Nieuwe premier Iran: sjah
vertrekt, Khomeiny welkom
m
m
deTijd
Sleeswijk-Holstein
komt langzaam
weer tot leven
Al ruim
70 doden
door kou
in Europa
HP
P
NOORDELIJK DUITSLAND
GRAAFT ZICH UIT DE SNEEUW
2 ISRAËLISCH
MACHTSVERTOON
- IN ZUID-LIBANON
Verdragen
j4 vervangen
\aie] concordaat
'1% met Spanje
MSlHERS
deHE^IENE
LEIDSE COURANT DONDERDAG 4 JANUAR11979 PAGINA 7
TEHERAN Dr. Sjapoer Bakhtiar,
die gisteren door het Iraanse parle
ment aanvaard is als nieuwe pre
mier, heeft gisteren bevestigd dat
de sjah „zeer beslist" voor een va
kantie naar het buitenland wil
gaan. „Hij heeft de wens te kennen
gegeven te rusten en weg te gaan
voor een vakantie", aldus Bakhtiar.
Waarheen de sjah zou vertrekken en
wanneer is niet bekend. Volgens
het Britse dagblad Daily Express
zou een deel van het kapitaal van
de keizerlijke familie, ter waarde
van 500 miljoen tot 2 miljard dol
lar, al naar de Verenigde Staten
zijn overgemaakt.
Kandidaat-premier Bakhtiar sprak
ook de hoop uit de voornaamste te
genstander van de sjah, de in
Frankrijk verblijvende ayatollah
Khomeiny, spoedig in Iran te kun
nen verwelkomen. „Ik hoop dat hij
ons de eer zal aandoen terug te ke
ren", aldus Bakhtiar.
Op zijn persconferentie verklaarde
Bakhtiar dat er moed en zelfs enige
roekeloosheid voor nodig is om te
proberen in dit stadium een kabinet
te vormen. Hij hoopt zijn ploeg bin
nen drie dagen rond te hebben. De
regering zal bestaan uit mannen die
de afgelopen 25 jaar van corruptie
niet op de voorgrond zijn getreden.
Hij vroeg de religieuze leiders hem
de tijd te gunnen bij het oplossen
van de problemen van Iran. Als de
nieuwe regering zou falen, zou het
land afglijden in de afgrond. „Ik
kan mij niet voorstellen wat het lot
van ons land zou zijn. Ik kan mij
evenmin voorstellen welke chaos en
ellende later zouden volgen".
Iran is, naar zijn zeggen, geen land
voor militaire staatsgrepen, maar
Bakhtiar acht een staatsgreep moge
lijk als hij niet zou slagen. Op de
vraag of zijn kabinet een kans van
slagen zou hebben als de sjah het
land niet onmiddellijk zou verlaten,
antwoordde hij: „Ik hoop in elk ge
val de volkswil te verzoenen met de
wetmatigheid van de monarchie".
Op last van de sjah zijn gisteren in
Masjad al 164 gevangenen in vrij
heid gesteld. Gratie voor andere ge
vangenen is in overweging.
De sjah benoemde gisteren generaal
Abbas Gharabagni tot stafchef van
de landmacht. Die functie werd tot
voor enkele maanden bekleed door
generaal Azhari, die zondag aftrad
als premier om de weg te banen
voor een oplossing van de crisis. De
nieuwe stafchef was minister van
binnenlandse zaken onder Azhari,
die nog geen twee maanden eerste
minister is geweest. Azhari kreeg op
20 december een hartaanval, maar
hij bleef op verzoek van de sjah in
functie.
President Carter heeft de Ameri
kaanse inlichtingendiensten op de
vingers getikt omdat ze het belang
van de oppositiebeweging tegen de
sjah hebben onderschat. Het Witte
Huis zou zich op zijn beurt echter
niets hebben aangetrokken van de
conclusie van een rapport door oud-
onderminister George Ball: laat de
sjah zondermeer vallen.
