„oede der aarde
m
ormandië heeft
^>lop kaas
gegeten van het
^nenland
Mare Driessen
bekeerde
ons land
massaal tot
Franse kaas
WASSENAAR
TER' AAR
Satste der mohikanen zou
ir liefst al zijn
zen troetelnaampje geven
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 29 DECEMBER 1978 PAGINA 9
er j.l
IERM
rreinf
IERMAIN DE MONTGOMMERY
irrejni is nu langzamerhand toch wel
laarheid als een koe: De Franse
die gebenedijde geurvreter uit
tnd van door knoflook gelooide
tlingen, is in Nederland duide-
jedurian de winnende hand. Vorig
genaas de import van Franse kazen
reslufcelopen tot ruim zeven miljoen
nerwiiet een marktwaarde van zo'n
rd miljoen gulden. En voor 1978
l men gulzig op een omzetstij-
lijkt het een indrukwekken-
EN. «veelheid, maar in feite is het
s een vetvlek op onze gepoli-
salontafels.
'^'iteeds bestaat ruim 96 procent
ie kaas, die in ons land voor
judelijk gebruik wordt verkocht
1 datjjk uit eerlijke agrarische pro-
»n mji van Gouda en Edam. De kaas
72, kjt vuistje en bij het buisje, waa-
het (getalenteerde rijmelaars van ons
e besiaal reclamewezen den volke tot
iet gé» treure kond doen, wordt anno
rensiials vanouds gekneed uit een
iet zjas van 10,5 miljoen kostelijke li-
ielk, die de 2,2 miljoen zwaartil-
uiers van onze Nederlandse
pel produceren,
irsch^ dus de blaarkoppen ip onze
ikin9ft tussen Rodeschool en Vaals in
Jd- wade reuk komen te staan, is
Barom goed te weten, dat deze
ij. dieisionele domkoppen totaal geen
3 hel hebben aan de opmars van de
tegert kaas. Dat kan niet genoeg her-
voorl worden. Zij leveren nog steeds
taten op wit het bewijs, dat aan de
aemc^ten van moeder natuur geen
luchtje zit dan de geur van
onze koeien te functio-
in het vaderlands buitengebeu-
En nimmer heeft een sterveling
i irop kunnen betrappen, dat zij
Dudeerlijke stamboekje te buiten
word. De Hollandse koe weet, waar
•s. (1jat en wat van haar verwacht
dim Zij stinkt er niet in.
itje Brie
sr
roeno^001" 6611 Nederlands Marketing-
ufoorf onderzocht werd of ons volk
ins wat anders op zijn boterham
dan plokworst of een hevig
iirerende plak volvette Goudse
1 plus Edammer, bleek, dat
k één op de duizend Nederlan-
jitinggeheel bij toeval op een puntje
Lakeinbert of Brie was gestoten en
ten. lien met grote regelmaat tobde
lachtmemes, waarin beerputten',
fbelten en waslokalen in tèhui-
Dor ongehuwde mannen een cen-
rol speelden. In hun ogen was
e kaas synoniem aan rotte vis
Stewollen sokken, die men ver-
heeft tijdig in de week. te zet-
wk
av
-!
ren in de winkel van Abraham Kef in
Êbloem en madelief. Zo en niet de Amsterdamse Marnixstraat had be
steld. Hij had zich uitvoerig laten
voorlichten door de oude heer Kef
over de verantwoorde opbouw van
een kaasplateau en wist precies van
welke lichtere roomsoorten je hap.
voor hap moest doorstoten naar de
Gorgonzola, een pokdalig kaasje van
Italiaanse huize, dat toen reeds dezelf
de gevreesde reputatie genoot als zijn
landgenoot Al Capone. Noch vader,
noch ik hadden overigens ooit van
blijft de Franse kaas duidelijk Abraham Kef gehoord.
l Toen zo'n tien jaar ge- Nooit vergeet ik meer de uren, die
aan de beslissende slag voor twaalven
vooraf gingen. Omdat mijn broer had
vernomen, dat Franse kaas om het ge
ringste op de loop gaat, had hij de
schotel onder cellofaan op de koelste
plek in ons huis gezet. Die avond zei
hij tegen negen uur: „Jongens, als jul
lie zin krijgen moeten jullie het wel
even zeggen. Ik ben klaar. Wat mij
betreft kan het festijn beginnen".
