Graham Greene in voetspoor
van meesterspion Kim Philhy
BASISGEMEENTEN VRAGEN
BISSCHOPPEN OM
VOORTZETTING VAN GESPREK
kerk
en
wereld
Verklaring „rechten van
de mens" dertig jaar
GEWEST
Korte metten
Latijns-
Amerika
rekent
op bezoek
van paus
Godsdienst vrij in Vietnam
zegt aartsbisschop
'DE PRIVEFACTOR'
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 2 DECEMBER 1978 PAGINA
Het dagelijks bestuur van de basisbe
weging van kritische groepen en ge
meenten Nederland heeft aan de bis
schoppen gevraagd om mandaat te
verlenen aan een commissie, die het
gesprek met de basisbeweging weer ef
fectief kan opnemen.
Het doet dit in een brief, ondertekend
door Jan Ruijter van de Kritische Ge
meente IJmond, waarin onder meer
wordt herinnerd aan de oprichtingsver
gadering van de basisbeweging op 11
maart in Amsterdam. Toen werd een
motie aangenomen met als voornaamste
inhoud een dringend beroep op de bis
schoppen om de Commissie Pluriformi
teit op te dragen haar werkzaamheden
voort te zetten.
Op 4 april hebben de bisschoppen be
sloten een nieuwe commissie van start
te laten gaan onder de naam „Commis
sie Pluriformiteit en Gemeenschap". De
basisbeweging veronderstelt, dat de van
vroeger afwijkende vraagstelling en taa
komschrijving er misschien mede oor
zaak van is, dat de deelnemers vanuit
de basisbeweging sinds die vierde april
nog niet door de nieuwe commissie zijn
benaderd.
In de brief wordt het vertrouwen uitge
sproken, dat opnieuw zal blijken, dat
inzet van beide kanten en respect voor
elkaar een vruchtbaar gesprek opleve-
Aan de brief is toegevoegd een chrono
logisch overzicht van het wel en wee
van de commissie sinds het begin op 20
juni 1972. Aan het slot ervan stelt de
schrijver van het overzicht, Karl Derk-
sen, dat de commissie pluriformiteit
steeds meer een instrument wordt om
eenheid te stichten. Hij vindt dit van de
kant van de bisschoppen begrijpelijk,
maar acht daarmee wel de oorspronke
lijke opzet in gevaar. Het ging er toen
om nieuwe praktijken en nieuwe reflec
ties, zoals die in de basisgroepen en
kritische gemeenten aan de orde ko
men, vruchtbaar te maken voor het ge
heel.
Hij vindt dat die oorspronkelijke opzet
gehandhaafd dient te blijven.De basis
beweging is haar eigen weg gegaan.
Processen kunnen niet alleen niet wor
den teruggedraaid, ze moeten zelfs wor
den beschermd tegen restauratie en re
gressie, ze moeten worden
geïnventariseerd. „De commissie pluri
formiteit kan daarbij een instrument
zijn. Ze is zo'n instrument, of ze is voor
ons niet meer relevant", aldus Karl
Derksen.
Naar aanleiding van de be
schuldigingen uit Nicaragua
tegen de nuntius van dat
land heeft de Nederlandse
commissie „Justitia et Pax"
(gerechtigheid en vrede) zich
schriftelijk gewend tot de
president van de pauselijke
commissie Justitia et Pax",
kardinaal Gantin. In de
brief vraagt dr.IVLA.IVI.
Klomp; voorzitster van de
Nederlandse commissie aan
kardinaal Gantin of hij op
de hoogte is van de beschul
digingen en wat hij er even
tueel aan denkt te doen. De
nuntius, mgr. Gabriel Mon-
talvo, is ervan beschuldigd,
dat hij met president Som»-
za samenspant tegen de bis
schoppen en met name tegen
aartsbisschop Obando Bravo
van Managua.
De Italiaanse prelaat Mario
Peressin, tot nu toe assistent
aan de apostolische nuntia
tuur van de Bondsrepubliek
Duitsland is» overgeplaatst
naar de nuntiatuur in Wenen
en benoemd tot gedelegeerde
van de Heilige Stoel bij de
IAEO, het internationale
atoombureau, alsmede tot
permanente waarnemer bij
de organisatie voor de indus
triële ontwikkeling (ONUDI).