.Ayatollah Khomeiny heeft zijn land
genoten opgeroepen ervoor te zorgen
dat de olieproduktie althans voor
binnenlands gebruik voldoende is.
Ook vroeg hij de winkeliers de prij
zen te verlagen „uit solidariteit met
onze medeburgers in het verzet".
Bakhtiar heeft bekend gemaakt dat
zijn kabinet zou weigeren olie te le
veren aan Israël en Zuid-Afrika. Be
ide landen zijn in grote mate van
die leverantie afhankelijk, omdat zij
door de meeste andere olie-produce
rende landen worden geboycot. Isra
ël kan eventueel terugvallen op leve
ranties door de Verenigde Staten.
(Van"onze speciale verslaggever André Horlings)
FLENSBURG Het noordelijk gedeelte van de
Duitse deelstaat Sleeswijk-Holstein komt lang
zaam weer tot leven. Nadat daar vorige week, in
de nacht van donderdag op vrijdag, een ware
ia]j winterse hel was losgebarsten, is er nu althans
on, enige tekening in de situatie. De sneeuwstorm,
die vrijdag, zaterdag en zondag af en toe or
kaankracht bereikte, is na 78 uur gaan liggen, er
is weer stroom en onder een stralend winterzon
netje waren overal in de dorpen de bewoners
bezig met het opruimen van de gigantische hoe
veelheden sneeuw, waarmee het oudejaar was
zev uitgeluid,
eer]
0011 In de tachtig gemeenten, die het drie tot vijf da-
een gen zonder electriciteit moesten stellen, brandt
Se' weer licht en geeft de verwarming een weldadige
hitte. Ook is bijna iedereen weer telefonisch te
bereiken. Maar gisteren waren er nog steeds vijf-
an<i tig dorpen en talloze boerderijen, die volstrekt la-
gen ingensneeuwd. In het district Sleeswijk-Flens-
burg vlogen 24 helikopters af en aan om de
bewoners van de eerste levensbehoeften te voor-
vaI zien en op de weg baanden sneeuwploegen zich
een moeizame weg door de witte brij, die overal
tenminste 50 cm dik was en op sommige plaatsen
door opstuiving ware heuvels van wel vier meter
hoog had gevormd. Ook elders in Sleeswijk, in
Oost-Friesland aan de westkust en op het eiland
Fehmarn bij Kiel, waren duizenden militairen en
vrijwilligers bezig de geïsoleerde bevolking te be
vrijden.
Voor wie mocht klagen over ónze plotselinge win
ter: in Sleeswijk-Holstein stierven acht mensen in
de kou dat was althans gisteren nog de ba
lans. Maar talloze anderen moesten met bevrie
zingsverschijnselen in ziekenhuizen worden opge
nomen; er waren gevallen bij waar de
lichaamstemperatuur tot 33 graden was gedaald.
Waar echter het menselijk vernuft vaak nog in
staat was er het beste van te maken men
kookte op zelfgebouwde kampvuren en nam ver
warmde stenen mee in bed was het dierenleed
absoluut niet te overzien. Op de weiden buiten
stierven duizenden schapen ze werden domweg
ondergesneeuwd. In de stallen werd de zwakke
plek van de in het rampgebied op grote schaal
behoevende veeteelt duidelijk: de boeren moesten
plotseling tientallen koeien met de hand melken
en zowel de koe als de boer was meestal niet
gewend aan dat ritueel. Ook nog voor niets: de
voorraadtanks waren gauw vol, en wat daarna
nog uit de koe kwam, moest men noodgedwon
gen weg laten stromen. In de „intensieve veehou
derij-stallen" viel de voedselverzorging volstrekt
uit en talloze varkens, kalveren en kippen wer
den het slachtoffer van het uitvallen van de nieu
we techniek.
Van dè 80 stroomloze dorpen konden er 45 pas
na drie dagen weer van electriciteit worden voor
zien. De voortdurende sneeuwjacht maakte een
eerdere reparatie onmogelijk. Voor de laatste ge
troffenen duurde het nóg twee dagen langer.
