Simon Wiesenthal meer dan nazi-jager V BEELD SPRAAK TERUGBLIK ZWARTE BLADZIJDEN VAN HET „ENGLANDSPIEL" OP NCRV-TELEVISIE 'L feo scherm in het oog TELEVISIE VANAVOND f O TELEVISIE DINSDAG RADIO VANAVOND RADIO DINSDAG RADIO/TELEVISIE LEIDSE COURANT MAANDAG 8 JANUAR11979 PAGII De meest tragische en zwarte bladzijden in de geschiedenis van de Nederlandse Ondergrondse tij dens de Tweede Wereldoorlog werden geschreven onder het hoofdstuk „Englandspiel". Hierbij werden door falend radiocontact met Engeland 55 uit Britse toe stellen gedropte geheime agenten door de Duitsers gearresteerd, van wie slechts vijf de oorlog overleefden. Bovendien kreeg de Duitse contraspionage kans om dankzij uit Engeland binnenko mende gegevens binnen te drin gen in hier opgerichte verzets groepen, waarvan vele leden werden opgepakt en het leven verloren. De waarheid omtrent deze tragiek is nooit achterhaald, omdat aan de Britse betrok kenen zwijgplicht voor het leven is opge legd en het archiefmateriaal in opdracht van hogerhand moest worden vernietigd. Zodoende ontstond er vrij spel voor aller- hand theoriën, waarvan er éen luidt, dat door Britse militaire strategen dit contact met de Duitsers werd gebruikt om dezen te misleiden omtrent eventuele invasieplan nen. De opzet hierbij zou dan geweest zijn om de levens van tientallen geheime agen ten te offeren teneinde de levens van een divisie soldaten te sparen. NCRV-tv heeft jarenlang onderzoek ge pleegd om achter de werkelijke toedracht te komen teneinde hierover een dramati sche tv-serie te maken. Mede door krappe financiën lukte dit niet, maar wel gaat vanavond een documentaire serie over dit onderwerp van start, waarvan in de ko mende weken de resterende vier afleverin gen volgen. Men krijgt hierin deze hele zaak, althans zoals die zich afspeelde in ons land, uitvoerig uit de doeken gedaan uit de mond van enkele overlevenden, maar ook hierin blijft duister wat op de achtergrond bijdroeg tot de mislukking van dit door de Duitsers sluw gespeelde Spiel. Juist vandaag (zie ook elders in dit blad) geeft prof. dr Lou de Jong van Oorlogsdo cumentatie zijn visie op dit gebeuren. Hij houdt het er op, dat niet door verraad of samenzwering van hogere gealliëerde leger leiders, maar louter door fouten aan Britse kant het Englandspiel een groot Duits suc ces werd in de bestrijding van het onder grondse verzet in ons land en ook elders in Europa, omdat via-via ook infiltraties en arrestaties in Franse vertzetsgroepen uitge voerd konden worden. Van de weinigen, die dropping in ons land overleefden, zijn er nu nog slechts drie in leven, t.w. de vroegere KLM-stewardess Trix Terwindt, Huib Lauwers en Ben Ub- bink. Zij komen in de NCRV-documentaire uitvoerig aan het woord. Huib Lauwers vertelt hoe hij in de vroege morgen van 8 november 1941 in Overijssel werd gepara chuteerd samen met Thijs Taconis. Zii hadden in Engeland een uitstekende oplei ding gehad en mochten worden beschouwd als voor hun taak berekend. Hun opdracht was een sabotagegroep tegen de Duitsers te formeren en daarover contact te houden met Engeland, waartoe zij waren uitgerust met zendmateriaal. Al snel blijkt, dat er fouten gemaakt zijn. Zij hebben verkeerd geld meegekregen, dragen precies hetzelfde pak, terwijl de zender geen bereik krijgt voor