Hij volgt in beide functies
Donato Squicciarini op, die
is benoemd tot apostolisch
nuntius in Boeroendi.
De Poolse bisschoppen heb
ben een beroep gedaan op de
Poolse regering om de cen
suur op religieuze publika-
ties op te heffen of tenmin
ste te verzachten. De
bisschoppen zijn met name
bezorgd over de censuur die
wordt toegepast op artikelen
over paus Johannes Paulus
II. Het beroep werd gedaan
aan het einde van een twee
daagse conferentie van de
bisschoppen.
Memisa Nieuws, het blad van
de Medische Missie Actie, zal
met ingang van komend jaar
zowel in formaat als uiterlijk
sterk verschillen van de hui
dige verschijningsvorm. De
oplage, die nu 55.000 be
draagt, zal bovendien fors
worden verhoogd. Redacteur
Jos N. Poels schrijft in het
nummer van november, dat
tot een nieuw gezicht in het
nieuwe jaar is besloten, om
dat huidige opzet en vorm
niet meer geheel aansluiten
op de ontwikkelingen in de
tijdschriftenwereld, waardoor
een tekort aan tot lezen uit
nodigende impuls ontstond.
Het secretariaat-generaal van
de derde algemene vergade
ring der Zuidamerikaanse bis
schoppen, die 27 januari in
Puebla begint, houdt er ernstig
rekening mee, dat paus Johan
nes Paulus II aan deze confe
rentie zal deelnemen. Het treft
reeds de nodige veilligheids-
en protocollaire maatregelen.
Verwacht wordt, dat de paus
van zijn bezoek aan Mexico
gebruik zal maken om ook naar
ander landen in Zuid-Amerika
te gaan. Kardinaal-aartsbis
schop Salazar van Guadalajara
in Mexico houdt de komst van
de paus voor zeker.
Het Vaticaan heeft nog geen
mededelingen gedaan. Tijdens
de ontvangst van Mexicaanse
bisschoppen eind oktober ech
ter liet de paus zich een atlas
brengen en vroeg hij zijn bezoe
kers hoe lang het vliegen was
naar Mexico. Hij deed de toe
zegging van zijn komst onder
voorbehoud. „Ik kom als het
mag", zei hij zijn bezoekers.
De oecumenische commissie, „mensenrechten",
waarin de Nederlandse Raad van Kerken en
Justitia et Pax Nederland samenwerken, dringt
er bij de kerkleden op aan aandacht te besteden
aan het jubileum, op zondag 10 december, van
de Verklaring van de rechten van de mens.
Op die datum is het dertig jaar geleden, dat
de Algemene vergadering van de Verenigde
Naties de Universele Verklaring van de rechten
van de mens aanvaardde. Er is ook voor de
kerken reden om bij de rol van dit document
in de internationale bescherming van de rechten
van de mens stil te staan.
Ook het christendom heeft boter op het hoofd,
maar, aldus de commissie, iedereen, die iets weet
van de boodschap van Jezus van Nazareth,
gevoelt dat christelijk geloof en mensenrechten
iets met elkaar te maken hebben. Voor het
mens-zijn behoeft men niets te betalen, het is
een geschenk van god aan de mensen, die op
hun beurt hun medemensen dienen te aanvaar
den. En dat heeft weer te maken met nadenken
over en garanderen van rechten, die menselijk
bestaan mogelijk maken en het niet aan de
onmenselijkheid prijsgeven.
Kunnen kerken en christenen, in Nederland
evenals in bijvoorbeeld de Sowjet-Unie en in
Latijns Amerika, aangesproken worden op de
inzet voor de rechten van de mens? Het is in
de geest van het evangelie, aldus de commissie,
daarbij aan te tekenen, dat het vooral gaat om
die mensen, die geen bescherming hebben of
prooi van onderdrukking zijn.
De breed-interkerkelijke commissie roept de
kerken, parochies en plaatselijke gemeenten op
rond 10 december na te gaan wat ervan terecht
is gekomen en zich te bezinnen op de vraag:
"Wat kan ik zelf aan de verwezenlijking bijdra
gen?" Aangeraden wordt kritisch kennis te
nemen van informatie over rechten van de mens
en in eigen woonplaats en kerk tot activiteiten
te komen.
