SADAT EN BEGIN
VERLIEZERS ALS
ER OORLOG KOMT
BUITENLAND
1978
TE KIJK
Zondag 20 november 1977 keek de
wereld met een zekere verbijstering naar
het televisiescherm, waarop de
Egyptische president Sadat te zien was
tijdens het uitspreken van een rede in
het hol van de leeuw: de Knesset, het
Israëlische parlement. Hij had een
duidelijke boodschap bij zich: er diende
nu onverwijld vrede te zijn. Toch sprak
hij een taal die veel Israëlische en
Arabische harten beklemde. Niet langer
werd over het conflict in het Midden-
Oosten gedacht in termen van
overwinnaar en overwonnene. Nee, in de
woorden van Sadat was nog slechts
sprake van verliezers. Uit de puinhopen
van de oorlog zou, zo zei Sadat, „alleen
een verliezer overblijven. Het is tijd dat
er vrede komt. Oie vrede kan er alleen
maar komen, als we in staat zullen zijn
Sadat waarschuwde voor een al te
lichtzinnige opvatting van het begrip
vrede. Vrede is, zo stelde hij, niet
slechts een uitvoering van geschreven
regels. Het is eerder een herschrijven
van geschiedenis. Vrede is niet een
spelletje van roepen om vrede ter
verdediaing van bepaalde grillen of om
bepaalde fouten te verbergen; vrede is
in zijn essentie een verbeten strijd tegen
iedere ambitie en iedere gril.
Datzelfde jaar was er in Israël een eind
gekomen aan het bewind van de
Arbeiderspartij van David Ben Goerion,
Golda Meir en Yitzak Rabin, die het
land sinds de onafhankelijkheid in I948
had geregeerd. Premier was nu
Menachem Begin, die als een
onverzoenlijk tegenstander gold van ook
maar de geringste toenadering tot de
Arabische wereld. Begin heette een man
van gewapend beton te zijn, die nooit
ook maar iets zou toegeven aan
Arabsiche eisen en verlangens. En nu
was het uitgerekend die ijzervreter, de
held van de Irgoen-strijders uit de eerste
Israëlisch-Arabische oorlog, die de vijand
in zijn huis nodigde en gastvrij ontving.
En dat was niet alles: hij ging ook
zover dat hij Sadat „mijn vriend"
noemde en zich dat ook omgekeerd liet
welgevallen.
Is er een verklaring te vinden voor het
feit dat het juist deze twee mannen
waren, die in een omgeving van
verbittering, haat, achterdocht, geweld
en dreiging van geweld, de opening
vonden en de durf hadden elkaar te
omhelzen voor de zaak van de vrede
ook al heeft de geschiedenis van dit
jaar geleerd dat dit gebaar nog niet de
vrede tot automatisch gevolg had?
Zowel Sadat als Begin schreven een
autobiografisch boek. Bij lezing blijken
er opvallende gelijkenissen en
raakvlakken in leven en karakter van
beiden te bestaan.
Beide mannen hebben een revolutionair
verleden. De vorming tot revolutionair
kwam zowel bij Sadat als Begin voort
uit de haat die beiden hadden jegens de
Britse overheerser. Sadat zegt de Britten
al gehaat te hebben nog voor hij zehen
had gezien! in zijn geboortedorp Mit
Aboe! Koem in de Nijldelta kreeg hij als
tongetje al té horen hoe afgrijselijk de
Britten de Egyptische volkshelden van
toen behandelden. Toen al rijpte bij hem
het idee dat voor revolutie een
gewapend optreden nodig was
Het was dan ook geenszins verwonderlijk
dat Sadat bij het leger ging. Als zoon
van een eenvoudige boer nad hij moeite
om tot de officiersrangen toegelaten te
worden, maar het lukte. Het leger stond
in die tijd onder Brits bevel. Sadat
richtte de „Kring van vrije officieren"
op, een kritisch politieke gespreksgroep,
waar ook Nasser een vaak geziene
verscnijnmg was. In 1942 belandt Sadat
achter de tralies, omdat hij getracht
heeft contact te leggen met Rommel,
toen deze de Britten in de woestijn
ongezouten op hun donder gaf. Na de
oorlog richt hij een geheime
verzetsgroep op.
