,1k heb goed leren bidden.
Wereld kan half jaar zonder Iraanse olie
'Honderden
joden in
Ethiophi'é
vermoord'
Naam Rhodesïè blijft
voor blanken behouden
TONEEL OP SABBAT LEIDDE IN ISRAEL
BIJNA TOT KABINETSCRISIS
WIJZIGING IN
CHINESE TOP
Frits Schuitema
wil best wel
weer terug naar
San Salvador
BUITENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 3 JANUAR11979 PAGINA 10
TEL AVIV (AFP) Tijdens de burgeroorlog
in Ethiopië zijn honderden Ethiopische jodebi
of „falasja's" vermoord. Dit is gisteren op eeii
persconferentie in Tel Aviv meegedeeld doofi
vertegenwoordigers van die gemeente, waarvat
een 300-tal leden naar Israël is geëmigreerd.
Zij beschuldigden het Jewish Agency ervan niet*
gedaan te hebben, noch op het tijdstop zelv(
noch daarna, om althans een gedeelte van dë
naar schatting 30.000 Ethiopische Falasja's he,
emigreren naar Israël mogelijk te maken.
Falasja's in Tel Aviv vertelden dat kinderen
waren verkocht als slaven en dat vrouwen ernstig
waren mishandeld. Naar de traditie wil zijn df
Falasja's de afstammelingen van de notabeleil
uit Jeruzalem die Menelik, de zoon van koning
Salomo en de koningin van Seba, vergezelden
toen hij naar zijn land terugkeerde. Hun naariL
betekend „ballingen" in het Amhaars. Zij hebben,
een min of meer zwarte huid en semitischf-
trekken.
PEKING (AFP) Een naaste medestander va»-
vice-voorzitter Deng Xiaoping (Teng Hsiao-ping)
is bij een belangrijke wijziging in de Chinese
top benoemd op twee sleutelposities, zo blijkt
uit een artikel in het „Volksdagblad" in Peking,
Hu Yaobang is benoemd tot secretaris-generaal
van het centraal comité, een post die tijdens die
culturele revolutie werd afgeschaft. Zijn voorgan
ger op deze post was niemand anders dan Deng-
Xiaoping zelf, die de functie vervulde van dé
stichting van de volksrepubliek tot 1967.
Hu Yaobang wordt bovendien directeur van hel
propaganda-departement. In die functie volgt hi
Chang Pinghüa op, een medestander van voorzit
ter Hua Guafeng (Hwa Kwofeng). Het is nie
bekend of Chang in een nieuwe functie i
benoemd.
Tanker Master Michael
brandend gezonken
MIAMI (AP-Reuter) De gehele dag is giste
ren gezocht naar eventuele overlevenden van
de Cyprische tanker Mater Michael, die in de
Caralbische zee brandend ten onder is ge
gaan.
De Master Michael is op ongeveer 200 km ten
zuiden van Haiti in brand gevlogen. Alle red- j
dingsboten zijn verloren gegaan. Van de 35 j
opvarenden is bekend dat er vijf overboord
zijn gesprongen, van wie er vier werden gered
en een is verdronken. Het aantal vermisten
bedraagt dus 25.
Uit het Spaanse La Coruna wordt gemeld dat
de zeesleper Tyfoon van de firma Wijsmuller - E
nog steeds de tanker Andros Patrios op sleep- j
touw heeft. Met Madrid wordt onderhandeld
over de bestemming van de tanker, die een j
scheur van vijftien meter op de waterlijn r
heeft opgelopen. Volgens deskundigen is de -j
mogelijkheid niet uitgesloten dat het schip
breekt, in geval het weer verslechterd. Vier -q
mannen van de Nederlandse sleper zijn nog -
steeds aan boord van de Andros Patrios.
(van een onzer verslaggevers)
EINDHOVEN „U mag van mij aannemen dat
ik een paar keer goed heb liggen janken en dat
ik verscheidene keren op de knietjes voor het
bed heb gelegen. Ik heb weer goed leren bid
den. Toch zijn die 36 dagen me meegevallen.
Natuurlijk heb ik zo mijn moeilijke momenten
gehad, vooral in de tweede en derde week.'
Maar ik had mezelf een bepaalde discipline op
gelegd. Tweemaal gymnastiekoefeningen per
dag en door zo lang mogelijk op bed te blijven
liggen de dag zo kort mogelijk te maken. Ik
voel me fysiek in een uitstekende conditie en
heb nauwelijks een pond aan gewicht verloren.
Mentaal gezien voel ik me redelijk rustig, al
zitten er misschien nog wat onderbewuste span-1
ningen en komt er mogelijkerwijs nog een klei
ne terugslag".