Mgr. Nguyen Van Binh, aarts
bisschop van Ho-Tji-Minh-
Stad, het voormalige Saigon,
heeft in een vraaggesprek met
„L'Humanite", het blad van
de Franse communistische
partij, verklaard dat er in
Vietnam volledige gods
dienstvrijheid bestaat.
Onze betrekkingen met de
staat, aldus de aartsbisschop,
zijn zelfs bejer geworden, „Het
propaganda-apparaat van het
vorige Vietnamese bewind
deed het voorkomen alsof de
communisten de godsdienst
wilden vernietigen. Daardoor
nam de angst onder de pries
ters en gelovigen toe. Maar de
communistische grondwet er
kent de godsdienstvrijheid".
In het begin, aldus de artsbis
schop, geloofden vele rooms-
katholieken dit niet. Maar de
praktijk leerde ons anders:
onze kerk wordt niet vervolgd.
Mgr. Nguyen Van Binh wees
er wel op dat er priesters in
de gevangenissen of „herop
voedingskampen" zitten, maar
dat was vanwege hun persoon
lijke fouten en niet om gods
dienstige redenen. Ook waren
er soms „misverstanden" in de
provincie. Zo hadden lagere
partijfunctionarissen het aan
tal missen in sommige dorpen
willen beperken. Maar dit stre
ven was niet afkomstig van de
regering. De tijd, aldus de
aartsbisschop, heeft ons tot
dusver ontbroken om de be
voegde partijfunctionarissen
op te sporen.
Lelden H. Middelares za. 19.00 u, zo. 9.30 u.
hoogmis. 11.30 u. euch.; H. Lodewijk za. 10.00 u..
19.00 u.; za 8.30 a. 10.00 u. hoogmis. 11.30 u..
18.00 u.. 19.00 u. plechtig Lof; O.L Vr. Onb. Ontv.
za 19.00 u-, zo. 9.30 u.. 10.45 u.. 12.15 u. en
18.30 u.; H. Leonardus za 19.00 u.. zo. 9.00 u.
lat. 10.45 u. ned., 12.00 u.; St Antonius van Pa
dua za 19.00 u., zo. 9.30 u.. 11.00 u. hoogmis.
12.15 u.: H. Petrus za 19.00 u.. zo. 9.00 u., 10.30
u. hoogmis. 12.00 u. en 18.00 u.; O.L Vr. Hemel
vaart zat 19.00 u. euch. zo. 8.30 u., 9.30 u., 11.00
u. euch., mmv. Dames en Herenkoor; Oud Kath.
Kerk zo. lO.OOu. hoogmis.
Aarlanderveen za 19.00 u.. zo. 7.30 u., 10.30
u. hoogmis; dep. Ter Aar 9, hoogmis, 12.00 u.
Alphen a/d Rijn H. Bonifatius za 19.00 u., zo.
8.30 u. euch.. 10.00 u. hoogmis. 11.30 u. euch.; H.
Pius za 19.00 u., zo. 9.00 u.. 10.30 u. hoogmis.
11.45 u.; De K Geest za. 19.00 u.. zo. 9.00 u. en
11.30 u. euch.
Boskoop za 17.30 u. in De Stek. 19.00 u. in
Barochiekerk. zo. 9.30 u. en 10.00 u. par. kerk.
azerswoude-Dorp H.H. Engelbewaarders za
19.00 u.. zo. 8.00 u.. 10.00 u. en 11.30 u.
Hazerswoude-RIJndIJk zo. 10.00 u. euch.. Het
Anker za 19.00 u. euch., zo. 8.45 u. en 11.15 u.
euch.
Hoogmadeza 19.00 u., zo. 10.00 u.
De Kaag za 19.00 u. avondmis, zo. 8.00 u..
10.00 u. hoogmis.
Katwijk a/d Rijn za 19.00 u.. zo. 9.30 u. en
11.15u.;dep. Rijnsburg za 19.00 u.,zo. 10.30 u.
Langeraar—za 19.00 u.. zo. 8.30 u.. 10.00 u.
Leiderdorp H. Menswording za 19.00 u.. zo.
9.00 u.. 10.30 u.. 12 u.
Lelmuklen za 19.00 u.. zo. 7.30 u., 9.30 u.
hoogmis, 11.15 u.
Usse Mariakerk, za. 19.00 u. avondmis, zo. 8.30
u.. 10.00 u.. 11.30 u.; Agathakerk, za 19.00 u., zo.
