SETH GAAIKEMA:
igen auto favoriet
i woon-werkverkeer
erwarring
ver verlengen
ijbewijzen
Kwaliteit Nederlandse
gezondheidszorg
onder de maat
„Ik heb deze kerst de keuze uit
de kerkdiensten van mijn vader
en van mijn zusje Jolan.
Dat noem ik een luxe probleem'
„Ik heb iets in
me van een
artistieke
bigamist".
Kamervragen over
misstanden in
zwakzinnigeninstituut
is
on
erini
:N HAAG Dit zijn weer deksels mooie dagen voor muzemai.
ith Gaaikema: „Als ik 's morgens uit mijn slaapkamerraam kijk,
ik tot mijn intense voldoening, dat de nachtploeg mijn wereld
achtig wit heeft geverfd; alle takken hebben opeens een donzi-
snor van engelenhaar en in de sloot is het spraakwater tot
gestold. Zulke natuurverschijnselen vormen duidelijk de prelu-
voor Kerstmis, het mooiste en leukste feest van elk jaar.
S,irstmis is het feest van het kind, een kinderlijk feest is het
ijde k, waarop je je even geen rekenschap hoeft te geven van de
kunt in die wonderlijk stille
hl van 24 december rustig
ieuw beginnen, een schone
pakken en daarop je eerste
angens voor het nieuwe jaar
isen. Je hoeft niks mee te
jj ien, niet de hele samenle-
op je bult te nemen. Ge
in verbaasd constateren, dat
iets nieuws in de lucht
igt. Het kan dus toch. denk
En dat gevoel heeft iemand
gelooft waarschijnlijk even
k als degene die niet ge-
t. Op die ene avond is de
Varuelse boodschap Puur en
JS j, zonder enige opsmuk. Het
'n A^e avond, waarop je naar
kerkdienst gaat of je hond
it. En op die manier kom
;aar toch weer tegen",
zit dit jaar voor het eerst
een levensgroot dilemma,
nog toe ging ik op kersta
nd altijd naar het kabouter-
- het Groningse Zijldijk,
waar mijn vader zijn kerkdien
sten houdt. Dat gaat al jaren
zo. Vorig jaar had ik die kerst
show op de televisie en toen
kondigde ik ook aan dat ik la
ter op de avond naar het Noor
den zou rijden om daar naar
de kerstboodschap van vader te
luisteren. Na afloop van de
dienst kwam er een man naar
me toe. die zei: „U deed het
heel goed op de televisie hoor.
^T'-
alle soorten van genoegen wilde Seth Gaaikema. vooruitlo
op zijn serie One-Man-Shows „Familie Willekeur" in het
ise Congresgebouw (van 26 tot en met 30 december. Gaat
zien)) vast een feestelijke kerstboom opzetten voor de Haagse
sPr#gerij.
7"c3'
)dgaa
Maar deze kerkdienst heeft me
toch meer gedaan". „Zo hoort
het ook", heb ik hem geant
woord, „die show op de t.v.
was hooguit een opmaatje naar
dat moment".
Luxe probleem
„En nu zit ik dus met dat di
lemma. Mijn jongere zusje Jo
lan is namelijk ook dominee en
die preekt op 24 december in
Assen. Dat noem ik nou een
luxe probleem: ik heb opeens
de keuze uit twee kerkdiensten.
Ik ben toch bang voor vader,
dat ik deze keer naar mijn zus
ter ga luisteren".
Deksels mooie dagen derhalve
voor Gaaikema: twintig jaar ge
leden, op Oudejaarsavond 1958,
zong 's lands Aansmoezenier
Wim Kan in zijn befaamde ra
dio-monoloog voor het eerst
een tekst van de Groningse
student Gaaikema: Het Gekke
Ouwe Jaar. „Dan komt er aan
het end", zong hij. „als je alles
hebt gehad, dat gekke, ouwe
jaar, en strijkt de kreukeltjes
weer glad". Gaaikema had voor
die gelegenheid ook nog ge
dicht: „De aardbol suist gesta
dig langs de grote hemelkoe
pel. alleen het kind is nog in
evenwicht, en blijft er rustig
onder. En als het grootste won
der draait om het kind. de hoe
lahoepel".
