Lachen is verplicht
in Holiday on Ice
Ook voor Haagse half-soliste
Astridvan den Berg
Het
nschuldige
complot
van
de
spotters
ANTWERPEN Achter het grote, oude sportpaleis in Antwerpen staan
op een klein stukje grond zo'n twintig caravans bijeen: onderkomens
van de mensen die dagelijks hun brood verdienen in de Holiday on Ice
Ijsrevue. Alleen de grote "sterren" en de directie is een hotel voorbe
houden. De anderen leven op een oppervlakte van slechts enkele privé
vierkante meters. Van de Holiday on Ice revue 1978, die van 14 tot en
met 19 november In het Rotterdamse sportpaleis Ahoy komt, maakt ook
een Nederlands meisje deel uit. Het is de 21-jarige Astrld van den
Berg uit Den Haag. Ze is "halt-solist".
SCHIPHOL/EINDHOVEN
Als spionnen zijn ze
op de hielen gezeten. Als
terroristen hebben ze
zich zien opgejaagd. Ter
wijl er toch geen on
schuldiger volkje te ver
zinnen valt dan dat van
de vliegtuigspotters: Hun
pech was deze. Botanici
kunnen hun hobby bot
vieren met behulp van
schep- of vlindernet en
zijn als zodanig in de
persoon van de onsterfe
lijke professor Prikke-
been zelfs het symbool
geworden van blijmoedig
tijdverdrijf. Vliegtuigen
echter laten zich niet zo
gemakkelijk vangen. Je
hebt er verrekijkers en
foto-apparatuur voor no
dig die aan het professi
onele grenzen. Je dient
op de hoogte te zijn van
dienstregelingen en
vluchtschema's. En voor
al: je bent gedwongen
op ongebruikelijke tijden
en plaatsen je observa
ties neer te krabbelen. Je
werkterrein is niet Gods
vrije veld, maar een
zwaar bewaakte luchtha
ven of vliegbasis. Pro-
menhang vertonen van
los zand. „Waarom? Je
kunt evengoed vragen
waarom iemand begint
met postzegels verzame
len. Het zal wel zo gaan:
je ziet dat iemand anders
het doet, jé raakt erdoor
geïntrigeerd en voordat
je het weet, ben je er
zelf ook mee bezig.
Opeens is het een ma
nier geworden".
Engeland
De bakermat ligt in En
geland, gelijk het woord
al zegt, want „spotter"
komt van het werkwoord
„to spot" - herkennen,
verkennen. De bezigheid
ontstond tijdens de
Tweede Wereldoorlog
toen Hitier de Britten
met de massale luchtaan
vallen van zijn Blitzkrieg
op de knieën dacht te
dwingen. Dag in dag uit
raasden reusachtige vlo
ten van Dornier- en Hein-
kel-bommenwerpers af
op strategische en later
ook burgerdoelen, terwijl
Messerschmitt-jagers de
Engelse Hurricanes en
Spitfires bestookten die
opstegen om hen te be
vechten. De Duitse over
macht was bijna drie op
één. In de herfst van
1940 liet Hitier Londen
gedurende 57 achtereen
volgende nachten bom
barderen. Zozeer verduis
terden zwermen
vliegtuigen zon en maan
boven de Britse eilanden
dat het zaak was vriend
en vijand verdraaid goed
van elkaar te kunnen on
derscheiden, wilde men
niet de verkeerde neer
schieten. Vliegtuigherken
ning was bittere nood
zaak en een leger van
uit de burgerij opgetrom
melde luchtwachten deed
niet anders. Wel: Enge
land won de slag en de
trots op de Royal Air
Force die dit huzaren
stukje had geleverd,
deed de belangstelling
voor de vliegerij en daar
mee voor het spotten
voortbestaan. Zeker een
half miljoen spotters zijn
nog steeds in Engeland
actief. Sommige luchtha
vens hebben een specia
le poort met het op
schrift: „Alleen toegang
voor spotters".
