bloedige
botsingen in Turkije
oedan wil
itte Nijl omleiden
Egypte en Israël hervatten vredesoverleg
Salt II vertraagd door betere
relatie China - Amerika
CENTRALE COMITÉ IN CHINA
MAAKT EIND AAN ZUIVERINGEN
STAAT VAN BELEG
IN 13 PROVINCIES
PAUS: MEER
AANDACHT VOOR
MENSELIJKE
WAARDIGHEID
Vliegramp Palermo
eist 108 slachtoffers
:R,JITENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 27 DECEMBER 1970 PAGINA 7
>te-
1 tie
kra (AFP/RH) - De Turkse
ing heeft in 13 van de 67
ncies - waaronder Ankara
tanbui - de staat van beleg
;ondigd. Dat gebeurde na
we loedige botsingen in de
sd- inatolische stad Kahra-
naras tussen twee vijandi-
amitiscbe secten die zeker
msenlevens hebben geëist,
sociaaldemocratische pre-
Bulent Ecevit maakte dit
n vier durende zitting van
cabinet bekend. Na de be-
aking ontstond een felle
lenwisseling in het parle-
tussen de aanhangers van
en die van de conser-
loppositie) Gerechtig-
:ij van oud-premier Su-
Demirel. Oppositiele-
chreeuwden: „U hebt
het recht te spreken om
tslag aan te kondigen".
Vervolgens gingen leden van
beide partijen met elkaar op de
vuist, waarop de bijeenkomst
van het parlement voor enige
tijd werd geschorst
Na hervatting werd het besluit
vrijwel unaniem aanvaard. Ece
vit is op 1 januari een jaar aan
het bewind. Zijn regering, ge
vormd door de Republikeinse
Volkspartij (sociaaldemocrati
sch), geniet de steun van een
twaalftal onafhankelijken die
zich achter hem schaarden om
een einde te maken aan de
anarchie„de economie te redden
van de ondergang en het aan
zien van Turkije in dé interna
tionale betrekkingen te verbete
ren.
Het belangrijkste probleem
waarvoor de premier zich ge
steld zag, was het politieke ge
weld. „Wij hebben een Turkije
als een puinhoop geërfd", zei
hij dikwijls, sprekend over het
bewind van het „nationalistisch
front".
In januari vielen er 55 doden
door politiek geweld, in februari
34 en in maart 59. Eerst waren
studentenleiders het slachtof
fer, daarna studenten en ten
slotte nam het geweld in om
vang toe door religieuze provo
caties in bepaalde provincies in
het oosten van het land, waar
verschillende sekten bestonden."
Na incidenten in Malatya, Sivas,
Elazig en Kars werd het de
slachtpartij van Kahramanma-
ras die leidde tot de afkondiging
van de staat van beleg.
Een bomaanslag op 19 decem
ber in een bioscoop in Kahra-
manmaras, was het begin van
de onlusten. De dader van de
aanslag werd gearresteerd,
maar drie dagen later werden
twee onderwijzers gedood. Op
23 december werd de rouwstoet
gevormd door extreem-linkse
fracties, maar op weg naar de
moskee werd deze tot stilstand
gebracht door leden van de
soennitische sekte (ultra-conser
vatieve islamieten). Deze vielen
winkels van de „alevis" (pro
gressieve sji-itische sekte) aan.
Daarna volgde de moord op drie
soennieten. Er werd gevuurd op
personen die de lijken opeisten
en de golf van geweld verspreid
de zich over de gehele stad.
Terwijl militaire eenheden pro
beerden verdere incidenten te
voorkomen, werden aanvallen
uitgevoerd in de wijken waar
de „alivis" in de minderheid
zijn. Daardoor steeg het aantal
doden tot 97.
Paus Johannes Paulus II bewierookt het altaar tijdens
de middemachtmis in de St.-Pieter. Naast hem de Va
ticaanse ceremoniarius, mgr. Virgilio Noè.