„Ik zou me eerst maar eens fris gaan
wassen", sprak vader, die op dat mo
ment terugkwam in de kamer, „want
met zo'n lucht kun je onmogelijk het
nieuwe jaar in".
„Hè, laten we het nou alsjeblieft gezel
lig houden", zei moeder handenwrin
gend, „op de laatste dag van het jaar
kun je je toch wel voor één keer be
heersen?".
Vader knikte. „Juist daarom", zei hij,
„mij hebben ze altijd geleerd: „een ge
zonde geest in een gezond lichaam".
Misschien heeft die jongen wel iets ge
geten met te veel hete kruiden. Weet
jij veel".
Op dat moment begon Wim Kan op
de radio aan zijn nabeschouwing van
het verstreken jaar, die zoals de kran
ten tijdig hadden gewaarschuwd we
derom puntig en ongemeen speels be
loofde te worden. Toch werd er
ditmaal door ons minder gelachen dan
in voorgaande jaren.
„Vind je het niet leuk Ernst?", vroeg
moeder bezorgd.
„Leuk is het woord niet", zei vader,
„ik heb alleen geen zin om te lachen.
In een huis, waar naar schatting der
tien dode ratten al maanden boven
aarde staan, vergaat mij die lust".
„Daar is Hans al met zijn verrassing",
riep moeder, „laat maar eens zien wat
je hebt, jongen".
Dat gezicht van vader, toen het cello
faan eenmaal van de schotel af was.
Krijtwit stamelde hij: „Wat moet dat
in vredesnaam voorstellen? Wat is dat
voor ongein?".
..Dat is Franse kaas, pa", zei mijn
broer met een berustende blik van:
weet hij veel, de tobberd.
Geheel volgens de richtlijnen van
Abraham Kef begonnen we daarna
met de Port Salut en de Saint Paulin.
„Zal ik een lekker toastje voor je ma
ken?", vroeg moeder.
„Doe vooral geen moeite", zei vader,
„die troep stinkt. Allemachtig, wat
stinkt dat. Ouwe kaas gooi je toch ze
ker weg, die laat geen mens weken
liggen".
„Deze Port Salut en Saint Paulin zijn
vers pa", legde mijn broer uit, „dat
kan niet verser. Die heeft Kef per
soonlijk vannacht in Parijs gehaald".
„Nou en Wat wil je daar nou mee
zeggen?", riep vader, „Kef heeft die
kaas vannacht in Parijs gehaald. Ja,
dat kan best. Maar daar had die troep
al mooi zeven maanden in een vochtig
pakhuis gelegen"
3*
Dnlijk herinner ik me een oude-
Ivond uit de dagen, waarop mijn
i broer de familieschare wilde
ren op wat hij vaag en geheim-
omschreef als een „kaasplank".
Pachting van zijn doctorsbul hos-
öe hij in het Amsterdamse Pavil-
Drie. waar hij 'als oud-padvinder
Iw een reputatie had opgebouwd
aanleggen van knevelverbanden
omgorden van dwangbuizen.
»as ons overigens wél opgevallen,
p gaandeweg zijn studie een vol-
alternatieve kijk had gekregen
verworvenheden van de mens.
Aiding, die met name in de voe-
;ktor groteske vormen aannam.