Rage
In het begin van de 60-
er jaren kwam de hobby
naaj- ons land overge
waaid. Alweer: waarom?
Zelfs Van de Kromme-
nacker die zegt alles
over spotten en spotters
te weten, heeft geen ver
klaring. Misschien lag
het aan de stormachtige
groei die de civiele
luchtvaart (KLM, Marti
nair, Schiphol als wereld
knooppunt) en de lucht
macht toen doormaakten,
met het gevolg dat er
vogels van steeds meer
diverse pluimage boven
de nationale einder
verschenen.
Van de Krommenacker:
„Dan krijg je al gauw
een rage. Kijk: iedere
hobbyist die zijn liefheb
berij in optima forma be
oefent, gaat gebukt on
der een frustratie. Hij wil
kost wat kost bemachti
gen wat hij nog niet
heeft. Een postzegelver
zamelaar kan dat thuis
doen. Maar wij moeten
erop uit. Het publiek be
grijpt het niet. Het pu
bliek denkt: een Boeing
747 is een Boeing 747
en een Starfighter is een
Starfighter. Mis. Er zijn
verschillen in beschilde
ring, in registratie, in
configuratie. Soms kom
je die maar één keer op
een Nederlands veld te
gen. Dan ipoet je er als
de kippen bij zijn, voor
dag en dauw misschien,
luchtmacht niet
meer is, wordt
aan een ander,
dan vliegen in een
we beschildering en
met een nieuwe
tie. Zo kun je
machine in wel
schillende gedaanten ide
tograferen. Zijn hele ter.
venslijn komt vast n/ë
liggen. Dat geeft je i Vi
zameling een extra >fen
mensie". m
De hobby-bacil blijkt ff/es
ge veer in het 14-de d v<
vensjaar toe te sla efes
Vaak is hij niet lang v op
lent. Zo'n scholier hi ass
zijn eindexamen, de
verder studeren of v» wm
ken, wordt op iets la dru.
baarders verliefd dan r <j
schim van voortijlt ttdu
aluminium en verdw s o<
van zijn stek. Maar ge
zijn ook spotters van de
of ouder. Ze vergelijl «ten
hun gegevens. Ze wis p",
len waarnemingen uit. bet
geven hun observal trt
door aan speciale sp I/:
terstijdschriften. Als iger
na een jaar of wat rie/e
het eigen gebied zijn i bui
gekeken, gaan ze iidi
een groepje op spott tear
strip langs buitenlani m
velden. Dat zijn de m h
ten. Van de Krommen Dric/i
ker: „Waar ik ook ko Cf»
ik herken ze mele les
Aan de verbeten blik sto,
hun ogen? Nou nee. fcfc
woon, omdat ze altijd ed
de beste plaatsj n t
staan". v
Voor een groot aan is/u
spotters is - zo leert mrr
ervaring - de met f. li
luchtvaart geschap «f/i
band sterker dan zija ppt
Het bloed kruipt wi lp
het niet gaan kan. Pf/j
willen op een luchthav oon
of vliegbasis gaan w «te
ken. Met name dit
schijnsel bevordert e*s
positieve opstelling v rhei
de luchtvaartautoriteit! k.
tegenover het gilde d tef
spotters. Dergelijke ki 0
didaten hebben door N tef
hobby al een zekere d« rt"
kundigeheid gekregl Jftjj
Ze komen niet als vred lodi
de eenden in de bijt I fff
bovenal: ze zijn gemo I
veerd; ze heben er tr-waga
in. Dat is in deze l «eft
van arbeidsapathie mter
meegenomen - zeker i p' f
je er alleen maar eteak
parkeerterreintje of e*°fd
excursietje tegen#
hoeft te stellen.
PIET SNOES jn
Eens werd over haar geschreven: dat wordt
een tweede Sjoukje Dijkstra of Joan Haan
appel. Ze had veel talent, dat wel, maar
het pakte allemaal anders uit. Want na het
Nederlands kampioenschap kunstrijden vier
jaar geleden, toen ze achter Dianne de
Leeuw zesde werd, hield ze het voor ge
zien. Het contract voor het corps de ballet
bij Holiday on Ice werd snel getekend en
sinds een jaar is ze nu half-solist en wel
licht, dat is de verwachting, het volgend
jaar solist.