Maar sinds maandag heersen in Sleeswijk-Hol
stein betere weersomstandigheden en het redding
swerk vordert gestaag. Voor de getroffen bevol
king kan het echter niet snel genoeg gaan. Soms
troffen de redders totaal hysterische mensen aan,
die hun verweten niet eerder te zijn gekomen.
De koude waaronder Italië thans gebukt gaat, heeft oi
onberoerd gelaten. Triton zelf blijft er ijskoud onder.
Anderen moesten met zenuwinstortingen in zie
kenhuizen worden opgenomen. De kritiek op de
traag verlopende reddingsacties wordt door de
autoriteiten van de hand gewezen. „Toen de
storm bleef woeden, bleek elke poging vergeefs",
zegt de bestuurder van Sleeswijk-Flensburg Ge
mot Korthals. „Zodra een stuk weg was opge
ruimd sneeuwde die achter de werkers weer
dicht. Het was een natuurcatastrofe waar nie
mand iets tegen kon ondernemen." Hij geeft ech
ter toe, dat de huidige catastrofe aanleiding geeft
om de rampenplannen opnieuw te bekijken.
Intussen blijft het op de wegen in Noord-Slees-
wijk-Holstein uiterst rustig. Er is een rijverbod
afgekondigd. Alleen degenen, die met het oprui
men van de geweldige sneeuwhoeveelheden belast
de beroemde Tritonfontein van Bernini in Rome niet
zijn, mogen van een voertuig gebruik maken. Uit
gezonderd zijn auto's van mensen, die hun jaar
wisseling in Denemarken en in het rampgebied
doorbrachten. De wegen zijn nu niet langer vol
strekt ontoegankelijk. Rond de Deense grens en
op de Oostfriese waddeneilanden worden konvoo
ien gevormd van soms honderd en meer auto's,
die, voorafgegaan door sneeuwschuivers, zich
stapvoets een weg banen naar het beter begaan
bare gedeelte onder Rendsburg en Husum.
Voor de bewoners van het uiterste noorden van
de Bondsrepubliek blijft het rijverbod ook van
daag van kracht Misschien wordt het morgen op
geheven, maar een tocht naar de steden is zin
loos. De sneeuw die van de wegen is geschraapt
ligt nu op de parkeerplaatsen.
WASHINGTON/LONDEN In Europa zijn
sinds afgelopen vrijdag ten gevolge van de ijzige
kou en de sneeuw 71 mensen om het leven geko
men. In Frankrijk vroren veel clochards onder
de bruggen dood, in Zwitserland kwamen acht
mensen om in lawines, in Londen vonden drie
mensen de dood, toen zij na het bezoek aan een
pub door het ijs van een vijver zakten. Maar
verreweg de meeste slachtoffers vielen in Duits
land, waar gisteren overigens, net als in Noord-
Europa, het verkeer in konvooien op gang
kwam. Het spoorverkeer tussen de Scandinavi
sche landen en de rest van Europa bleef nog ge
staakt. Voor vandaag zijn nieuwe sneeuwbuien
voorspeld.
In Italië werden de laagste temperaturen sinds
1968 gemeten. Op Sicilië viel meer sneeuw dan in
de afgelopen vijftig jaar het geval was en de ha
vens werden getroffen door koude stormen. In
Griekenland moest alle schepen het uitvaren ver
boden worden. In Turkije bleven vliegvelden ge
sloten en het verkeer over de brug over de Bos
porus was slechts in beperkte mate mogelijk.