Terwijl Sadat in de Egyptische cel zit.
arriveert met een Pools legeronderdeel
na een lange omzwerving Menachem
Begin in het Beloofde Land. De
beginjaren van de oorlog had Begin
doorgebracht in Russische
gevangenschap: niet alleen omdat hij
lood was. maar ook omdat hij tot een
Moskou niet welgevallige ondergrondse
Poolse strijdgroep had behoord. Hij is
nog meer op de Britten gebeten dan
Sadat. Hij verwijt ze mee te werken aan
de liquidatie van de joden in Europa
door de grenzen van Palestina potdicht
te houden en schepen met vluchtelingen
terug te sturen. Begin sluit zich na
aankomst onmiddellijk aan bij de
verzetsgroep Irgoen. In zijn boekwijst
hij er nadrukkelijk op dat net doel van
de Irgoen niet het zaaien van angst was.
maar bevrijding te brengen. „Voor
bevriiding was naat nodig", zo legt hij
uit. „Maar haat die voortkomt uit liefde
is een drijvende kracht en is
rechtvaardig en niet slecht".
Sadat zegt ongeveer hetzelfde en
spreekt dan tevens over de waarde van
het eenvoudig dorpsleven. Het zijn
volgens hem de enige goede waarden in
het leven. De haat bij beide mannen, zo
blijkt uit hun geschreven getuigenis, is
pragmatisch van aard. Het is, betogen
zij met nadruk, geen deel van hun
karakter.
In hun geschriften tonen beide mannen
een sterk ethische visie op de
samenleving. Beiden huldigen de
opvatting dat de mens moet leven in
een op respect en liefde gebaseerde
samenleving en niet in een samenleving
die gevormd wordt door de arrogantie
van de macht. Beiden weiden pagina's
lang uit over hoe onbaatzuchtig nun
handelen wel is en/of was. Sadat is
daarbij niet gespeend van ijdelheid: „Ik
ontdekte dat ik van nature gebonden
ben aan de liefde", en hij merkt op dat
hij van nature geneigd is het goede te
doen. Begin hemelt zichzelf minder op.
maar praat veeleer over de collectiviteit
van de Irgoen.
Over de vraag naar de noodzaak van
alle strijd in het Midden-Oosten zijn
Sadat en Begin het in zoverre met
elkaar eens dat een bepaalde oorlog
eigenlijk had kunnen worden
voorkomen. Hier zijn we op het punt,
waarop dit jaar het vredesberaad tussen
Egypte en Israël voortdurend dreigde
stuk te lopen.
Begin vindt dat, als er in 1948 maar niet
zo'n heilloze compromispolitiek zou zijn
gevoerd door de regering-Ben Goerion.
er anno 1978 niet zulke schrijnende
problemen zouden zijn geweest. Begin
doelt dan op de gebieden die in 1948
aan de Palestijnen werden toegewezen,
maar die in joodse handen hadden
moeten overgaan, zo stelt hij.