8.30 u., 10.00 u.. 11.30 u.; Poelp. za 19.00 u.. zo.
9.00 u. en 11.30 u.; H. H. Engelbewaarders za
19.00 u. misviering van de zondag; zo. 8.00 u.,
9.30 u. hoogmis, 11.00 u. en 17.45 u. laatste Mis.
Nieuwkoop za. 19.00 u.. zo. 7.30 u.. 9.00 u..
10.45 u.
NoordwIJk-Binnen za 19.00 u., zo. 8.00 u.,
10.00 u. hoogmis. 11.30 u.
Noordwijkertiout St. Jozef za 19.00 u. euch.
met zang. zo. 10.00 u. hoogmis en 11.30 u. euch.
met zang; St. Victor za. 19.00 u.. zo. 9.30 u. hoog
mis. 11.00 u.
Oegstgeest St. Willibrord za 19.00 u.. zo. 9.00
u.. 10.30 u.. 12.00u.
Nleuwveen za 19.00 u., zo. 9.00 u. en 11.00
Nieuw Vennep za. 22.00 u. avondmis, zo. 9.30
u. hoogmis, 11.00 u.
Noorden za 19.30 u., zo. 9.00 u. en 10.00 u.
hoogmis.
Noordwijk-Marla ter Zee za 19.00 u., zo. 9.30 u.
hoogmis, 11.00 u. (samenzang).
Bonaventura za. 18.30 u. euch. ned., zo. 9.00 u.
euch. ned, 11.00 u. latijn.
Oud Ade za. 19.00 u„ zo 8.30 u. en 10.30 u.
Oud Wetering za. 19.00 u. avondmis, zo. 8.00
u.9.30 u. hoogmis. 11.30 u.
Roelofarendsveen Maria Presentatie: za 19.00
u., zo. 8.00 u.. 9.30 u. hoogmis, 11.00 u.; Petrus
banden za 19.00 u.. zo. 9.30 u. hoogmis. 11.00 u-,
12.15a
Rljpweterlng za. 19.00 u., zo. 7.30 u., 9.00 u.
en 10.30u.
Sassenhelm Pancratiuskerk za 19.00' u., ZO.
(hoogmis) en 11 u.
Stompwijk Laurentius za. 19.30 u., zo. 8.00 u.,
9.30 u. hoogmis, 11.00 u., 18.00 u.
Voorhout za 19.00 u., zo. 9.00 u, 10.00 u.
hoogmis, 11.30 u. euch. met zang, aula Noord
Hofland 11.00 u. euch. met zang.
Voorschoten za. 19.00 u. zo 10.00 u. hoogmli
11.30 u. euch. met zang; aula Noord Hoflan
11.00 u. euch. met zang.
Warmond za. 19.00 u.. zo. 8.30 u., 10.00
hoogmis. 11.30u.
Woubrugge za. 19.00 a. zo. 10.00 u.
Zevenhoven za 19.00 u., zo. 9.00 u. hoogmit
10.45u.
Zoete rwoude-RI|ndljk Meerburgparochie zi
19.00 u. euch. met koor, zo. 10.00 u. hoogmis ft
koor, 12.00 u. met orgel en ned. liederen, 18.00
zonder koorzang.
Zoeterwoude St. jan za. 19.30 u., zo. 9.30
hoogmis, Chr. Dienaarkerk za 19.00 u., zo. 8.3I
u.10.00 u. hoogmis, 11.30 u.
LEIDEN Herv. Gem. Hoogl. Kerk 10
ds. Bouman, Katwijk. 11.45 Oecum.
Studentendienst. Marekerk, 10 ds. Van
Hyclama Vlieg. Van Maasdijk. 17 ds.
v.d. Berg. Den Haag. Maranathakerk 10
ds. Van Achterberg HA. 18.30 idem.
Merenwijk, 9.30 en 11 (met ds. Van
Leeuwen) pastor van Well, Bethlehem-
kerk 10 ds. Pannekoek, Bevrijdingskerk
9 en 10.30 ds. Boogert HA. Vredeskerk
10 dr. Lamping, Eglise Wallone 10.30
pastor Ribs, Ac. Ziekenhuis 10.15 ds.