Tien gehakt bijvoorbeeld, die
loeder op de woensdagen voor
'avondmaaltijd braadde en die
;e hun knapperige korst en rul
iwerk een grote vermaardheid in
"amilie hadden gekregen, wees
ïoghartig van de hand. „Dat is
envoer", stelde hij walgend vast.
terwijl hij tot in de vijfde klas
e HBS een moord had gedaan
extra bal. En wee je gebeen-
ik bij de verdeling per ongeluk
otere bal had gekregen dan hij;
vas hij op zo'n moment,
het einde van het jaar stelde
gewoontegetrouw vóór om tijdig
st aan te leggen van de provi-
'aarmee we ons over de drem-
n Oud en Nieuw konden eten.
cht zelf aan kaasblokjes, bitter
en voor zo tegen twaalven aan
izarensalade. „Maar dan wél een
Een ouderwetse", zei hij erbij,
Dorhand smakkend. „Zo een,
een heel bataljon een maand
n leven".
t moment zei mijn oudste broer:
eet het beter gemaakt, jongens.
jullie deze keer verrassen. Ik
iet oudjaar voor de happen",
die direct een valstrik voor één
vermoedde, kwam nog met een
oorstel: kroketten met veel mals
?es erin. Maar naar hém werd
eens meer geluisterd. „Laat die
nou", zei moeder, „als ie daar
jl in heeft".
lurfd assortiment
oudejaarsavond kwam mijn
thuis met een gedurfd assorti-
Inridcp Vn-rpn Hir> hii fpvo-
Een holle weg wringt zich in de vreemdste bochten naar het huis van Daniel Courtonne
ne met een bloemens puit van vier
franken, die ze op de markt in Bnon-
ne heeft gekocht. De volgende dag
verhuist de produktie van de vorige
dag naar de njpingskelder, waar hij
veertien dagen tot drie weken bij een
temperatuur van veertien graden blijft
liggen".
Zenuwen
„En zo gaat het maar door, dag in
dag uit; week in week uit Alleen van
half juli tot begin augustus gooi ik de
boel er bij neer en neem ik er mijn
gemak van. Ik ga eens een dag naar
mijn zoon of dochter in Parijs en
soms blijf ik ook wel bij ze slapen.
Liever niet overigens, want de stad
werkt op mijn zenuwen. In St. Ge
rmain de Montgommery weet ik pre
cies, wat ik te verwachten heb. We
maken 's morgens onze 300 kazen en
's middags controleer ik, hoe de voor
raden erbij liggen Camambert is nu
eenmaal een rap kaasje, dat er wider
mijn handen vandoor gaat. Maar ik
ken mijn pappenheimers en mij zullen
ze niet zo gauw bedonderen".
„Het mankeert er eigenlijk nog maar
aan, dat ik ze namen geef. Het zou
niet eens zo gek zijn, want het blijven
je kinderen, met wie ik lief en leed
deel. Het is net, alsof mijn kaasjes
ook weten, dat ik een goeie bestem
ming voor ze uitzoek. Ik lever alleen
aan speciaalzaken in Nantes, Parijs en
Bordeaux. Liefhebbers genoeg, want
Fransen zijn nu eenmaal lekkerbekken
van huisuit. Wat dat betreft zou ik
duizend tot tienduizend kazen per dag
kunnen maken en die zou ik dan grif
kwijt raken. Maar waarom zou ik?
Voor het geld soms?"
„Beste man, ik verdien al genoeg om
twee keer per dag een warme maal
tijd op tafel te krijgen. Heb je al ge
roken, wat Simone nu weer gemaakt
heeft? Mals stoofvlees met groene
kool. Flesje wijn erbij, glaasje Calva
dos vooraf, misschien straks een cog
nacje toe. Op die manier kan ik op
mijn honderdste nog die 300 kazen
per dag maken.
Het is Courtonne aan te zien, dat hij
het een razend aanlokkelijk vooruit
zicht vindt. Hij is tevreden met zijn
stek, zijn huis met de witte luiken en
de wilde planten, die tegen de gevel
opklimmen. Het is een behuizing,
waarvoor Anton Pieck graag zou heb
ben getekend. En straks pakt de win- -
ter het dorp ook nog in met het rulle
paksneeuw en dan zal Daniel weer tot
eind februari verstoken blijven van de
vrienden, die anders rondom zijn
haardvuur aanschuiven voor een Cal
vados en wat belegen dorpsroddel.
Elk kaasje in de minifabriek krijgt een voorkeursbehandeling van nij
vere dames, die er rond voor uitkomen, dat de ambachtelijke kaas
hun nog steeds aan het hart gebakken is
zweeg daarna met grote hartstocht.