„Merkwaardig", constateert hij
na een kortstondig gewetenson
derzoek, „ik ben mijn hele le
ven ai met twee, drie dingen
tegelijk bezig. In 1958 waren
dat studeren en teksten schrij
ven; nu heb ik weer een musi
cal gemaakt, „Swingpop", en
tegelijk ben ik begonnen aan
een nieuwe one-man-show, „Fa
milie Willekeur". Waarachtig, ik
heb iets in me van een artistie
ke bigamist. Ik ben voortdurend
in beweging, er gebeuren aller
lei dingen tegelijk in die kop
van me. En ik heb er nog da
nig plezier ik ook. Ik spring
alsmaar juichend in het diepe
en probeer naar de overkant te
zwemmen. En tot nog toe is
het nog vrij redelijk gelukt
ook".
Roman schrijven
„Van Swingpop had ik het ge
voel, dat ik hem moést maken.
Je hebt twintig jaar cursiefjes
gemaakt en nu wil je opeens
met alle geweld die roman
schrijven. Als een leerling
schrijnwerker vroeger zijn
meestergraad wilde behalen,
moest hij als proef een kast
timmeren. En dat hoefde dan
niet gelijk de mooiste en de
grootste kast van zijn leven te
Seth Gaaikema in een nieuwe glansrol als verkoper van kerstbomen met ijzersterke voet. De eerste de beste klant, een dame, die bedachtzaam over het Lange Voor
hout komt aandribbelen ziet door de bomen weliswaar de vleesgeworden komische noot ternauwernood, maar voor een tientje wil ze desnoods afnemer van Gaaikema's
SPAR-filiaal worden.
worden. Als hij maar het bewijs
leverde, dat hij het vak ver
stond".
„Zoiets is er nu met mij ook
aan de hand: na mijn vingeroe
feningen voor „My Fair Lady",
„Oliver" en „Kiss me Kate" had
ik het gevoel, dat ik het métier
een beetje in mijn vingers had.
We hebben in Nederland helaas
geen musical-traditie, maar ik
vond het toch nodig om vóór
mijn veertigste een avondvullen
de musical in het theater te
brengen".
„Swingpop kun je vergelijken
met een light-opera; een beetje
sophisticated en beslist niet
sentimenteel. En als er gezon
gen wordt, gebeurt dat vanuit
een emotie, die logisch is op
gebouwd. Niet zoals bij een op
erette dus, waar het binnenb
rengen van een kop thee al
voldoende is om iedereen in
luide samenzang te laten uit
barsten. In Swingpop vloeien
tekst en muziek logisch in el
kaar over; ik heb zelfs een ru-
Menselijke identiteit
„Swingpop is het verhaal van
de menselijke identiteit. Wat
moet ik met de ander, zolang
ik mezelf niet ken? Wat moet
ik met de ander, als ik niet
weet wie ik ben? Het gaat over
het menselijk ego'isme, de kick
van het IK tegenover de gebon
denheid van twee mensen, die
samen het leven delen. Burger
lijke gebondenheid misschien,
maar ook veilig, zeker".
„Swingpop is ook de musical
van Leen Jongewaard. Hij
draagt de avond van acht tot
elf uur, zuigt de aandacht van
het publiek op. Ook als ie niet
zingt en niet aan het woord is.
Je moet naar hem kijken, of je
wilt of niet. Een prachtige ac
teur, die naar mijn smaak nu
pas zijn absolute top bereikt
heeft. Wat hij in Swingpop doet
is adembenemend mooi en ma
gistraal".
„En dan speel ik zelf nog vijf
keer per week mijn one-man-
show „Familie Willekeur". Dat
is net het opzetten van een
kerstboom. In het begin zijn er
mensen, die zeggen: „Een leu
ke boom, Seth, maar er zouden
meer ballen in kunnen han
gen". En dan begin je hem vol
te gooien met grappen, nieuwe
invallen. Er komt op een gege
ven moment ook een piek bij
van sentimenteel engelenhaar.
En op die manier groeit zo n
showboom, totdat ie bijna be
zwijkt onder de ballen".
„Ik weet van mezelf, dat ik de
neiging heb om gaandeweg
een hele andere boom te ma
ken. En daar moet je voor op
passen. Je moet na een jaar,
zeg na honderd voorstellingen,
de moed kunnen opbrengen
om te snoeien en te zeggen.
..Dat is de uiteindelijke boom.
Zo blijft ie". Je kunt er daarna
hooguit nog wat actuele dingen
bijdreutelen, maar verder mag
je beslist niet gaan".
„Er zijn inmiddels al mensen
geweest, die bezorgd hebben
gevraagd: „Seth, hoe kun je
dat allemaal combineren, musi
cal en one-man-show?". Mijn
antwoord is dan: „Je moet
eens zien wat er nog allemaal
gebeuren gaat". Dit is pas het
begin, ik heb me totaan mijn
39e opgeladen als een dynamo
en nu komt het er allemaal uit.