VATICAANSTAD Paus Johannes Paulus II heeft maandag
in zijn eerste kerstboodschap alle mensen opgeroepen meer
aandacht te schenken aan de eerbied voor de menselijke
waardigheid, die hij uniek noemde. Vanaf de loggia van de
Sint-Pieter deed hij ten overstaan van dertigduizend mensen
op het plein en televisiekijkers in dertig landen een beroep
op alle mensen te bidden voor de vrede.
Tijdens de nachtmis had hij een pleidooi gehouden voor de
slachtoffers van wreedheid en onrecht, voor de hongerigen,
armen, zieken en ouden van dagen, eenzamen en daklozen en
voor degenen wier ellende het gevolg is van de uitbuiting en
het onrecht van economische stelsels.
De paus sprak zijn Kerstboodschap uit in het recordaantal
van vijfentwintig talen, waaronder dertien Oosteuropese, het
Arabisch, het Chinees en het Nederlands, waarin hij zei: „Za
lig Kerstfeest voor allen in vreugde en vrede".
Voor de nachtmis heeft de paus met zijn naaste medewerkers
en enkele vrienden een Poolse kerstmaaltijd gehouden. Aan de
drieduizend werknemers in Vaticaanstad stuurde hij een sui
kerbrood en een kaart, die hij eigenhandig had ondertekend.
Vorige pausen beperkten het geven van geschenken tot de
leidinggevende figuren in de kerkelijke hiërarchie.
Gisteren zorgde de paus voor een verrassing door onverwacht
aan het raam van zijn appartement te verschijnen en de men
sen te vragen: „U kwam zeker kijken of de paus vandaag
thuis was? U ziet het, ik ben er", zei hij lachend en gaf de
mensen zijn zegen.
ortret van een rabbi", een schilderij van Rembrandt van Rijn,
van de doeken die gisteren uit het M. H. de Young Memori-
iseum in San Francisco zijn .gestolen. De andere gestolen
lerijen zijn een nachtgezicht op een rivier van Aert van der
havengezicht van Willem van der Velde en een interieur
jj^ben Rotterdamse kerk van Anthonie Delorme. De waarde van
ibrandt wordt geschat op twee miljoen gulden.
Op kabinetsniveau
WASHINGTON (UPI) - Egypte
en Israël zijn overeengekomen
dat zij hun vastgelopen vredes
besprekingen op kabinetsni
veau zullen hervatten, met de
Verenigde Staten als bemidde
laar, zo hebben regeringsfunc
tionarissen in Washington gis
teren verklaard.
Volgens hen zullen de twee
landen binnen een week beslis
sen waar en wanneer de vol
gende ronde in de onderhande
lingen over een vredesverdrag
zal worden gehouden. De Ame
rikaanse diplomaten zeiden dat
minister van buitenlandse za
ken Cyrus Vance dit voor el
kaar heeft gekregen bij zijn
overleg in Brussel in het afgelo
pen weekeinde met premier
Moestafa Chalil van Egypte en
zijn Israëlische collega Mosje
Dayan.
Dit tweetal heeft zich in Brus
sel beperkt tot de vraag op
welk niveau het vredesoverleg
wordt hervat. Over de hangen
de kwesties is niet gesproken.
De impasse in de besprekingen
die op 12 oktober in Washing
ton begonnen, betreft de gevoe
lige kwestie van de relatie tus
sen een Egyptisch-Israëlisch
vredesverdrag en de invoering
van zelfbestuur in het bezette
West-Jordanië en de strook van
Gaza. Egypte wenst dat er een
duidelijk tijdschema wordt
vastgesteld, terwijl Israël daar
niet van wil weten omdat het
de totstandkoming van een Pa
lestijnse staat volstrekt afwijst.