Bakker, Diac. huis 10.30 dr. Dirksen,
Oegstgeest Geref. Kerken viering H.
Avondmaal: Zuiderkerk 10 en 17 ds.
Sytsma, Petrakerk 10 en 17 ds. Horten-
sius, Oude Vest 10 ds. Koolstra. 17 ds.
Verdoorn, Maranathakerk 10 ds. v.
Achterberg, 17 ds. Koolstra, Bevrij
dingskerk 9 en 10.30 ds. Boogert HA,
18.30 drs. De Raadt. Groenhoven 10
ds. Verdoornd. Maranathakerk 10 ds.
Verdoorn, Jeugdhaven Clubhuisdienst
en Mierennest 10 dhr. v.d. Velden, de
Mirt 10 dhr. Kroon. Merenwijk aula
Valkenpad 9.30 en 11 euch. en avond
maal. Geref. Gem. 10 en 16.30 ds.
Boogaard. Chr. Geref. Kerk 10 en 17
prof. van 't Sspijker, Apeldoorn. Geref.
Kerk Vr. 10 en 17 ds. Gootjes. Geref.
Gem. in Ned. 11.30 en 17.30. Lees-
diensten. Doopsgez. en Rem. Kerk
10.30 ds. Kuipers. Ev. Luth. Kerk 10.15
ds. Happee. Nieuw Ap. Gem. 9.30 en
16 diensten. Baptistengem. 10 ds. Van
Memeren. Ev. Chr. Gem. 10 dhr. Dikkes.
Leger des Heils 10 en 19.30 samenkom
sten. Zevendedagsadv. 11 ds. Bouwer.
Ev. Centrum Zijlsingel 10 dhr. Zijlstra.
Zendingswerk Jeruel 18 samenkomst.
Aarlanderveen Hen/. Gem. 10 dhr.
Goedhart, 19 ds. Stelwagen. Geref. Kerk
9.30 Kand., Teneyenhuis, 19 idem. Chr.
Geref. Kerk 9.30 en 17 ds. de Vries.
Heerde.
Ter Aar Hen/. Gem. 10 ds. Linden-
burg. 18.30 idem. Geref. Kerk 9.30 en
18.30ds. Bezemer.
Abbenes Herv. Gem. 9.30 dhr. Drij
ver, Voorschoten.
Alphen a.d. Rijn Herv. Gem. Opstan-
dingskerk 10 ds. v.d. Heiden, 18.30 ds.
Hanemaaijer, Adventskerk 10 ds. Bo-
gers, 17 ds. v.d. Heiden. Kruiskerk 10
ds. Hanemaaijer - Geref. Kerk Salvator-
kerk 10 ds. Stolk HA, 18.30 drs. Vree
HA. Maranathakerk 10 drs. Vree HA.
18.30 ds. Stolk HA. Baptistengemeente
10 en 18.30 Diensten. Marthastichting
20 interk. Dienst. Leger des Heils 10
en 19.30 samenkomsten. Volle Ev. Gem.
10 samenkomst.
Alphen-Noord Herv. Gem. Goede
Herderkerk 9 en 10.30 ds. Van Santen,
Slonskerk 9.30 en 18.30 ds. Verploeg,
Oudshoornseweg 10 ds. Oort. Geref.
Kerk Diensten: Goede Herder 18.30, De
Bron 9 en 10.30, Ashram 9.30.
Bodegraven Herv. Gem. Dorpskerk
9.30 ds. De Vreugd HD, 18.30 ds.
Droogers, Salvatorkerk 9.30 ds. Droo-
gers HD, 18.30 ds. Sjollema, Bethlehem-
kerk 9.30 ds. Richter HD. 18.30 ds. de
Bie. Huizen. Geref. Kerk 10 en 18.30
ds. 't -Hart
Boskoop Hen/. Gem. Dorpskerk 9.30
ds. Stelwagen, 18.30 ds. Heymans. De
Stek 9.30 ds. Dijkstra. Geref. Kerk 9.30
en 17 ds. Omta. Chr. Geref. Kerk 9.30
en 17 ds. Langevelde.
Hazerswoude Hen/. Gem. 9.30 en
18.30 ds. Geertsema. Geref. Kerk 10
en 17 ds. Versluys.
Hoogmade Hen/. Gem. 10 dr. Van
Vliet.
De Kaag Herv. Gem. 10 ds. Carstens.