De oorlog waarvan Sadat vindt dat hij
had kunnen worden voorkomen, isi
van 1973. ..Al in 1971 had ik heel tie s
duidelijk de bereidheid getoond teèse I
praten over een vredesakkoord metjere
Israël. Maar de VS lieten zich door tr ee
Golda Meir inpakken. Als de VS toettrikt
niet zo blindelings achter de Israelite er
opvattingen zouden zijn aangeholde rr
de oorlog vermeden kunnen wordeSalei
Sadat heeft sindsdien veel gewonnèerrT
Hij won een oorlog en de steun vanaef1
zo bewonderde Verenigde Staten, roep
zit in een lastiger pakket. Hij ging tqas-<
naar zijn compromisloze ideeën vaïpotc
1948 geen teruggave van bezet imel
Palestijns gebied maar het tragisjede
voor Begin is dat de tijden in dertigaki
ingrijpend gewijzigd zijn, en dat hij.foch
altijd in de Knesset een fel bestrijdefca''
geweest van zelfs maar het geringst
compromis, nu alleen maar als
vredebrenger de geschiedenis in kat
gaan door net verfoeilijkste van alle
compromissen uit te voeren: het afst
van de bijbelse gebieden in Gaza en
langs de Jordaan, door aan de
Palestijnen zelfbestuur te geven en I,
autonome staat te aanvaarden.
Vertrouwelijke onderonsjes kenmerkten de eerste ontmoeting tussen beide leiders
tijdens het bezoek van Sadat aan Jeruzalem; in de loop van dit jaar is van die
ontspannen sfeer veel verloren gegaan. 1
De Italiaanse politicus Aldo Moro, die kandidaat was voor het presidentschap, werd na
twee maanden onzekerheid over zijn lot dood in een auto aangetroffen. De Italiaanse re
gering had niet willen ingaan op de eisen die de ontvoerders van de Rode Brigade had
den gesteld.
In vrijwel elke familie in de Iraanse stad Tabas waren er doden te betreuren na de ver
woestende aardbeving, die in augustus het oostelijk deel van het land trof. Meer dan.
15.000 mensen zouden zijn omgekomen.
Muurkranten in China maakten duidelijk dat het tijdperk
van de Culturele Revolutie definitief tot het verleden be
hoort. Slachtoffers worden gerehabiliteerd en de regering
stelt de politieke discussie niet langer boven de materiële
resultaten.
In Beiroet kwamen de Christelijke wijken wekenlang onder
zwaar mortiervuur te liggen van de Syrische vredesmacht.
Half oktober maakte een broze wapenstilstand opnieuw
een voorlopig einde aan de beschietingen. Veel bewoners
zagen hun interieur in een puinhoop veranderd.
Belgische en Franse parachutisten kwamen in de Zairese
stad Kolwezi in actie, toen daar in juni een groot aantal
Europeanen door muitende troepen van het Zairese leger
werd bedreigd.
Bij een brand in de Iraanse stad Abadan kwamen bijna 400 bioscoopbezoekers om het
leven. De daders werden niet gevonden, maar het al maanden smeulende verzet van fana
tieke moslims tegen het bewind van de sjah wakkerde daarna aan tot een orkaan.
De moeder van de Russische dissident
Anatoli Sjaranski liet haar emoties de vrijè
loop, toen het vonnis over haar zoon werd
uitgesproken: de rechtbank van Moskou
veroordeelde hem tot dertien jaar gevan
genschap wegens hoogverraad.
Een woedende premier Tindemans kondig
de in het Belgische parlement het ontslag
van zijn regering aan. toen het opsplitsen
van België in drie gedeeltelijk zelfstandige
gebiedsdelen niet naar zijn zin verliep.
Verkiezingen brachten de oplossing niet
dichterbij
Goochelaars maakten zich op het Engelse vliegveld Gatwick verdienstelijk, toen da
net als op vele andere Europese vliegvelden duizenden vakantiegangers strandden
acties van de Franse luchtverkeersleiders.
In Nicaragua maakten de troepen van dictator Anastasio Somoza veel slachtoffers oj
de jongeren die in opstand kwamen tegen zijn bewind. Veel jongeren sloten zich a
het Sandinistisch Bevrijdingsfront, dat zelfs het parlementsgebouw tijdelijk wist te
ten. Op straat probeerde het Rode Kruis slachtoffers te redden.
Duizenden Vietnamezen verlieten op wrakke bootjes hun land in de hoop elders te
nen worden opgevangen. Maar de buurlanden weigerden velen van hen te ontvangen
gevolg waarvan honderden op zee omkwamen.