Volgens de Amerikaanse diplo
maten denken Egypte en Israël,
althans voor het ogenblik, niet
over een nieuwe topconferentie
zoals die in Camp David. Ook
zouden zij niet voelen voor
technisch overleg op lager ni
veau om de hangende kwesties
op te lossen. Waar nu over
gesproken wordt zou zijn een
nieuwe reis van Vance naar het
Midden-Oosten, misschien
midden januari, of een hervat
ting van de besprekingen in
Washington die sinds half no
vember zijn opgeschort
Door leden van de ultra-natio
nalistische Goesj Emoeniem-
beweging in Israël zijn vanmor
gen vroeg op eigen houtje twee
nieuwe vestigingen in bezet
Jordaans gebied gevormd, al
dus is door de radio meege
deeld. In totaal hebben onge
veer 50 gezinnen zich gevestigd
op twee heuvels ten noorden
van Jeruzalem. Ze zijn daar
begonnen schuttingen en ver
sperringen te bouwen.
AMERIKAANSE DIPLOMATEN:
WASHINGTON (RTR/UPI) Volgens Ameri
kaanse diplomaten heeft de onverwachte
Amerikaanse aankondiging van het aankno
pen van diplomatieke betrekkingen met Pe
king wellicht tot de vertraging geleid die is
opgetreden in de ondertekening van het Salt
II - verdrag.
Ook de uitnodiging aan de Chinese vice-pre
mier Teng Hsiao-Ping voor een bezoek aan
Washington kan kwaad bloed hebben gezet.
Verder is premier Carters positieve interpreta
tie van Breznjevs boodschap aangaande de
verbeterde relatie China/Amerika mogelijk de
bet aan de vertraging.
Welke de militair/strategische vraagstukken
zijn die een Salt II - verdrag nu nog in de
weg staan, is niet bekend gemaakt. De Russi
sche minister van buitenlandse zaken Gromy-
ko heeft voor de televisie verklaard dat hij
het eens is met zijn Amerikaanse ambtgenoot
Vance dat voor de afronding van de bespre
kingen over de beperking van de strategische
wapens van de twee mogendheden, geen over
leg op ministersniveau meer nodig is. Als ge-
Een handdruk beslui, he, Sall-overleg in Genève ,us-
en Breznjev op 15 januari zal worden uitge- s©n d© Amsriksans© ministsr Vanc© ©n zijn Russisch©
steid. ambtgenoot Gromiko.
Plan ontmoet kritiek
van waterbouwkundigen:
,TOEM Soedan is, te midden
ote controverses, begonnen aan de
"leden aan het Jongleikanaal.
van dit gigantische project is de
van de Witte Nijl om te leiden
vergroten. Het kanaal zou van es-
Jeel belang zijn voor de snel
lende irrigatie- en andere ontwikke-
.programma's van Soedan en om te
pen aan de stijgende behoefte aan
Jr in Egypte als gevolg van de be-
^ingsaanwas. en de hogere levens-
laard van dat land. Waterbouwkun-
Q hebben echter kritiek geuit op het
ïct. Zij zijn bang dat het kanaal zal
in tot een lagere landbouwproductie
dommige delen van Soedan en een
Jolige invloed zal hebben op het kli-
f lens een rapport, dat voorbereid
door de het Milieucentrum van de
In Nairobi, is het waarschijnlijk dat
jngreep van deze omvang in de na-
ijke stroom van de rivier „de be
ide socio-economische systemen op
[ebied van landbouw, veeteelt en vis-
waar ongeveer een half miljoen
•n van leven, in de war zal sturen,
kan het milieu, tot over de grenzen,
'loed worden".
controverse is een direct gevolg
1 het ingewikkelde vloeiingssysteem
•pe Witte Nijl, en uiteindelijk de ste
rn landbouwstreken van Soedan en
ite voedt. De belangrijkste bronnen
de Nijl zijn de grote meren in Ethio-
Kenia, Zaïre, Tanzania en Oeganda.