C7
Frits Schuitema met de geblindeerde bril. die
hij van zijn ontvoerders moest opzetten tijdens
de rit naar de plaats waar hij in vrijheid werd
gesteld.
Het is Philips-directeur Frits Schuite
ma, ontspannen zittend achter een
conferentietafel, die vlotweg vertelt,
als onderdeel van het relaas van zijn
bevrijding uit de handen van de guer
rillastrijders in El Salvador. De 36 da
gen dat hij in een kleine kamer heeft
opgesloten gezeten, hebben hem inder
daad, zo te zien, weinig gedaan. Hij
ziet alleen opvallend bleek.
Zaterdag half negen - half vier Neder
landse tijd - lieten de guerrilla's hem
vrij. Schuitema: „Vrijdag wist ik dat
het op een eind ging lopen. Ik had op
een radio die ik van mijn bewakers
had gekregen geprobeerd of ik daar
de Nederlandse zender kon krijgen,
maar het was een slechte radio. Toen
hoorde ik later vanuit de kamer naast
de mijne, waar de bewakers zaten,
heel vaag een nieuwsuitzending waar
in de woorden Radio Holanda voor
kwamen. Dat betekende dat 's avonds
om half tien Radio Nederland Werel
domroep de boodschap voor het volk
van El Salvador zou uitzenden, waar
mee aan de eis van de guerrilla's was
voldaan. Daarna zou ik worden vrij
gelaten. Maar ik bedacht dat de poli
tie misschien de uitzending zou kun
nen storen, dus ik vroeg om voor de
uitzending te worden vrijgelaten. Dat
werd toegestaan als ik wilde beloven
niets te ondernemen".
De guerrilla's hielden zich aan hun
woord. Er kwam een auto voor,
Schuitema moest zijn vermomming
opdoen - een zonnebril die aan de bin
nenkant was dicht geplakt - en in de
auto stappen. Achterin zaten drie of
vier stevig bewapende mannen. De
auto reed over allerlei duistere weg
getjes. Opeens weer een stop. Een van
de guerrilla's stapt uit Vijftig meter
verder moet Schuitema er uit Even
later stopt de auto nog eens om een
bewapende guerrilla uit te laten.
Schuitema: „Ze hadden me gezegd dat
ze me zouden bewaken tot ik in een
taxi zat. Toen ik daar buiten stond
heb ik dertig seconden gewacht, toen
mijn bril afgezet, een luchtsprongetje
gemaakt en op mijn dooie gemak
naar de grote weg gewandeld, waar ik
een taxi zou kunnen vinden".
Frits Schuitema kreeg een taxi. Hij
wilde niet naar zijn eigen huis, bang
dat daar geheime politie zou zitten. In
plaats daarvan ging hij naar de Britse
club. Vandaar wilde hij bellen naar de
Philips-advocaat of naar een andere
Philips-employé. Op de club was nie
mand op de twee bar bedienden na.
De telefoon was tot overmaat van
ramp ook kapot. Onverrichterzake
ging hij verder naar de winkel, maar
daar mocht hij niet bellen omdat hij
er zo smerig uitzag en een baard had
van 36 dagen. Hij liep naar een 300
meter verder gelegen hotel, het Rama-
da Inn en probeerde daar de advocaat
en zijn Philips-collega te bellen. Tever
geefs. Toen belde hij toch naar zijn
eigen huis.
Schuitema: „Het was een vreemd ge
sprek. Een mij vreemde stem meldde
zich in het Spaans. Ik vroeg: wie is
dit? Waar zit jé? Er kwam als ant
woord: „In het huis van Schuitema".
Het was een Philips man.
Weer thuis viel de Philips-collega hem
op Spaanse wijze om de hals. Maar
de grote teleurstelling was dat er ver
der niemand was. Vrouw en dochtert
jes - Kim van vijf en Vicky van vier
waren in Guatemala. Hij belde een
vriend in El Salvador.
„Binnen tien minuten stond er een
auto voor de deur die me naar een
ander huis bracht. Waar vele Philips-
mensen me verwelkomden. Ik heb er
mijn vrouw in Guatemala gebeld en
mijn moeder in Leeuwarden. Na een
stuk of vijf grote whisky's ben ik naar
bed gegaan. Maar eerst moest ik nog
mijn snor en baard afscheren. Dat
had mijn vrouw me gezegd. „Anders
schrikken de kinderen zich dood", zei
ze. Om kwart over een stond ik me
met onvaste hand met een roestig
scheermes te scheren. Ik heb er een
half uur over gedaan. En die wonden
die ik nu heb zijn niet van de gueril
la's maar van dat scheermes".
