemiddelaar minister Farthmann, niet aanwezig.
Niettemin moet het resultaat voor een belangrijk
deel op zijn conto worden geschreven. De Bonds
regering heeft gisteren haar tevredenheid over
het bereiken van de overeenstemming geuit.
Deze auto's op de luchthaven Heathrow vormen een indrukwekkende file in de hoop benzine te
kunnen tanken nu de benzine, als gevolg van een staking van de Britse t tankautobestuurders uiter
mate schaars is geworden.
LONDEN (UPI) - Het Brits
openbaar vervoer is net weer
op gang gekomen na de ergste
winterstormen sinds 15 jaar
of gisteren kondigde zich een
probleem aan, waarmee Enge
land vertrouwder is: stakin
gen.
In Noord-Ierland, Noord-Wa-
les, het grootste deel van
Noordwest Engeland en de
noordelijke helft van Londen
is geen benzine te krijgen als
gevolg van een staking door
tankautobestuurders van olie
maatschappijen die de benzi
nestations voorzien.
De busdiensten op veel plaat
sen in heel het land kwamen
door het benzinegebrek tot
stilstand.
Woensdag staken voor één dag
de bestuurders van de treine i
van de Britse spoorwegen in
het zuiden, waar het grootste
deel van het Londense foren
senverkeer vandaan komt.
Nog een staking, die van
vrachtautobestuurders, ver
mindert de voorraad in plaat
selijke levensmiddelenwinkels
en supermarkten. Een direc
teur van zulk een bedrijf in
Hyde zei dat de huisvrouwen
in paniek waren geraakt en
„als een zwerm sprinkhanen"
op zijn markt waren afgeko-
Margaret Thatcher, leider van
de conservatieve oppositie, eis
te gisteren van de regering dat
zij de noodtoestand zou afkon
digen om de stakingen te kun
nen breken, maar het kabinet
wees de eis af. Vandaag zou
het kabinet vergaderen om
zich over de situatie te bera
den. Reeds is het leger paraat
om zonodig brandstof en le
vensmiddelen met militaire
voertuigen aan te voeren.
(Van onze radio- en tv-redactie)
BRUSSEL In de Brusselse
studio's van de BRT (Belgische
Radio en TV) en van de RTB
termiddag rond half twee
brand uitgebroken. In verband
met de zondag waren er onvol
doende mensen bij de hand om
te voorzien in de brand en de
(Radio, Television Beige) is gis- daaruit gevolgde storingen.
Op de Vlaamse televisie eindig
de om half twee plotseling het
programma „Voor boer en tuin
der", terwijl op de Waalse televi
sie het Mozartconcert van het
Belgische Radio en TV-orkest
met twee solisten abrupt een over op het testbeeld. den was. Later bleek de brand
einde nam. Na het storingsbeeld te zijn ontstaan in het schakel-
kwam er ook niemand in het Verontruste kijkers moesten centrum. De brandweer is uren
beeld om de oorzaak van deze daarna inschakelen op de Waal- in de weer geweest om het vuur
onvoorziene storing te vermei- se radio om te vernemen wat meester te worden. Rond half
den. Men ging onaangekondigd de oorzaak van de moeilijkhe- zeven konden op beide zenders
de uitzendingen worden hervat.
De schade laat zich vooralnog
moeilijk overzien, maar zowel
de BRT als de RTB geloven dat
er geen of weinig consequenties
meer zijn voor de kijkers.
CAIRO/NEW YORK (AFP-UPI-DPA) Na Israël heeft gisteren
ook de Egyptische regering officieel ingestemd met heropening
van het vastgelopen Egyptisch-Israëlisch vredesoverleg. Dit was
de betekenis van een brief voor de Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken Vance, die gisteren door de Egyptische premier
Chalil werd overhandigd aan de Amerikaanse ambassadeur in
Cairo, Hermann Eilts.
Een termijn voor het begin van een nieuwe ronde van gesprekken
stond gisteren nog niet vast en de vaststelling van plaats van
samenkomst en het precieze tijdstip wil de Egyptische regering
aan minister Vance overlaten. Vance had in december in overleg
in Cairo, Jeruzalem en Brussel gepoogd na te gaan of er een
gezamenlijke basis voor voortzetting van de onderhandelingen
kon worden gevonden.
De „New York Times" schreef gisteren uit officiële kringen te
hebben vernomen, dat de Verenigde Staten een hervatting van
het vredesoverleg op twee niveaus willen. Er zullen deze week
uitnodigingen in deze zin naar Egypte en Israël gaan. Enerzijds
zullen deskundigen van beide landen met de Amerikaanse onder
handelaar in het Midden-Oosten, Alfred Atherton, de moeilijkhe
den doornemen, die voortvloeien uit de verschillende interpretaties
met betrekking tot het vredesverdrag tussen Israël en Egypte
zelf. Anderzijds zal minister Vance van buitenlandse zaken
tegelijkertijd of wat later praten met de Egyptische en Israëlische
ministers van buitenlandse zaken.