grootste deel komt uit Ethiopië en
It noordwaarts via de Blauwe Nijl.
totale stroomgebied is echter enorm:
fruljoen vierkante kilometer, oftewel
I zo groot als de oppervlakte van In-
De wateren van de Witte Nijl stro-
vanuit gebieden ten zuiden en wes-
van Soedan door een groot
■asgebied dat bekend staat onder de
de Soedd.
iverstromings- en moerasgebied be-
ongeveer 100.000 vierkante kilome-
m voedt tussen de 400.000 en 1 mil-
mensen. De rivier heeft hier een
:e structuur, want het gemiddelde
il bedraagt niet meer dan 5 centime-
T kilometer. Daardoor is het gebied
late gevoelig voor elke verandering
;t niveau of de toestroom van het
In de late zomer bereikt de rivier
hoogste niveau. Grote delen van de
ld staan dan onder een dun laagje
Ir, dat echter van levensbelang is
i planten, dieren en mensen in het
Het probleem is echter dat tussen Joeba
en Malakal, een afstand van dertig kilo
meter, ongeveer de helft van het water
verloren gaat. In ie brede, zachtglooien-
de moerasvlakte verdampt veel water,
waardoor de vochtigheidsgraad van de
lucht verhoogd wordt. Op zich lijken
Soedan en Egypte daar echter weinig
aan te hebben, en sommige mensen vin
den dat het verloren water beter voor
wat anders gebruikt zou kunnen worden.
Het Jongleikanaal is bedoeld om een
soort zijweg voor het water te maken. In
de eerste fase zal zodoende ongeveer vijf
miljoen kubieke meter water per jaar
„gered" worden. Niet meer dan ongeveer
een kwart van het water van de Soedd
zal door het kanaal omgeleid worden, en
verwacht wordt dat de waterstroom van
de Witte Nijl ten noorden van Malakal
met ongeveer 16 verhoogd zal worden.
De regeringen van Soedan en Egypte
hebben tot toe gezwegen over de details
van het project. Maar volgens hen zal
het water dat de Soedd na de omleiding
zal missen geen belangrijke invloed heb
ben op het milieu van het moerasgebied.
Waterbouwkundigen schatten echter dat
de gemiddelde oppervlakte van de Soedd
verminderd zal worden met ongeveer
20% en dat, omdat ook in tijden van
weinig regen het kanaal open zal blijven
staan, het gebied, juist wanneer dit het
meest kwetsbaar is, met ernstige waterte
korten zal kampen.
Met elk seizoenswisseling stijgt of daalt
het water en wordt het ondiepe over
stroomde gebied smaller of breder. Het
systeem is uiterst gevoelig. De gebieden
die altijd blank staan, zijn begroeid met
papyrus, dat een natuurlijke buffer
vormt tegen mens en dier. De delen die
alleen in het natte seizoen overstroomd
raken vormen graasgronden met zachte
gewassen die essentieel zijn voor vee en
wilde dieren. Waar het water maar een
paar weken blijft staan ontstaan sterkere
grasgronden, waar ook gegraasd kan
worden^
Hoewel het hele gebied vergeven is van
ziektendragende insecten, hebben de no
madische volkeren hier vier eeuwen lang
hun bestaan gebouwd op een agrarische
traditie die geheel afhankelijk is van de
„eb" en „vloed" van de rivier. In 1954
werden een eerder omleidingsplan ver
worpen, juist vanwege de waarschijnlijke
nadelige invloed op het leven van deze
nomadische stammen en de rijke, pro
ductieve moerasvlakte waarin zij wonen.
De regeringen van Soedan en Egypte
hebben met hun plannen echter niet de
bedoeling om het traditionele leven in
één klap van de kaart te vegen. Zij wil
len het bestaan van de nomaden geleide
lijk omvormen met behulp van plaatselij
ke ontwikkelingsprogramma's. De
bedoeling is dat de nomaden zich uitein
delijk op één vaste plaats gaan vestigen.