Engeland. Huib verhuist naar Den Haag, waar hij een onderkomen vindt bij de familie Tellers in de Fahrenheitstraat. Kort na het zendcontact met Engeland wordt hij echter uitgepeild door de Duit sers en gearresteerd. Nu was hem in Enge land verteld in zulk een geval mee te spe len met de Duitsers. Hij mocht zijn code gerust aan de Duitsers vertellen, als hij door Ton Oliemuller zijn zogenaamde securitycheck (veiligheids controle) maar strikt geheim hield. Lau wers begon toen voor de Duitsers te zen den alsof hij alleen voor het verzet werkte en waande zich veilig, omdat hij zijn voor de Duitsers verzwegen securitycheck aan de berichten toevoegde. Hieruit zou men in Engeland kunnen afleiden, dat hij opge pakt was en dat men derhalve voorzichtig diende te zijn. Langzamerhand werd het echter op een ontstellende manier duide lijk, dat men dit in Engeland niet begre pen had (of niet wilde begrijpen). De ene agent na de andere wapenzending werd aangekondigd en overgevlogen, stuk voor stuk prooien voor de Duitsers. Dit alles functioneerde zo voortreffelijk, dat de Brit se dienst en de Nederlandse Ondergrondse zelfs een compliment kreeg van de speci aal hiervoor werkzame RAF-afdeling. De droppingsplaatsen waren altijd gemakke lijk te vinden en men leed geen overmati ge verliezen. Kunst, de Duitsers zetten de droppingsplaatsen zelf uit en schoten zo nu en dan om de schijn te bewaren een vliegtuig neer. Lauwers is nog steeds niet van zijn verbazing bekomen over zulk een Engels falen, maar zegt er anderzijds zijn leven aan te danken te hebben. Net als alle andere gearresteerden kwam hij in Mauthausen terecht, maar hij bleef de dood voor door zijn sterke wil ooit achter het geheim van het Englandspiel te komen. Trix Terwindt raakt in het verzet als ze er in slaagt een neergeschoten Britse piloot, terug te brengen naar Engeland. Ook zij krijgt een opleiding en wordt hier gedrop- ped. Zij moet hier contact opnemen met Kees Smit van de schoenenzaak Rally In Den Haag. Zij doet zulks, maar valt al spoedig in handen van de Duitsers evenals trouwens haar Nederlandse contactmensen. Alle gearresteerde geheime agenten, op ze ker moment vijftig personen, worden ge vangen gezet in een door de Duitsers ge vorderd seminarie in Haaren, van waaruit ze later worden overgebracht naar Mau thausen, het concentratiekamp dat slechts weinigen overleefden. Voor Ben Ubbink, die in deze documentai re ook aan het woord komt, en geheime agent Dourlein, leidden hun activiteiten tot uitermate onthutsende gevolgen. Zij ont snapten uit Haaren teneinde in Londen te kunnen vertellen hoe de zaken er in Ne derland bijstonden. Daar aangekomen wor den zij echter in hechtenis genomen, ver dacht van heulen met de Duitsers. Ook na de bevrijding bleven zij in het gevang. Door bemoeienis van prins Bernhard kwa men zij op vrije voeten, waarna hen echter hun militaire titels werden ontnomen. Uit eerbetoon voor de doden van dit „Spiel", maar ook als rechtsherstel voor de misleide mensen heeft NCRV-tv deze docu mentaire willen maken en uitzenden, een produktie van anderhalve ton. Had men er een dramatische serie van geschoten, dan zouden daarvoor twee miljoen op tafel moeten zijn gelegd, een te groot bedrag op het jaarbudget van acht miljoen. De NCRV heeft nog geprobeerd in het buiten