Katwijk a.d. Rijn Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds. Teygeler, 18 jeugddienst,
Ontmoetingskerk 10 ds. Gebraad, 10.30
ds. Nicolai. Geref. Kerk 9.30 en 17
Dienst.
Katwijk aan Zee Herv. Gem. Dienst
en: Nieuwe kerk 10 en 18, Oude Kerk
10 en 18, Ichtuskerk 10 en 17, Pnielkerk
9.30 en 18, School 10. Geref. Kerk
Triomfator 9.30 en 17 ds. van Halsema
HA, Vredeskerk 9.30 en 17 ds. Van der
Hort. Chr. Geref. Kerk 10 en 17 Dienst.
Geref. Kerk Vr. 10.15 ds. Hoff HA. 17.30
idem. Volle Ev. Gem. 9.45 ds. Bulthuis.
Soeflebeweging 16 Eredienst.
Koudekerk a.d. Rijn Hen/. Gem. 10
ds. v.d. Linden, 19 ds. Jonkers. Utrecht.
Geref. Kerk 9.30 Dienst 19 ds Jonkers.
Leiderdorp Herv./Geref. Kerken
Dorpskerk 10 ds. Knorth, 18.30 idem.
Hoofdstraatkerk 10 ds. v. Loenen,
Scheppingskerk 9 en 10 30 ds. Geursen.
Leimulden Herv. Gem. 9.30 dhr.
Christ, Leiden. Geref. Kerk 9.30 en 19
ds. Los. i
Lisse Herv./Geref. Dorpskerk 10 ds.
't Hooft, 19 ds. De Gelder, Pauluskerk
10 ds. De Gelder. Geref. Kerk 10 en
17 ds. De Wit. Chr. Geref. Kerk 10 en
16.30 ds. van Dijken. Geref. Gem. 10
en 16 ds. Hakkenberg. Geref. Kerk Vr.
BV. 10.45 en 17 ds. Schuurman. Geref.
Kerk Vr. 10 en 14.45 Kand. Krijtenberq.
Nieuwkoop Hen/. Gem. 9.30 "ds.
Bronsgeest, 18.30 jeugddienst. Geref.
Kerk 9.30 en 18.30 ds. Nooteboom. Chr.
Geref. Kerk 9.30 Dienst, 18.30 ds. Den
Hartog. Veenendaal.
Nleuwveen Herv. Gem. 9.30 ds.
Molenaar, 18.30 ds. Klein Kranenburg,
Hoevelaken, jeugddienst.
Nieuw Vennep Herv Gem. 9.30 ds.
Den Harder, 19 ds. Koole, Den Haag.
Geref. Kerk 9.30 ds. Rang. 16.30 ds.
Wijngaarden. Chr. Geref. Kerk 9.30 en
15 ds. Visser.
Noordwijk Herv. Gem. Diensten:
Voorstraat 10 en 19, Hoofdstraat 9.
10.30 en 17. Sole Mio 9. De Rank-lchtus
10 en 15.30. Geref. Kerk: Diensten
Hoofdstraat 10.30 en 17. Vinkelaan 9.30
en 17. Stichtingskerk 11.
Noordwljkerhout Herv. Gem. 10 ds.
Kalkma, HD.
-Herv. Gem. Groene Kerk-
10 ds. J. Bavink, HD, Gem. Centrum
10.30 ds. ter Linden, 19 ds. Heemskerk,
Jeugdkerk 10.30 mevr. Bons. Diac. huis
10 ds. Dirkse. v. Wijckersloot geen
opgave. Geref. Kerk 10 en 19 ds.
Heemskerk. Geref. Kerk Vr. BV 8.45 en
16 ds. Van der Berg. Volle Ev. Br.schap
16 samenkomst Gem. Ce'ntr.
-Oude Wetering Herv. Gem. 9.30 ds.
Lalleman. Geref. Kerk 9.30 en 17 drs.
De Zwart. Voorschoten.
Rijnsaterwoude Herv. Gem. 9.30 en
19 ds. De Kruijf. Chr. Geref. Kerk 9.30
Dienst, 14.15 ds. Bouw.