Ze krijgen dan medische hulp, ook voor
hun vee, en ze zullen worden geholpen
hun levensstandaard te verhogen.
De nomaden zullen zwaar onder druk
komen te staan om hun leefwijze te ver
anderen wanneer het water vein de
Soedd zakt, wat het onvermijdelijk ge
volg is van het openen van het Jonglei
kanaal. Uit gebieden waar stammmen al
sedert eeuwen visrechten hebben zal vis
verdwijnen, natuurlijke graasgronden
zullen verloren gaan, en door het verlies
van hun kuddes zullen de nomaden ge
dwongen worden te gaan wonen op geïr-
rigeerde boerengrond. Verder zullen de
natuurlijke trekroutes verstoord worden
en er zullen nieuwe routes aangelegd
moeten worden, niet alleen voor de no
maden en hun vee, maar ook voor de
vele wilde dieren.
De Assoeandam werd ontworpen om wa
ter in het systeem van de Nijl op te
slaan en verspilling van het water tegen
te gaan, waardoor de totale hoeveelheid
te gebruiken water verhoogd wordt. Het
Jongleikanaal leidt het water alleen om,
rond een gebied dat effectief gebruik
van dat water maakt.
Wanneer de politieke en economische
verhoudingen tussen Soedan, Egypte en
Oeganda zich gestabiliseerd hebben, zul
len de volgende fasen van het project in
gaan. Er liggen plannen op tafel voor
een dam verder stroomopwaarts, die de
stroom van het water verder zal regelen
en de basis zal vormen van grote land-
bouwverbeteringen. Dat project zal waar
schijnlijk een nog grotere invloed op het
leven van de nomaden in de Soedd heb
ben dan de eerste fase.
Wanneer er echter voorzichtig te werk
wordt gegaan, en wanneer alle informa
tie over de mogelijke gevolgen voorzich
tig afgewogen wordt (en tegenstanders
van het project beweren dat dit in de
eerste fase niet gebeurd is), dan is het
mogelijk dat aan de waterbehoefte van
Egypte en centraal Soedan beantwoord
kan worden, zonder dat het enorme en
unieke moerasgebied van de Soedd ver
stoord wordt.
(Copyright The Guardian)
ADVERTENTIE
TWEE NEDERLANDERS
VERMIST
PALERMO (AFP/RTR) De vliegramp bij Palermo op Sici
lië, waarbij een DC 9 van Alitalia in zee stortte, heeft vrij
wel zeker het leven gekost aan 108 van de in totaal 129
inzittenden.
Slechts 21 personen overleefden de ramp, onder wie de 41-
jarige Amsterdammer S. Sakkei. De twee andere Nederlanders
die aan boord waren, de 73-jarige mevrouw S. de Liver uit
Bilthoven en de 55-jarige heer M.F. Reneman uit Amsterdam,
worden nog vermist en zijn hoogstwaarschijnlijk om het leven
gekomen.
Het vliegtuig kwam in zee terecht op ongeveer vijf kilometr
van de landingsplaats. Het brak in tweeën en zonk binnen
enkele seconden. Alitalia meent dat het nog wel maanden kan
duren vóór de oorzaak van de ramp is vastgesteld. Duikers
proberen thans de zwarte doos met de vlieggegevens uit het
gezonken wrak te bergen.
Mgr. Lefebvre
weer naar Rome
VATICAANSTAD Mgr.
Marcel Lefebvre, de geschor
ste Franse aartsbisschop, zal
op 10 en 11 januari opnieuw
een bezoek aan Rome bren
gen.
Hij is uitgenodigd door kardi
naal Franjo Seper, het hoofd
van de congregatie voor de
geloofsleer, met wie hij een
reeks gesprekken zal hebben.