„En hoe smaakt het, pa?", vroeg mijn
broer.
Vader knikte nadenkend: „Als kaas
„an sich" stelt het niks voor", zei hij,
„maar ik moet bekennen, dat ik slech
tere spullen in mijn leven geproefd
heb".
En daarmee was in ons huis het hek
van de dam. Vader had opeens begre
pen, dat je nimmer aan Franse kaas
moet ruiken, zoals je ook je neus
vrijaf moet geven, als je van plan
bent een ei te pellen.
Een paar dagen later, op Driekoninge
navond, nam vader voor het eerst zelf
Franse kaas mee. Hij was met opge
heven hoofd de walmende winkel van
Kef binnengestapt en had met vee:
kennis van zaken een assortiment uit
gezocht, dat hem bij het afrekenen
nog een complimentje van de oude
baas had opgeleverd. Toen hij met het
pakket de kamer inkwam zei hij
waarschuwend: „Die Roquefort stinkt
allemachtig jongens, maar het is een
zalfje voor de tong. Gewoon even
doorzetten, net als bij de tandarts. Als
het straks allemaal achter de rug zal
zijn, is er alleen nog plaats voor
vreugde".
s
Historische ontmoeting tussen groothandel en grootmoedig ambacht. Gerdabel-di-
recteur Mare Driessen (rechts) was vanuit zijn vesting in Alkmaar naar Normandië
gereisd om in de kaasmakerij van meester Daniel Courtonne met eigen ogen te
zien, dat er in het guile Franse land nog steeds handarbeiders zijn, die de Ca
membert van de wieg tot aan het praalgraf als een wijze vader begeleiden
Spinnewiel
-fe
Hek van de dam
Toch waagde hij het er tehslotte op.
Hij knaagde met de precisie van de
woelrat aan een toastje met Brie en
Die woorden van vader liggen op het
spinnewiel van mijn herinnering, als
ik in het gulzige land van Normandië
eindelijk de holle weg gevonden heb,
die zich in de vreemdste bochten naar
het huis van Daniel Courtonne wringt.
Courtonne, tanige 65-er, is de allerlaat
ste der Mohikanen, die nog steeds de
ronde Camambert-kaasjes vanaf de
wieg tot aan hun praalgraf als een
wijze, geduldige vader begeleidt. Alle
andere kleine kaasmakers in Frank
rijk hebben één voor een water bij
hun volle melk moeten doen en zijn
nu handlangers van de 50 fabrieksba
zen, die de geurige trots van Norman
dië volautomatisch aan hun leiband
laten lopen.
„Een onvermijdelijke ontwikkeling",
geeft Courtonne met tegenzin toe, „er
worden momenteel drie miljoen Ca-
mambertkaasjes per dag gemaakt Om
aan dat aantal te komen ben je -wel
gedwongen om je toevlucht te nemen
tot machines en computers".
„Maar zolang mijn vrouw Simone en
ik gezond blijven, weiger ik te capitu
leren. Een Fransman is van nature ge
lukkig een koppige individualist, die
zelf graag uitmaakt, wat goed voor
hem is. Welnu, deze kaasmakerij is in
1887 gesticht door mijn grootvader Al-
bert. Hij was in deze streek een
grandseigneur, een man met gezag,
want men was er van overtuigd, dat'
hij de allerbeste Camambert in Frank
rijk maakte. Toen zijn zoon Emile,
mijn vader dus, de zaak overnam ging
alles gewoon op de oude voet door.
Ook vader heeft er nooit over ge
peinsd om zijn ziel aan de duivel te
verkopen. En die erfenis heb ik geluk
kig weer van hem meegekregen".
„Ik vind tot op de dag van vandaag,
dat ik ongelooflijk geboft heb in mijn
leven. Ik werk zeven dagen per week,
maar het zijn wél zeven feestdagen
voor me, zeven kostelijke zondagen.
Elke dag maak ik met Simone en met
een knecht zo'n 250 tot 300 kaasjes en
daarvoor moeten we hard aanpoten.