Rijnsburg Hen/. Gem. Grote Kerk
9.30 ds. v.d. Bogerd, 17 ds. Van Niel,
Bethelkerk 9.30 ds. Van Niel, 17 ds.
v.d. Bogerd. Geref. Kerk Petrakerk 9.30
ds. Baaijen, 17 dr. v. Oeveren. Imma-
,nuelkerk 9 en 10.30 dr. v Oeveren. 17
ds. Huisman, Maranathakerk 9.30 ds.
Huisman, 17 ds. Baaijen. Chr. Geref.
Kerk 9.30 en 17 ds. De Joode.
Sassenhelm Herv. Gem. 9 en 10.30
ds. v.d. Meer, 18.30 ds. Geursen, Haar
lem. Geref. Kerk 10 ds. Van Santen,
17 ds. Hasper, Zwanenburg. Chr. Geref.
Kerk 10 ds. Rebel, 17 ds. Van Dijken,
Lisse. V. E. Gem. 19 samenkomst kerk
NPB.
Valkenburg Herv. Gem. 10 ds. Ovér-
gaauw HD, 18.30 drs. de Raad. Geref.
Kerk 9.30 Dienst. 18.30 drs. De Raadt
in H.Kerk./Geref. Kerk Vr. 9.30 en 17
Diensten.
Voorhout Herv. Gem. 10 ds. ds
Meyering, 19 ds. Van der Schoot, aulj
9.30 ds. v.d. Schoot. Geref. Kerk 1(
en 17ds. Brokerhof.
Voorschoten: Hen/. Gem. Dorp 1(
ds. Zeeuw.
Warmond Herv. Gem. 10 (met mede
werking Kerkkoor) en 17 ds. Den Tonke
Wassenaar Herv. Gem. Dorpskerl
10 ds. Steenstra, 16.30 ds. v.d. Plas
19 ds. Van Zanten, Kievitskerk 10 ds
Wiersma, Messiaskerk 10 ds Van Zan
ten. Dorpscentrum 9.30 ds. Gijsbertsei
Gouda. Geref. Kerk Zijllaan, Dienst 1(
en 17, Zuid 10ds. v.d. Kamp.
Woubrugge Herv. Gem. 9.30 ds
Hagen, Voorburg, 18.30 ds. Blenk. Ge
ref. Kerk Diensten 9.30 en 18.30.
Zevenhoven Hén/. Gem. 9.30 ds
Nicolaï. Geref. Kerk 9.30 ds. Hartkamp
19 ds. Vollenhoven, Amstelveen.
Zwammerdam Herv. Gem. 10
18.30 ds. Mostert. Geref. Kerk 10 ds
Los, Leimuiden, 18.30 ds. v.d. Heiden.
NOTEER m.i.v.. .als nieuw kwartaalabonnee van de
Leidse Courant
naam
adres
woonplaats.
Stuur als.dank voor de moeite de herenparaplu naar:
naam*
adres
In 1963 liep de Britse spion en journalist
Kim Philby over naar de Russen hetgeen
uiteraard aanleiding gaf tot veel misbaar
in Engeland, niet in het minst omdat de re
latie met de Amerikaanse CIA waarvoor
Philby verbindingsman was, ingrijpend
werd verstoord- Philby die op de nominatie
had gestaan om hoofd van de Britse Gehei
me Dienst te worden werd hoe kan het
ook anders beschouwd ais een verrader
van het zuiverste water en niets lag op dat
moment minder voor de hand dan dit oor
deel tegen te spreken.
Journalist, schrijver en avonturier Graham
Greene die men nooit sympathie voor het
spionagebedrijf heeft kunnen ontzeggen
hij werkte zelfs een tijdje bij de Britse In
telligence Service en nog wel onder Philby
schreef vijf jaar later, in 1968, een nogal
lovend voorwoord bij „My Silent War" (Mijn
stille oorlog), waarin Philby een en ander
vertelde over zijn spionage-activiteiten en de
motieven die hij daarbij voorhad.
Greene stelde dat het overlopen van Philby
een veel groter kwaad was dan alles \vat hij
aan informaties aan de Russen had overge
bracht. Philby, om wie iedereen zich druk
had gemaakt, was slechts een pion. Greenes
conclusie was dat spionage in feite onder
deel was van de psychologische oorlogsvoe
ring. Philby, die communist was geworden
in de iaren dertig en daarin ook volhardde
toen Stalins gruwelen stukje bij beetje be
kend werden, verdedigt hij om zijn trouw
aan een eenmaal persoonlijk gekozen zaak.