land belangstelling te wekken,maar ving overal bot, niet alleen op het punt van fi nanciële, maar evenzeer juridische conse quenties. Regisseur Jelte Rep heeft er ja ren aan gewerkt, moest ook mensen aan het praten krijgen die er alleen maar be hoefte aan hadden om de hele zaak liever te vergeten terwille van hun gemoedsrust. De NCRV meent deze zwarte bladzijden niet prijs te mogen geven aan de vergetel heid, in het besef overigens dat velen in Londen zich er diep voor hebben te scha men. Geheime agent Huib Lauwers werd gedropped in Neder- Geheime agent Ben Ubbink, die ontsnapte uit Duitse ge land en al snel na het eerste radiocontact met Engeland vangenschap en bij aankomst in Londen werd opgesloten door de Duitsers in Den Haag gearresteerd. op verdenking te heulen met de vijand. Simon Wiesenthal moet meer dan zijn dan de nazi-jager als hoedanig hij zijn grote be kendheid opbouwde. Van deze gedachtegang gingen Cees Labeur, Jules Huf en cameraman Chris van Buuren van de NCRV uit, toen zij besloten een speciale Hier en nu-uitzending te wijden aan de 70e verjaardag van deze rusteloze wreker van de moord op miljoenen joden. Zij filmden en interviewden in Nederland, Duitsland, Oos tenrijk en Israël, maar von den zij ook een ander mens dan die men algemeen denkt dat hij is? Zijn vrouw heeft eens gezegd: „Ik ben niet met Simon Wiesenthal, maar met miljoenen doden getrouwd". Zij gaf daarmee aan altijd opgescheept te zitten met de pakken dossiers over oorlogs misdadigers, die zoveel slachtoffers op hun geweten hebben. Simon zelf zegt niet uit te zijn op wraak, maar op gerechtigheid. Hij zegt: „Ik doe mijn werk, opdat dit niet weer gebeurt. Vandaag worden wellicht de moorde naars van morgen geboren en wat tijdens de oorlog in Duitsland gebeurde, kan elk moment in elk ander land opnieuw beginnën. Hitier heeft zijn gang kunnen gaan, omdat joden altijd te lank moedig zijn geweest. En wat de SS-ers betreft: Him gewe ten was hun uniform. Toen zij dat uittrokken, legden zij ook hun geweten af en verga ten zij alles". In dit program ma komen verder aan het woord prof. dr. Lou de Jong, prof. J. Bastiaans van de kli niek voor oorlogsslachtoffers te Oegstgeest, bewapening sminister Speer onder Hitier Hans Vermeulen en Anita Meyer staan voor de sound van ..The Rainbow Train", en de huidige Duitse minister van justitie Vogel. Ned. II 22.3o uur. Zeesleepvaart Pim Korver van de AVRO ging met de zeeslepers Smit en Wijsmuller in zee om fil misch aan te tonen, dat deze Nederlandse specialiteit het soms moet afleggen tegen de gesel van de soms gruwelijke zee. Ned. 119.26 uur. Rainbow Train voert vanavond de boventoon in een eigen programma. Deze Haagse en Rotterdamse musici staan bekend om hun heel eigen studiogeluid, waar aan Anita Meyer, Martha Pendleton en Dianne Marchal zeker bijdragen. Ned. 12o.l5 uur. Jan Brusse Zijn oproep aan de kijkers laatst om Margriet Hendriks te steunen brengt Jan Brusse er nu toe te laten weten hoe goed er geholpen is. Ned. 12o.45 uur. Dik Voormekaar Dik Voormekaar trekt met zijn mensen verder door het land, waarbij de avonturen niet van de lucht zijn. Ned. II 18.59 uur. Heidi Het_ was leuk met oma in huis, maar leuke dingen du ren meestal niet lang, zo moet Heidi ondervinden. Ned. II 19.25 uur. Showroom in „Showroom" eerst