In de Verenigde Staten maakte de thermometer
een sprong naar beneden. In Washington zakte
de temperatuur van +17 binnen enkele uren tot
42. Het Mid-Westen wordt al enkele dagen geteis
terd door hevie sneeuwval en felle kou met teme-
praturen tot -45 graden. Op het drukste vliegveld
ter wereld, O'Hare in Chicago, strandden ruim
honderdduizend reizigers in de zwaarste sneeuw
stormen sinds 1967. De sneeuwstorm in de laatste
jaar duurde drie dagen en inspireerde Arthur
Hailey tot zijn befaamde boek „Airport". De kou
degolf is zelfs doorgedrongen tot zuidelijke staten
als Texas en Florida, waar de fruitoogst ernstig
wordt bedreigd.
In westelijk en zuidelijk Australië heerst momen
teel een hittegolf met recordtemperaturen van 51
graden. Het Noorden van Australië wordt geteis
terd door stormen die gepaard gaan met hevige
regenval.
Evacuee's uit Iran arriveren met een Canadees vliegtuig in Ankara.
BUITENLAND
een
TEL AVIV (Reuter-AP) Israël heeft volgens zijn staatsradio
woensdagavond met kanonneerboten beschietingen uitgevoerd
op Palestijnse bases bij Tyrus aan de Zuidlibanese kust.
Gisteren vlogen Israëlische gevechtsvliegtuigen laag over hetzelfde
gebied, op enkele plaatsen sprongen ruiten, zo hebben getuigen
meegedeeld.
Schepen van de Israëlische marine kruisten in een straal van
65 kilometer voor de Libanese zuidkust terwijl de straaljagers
met donderend lawaai overvlogen in wat een guerrilla-leider
noemde een „nieuwjaars-show van kracht".
.Tot een aanval op de vluchtelingendörpen die belangrijke guerrilla-
bases van PLO-leider Arafat zijn, kwam het echter niet. Een
officiële woordvoerder uit Sidon deelde mee dat alle V.N.-scholen
J in alle vluchtelingenkampen gesloten waren en dat de leerlingen
a^> uit voorzorg naar huis waren gestuurd.
rend
ondertekend. De nieuwe ver
dragen vervangen het concor
daat, dat stamt uit 1953.
In de verdragen zijn opgenomen
vraagstukken over onder meer
het onderwijs, militaire zielzorg,
dienstplicht over pastores en
enkele juridische en economi
sche kwesties tussen de kerk en
de staat. Het recht van voor
dracht bij de benoeming van
een r.k. bisschop, dat de Spaan
se kroon sinds de vijftiende
eeuw had, is vervallen. Hiermee
ging koning Juan Carlos in juli
1976 akkoord. Hij kwam daar-
i me VATICAANSTAD Enkele mee tegemoet aan de wens van
ewa): afzonderlijke verdragen tussen de r.k. kerk, die grote onafhan-
tol Spanje en de Heilige Stoel zijn kelijkheid van de wereldlijke
mal gistermiddag in het Vaticaan macht nastreeft.
Hess terug naar Spandau
i, zei BERLIJN (DPA) Rudolf Hess is gisteren onverwachts weer
„AÏ teruggebracht naar zijn cel in de gevangenis van Spandau.
v, ai De 84-jarige Hess was in verband met hartklachten over ge-
troB bracht naar het Engelse militaire hospitaal, maar artsen oor-
lega) deelden dat zijn verblijf daar niet langer noodzakelijk is. In
ïindd de gevangenis staat Hess eveneens onder medisch toezicht.
rali4 De Amerikaanse oud-commandant van de gevangenis Eugen
gt Bird noemde het barbaars dat Hess, tweeëndertig jaar na zijn
proces in Neurenberg, nog langer wordt vastgehouden.