MADRID - Olie van de vorige
week lekgeslagen Griekse tan
ker Andros Patria, waaruit zo
een 50.000 ton van de vloeistof
is gelopen, heeft gisteren de
kusten en stranden van Galicië
in het noordwesten van Spanje
bereikt.
In de omgeving van Lugo was
de kust in korte tijd over een
breedte van 100 kilometer met
resten van ruwe olie bedekt en
de wind stuwde de olie zo sterk
in de bochten en inhammen dat
daar hier en daar een twintig
centimeter dikke laag ontstond.
De sjah schudt de leden van de nieuwe regering de hand. Rechts achter hem
premier Bakhtiar.
TEHERAN (DPA) De presentatie van een
nieuwe regering in Iran en het aangekondig
de vertrek van de sjah naar het buitenland
hebben dit weekeinde in Iran niet de ver
hoopte rust gebracht. Als gevolg van onlus
ten zijn gisteren in de hoofdstad Teheran
tenminste twintig mensen doodgeschoten. Bij
begrafenissen van slachtoffers werd opnieuw
geroepen „dood aan de sjah" en werd de
nieuwe premier Bakhtiar betiteld als diens
„hond".
De aflossing van de militaire regering door
een nieuw kabinet onder leiding van Sjapoer
Bakhtiar en de vaag geformuleerde vakantie
plannen van de sjah, maakten op de oppositie
in Iran weinig indruk. Geestelijk leider Kho-
meiny riep vanuit zijn ballingsoord bij Parijs
de Iraniërs op de strijd voort te zetten.
De nieuwe premier verzekerde zaterdag dat
de sjah erin had toegestemd dat zijn bevoegd
heden worden teruggebracht tot die van een
constitutioneel vorst. De politiek zal voortaan
in het kabinet worden uitgestippeld. In Bakh-
tiars kabinet zitten geen prominenten, maar
doorgaans onbekende technocraten. Alleen
premier Bakhtiar heeft in het verleden, als
vice-premier onder Mossadeq, regeringsverant
woordelijkheid gedragen. Tot voor enkele da
gen was Bakhtiar plaatsvervangend leider van
het oppositionele Nationale Front, maar dit
sloot hem buiten toen hij zich bereid verklaar
de eerste minister van de sjah te worden.
De ayatollah Khomeiny noemde Bakhtiars re
gering „een gevaarlijke samenzwering, die
door de sjah en zijn internationale kliek is
uitgebroed om de stervende monarchie te red
den". De ayatollah riep de ambtenaren op de
nieuwe bewindslieden niet op de departmen-
ten toe te laten. Hij vroeg het volk geen be
lasting te betalen en ook de rekeningen voor
telefoon, electriciteit en water niet te voldoen.
De journalisten van de grote kranten hebben
hun al twee maanden durende staking beëin
digd. Ook in de olieindustrie is dit weekeinde
meer gewerkt dan in de voorafgaande dagen,
althans voor de binnenlandse behoeften. Voor
vandaag is door de religieuze leiders een
rouwdag uitgeroepen, nadat het Nationale
Front hiervoor de zondag had uitgekozen. De
regering heeft het uitgaansverbod verkort. De
mensen mogen nu tot elf uur 's avonds op
straat.
MADRID (AFP) Koning Juan Carlos heeft zaterdag, twee
dagen na de begrafenis van de vermoorde gouverneur van
Madrid, generaal Constantino Ortin Gil, de Spaanse strijd
krachten tot discipline moeten manen. Volgens de koning zijn
de gevaren van een ontbrekende discipline groter dan die
van een dwaling, „omdat voor een militair en voor een leger,
die de discipline verliezen, geen redding meer mogelijk is."
De koning sprak voor een gehoor van vertegenwoordigers van
alle onderdelen van de strijdkrachten, het gehele kabinet en
de voorzitters van de kamers van het parlement. Ju an Carlos
zei „de pijn, het verdriet en de verontwaardiging" van de
collega's en de familie van de slachtoffers van het terrorisme
te begrijpen, maar hij maakte bezwaar tegen de demonstratie
van woedende officieren bij de begrafenis van de generaal, die
premier Suarez en minister van defensie, generaal Gutierrez
Mellado, hadden uitgemaakt voor „verraders".