Om kwart over vijf stond directeur
Schuitema weer op, om kwart over
zes zat hij in een klein vliegtuig op
weg naar Guatemala. Daar had het
weerzien plaats met zijn vrouw en
ging het rechtstreeks naar Miami
waar werd overgestapt op de KLM
naar Amsterdam. Daar stond een Phi
lips-vliegtuig naar Eindhoven. Einde
lijk weer thuis, uitslapen!
Nu er op terug ziend zegt Frits Schui
tema: „Ik heb het die 36 dagen niet
slecht gehad. Ze hebben me goed be
handeld. Ik had een met zachtboard
en hardboard geblindeerde kamer van
3,5 bij 3,5 meter, met een bed, een
wastafeltje, een oude douche en een
toiletvoorziening. In de kamer ernaast
zaten doorlopend vier a vijf guerrilla's
om mij te bewaken. Het^ging uiterst
professioneel. Het was er wel gloeiend
heet met de zon de hele dag er op
schijnend. Ik heb twee keer een koude
douche kunnen nemen, want er dreig
de een watertekort en dan wil je het
schaarse water wel gebruiken om je
te wassen en je tanden te poetsen.
Driemaal per dag kreeg ik goed eten
en bovendien per dag een glas bier en
twee glazen cola. Dan heb ik van de
36 dagen er 35 kip gegeten, dat hoeft
voorlopig van mij niet meer. De ker
stavond, dat was voor mij een moeilij
ke avond. Ik kreeg toen een fles
whisky die ik meteen voor een kwart
heb leeg gedronken".
Aan speciale wensen werd ook vol
daan. Regelmatig keek Schuitema
kranten en op een gegeven moment
kreeg hij op aanvraag ook een bijbel
in het Spaans.
Schuitema: „Ik meende dat ik er
steun aan zou hebben. Bovendien
dacht ik zo mijn gebrekkig Spaans
wat op te kunnen vijzelen en kon ik
er een hele tijd mee vooruit. Die
bijbel heeft me inderdaad erg veel
steun gegeven".
Toen kreeg ik een uitgebreide brief
van mijn vrouw, in het Engels. Ze
schreef dat ze bleef doorvechten. Als
ik het naderhand moeilijk had pakte
ik die brief en dan kreeg ik het nog
moeilijker. Maar dan dacht ik: over
mijn lijk". Frits Schuitema lacht even
wrang als de betekenis van wat ie
zegt tot hem doordringt.
Even later zegt hij goedgemutst: „Als
ik het egoïstisch bekijk dan zeg ik dat
ik graag terug ga naar El Salvador.
Maar dat is iets dat in eerste instantie
door mijn vrouw moet worden beslist
en pas in tweede instantie door mijn
Philipsbazen".
WASHINGTON - De Verenigde Staten,
West-Europa, Japan en de overige belang
rijke olieverbruikende landen kunnen het
zonder ernstige problemen zeker een half
jaar zonder Iraanse olie stellen.
Volgens
een hoge functionaris van het Amerikaanse
ministerie van buitenlandse zaken kunnen
de beschikbare oliereserves en de vergrote
produktie van andere landen, met name
van Saoedi-Arabië het gemis van Iraanse
olie compenseren. Iran heeft de olie-export
op 27 december stopgezet als gevolg van
stakingen in de oliesector.
Volgens de zegsman kunnen zes maanden
zonder Iraanse olie vrij eenvoudig over
brugd worden, en zullen ook daarna waar
schijnlijk nog geen onoverkomelijke proble
men ontstaan, als er een verstandig gebruik
van de beschikbare olie wordt gemaakt.
Hij schatte dat er op het ogenblik olievoor
raden zijn van vier a vijf miljard vaten.
De olievoorraden in de wereld zijn nu zeer
groot, ook al omdat veel is ingekocht met
het oog op de verwachte prijsverhoging per
1 januari jl. Een „verstandig gebruik", aldus
de zegsman, houdt in dat de consumenten
niet moeten hamsteren, zoals wel gebeurde
tijdens het Arabische olie-embargo in 1973-
74.
Van groot belang is ook de vergrote produk
tie van andere olieproducenten, met name
van Saoedi-Arabië, dat nu meer dan tien
miljoen vaten per dag produceert, tegen
een normaal gemiddelde van 8,5 miljoen
vaten. Iran produceerde dagelijks vijf a zes
miljoen vaten voor het uitbreken van de
ongeregeldheden.