een blik op wonderlijke bouwsels, dan een kijkje in het leven van een worstelaar en ook een quickstep in het wereldje van de ballroom-dancing. Ned. II 21.3o uur. Omdat naar Amerikaanse ze den ook in onze streken alles wat op het scherm komt vrij wel valt onder de categorie „show", heet het nieuwe pro gramma over derde wereld zaken, waarmee de KRO gis teravond van start ging na tuurlijk ook „de ver van mijn bed. show". Dat is overigens niet al te misplaatst, want het show-element ontbreekt er in derdaad niet aan. De bedoe ling is kennelijk derde we reld-problemen (om niet te zeggen de derde wereld zelf) op een wat lichtvoetige ma nier tot ons te brengen. Af gaande op deze eerste afleve ring lukt dat ook vrij aardig. Er werd wel degelijk informa tie verschaft en ook werden er enige toestanden en mis toestanden doorgeprikt. Ge zegd moet worden dat Han van der Meer de aangewezen man is om dit soort werk te doen. Hij heeft een ongekun stelde, maar niettemin recht op de man af-manier van op treden, die erg prettig aan doet en bovendien bereidt hij zich kennelijk goed voor, zoals bleek uit een uitstekend interview met minister De Koning van ontwikkeling shulp.. Overigens zou men de frequentie van het program ma -eens per maand is niet al te veel- best iets kunnen op voeren, bijzonder plezierig was ook de opvoering van „tussen de middag", een een- acter van Don Dikker waar de toneelgroep Centrum in de zaal al succes mee had geoogst. Die was trouwens ook -het is natuurlijk een bij komstigheid, maar toch- zeer geschikt voor een medium. Het spel had, zoals het tot ons kwam, met twee voortref felijke acteurs als Lou Steen bergen en Onno Molenkamp, iets van èen aanschouwelijke cursus toneelspelen. Zaterdagavond kwam „show bink" Ron Brandsteder -hij werd door zijn eigen omroep zo genoemd en voelde er zich kennelijk niet door beledigd- weer aan bod. Om met tien tallen miljoenen punten, uiter mate dure cadeaus te smijten en en passant argeloze men sen drastisch voor schut te zetten. Maar die vonden dat op hun beurt dan duidelijk niet erg, integendeel, zij von den het „hardstikke leuk", en waarmee bemoei ik mij dus eigenlijk mee. Nou ja, mis schien een klein tikkeltje voor de goede smaak. Ook liet de TROS „Oogst van de angst", een vijfdelige Ame rikaanse serie naar de thriller „Harvest Home" van Thomas Tyron en met Bette Davis in de hoofdrol van start gaan. Een schim uit het verleden mag men wel zeggen. Maar dat past dan zeer wel in de ietwat hallucinante sfeer van het spel. Het thriller-achtige trad echter nog niet meteen zo duidelijk aan het licht, maar het dreigde wel voort durend. Wellicht had de TROS nog het best met twee afleveringen tegelijk kunnen beginnen. Maar goed, wij hoe ven in ieder geval geenszins te wanhopen. Actua-TV had als vanouds weer aardig veel, maar nogal weinig. Secretaris Generaal van de NAVO, Luns, sprak zijn verontrusting uit over de ontwikkelingen in Iran en Mr Minderop, voorzit ter van de TROS waarschuw de op zijn beurt tegen de „leugen journalistiek", zonder te vermelden wie of wat hij daarbij op het oog had. In Australië bleken weer eens ufo's te zijn waargenomen en verschillende gerenommeerde schaatsijzervreters (Paping,1 Jeen vd Berg) spraken nogal kommervol over de Elfsteden tocht. Inmiddels is het echter