In de eerste zes dagen van het nieuwe jaar heeft de Baskische
afscheidingsbeweging ETA vijf mensen doodgeschoten. Behal
ve generaal Ortin Gil waren het drie militairen of politieman
nen; de laatste slachtoffers waren een lid van de Guardia
Civil en zijn verloofde. De ETA wil de militairen provoceren
tot een uitzonderingstoestand in Baskenland of een staats
greep, die tot een opstand van heel Baskenland zou kunnen
leiden.
SAINT FRANCOIS, (Reuter-
AFP-DPA) De „grote vier"
van het Westen hebben zaterdag
op Guadeloupe, waar zij twee
dagen bijeen zijn geweest, met
nadruk verzekerd dat de nor
malisering van de betrekkingen
tussen de V.S. en China niet
tegen de Sovjet-Unie is gericht
en dat aan hun pogingen om
tot ontspanning in de wereld te
komen door deze normalisering
President Carter van de V.S.
premier Callaghan van Enge
land, president Giscard d'Es-
taing van Frankrijk en bonds
kanselier Schmidt van West-
Duitsland gaven deze verzeke
ring in een aan de pers verstrek
te verklaring na afloop van hun
topconferentie.
Landovsky
mag uit
Tsjeeho-
Slowakije
PRAAG (Reuter) De 42-jari
ge Tsjechoslowaakse acteur en
toneelschrijver Pavel Landovs
ky, die een van de eerste onder
tekenaars was van de „Charta-
77" over de mensenrechten in
zijn land, mag donderdag het
land voor twee jaar verlaten.
Voorwaarde voor de verstrek
king van dit visum is echter dat
Landovsky ook in het buiten
land te wetten van zijn land in
acht moet nemen, zodat hij zich
niet kritisch over het bewind
daar mag uitlaten. Hij mag eens
per jaar voor vakantie naar
Tsjecho Slowakije terugkeer.
REGGIO CALABRIA (AP)
Sluipschutters van de maffia
hebben vermoedelijk uit
wraak voor de moord op
maffiabaas Giovanni Dinaro,
twee jonge vrachtwagen
chauffeurs op de snelweg bij
Rizziconi in Zuid-Italië neer
geschoten.
De beide chaffeurs werden
bestookt met een regen van
kogels, die van de kant van
de weg werden afgevuurd. Zij
raakten de macht over het
stuur kwijt, zodat de vrach
twagen in een sloot belandde
en over de kop sloeg. Een
van de twee is inmiddels
overleden; de andere is le
vensgevaarlijk gewond.
(Van onze correspondent Jan Schiks)
BRUSSEL Na een Siberische koude onze
streken volkomen heeft verrast en tot groot
ongemak heeft geleid op tal van terreinen,
rijst de vraag of en in welk tempo Europa
op weg is naar een klimatologische veran
dering. Grote droogte en stortregens, ab
normale hoge en lage temperaturen komen
steeds meer voor in de jaaroverzichten.
Kortom, het wemelt van onduidelijke me
teorologische verschijnselen. Onze kennis
van het klimaat, onze weersvoorspellingen
zijn nog onvolmaakt en vaak onbetrouw
baar. Toch is het van groot belang dat
ook in deze tak van wetenschap de kennis
vordert.
Levensmiddelen- en watervoorziening heb
ben alles te maken met het klimaat waarin
we leven. Onze voedselbehoeften stijgen
naarmate de wereldbevolking toeneemt.
Onze samenleving wordt er alsmaar kwets
baarder door. Onlangs heeft de Europese
Commissie dan ook 30 miljoen gulden
uitgetrokken voor klimaats- en weeronder-
zoek. Dit program beoogt gedurende vijf
jaar het onderzoek in de EEG'te coördine
ren. Ook de tientallen met de EEG geasso
cieerde landen zullen worden uitgenodigd
klimatologische gegevens uit te wisselen.
1968-1973: In de Afrikaanse Sahel-landen
(Mauretanië, Mali, Niger, enz.), in Ethiopië
en op de Kaap-Verdische eilanden, bereikt
een ernstige langdurige droogteperiode, die
de 20ste eeuw nog nooit heeft gekend, haar
dieptepunt.
1975: West-Europa wordt in de zomer
door een hittegolf getroffen. In Nederland
en Denemarken komen de hoogste tempera
turen voor die ooit in de meteoroloISCHE
ARCHIEVEN ZIJN OPGETEKEND1 Voor
de eerste maal in de 20ste eeuw drijft het
ijs van de noordelijke IJszee reeds in juli
naar IJsland.
1975-1976: De droogte heerst nog steeds
in West-, midden en Noord-Europa. In
Engeland is bijvoorbeeld vanaf mei 1975
gedurende 16 maanden nog nooit zo weinig
regen gevallen sinds het jaar 1727.