Die musical is hooguit een eer
ste stapje, maar het blijft een
begin. Er komt nog veel meer,
voorspel ik je. En dat heeft
nauwelijks iets met ijdelheid te
maken, maar alles met creatie
drift. Die bron is gaan spuiten
en die houdt voorlopig niet
meer op".
„En zoals gewoonlijk gebeurt
alles onoverzichtelijk, even on
overzichtelijk als mijn haar
groeit. Ik plons in de theaterva
ker, verdwijn onder water en
kom op de gekste momenten
weer boven drijven. Op ogen
blikken, dat ik een grap maak,
ben ik alweer op de weg naar
een traan".
Deksels mooie dagen dus voor
Gaaikema, de simultaanschaker.
die Seth voor Seth zijn vele
partijen in de vaderlandse
showbusiness meeblaast.
Ga d'r maar aan staan: Swing
pop wordt momenteel in het
Duits vertaald en op andere
fronten wordt hard gewerkt aan
nieuwe musical-ideeën en one-
man-shows.
„Maar de mooiste momenten",
bekent Gaaikema, „blijven voor
mij toch die paar seconden,
waarin je je vracht aan grappen
hebt geloosd en als een stunte
lige, kwetsbare clown op het
toneel staat. Dat gebeurt niet
zo vaak in een artiestenleven.
Maar als het weer zover is, als
je voelt, dat je van mens tot
mens tegenover je publiek
staat, vind ik mijn leven pas
meer dan de moeite waard".
LEOTHURING
Foto's: SIMON E. SMIT
MIL
105
JAAR
De heer
Adrianus
Smits vierde
gisteren zijn
(Van een onzer verslaggeefsters)
WIJK De vele publikaties over de mogelijke verlen-
van de geldigheidsduur van rijbewijzen heeft bij rijbe-
houders grote verwarring gewekt. Dat is de conclusie van
lentraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen, dat de laatste
Mie kien ruim 30.000 aanvragen voor een Eigen Verklaring min-
linnenkreeg dan gebruikelijk.
'egg ens het CBR gaat dat vooral om mensen die denken dat
'ijbeiwjs nu al niet meer hoeft te worden vernieuwd. Het
- wijst er met nadruk op dat elk verlopen rijbewijs op de
uikelijke manier moet worden vernieuwd. Als de geldig-
iduur is verstreken (vijf jaar na afgifte door de Griffie) is
niet meer gerechtigd een mototvoertuig te besturen. Wel
men dan nog een jaar de gelegenheid het rijbewijs te
lengen middels een zogenaamde Eigen Verklaring.
425 men dat achterwege dan moet opnieuw examen worden
werd doorzijn
dochter in zijn
49ste
levensjaar
gemaakt,
sinds die tijd
is hij niet zo
veel verandert!
Al veertig jaar
wordt hij
uitstekend
verzorgd door
zijn jongste
dochter van
65 jaar.
„IN ZIEKENHUIZEN 30.000 VACATURES"
UTRECHT (ANP) De kwaliteit van de ge
zondheidszorg in ons land is aangetast. On
danks alle mooie woorden van overheidswege
moet worden geconstateerd dat een groot
aantal instellingen zelfs niet toekomt aan de
door de overheid vastgestelde kwaliteitseisen.
Dit heeft drs. F. Vissers, voorzitter van de
Nationale Ziekenhuisraad, vanmorgen in
Utrecht gezegd op de algemene vergadering
van NZR. Bij deze organisatie zijn ruim 800
instellingen aangesloten met 220.000 mede
werkers. Eén van de balangnjkste oorzaken
van het falen in de gezondheidszorg is volgens
drs. Vissers het chronische personeelsgebrek.
Op dit moment kunnen, zo stelde hij, is het
dringend nodig dater zo'n 30.000 arbeids
plaatsen worden bezet in de medische sector.
Vervulling van die vacatures is volgens drs.
Vissers in de huidige situatie de enige moge
lijkheid om de instellingen te behoeden voor
verdere aantasting van de kwaliteit van de
hulpverlening. „Er is in de gezondheidszorg
nu een overvloed aan buitengewoon zinvol
werk", aldus de voorzitter van de NZR, die in
dit verband wees op het grote aantal jongeren
dat geen werk kan vinden.