Maar dat is geen bezwaar, want als
kind zat ik al voor dag en dauw in de
kaaskelder om de houten vaten te vul
len. De melk wordt eerst op een hout
vuur verwarmd tot zo'n 33 graden Cel
sius om de stremming te bevorderen;
daarna worden de kazen éién voor een
bespoten en gezouten. Dat doet Simo-
VAN EDE B.V.
Goede der aarde
Nee. nog voor geen miljoen wil hij 4
oversteken met Mare Driessen die x
vanuit zijn kaaspaleis in Alkmaar 7
naar Normandië is gereisd om per- y
soonlijk vast te stellen, hoe men in
deze turn van Frankrijk kaas heeft ge- x
geten van het goede der aarde. Dries- 7
sen is directeur van Gerdabel in Ne- V
derland, de vooruitgeschoven post van 4
de super-giganten Gervais-Danone x Wenst relaties en bekenden G.N.
(goed voor 8 miljard per jaar) en van T - -.-.-.-i.- -
Frommagerie Bell (La Vache qui rit. y
Goed voor 2 miljard per jaar). Samen
maken ze zo'n 200 verschillende pro- x
dukten, waaronder vruchtenyoghurts, 7
pudding, croissants in blik (nu al 3 y
miljoen per jaar) en een oeverloos as-
sortiment Franse kaas. x
Toen Driessen aan zijn francofiele 7
klus begon was Nederland nog duide- y
lijk een diaspora, waar het volk in af-
wachting was van zijn bekering tot de x
Franse kaas. Om de daarbij optreden- 7
de distributieproblemen voorgoed op y
te lossen, bouwde hij een netwerk van 4
7 depots op, die voortdurend bevoor- x
raad worden door 50 op en neer pen- 7
delende koelwagens. Uitgangspunt y
daarbij is de Petit Suisse, een deksels 4
FA.J.V. LEEUWEN
RIJWIELHANDEL-REPARATIE
KERKSTRAAT 37
TEL. 01751-14365
WASSENAAR
Wenst clientèle en bekenden voorspoedig 1979
AUTOBEDRIJF „AVANTI"
P.G. VOORTMAM
B. FOCKE
AUTOPLAATWERK
EN SPUITINRICHTING
VAN HALLSTRAAT 25
WASSENAAR
Wenst relaties, vrienden
en bekenden een
voorspoedig nieuwjaar
FA. L.M. DE GROOT
TRANSPORTBEDRIJF
houdbaar is. „De distributie van Fran
se kaas hebben we op deze limiet af-
gestemd", legt Driessen uit, „en daar-
door is het ons gelukt om Nederland j
rijp te maken voor Franse kaas. Met
een omzetstijging van 30 procent zit-
ten we duidelijk in de lift. Maar het is I
wel een langzame lift. In Nederland
wordt per jaar 600 gram Franse kaas
per hoofd geconsumeerd. Een lacher-
tje in vergelijking met de tien kilo Ne-
derlandse kaas, die in datzelfde hoofd
verdwijnt".
„Wat wij doen is dan ook in feite nog
steeds het bedrijven van apostolaat". I
Dat er aan zijn apostolaat een duide-
lijk luchtje zit, kan Mare Driessen ook
niet helpen.
LEOTHURING
AUTOBEDRIJF
W.v.VLIET
AARDAMSEWEG 33 TER AAR
TEL 01722-2579 PRIVÉ 2797
Clientèle en bekenden voorspoedig 1979
P.A.H00GER VORST
VOOR HUISHOUDELIJKE ART.
GEREEDSCHAPPEN EN VOOR DE
DOE-HET-ZELVERS
Wenst allen een voorspoedig 1979.
POELIERSBEDRIJF
H. BAYER
RIJKSSTRAATWEG 322
WASSENAAR
TEL. 01751-13155
Wenst al zijn relaties
vrienden en bekenden
voorspoedig nieuwjaar
AANNEMINGSBEDRIJF
P.W.v.d. GEEST
Wenst ai onze relaties
en bekenden een voorspoedig 1979.
istrj