weer gaan dooien. Maar, zoals wij al sinds mensenheugenis weten: het kan ook weer gaan vriezen. HERMAN HOFHUIZEN NEDERLAND 1 18.30 Sesamstraat 18.45 Kortweg (kunst) 18.55 Journaal AVRO 18.59 Wonder der natuur (Aal scholvers in Argentinië) 19.25 Soms wint de zee, docu mentaire over de zee sleepvaart 20.15 The Rainbow Train, pop groep 20.45 Hier Parijs, hier Jan Brusse 21.00 Wie van de drie? NOS 21.37 Journaal AVRO 21.55 Terugkeer van de Saint, TV-serie 22.45 Sportpanorama (tennis) Socutera 23.15 Moeder- en klnderzorg in Zambia NOS 23.30 Journaal NEDERLAND 2 Teleac 18.25 Biologie, les 7 18.40 Natuurkunde, les 4 NOS 18.55 Journaal NCRV 18.59 Van hot naar haar met Dik Voormekaar 19.25 Heidi, jeugdserie, af 1.14 NOS 20.00 Journaal NCRV 20.27 Englandspiel, TV-serie, afl.1 21.30 Showroom 22.30 Hier en Nu 23.10Ander nieuws vandaag NOS 23.30 Journaal DUITSLAND 1 WDR 18.00 Donaug'schichten: Slibo- witz in Regensburg (Willy Millowitsch 70). 18.30 Spiel urn halb 7 (Was sich neckt das liebt sich: Karin emanzipiert sich). 18.40 Der 7.Kontinent (Faszination im Dammer- licht). 19.15 Hier und Heute. 19.45 Spiel um 4tel vor 8 (Was sich neckt das liebt sich: Rote Rosen). 20.00 Journaal 20.15 Liebe zu Lydia, TV-serie, afl.7 21.05 Risse im Ahornblatt, do cumentaire over Canada 21.45 Doppelgënger (Ahnlichkeit beabsichtigt) 22.30 Tagesthemen 23.00 Harold and Maude, An rikaanse speelfilm (191 van Hal Ashby 0.30 Journaal DUITSLAND 2 18.20 Die Protokolle des Hei M., TV-serie, afl.1 (fi F. Fall Mannhardt). 19 Joi rf: naai. 19.30 Hitparade. 20.50 Gesundheitsmagazin Pi Hl., xis 21.00 Journaal F1 21.20 Das Brot des Backe, "L TV-film van Erwin Keiicrh DUITSLAND 3 wei WDR w« 18.30 Cursus Duits, les 15. kon Hinter den Schlagzeile f»«h 19.45 Regionieuws. tijd 20.00 Journaal 20.15 Leben lemen: Glocksq 5™ schule, afl.1 J°n 21.15 Die Finger im Kopf (Ij we Doigts dans la têti tijk Franse speelfilm (197 van Jacques Doillon ov| klir streng opgevoede jeugd 22.55 Journaal De BELGIE NED. 1 en 2 tier nor 18.00 De Tovermolen. 18.05 R( ong becca of Sunnybrod Het Farm, TV-serie, aflj ten 18.35 Open school. 19.C dan Doe mee! 19.35 Morgei tien 19.45 Journaal. 20.15 Micro-Macro, spelprflBI gramma 20.50 Lillie, TV-serie, afl.6 21.40 Europa binnenskamer-^ afl.2 [1 22.30 Journaal, Wetstraat BELGIE FRANS 1 19.15 Sport. 19.30 Joui naai. 19.55 Juridische ad viezen. 20.00 Pierrot mon ami, TV-fill van Francois Letterrier I Parijs pretpark 1< 21.30 Journaal 21.45 I'Autre Journal: Molière BELGIE FRANS 2 18.45 On we go, cursus Engeli 19.15 Sport. 19.30 Jout naai. 19.55 Mensen V Wallonië (de Prins va Luik). 20.40 Un juge, un flic, TV-serlj afl.1 EIDI Jnnei ihkr. NEDERLAND 1 DUITSLAND 1 10.00 Journaal. 10.25 Vom Min- negesang zur Gegenwart (Hermann Prey zingt). 12.05 Begegnung am Ohrid-See, documentaire. 12.30 Umschau. 12.55 Presseschau. 13 Jour naal. 16.10 Journaal. 16.15 Rudolf Fernau, ac teur (80). 17 Ein Kase für den König. 17.20 Bibi Bit ter (Bitter und das Kalb). 17.50 Journaal. DUITSLAND 2 16.30 10 Jahre Mosaik. 17 Journaal. 17.10 Kinder rund um die Welt, docu- ENGELAND BBC 1 13.45 Journaal. 14 Pebble Mil 14.45 Playboard. 16. Pobol y Cwm, Welsh rie. 16.55 Play Schot voor kleuters. 17.20 Wil some Witch. 17.25 Jacki nory. 17.40 Screen Ti filmquiz. BBC 2 11.30 Worktalk. 