HAAG Steeds meer mensen gaan met
A UT eigen auto naar hun werk. Was het per-
tage in 1971 nog 36, dit jaar groeide het
tot 47 procent. Dat blijkt uit een on-
!k dat de Nederlandse Stichting voor
stiek in opdracht van de Stichting Weg
gehouden.
erkelijk vindt de Stichting Weg het, dat
ne in de lagere inkomensgroepen het
van een eigen auto aanzienlijk is ge-
„Dat betekent, dat het streven om ook
inkomensgroepen in de welvaart te be
ken, vruchten heeft afgeworpen", zo con
cert de Stichting.
de cijfers blijkt voorts dat werk en wonen
ds verder uit elkaar komen te liggen, net
gebruik van het openbaar vervoer groeide m
de agglomeraties Den Haag, Amsterdam en
Rotterdam van 13 tot 16 procent. Elders in
het land zakte het gebruik van het openbaar
vervoer: in de middelgrote steden van negen
naar zes procent, in de kleine steden van ze
ven naar zes procent en op het platteland van
vijf naar drie procent. In de periode 1971
1978 werd de groep die van het openbaar ver
voer gebruik maakt en niet over een auto kan
beschikken kleiner (van 43 naar 30 procent).
De groep die wel over een auto kon beschik
ken en gebruik maakte van het openbaar ver
voer groeide en wel van 25 naar 35 procent.
De groep die een fiets, had en toch het open
baar vervoer nam groeide eveneens: van 19
naar 36 procent.
Nog geen
besluit nationale
actie vluchtelingen
DEN HAAG De Tweede-
Kamerleden Gualtherie van
Weezei (CDA), Ploeg (VVD)
en Van den Bergh (PvdAj
hebben gisteren een eerste
gesprek gevoerd met de Ne
derlandse vertegenwoordiger
van de Hoge Commissaris
voor de Vluchtelingen over
een inzamelingsactie ten bate
van Vietnamese vluchtelin
gen. Een concrete beslissing
is nog niet genomen. Het ge
sprek werd vandaag voortge
zet.
De drie kamerleden hadden
dezer dagen de gedachte ge
lanceerd omeen dergelijke
actie te beginnen.
DEN HAAG (ANP) Het Tweede Kamerlid Castricum
(PvdA) zal morgen tijdens het mondelinge vragenuurtje in de
Kamer informatie inwinnen bij staatssecretaris Veder-Smit
over de misstanden van een aantal jaren geleden in het
zwakzinnigen-instituut Assisiè in Udenhout.
Naar deze misstanden wordt momenteel een onderzoek inge
steld door de adjunct-inspecteur voor de geestelijke volksge
zondheid in Noord-Brabant, drs. J. Hubben. In het zwakzinni
geninstituut zouden ontoelaatbare medische praktijken zijn
uitgeoefend. Zo is uit getuigenverklaringen ondermeer naar
voren gekomen dat het destijds in huize Assisië niet ongewoon
was lucht-encefalogrammen te maken. Een soort röntgenonder
zoek waarbij lucht in het hoofd wordt geblazen om de hersen-
kamers zichtbaar te maken. Ook het verrichten van schedel
metingen, een praktijk die als volstrekt achterhaald wordt
beschouwd, zou in het zwakzinnigeninstituut vrij normaal zijn
gew-ïest.
AMSTERDAM (ANP) De
Amsterdamse gemeenteraad
vindt dat raadsleden van gro
te steden een volwaardige be
taling moeten krijgen, com
pleet met sociale
voorzieningen. Dit staat in
een motie van de PvdA, die
de Raad van de hoofstad gis
teren aanvaardde tijdens de
algemene beschouwingen
over de begroting voor 1979.
De Raad vindt dat het mee
besturen van een grote stad
als Amsterdam van raadsle
den „de totale werkkracht
vergt". In de motie worden B
en W gevraagd met de vier
grote steden tot een gemeen
schappelijk standpunt te ko
men over het full-time raad
slidmaatschap. Tegen de
motie stemden het CDA en
de WD op twee na.
De Raad nam ook een motie
aan, waarin „bestek '81"
Amsterdamse
gemeenteraad
voor full-time
raadlid-
maatschap
slecht voor Amsterdam wordt
genoemd. Het bezuinigings
plan van het kabinet-Van Agt
brengt het levenspeil van gro
te groepen mensen, de kwali
teit van het onderwijs, de
economische positie van Am
sterdam en het stadvernieu-
wmgsbeleid in gevaar, aldus
de motie. Alleen de raadsfrac
tie van de WD stemde tegen
dezfe motie.
glNENLAND
LEIDSE COURANT, - WOENSDAG 20 DECEMBER 1978