Voor wie daar niet aan wil herinnert Gree
ne aan die katholieken in de zeventiende
eeuw die ondanks de verschrikkingen van
de Inquisitie hun geloof trouw bleven omdat
het nooit was uit te sluiten dat er een Jo
hannes XXIII zou opstaan
Sarah
Dit alles heeft Greene weer voor ogen ge
staan bij het schrijven van The Human Fac
tor, het boek waarvan de Nederlandse ver
taling thans in de winkels is verschenen.
Maar zoals van zelf spreekt is het allemaal
getransponeerd naar een wereld die alleen
maar die van Graham Greene kan zijn. De
hoofdfiguur, Maurice Castle, heeft teveel ge
zien van de Russen Boedapest, Tsjechoslo-
wakije om nog met hen te kunnen sympa
thiseren. Wel heeft zijn held toen hij nog
voor de „firma" in Zuid-Afrika werkte
Greenes aanduiding voor de Britse Geheime
Dienst), sympathie opgevat voor zwarte
Zuidafrikanen en in het bijzonder voor Sa
rah die hem af en toe bij zijn inlichtingen
werk heeft geholpen. Met behulp van com
munisten is hij er in geslaagd haar uit
Zuid-Afrika weg te krijgen toen hij in con
flict kwam met de Zuidafrikaanse rassen
wetten. Overgeplaatst naar Londen speelt
hij nog altijd gegevens van het Zuidafri
kaanse departement van de „firma" over
naar de Russen in ruil voor hun eens gege
ven hulp. Zijn inlichtingen betrekkelijk on
belangrijk „want het overleven van de we
reld hangt niet van dat werelddeel af)
worden doorgespeeld naar een zogenaamde
overloper van de Russen, die de Britten
weer op de hoogte stelt, louter en alleen om
de „firma" in opspraak te brengen. Het lek
gaat hinderlijk worden wanneer Britten en
Amerikanen, samen met de Zuidafrikanen
nog wel, operatie Uncle Remus opzetten die
blanke belangen wil veiligstellen door de
zwarten op alle mogelijke manieren de voet
dwars te zetten.
Niet Castle echter, maar diens collega Davis
wordt verdacht van het lek en feilloos geli
quideerd. Castle die zijn Russische relaties
van de gehate operatie op de hoogte stelt is
bang dat hij het volgende slachtoffer is. Hij
wordt prompt weggehaald door de Russen
die hem naar Moskou overbrengen. Zijn
vrouw Sarah en haar zoontje Sam die in
feite zijn enige reden van bestaan vormden,
blijven in Engeland achter. In de waan dat
hij de zwarte Zuidafrikaan een dienst be
wees door uit de school te klappen, worden
hem in Moskou de feitelijke motieven achter
de vluchtoperatie duidelijk. Tegenover de
pers mag hij in Moskou vertellen waarom
hij is overgelopen. Wat het lot is van Opera
tie Uncle Remus blijft in het vage, maar
wel is duidelijk dat de samenwerking tussen
Britse, Amerikaanse en Zuidafrikaanse ge
heime diensten grondig is verstoord, het eni
ge waar het voor de Russen op aankwam.
Opmerkenswaardig zijn de motieven van
Castle die weer licht werpen op Greenes ge
heel eigensoortig, in zijn werk voortdurend
aanwezige engagement. Dit koerst niet volg
zaam op wat de kranten belangrijk vinden
het laat om maar wat te noemen geheide
opvattingen inzake communisten en imperia
listen links liggen), maar op de geloofwaar
digheid van eigen levenshouding tegenover
het kwaad dat overal aanwezig is. Persoon
lijke motieven winnen het van de staat die
immers heel andere oogmerken heeft. Een
van de grote verdiensten van De Privéfactor
(zoals de titel van de uitzonderlijk duur uit
gegeven Nederlandse versie luidt) is, lijkt
me, dat dit „verraad" van Castle zo geloof
waardig is neergezet. En dat in een wel
haast perfect geconstrueerde roman waar
van het soms al te vlotte vakmanschap
waar Greene na meer dan dertig boeken
blijk van geeft, wel eens vreemd genoeg wil
contrasteren met de achttien karaats thema
tiek.
PAUL VAN VELTHOVEN