12 Play Sch 15.30 The Busine: World. 16 Crime Writei 16.30 The living Cil afl.11 (The Media), ij Conversazioni, Italiaan; Ies1. BELGIE NED. 1 en 2 14.00 Schooltelevisie. ;rind l'Ouc HILVERSUM I EO: 18.00 (S) Daar waar de molens staan. P.P.: 18.19 Uitzending van de PSP 18.30 Nws. EO: 18.41 (S) EO-Met- terdaad. 19.00 (S) Ronduit. 19.40 (S) De bijbel open. 20.00 (S) Ga er eens voor zitten. 20.45 (S) Wij hebben een woord voor de wereld. NOS: 21.05 (S) Hobbyscoop. 21.30 Voor blinden en slechtzienden. 21.40 Open School: Communicatie (5). 22.25 Bond zonder Naam. 22.30 Nws. VOO: 22.40 (S) Ra dioshow. 23.55 Nws. HILVERSUM II Muz. in vrije tijd. 19.45 (S) Psalm vaite pis de week. 20.00 Nws. 20.05 (S) Klassiek;, in NCRV Studio 2: Bariton en pianof 21.35 (S) Literama. 22.11 (S) Poeramaj^ 22.31 (S) De laatste ronde of sluitingfljk. stijd? NOS: 23.00 (S) Met het oog oporde morgen. 23.55 Nws. HILVERSUMIII NOS: 18 03 De vacaturebank. 18.10 (S«— Avondspits. AVRO: 19.02 (S) 13 Spe^ J ciaal. 20.02 Radiojourn. 20.05 (S) FolkTj f Live. 20.30 (S) Country Western. 21.02T (S) Vierkleur. 22.02 Radiojourn. 22.0 (S) Tien uur Jazz-Show. 23.02 (S) BluesJ Ballads Beat. 0.02 Radiojourn. 0.051 mi i (S) Platenscala. EO: 1.00-7.00 (S) Truel V J Light HILVERSUM I NOS: 7.00 Nws. AVRO: 7 02 (S) Muz. en verkeersinformatie. (7.30 Nws. 7.41 AVRO's Radiojourn.). 8.30 Nws. 8.36 Gym. voor de vrouw. 8.45 De Groente man. 8.50 Morgenwijding. 9.00 (S) Di vertimento. klassieke muz. 9.15 Open School: Leren, hoe doe je dat? (15). 9 30 Cursus Biologie. 9.45 Cursus Aard- njkskunde (4). 10.00 De Zandbakshow. 10.10 Arbeidsvitaminen. (10.30 Nws. 10.33 AVRO's Radiojourn.). 11.30 (S) Rondom Twaalf. 12.26 Meded. voor land- en tuinb. 12.30 Nws. 12.41 AVRO's Radiojourn. 12.55 (S) Pianomuz. 13.10 Europa van morgen. 13.25 Beursplein 5. 13.30 (S) 'n Middagje AVRO. (15.30. Nws. 15.33 AVRO's Radiojourn.) 16.00 Hersengym. 16.30 De Zandbakshow. 16.40 (S) De AVRO diligence. 17.00 Kat in de zak. OVERHEIDSVOORL. 17.20 De Nederlandse Antillen. 17.30 Nws. 17.32 AVRO's Radiojourn. HILVERSUM II NOS: 7.00 Nws. KRO: 7.11 Ochtendgym. 7.20 Het levende Woord. 7.27 Badinerle. 7.54 Overweging. 8.00 Nws. 8.11 Echo. 8.30 Aubade. 9.30 Scheepspraat. 9.35 Waterstanden. 9.40 De letter M. 11.00 Nws. 11.03 Schoolradio. 11.30 Ouder worden we allemaal. 12.00 Ratel. OVEI HEIDSVOORL: 12.49 Uitz. landb. KRO: 13.00 Nws. 13.11 Echi magaz. 13.40 Naderen om te horei bijbeloefening 14.00 Lange ving schoolradio. 15.00 Het melodrama de maand: Menschenhaat en berouw] hoorspelserie (11). 15.25 Geen den toegang. 16.00 Nws. 16.03 Spi kuur. NOS: 17.00 Het zal mijn tijd duren. 17.20 (S) Eurolight. 17.40 Knc len voor citroenea 17.55 Meded. HILVERSUMIII (leder heel uur nws.). VARA: 7.02 (S)l Gesodemeurders. 8.03 (S) Licht mu: 11.30 (S) Zoekplaatje. 13.30 (S) Spit! beeld. 15.38 (S) Popkrant 16.30 (S)| HILVERSUM IV NOS: 7.00 Nws. TROS: 7.02 (S) Caprid cio. 9.00 Nws. 9.02 (S) Muzin. 9.30 (S) Van heinde en verre 10.00 (S) C tien tot twaalf: Klassieke orkestmiu 12.00 (S) Intermezzo: Operettefragmen ten. 13.00 (S) De meest verkochteP klassieke tien. 13.30 (S) Koren-Korpsen 14.00 Nws. 14.02 (S) Coulissen op 4 kunstprogr. 14.30 (S) Guitariteiter 15.00-17.00 (S) Betcantorium: K

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1979 | | pagina 2