De Verenigde Staten krijgen slechts vijf
procent van hun olie-invoer uit Iran. De
grootste afnemers van Iraanse olie zijn
Japan, Nederland, West-DSitsland, Enge
land, Israël en Zuid-Afrika. Maar de olie
maatschappijen zorgen voor een verdeling
van de beschikbare olie over al hun mark
ten, zodat het gemis van Iraanse olie ner
gens bijzonder hard aankomt, aldus de
zegsman.
Eind 1978 stond het dagelijks olieverbruik
van de niet-communistische wereld op 55
miljoen vaten. Het leeuwendeel wordt ge
bruikt door de Verenigde Staten (15 miljoen
vaten), West-Europa (15 miljoen) en Japan
(zes miljoen).
Ondanks een oproep van de religieuze leider
Ayatollah Khomeiny om de produktie* op
beperkte schaal te hervatten blijven de
werkers in de Iraanse olie-industrie in
staking. Oppositieleider Mehdi Bazargan
benaderde de stakers met een oproep van
Khomeiny om de produktie deels te hervat
ten, zodat aan de binnenlandse behoefte
kan worden voldaan. Maar Bazargan kreeg
te horen dat de stakers zelf zullen beslissen
wanneer het werk wordt hervat. Deze radi
cale wending in de houding van de stakers
is des te opmerkelijker, omdat oproepen
van de Sji-ietische leider in ballingschap
de laatste maanden steeds zonder meer zijn
opgevolgd door de anti-sjah groeperingen
in Iran.
SALISBURY (Rtr) - Het gis
teren in Salisbury gepubli
ceerde ontwerp voor een
nieuwe grondwet voor een
zwart meerderheidsbewind in
Rhodesië (met een blijvend
grote mate van blanke in
vloed) bevat slechts één grote
verrassing: de naam van het
land wordt volgens het ont
werp Zimbabwe-Rhodesië. Al
leen al die naam moet als
een succes gezien worden
voor de blanke minderheid
van het land.
Tijdens de afgelopen jaren
van strijd tegèn de blanke
overheersing spreken de
zwarte nationalisten altijd
over het door hen gewenste
land Zimbabwe. Maar de laat
ste maanden zijn de blanken
zich krachtig gaan inzetten
voor het behoud van de naam
Rhodesië, als symbool van
wat zij hebben bereikt. De
zwarte leden van de over
gangsregering hebben uitein
delijk met een compromis
rond de naam ingestemd om
het kwijnende moreel van de
blanke Rhodesiërs wat op te
vijzelen. De nieuwe grondwet
moet door de blanken worden
goedgekeurd in een referen
dum op 30 januari, waarna
op 20 april algemene verkie
zingen worden gehouden.
Het 151 pagina's tellende ont
werp voor de grondwet gaat
vergezeld van een klein boek
je waarin de belangrijkste on
derdelen in begrijpelijke taal
worden uiteengezet, om de
blanken te helpen zich de stof
voor het referendum eigen te
maken.
Het eerste artikel luidt kort
weg: „De naam van het land
is Zimbabwe-Rhodesië". Daar
op volgen hoofdstukken over
de samenstelling van het par
lement, het rechterlijk appa
raat en de commissie die be
last is met de veiligheid, en
het onder controle van de
blanken blijvende ambtenare
napparaat. In verschillende
commissies zal in de toekomst
een blanke meerderheid blij
ven bestaan, omdat de zwar
ten op dit moment veelal nog
de noodzakelijke kwaliteiten
voor dergelijke functies mis
sen.
Het parlement bestaat uit
twee huizen een dertig ze
tels tellende Senaat die voor
tweederden uit zwarten be
staat, en een Huis van Afge
vaardigden waarvan 72 van
de honderd leden zwarten
zijn. De vijf eerste jaren na
de verkiezingen zal een rege
ring van nationale eenheid
het land besturen.
De president zal worden ge
noemd door een kiescollege,
samengesteld uit leden van de
Senaat en het Huis, en deze
zal als premier benoemen de
man die met de meeste stem
men in het huis van afgevaar
digden gekozen is. Het Rhode-
sisch Front kan erop rekenen
alle 28 zetels voor de blanken
in het Huis van Afgevaardig
den te zullen bezetten. Wijzi
gingen in de grondwet kun
nen slechts worden
goedgekeurd met de goedkeu
ring van 78 leden van het
Huis. i
Churchill was voorstander
van atoomoorlog in 1948
LONDEN Winston
Churchill is drie jaar
na het eind van de
Tweede Wereldoorlog
een voorstander ge
weest van een atoo
moorlog tegen de
Sovjet-Unie, zo blijkt
uit officiële documen
ten die vanmorgen
door het Britse blad
The Guardian zijn
gepubliceerd. De Sov
jet-Unie beschikte in
1948 nog niet over
atoomwapens. De
spanning tussen de
vroegere bondgenoten
groeide in die jaren
en mondde in de
loop van 1948 uit in
de blokkade van Ber
lijn en de massale
luchtbrug waarmee
de westerse grote
mogendheden de stad
op de been hielden.