New O
teel
itanl
irddj
ELSEVIER constateert aan de
hand van gesprekken met
economen, dat in 1979 de
hand op de knip moet. „Wat
kalmer aan doen met vakan
tie. De auto een keertje laten
staan. We leven ver boven
onze stand". In een ander ar
tikel wordt een nog onbekend
probleem rond de kernenergie
gesignaleerd. „De levensduur
van een kerncentrale is dertig
jaar. De buiten gebruik ge
stelde installaties moeten
daarna tenminste honderd
jaar blijven staan, geheel af
gesloten van de buitenwereld,
met beton overgoten en voort
durend streng bewaakt. De
verwaarlozing van dit pro
bleem legt een zware last op
toekomstige generaties en
houdt de prijs van electriciteit
uit kerncentrales kunstmatig
laag". Bij de crisis in Perzië
plaatst het blad de waarschu
wing: „1979 zou best eens in
het teken kunnen staan van
een nieuwe oliecrisis". Een
onderzoek tenslotte naar de
vraag gastvrij onze Spoorwe
gen zijn. „Tientallen mensen
bieden ons oplossingen aan,
sturen ons hele servicesyste
men toe, weten allemaal zeker
dat het moet zoals zij dat
hebben uitgedacht. Maar
heus, er zijn voor bepaalde
hiaten geen oplossingen".
De HAAGSE POST praat
met de PvdA-priester David
van Ooijen over wat bisschop
Gijssen gezegd heeft over
abortus. „We worden op één
lijn gezet met lustmoorde
naars. Ik hoef me als politi
BMal
cus niet zo te laten beledigen.
Wanneer dit in Engeland was
gezegd, had de bisschop zich
voor de rechter kunnen ver
antwoorden". Aansluitend een
reportage over de benarde
toekomst van de Bloemenho-
ve-kliniek. „Bloemenhove kan
dus wel inpakken. De tenen
van Van Agt zijn nog even
lang als vroeger, en zijn arm
.reikt inmiddels verder: per
wettelijke regeling gaat hij nu
de kliniek de nek omdraaien".
Een kritisch artikel ook over
de nazorg voor psychiatrische
patiënten. „Psychologen, psy
chiaters en alles, maatschap
pelijk werkers, ze moeten
meer tijd hebben. Het is nu
nog van: je bent een nummer,
een paar minuten, pillen en
•dan is het gebeurd". De eco
noom Hans van den Doel
schrijft in een analyse: „Het
probleem van de werkloos
heidsbestrijding is niet dat
het parlement de macht niet
heeft. Het probleem is dat het
parlement de macht niet wil.
WD, CDA en PvdA hebben
de gemeenschappelijke filoso
fie ontwikkeld: wij behoren
niet te beslissen over de in
vesteringen, de lonen en de
inkomens. Dat behoort gro
tendeels te worden gedaan
door het bedrijfsleven. Het is
deze belangengroepencultuur
die voor een effectieve oplos
sing van onze economische
problemen het grootste obsta
kel vormt".
In VRIJ NEDERLAND praat
de ontslagen KLM-accountant
J. de Wit over geldsmokkél,
zwarte kas en illegale praktij
ken. „Er is sinds 1970 een
enorme stijging geweest in
het zwarte geldverkeer bij de
KLM. Enorm. Ik denk dat de
omvang van die zwarte beta
lingen afgelopen jaren tussen
de 60 en 100 miljoen gulden
per jaar heeft bedragen". Ook
een groot gesprek met de pa
cifist van het eerste uur en
oud-senator mr. H. van Wijk.
„In het werk zit de zin van
het leven, niet in de vrije tijd.
In het werk moet je de basis
leggen voor het opbouwen
van de nieuwe maatschappij.
Werken voor je bestaan is
een stuk van je bewustwor
ding". Voorts wordt gepraat
met Koot en Bie. „Zie ons
maar als cursiefjes-schrijvers.
Wanneer het ons lukt, valt er
bij sommige kijkers een bo
dempje uit hun denken, en
dat is leuk. Daar kunnen we
nog wel even mee doorgaan.
Koot en Bie zijn nog niet
klaar". Willem van Hanegem
zegt in een vraaggesprek: „Ik
wil na dit seizoen nog één
heel jaar doorgaan, hoewel ik
nu het gevoel heb dat ik nog
wel drie jaar mee kan. Als ik
eenmaal móet stoppen, zal
dat een ongelooflijke klap
zijn, want in wezen .ben ik er
totaal niet op voorbereid".