1976: In het begin van de zomer komt
een nieuwe hittegolf over geheel West-Euro
pa. In Engeland liggen de temperaturen 24
dagen lang vier graden hoger dan het
maandelijkse gemiddelde van de afgelopen
300 jaar. De Sovjet-Unie en Canada daaren
tegen hebben een koude en vochtige zomer.
De rampzalige droogte die van april tot
augustus in een groot aantal tropische en
subtropische landen heeft geheerst wordt
in oktober door stortregens gevolgd. In
dezelfde tijd woeden storm en regen in
Europa, terwijl ongekend hevige orkanen
de kusten van Madagaskar en Mexico teiste-
De weerslag van dergelijke klimatologi
sche gebeurtenissen op de activiteiten van
de mens en zijn hulpbronnen is enorm.
Alleen al in het tijdsbestek 1960-1970 bij
voorbeeld, hebben buitengewone meteoro
logische verschijnselen rampzalige econo
mische gevolgen gehdd: De graanvoorraad
in de wereld is tot een te verontachtzamen
hoeveelheid teruggebracht; de voedsel-
markten en de levensmiddelenprijzen zijn
uit hun evenwicht geraakt. Miljoenen men
sen in de ontwikkelingslanden worden op
het ogenblik met de hongerdood bedreigd.
De klimaten op onze aardbol zijn nooit
stabiel geweest, en het zal ook nooit zo
worden. Maar de oorzaken van deze veran
deringen, de omvang en de snelheid ervan
zijn ons onbekend. Het is dus van vitaal
belang dat we onze methoden op het gebied
van het onderzoek, de studie en de prognose
van deze klimaatschommelingen wat bijslij
pen.
Dat moet temeer daar wij in de afgelopen
eeuwen zo buitengewoon veel kwetsbaarder
zijn geworden. Op het ogenblik vormen
onze graanvoorraden slechts een zeer ge
ring percentage van het jaarlijkse verbruik.
Gezien de grotere behoeften aan voedsel,
die samenhangen met een stijging van de
bevolkingscijfers, zou een ongunstige kli
maatperiode rampzalig kunnen zijn. Er is
geen nieuwe ijstijd nodig om onze landbouw
te verwoesten. Verder worden door de
uitbreiding van de bevolking, de ontwikke
ling van steden en industrie ook de water
voorraden schaarser. Wat zal er in de
toekomst gebeuren? Door droogteperioden
zou onze waterbevoorrading voor de dage
lijkse behoeften, de industrie of de land
bouw, nog meer in gevaar komen. Daarente
gen zou een evenwichtige neerslag de onder
grondse wateroppervlakten kunnen aanvul
len en de watervoorraden verrijken. Maar
ook al weten wij dat onze bestaanszekerheid
van het klimaat afhangt, we weten niet hoe
dit verband nauwkeurig in cijfers moet,
worden uitgedrukt Vandaar de dringende'
noodzaak wetenschappelijk onderzoek in te
stellen zoals de Europese Commissie nu
heeft besloten.
Het Europese programma voor het klimato
logisch onderzoek zou moeten aansluiten
bij de internationale werkzaamheden in het
kader van de Wereldorganisatie voor weer
kundig onderzoek. In de klimatologie moe
ten de werkzaamheden uiteraard op elkaar
worden afgestemd. Daarom wil de Europe
se Commissie de beste specialisten van de
negen landen inschakelen in plaats van de
Europese onderzoekers op hun eigen houtje
te laten werken. Het door de Europese
Commissie voorgestelde onderzoekspro-
gramma valt in twee gedeelten uiteen:
Alle weermannetjes vein Europa of el
ders zijn aan nauwkeurig bepaalde grenzen
verbonden. Vandaag de dag is het onmoge
lijk meer dan twee weken van te voren
het weer te voorspellen of een nauwkeurige
beschrijving van de dampkring te geven.
De leemten in onze kennis hebben niet
zozeer betrekking tot de feiten alswel op
de oorzaken en het ogenblik waarop deze
zich precies voordoen. Op het ogenblik
kunnen alleen helderzienden een klimatolo
gische ramp op een bepaalde datum voor
spellen. Om het te verwachten weer van
te voren vast te stellen zouden bijvoorbeeld
vroegere klimaten in hun oorspronkelijke
staat moeten worden vastgesteld. Vervol
gens zou in dit klimatologisch archief een
historisch antecedent van een huidige situa
tie moeten worden uitgezocht. De analyse
van vroegere klimaten zal met name moge
lijk worden door het verzamelen van fossie
len; ringen van bomen, bestudering van
insecten en zee-microfauna in sedimentaire
lagen.