Churchill, indertijd
oppositieleider, stelde
een atoomoorlog voor
aan premier Clement
Atlee, maar die zou
zich niets van het
voorstel hebben aan
getrokken. Minister
Ernest Bevin van
buitenlandse zaken
had het „te druk om
zich ermee te be
moeien en de Ameri-
kaane ambassadeur
in Londen, Lewis
Douglas, liet weten
dat het plan „vol
praktische zwakten
en onzekerheden
zat". De documenten
mogen nu, na dertig
jaar, worden gepubli
ceerd.
HONGKONG WERKT AAN
OPVANG VLUCHTELINGEN
HONGKONG (UPI) De autoriteiten van Hongkong zijn
bereid mede te werken aan een tijdelijke opvang van de 2700
Vietnamese vluchtelingen aan boord van het vrachtschip
Huey Fong, dat al tien dagen voor de haven voor anker ligt
Volgens officiële zegslieden wordt een voormalig luchtmacht
kamp in gereedheid gebracht voor een tijdelijk verblijf van de
vluchtelingen, in afwachting van opneming door andere lan
den. De autoriteiten proberen toezeggingen voor toelating van
vluchtelingen te verkrijgen van de VS, Frankrijk, Canada,
Australië en andere landen.
o
JERUSALEM In Israël is gisteren
een kabinetscrisis die dreigde te ont
staan rond een voorgenomen toneel
voorstelling op de Sabbat ternauwer
nood voorkomen. De Nationale
Religieuze Partij had gedreigd dat de
regering het aanstaande zondag „zon
der haar ministers zou moeten stel
len" als in het Kameri-theater in Tel
Aviv het stuk 'Die GummiMndler'
van Chanon Levin zou doorgaan.
De Nationale Religieuze Partij (NRP)
die over 12 van de 120 zetels in de
Knesseth beschikt, heeft dergelijke
dreigementen in het verleden al dik
wijls in daden omgezet. Meestal leidde
dat tot de val van de regering, ge
volgd door verkiezingen. Eo was het
ook aan de NRP te wijten dat er op
17 mei 1977 verkiezingen moesten wor
den gehouden die een nederlaag ople
verden voor de Arbeiderspartij van
premier Rabin en die Begin aan de
macht bracht. Op 19 december 1976
had Rabin de drie ministers van de
Religieuze Partij ontslagen nadat de
meerderheid van de parlementsleden
van die partij geweigerd had Rabin
bij een stemming in het parlement het
vertrouwen te geven. Aanleiding tot
deze stemming was de felle kritiek
van de vijf leden tellende fractie van
het uiterst orthodoxe Thora-front op
het tijdstip van een plechtigheid bij de
overdracht van de eerste drie Ameri
kaanse gevechtsvliegtuigen van het
type F-15. Die plechtigheid eindigde
vrijdagmiddag om vier uur, terwijl de
Sabbat om zeventien minuten over
vier begon- Volgens rabbijn Kalman
Kahane was dit verschil te gering
voor de aanwezigen bij de overdracht
om op tijd thuis te zijn voor de Sab
bat.
Voor de uitvoering op vrijdagavond,
dus na het intreden van de Sabbat,
had burgemeester Sjlomo Lahat van
het Likoedblok toestemming gegeven.
Weliswaar hadden de religieuze par
tijen bij het toetreden tot de regering
het schrappen van plannen voor to
neelvoorstellingen geëist, maar omdat
het Likoedblok over een meerderheid
in de gemeenteraad van Tel Aviv be
schikt, was die eis genegeerd.
Na herhaald aandringen van premiei
Begin verklaarde Lahat zich gistera;
vond bereid het plan voor de toneel
voorstelling op de Sabbat te laten val
len. Lahat die deel uitmaakt van de
liberale vleugel van het Likoedblok
verklaarde dat hij dit deed ter wille
van de premier en niet om aan de
wens van de religieuze gemeenteraad
sleden te voldoen. „Ik heb ditmaal
aan de wens van de premier voldaan^
omdat ik niemand het genoegen wil
gunnen dat de regering valt nu de
vrede in zicht is", aldus Lahat die ven
klaarde dat op een later tijdstip de
plannen voor toneelvoorstellingen z<
kerkuilen worden doorgezet.