Het kleurenkatern gaat over
de ondergang van de Arbei
ders Pers.
DE TIJD zegt over de crisis
in Iran: „Gevreesd moet wor
den dat de revolutie die zich
nu aan het voltrekken is, de
Perzen nog veel verder van
huis zal helpen". Voorts een
gesprek met Alke van der
Veen (industriebond NVV)
over de rol van Philips in El
Salvador. „Ik beweer niet dat
men daar een foeilelijk beleid
voert. Ik wijs alleen op de
verantwoordelijkheid van Phi
lips. In een gesprek met de
internationale vakbonden zal
men samen een grens moeten
vaststellen op hoever men in
die landen kan gaan. Zo zul
len we eerdaags ook met Phi
lips over Zuid-Afrika begin
nen". TV-maker Frans Boelen
zegt in een interview: „Zo ze
ker als het bestel binnen af
zienbare tijd tegen de vlakte
gaat, zo zeker komt de com
mercie er, en dat is een hoop
gevend perspectief, hoe gek
dat ook klinkt Eindelijk meer
duidelijkheid en eindelijk
meer mogelijkheden. Mensen
die nu nog volop bij de
VPRO werken of in de marge
bij de grote omroepen, krij
gen dan eindelijk de kans uit
te breken". Het blad heeft
een boekenextra.
In de GROENE AMSTER
DAMMER speciale aandacht
voor de toestand in Iran. Op
positieleider Khomeiny: „Wij
zijn tegen de heerschappij
van de sjah en ook tegen het
verder regeren van deze fami
lie. Wij zullen een ontwerp-
grondwet van een Islamitische
republiek aan het volk voor
leggen". Voorts een gesprek
met Wim Wamsteeker van de
industriebond NW. „We gaan
naar de 35-urige werkweek.
Ik durf niet te zweren wan
neer, maar hij komt En
waarschijnlikj gaan we nog
wel verder ook". Oud-minister
van onderwijs Van Kemenade
zegt in een interview: „Waar
het om gaat, is dat een groep
mensen positief gediscrimi
neerd moet worden. De hele
gedachte van positieve discri
minatie, de erkenning van
achtergronden, extra mensen
inzetten, daar hoor je niets
meer van. De hoofdlijn uit de
ombuiging die Pais pleegt is
duidelijk. Hij voelt niet voor
een beleid waarin extra aan
dacht gegeven wordt aan so
ciaal-economisch achtergestel
de groepen".
1 I
HERVORMD NEDERLAND
schaart zich achter het voor
stel van Kamerlid Ria Be
ckers inzake alcohol en ver
keer. „Wie na alcoholgebruik
toch achter het stuur plaats
neemt, vinden wij in principe
ongeschikt om langer in het
bezit van een rijbewijs te blij
ven". Voorts een groot inter
view met Jan Dutman van de
ambtenarenbond. „Er moeten
maximum inkomens vastge
steld worden, al weten we nu
nog niet goed hoe die verhou
dingen moeten zijn. In het
volgende nummer van ons
blad komt een stukje over
een ambassadeur van wie ik
weet dat hij 30.000 per
maand verdient Maar onze
vuilnisman verdient teveel,
die moet inleveren". Ook een
gesprek met een Perzische
bannelinge. „Er kan in Iran
geen enkele ontmoeting
plaatsvinden met gelijkges
temden. Er kan niets nieuws
ontstaan. De woorden gaan
dood, de cultuur, de hele taal.
Dat is mijn ervaring". PvdA-
kamerlid Van den Bergh
praat over de actie voor Viet
namese bootvluchtelingen. „Ik
werp de suggestie ver van
mij af dat een linkse vluchte
ling beter zou zijn dan een
rechtse of wie dan ook. Zelfs
woekeraars hoeven voor mij
niet te verdrinken".