In een eerder onderhoud, vo
rige maand, zou paus Johan
nes Paulus II een gematigde
houding tegenover hem heb
ben aangenomen. Mgr. Lefeb
vre zou toen hebben ver
klaard de uitspraken van het
tweede Vaticaanse concilie te
aanvaarden, mits deze worden
uitgelegd in de traditionele
lijn van de kerk.
Indira Gandhi
op vrije voeten
NIEUW DELHI (Rtr) De In
diase oud-premier Indira Gand
hi is gisteravond uit de gevange
nis in Nieuw Delhi in vrijheid
gesteld, enkele uren nadat de
winterzitting van het parlement
afgesloten was. Mevrouw Gand
hi werd op 19 december gevan
gen gezet wegens het tegenhou
den van een onderzoek naar
gedragingen van haar zoon San-
jay tijdens haar premierschap.
Haar arrestatie leidde tot groot
scheepse protestbetogingen
waarbij zeker 19 doden vielen.
MOSKOU (UPI) Tot grote
verbazing van alle geleerden
bevat de atmosfeer van Venus
honderden malen meer argon-
isotopen dan die van de aarde.
Dit maakten zij op uit de gege
vens van een tweede Sovjet
sonde die maandag een zachte
landing op de planeet heeft
gemaakt en speciaal was neer-
Venus verrast de geleerden
gelaten om de samenstelling
van de atmosfeer na te gaan.
De eerste, van 21 december,
zond voornamelijk foto's van
het oppervlak van Venus.
Tot dusverre werd Venus qua
massa, grootte en positie ten
opzichte van de zon als een soort
zusterplaneet van de aarde be
schouwd. Argon is een kleur
en reukloos edelgas, dat o.m.
toepassing vindt als vulling van
lampen.
PEKING (Rtr) Het Centrale Comité
van de Chinese communistische partij
heeft bevolen dat een eind komt aan de
politieke zuiveringen die sinds de dood
van Mao in het land hebben plaats ge
had. Het Centrale Comité noemde de
bijdragen van Mao „onuitwisbaar", ook
al heeft deze „grote Marxist" fouten ge
maakt en is veel van wat hij heeft ge
propageerd verouderd geworden.
Het Centrale Comité acht de tijd geko
men dat de aandacht van de partij en
de hele bevolking van China zich richt
op de socialistische modernisering. Het
Comité hechtte zijn goedkeuring aan de
rehabilitatie van sommige voormalige
v^anden van de partij, die het cneens
waren met de „Grote Roerganger" op
het punt van het economische beleid.
Veel hoge functies werden toevertrouwd
aan mensen die de positie moeten ver
sterken van Teng Hsiao-ping, vice-voor-
zitter van de partij, vice-premier en staf
chef van de strijdkrachten. Teng, die
door het Amerikaanse weekblad Time is
uitgeroepen tot „man van het jaar",
geldt als de architect van de vernieu
wingsdoelstellingen van de partij. Een
van de nieuwe mensen is Wang Jen-
tsjoeng, die tijdens de Culturele Revolu
tie in ongenade was gevallen en die gis
teren werd benoemd tot de veertiende
vice-premier van China. Tijdens de Cul
turele Revolutie werd hij gebrandmerkt
als „politieke zakkenroller"- Het Politbu
ro werd met vier leden uitgebreid, onder
wie Wang en mevrouw Teng Ying-tsjao,
de weduwe van wijlen premier Tsjoe En-
lai.
Het Centrale Comité heeft de minister
van spoorwegen. Toean Tsjoen-ji, ontsla
gen, kennelijk in verband met het spoor
wegongeluk dat vorige week aan meer
dan honderd mensen het leven kostte.
Bij Tsjengtsjow reden een stoptrein en
een sneltrein op elkaar, omdat de be
stuurder van een van beide treinen in
slaap was gevallen. De stationchef die
het ongeluk nog zou hebben kunnen
voorkomen, had zijn post in de steek ge
laten om zijn vrouw in het ziekenhuis op
te zoeken.