Astrid van den Berg is de dochter van een
Haagse fietsenmaker. Vader Bep blijft echter
al sinds lang in de omgeving van zijn doch
ter. Op de fietsen is hij helemaal uitgeke
ken, hij is nu volkomen „ijsgek". In Antwer
pen en straks ook in Rotterdam verkoopt hij
aan de artiesten broodjes en drank. Dat is
de nevenhandel die Astrid en haar Franse
beminde Jacques Mrozek vóór en tijdens de
pauze uitoefenen. Bep van den Berg: "Als
ik meehelp in die handel brengt het zeker
driehonderd gulden per week meer op. Ver
geet niet dat als zij op het ijs staan ieder
een er zomaar bij kan komen. Dan wordt
er wat gepikt of men vergeet het op te
schrijven. Het is een bijverdienste die ze
echt nodig hebben, anders kunnen ze geen
cent overhouden".
Van den Berg heeft vroeger zijn laatste stui
vers aan zijn twee dochters Astrid en Ingrid
besteed. Volgens hem kostte alles bij elkaar
meer dan een ton. Ingrid heeft ook in de
show gestaan, maar haar rug hield het niet
lang uit en nu is ze gelukkig getrouwd. Bei
de zusters zijn nu wel eens jaloers op el
kaar.
Na vele dure privélessen in binnen- en bui
tenland leerde Astrid het kunstrijden meer
dan goed te beheersen. Maar tijdens de
wedstrijd waren vooral de verplichte figuren
voor haar een nachtmerrie. Voor het oog
van de jury stond zij op haar benen te tril
len van de zenuwen. Desondanks kon Astrid
niet buiten het kunstrijden. De revue was
voor haar het einde. Nu werkt ze er al
drieëneenhalf jaar en ze is vast van plan
het nog drie jaar te blijven doen.
"Wat moet ik anders? Als ik hier weg ga
wat dan? Het voorbeeld van andere voorma
lige revue-meisjes, om barjuf te gaan spe
len, trekt me niet. Ik hoop dat Jacques later
een goede baan kan krijgen als trainer. Ik
moet zeggen dat ik het elke avond nog met
plezier doe, al zie ik wel op tegen het feit
dat we een jaar naar Zuid-Amerika moeten.
stellen hun verzameling
uit te breiden. Jongste
ontwikkeling: het onge
naakbare Schiphol heeft
in de Haarlemmermeer
polder pal langs baan
06-24 een speciale par
keerplaats voor vliegtuig
kijkers ingericht, waar
zo'n honderd auto's kun
nen staan. Het was te
dol geworden op de
smalle landwegen ter
plaatse. Stopverboden
konden de geestdriftelin-
gen niet weerhouden en
zo dicht werd hun massa
dat de politie geen kans
meer zag er doorheen te
breken om bonnen uit te
delen. Vandaar de servi
ce van het nieuwe par
keerterrein die tevens
een erkenning inhoudt
van het feit dat vliegtuig
spotters niet meer weg
te branden zijn - dat hun
hobby een plaats ver
dient onder de zon.
Nederland telt er momen
teel een kleine 2000.
Elke luchthaven of vlieg
basis heeft zijn eigen
vaste groep; de liefheb
berij is dus sterk regio
naal geboden, al komt
het steeds meer voor dat
spotters uitzwermen, tot
ver over de grenzen toe,
om hun verzameling te
completeren. Dat ze
vliegtuigen verzamelen,
zal inmiddels duidelijk
zijn. Maar hoe? En waa
rom? Een poging tot
antwoord komt van P.
van de Krommenacker
uit Best, die de spotters-
groep Eindhoven aan
voert en hoofdredacteur
is van het blad Flash,
waarmee hij een verbin
dingsschakel probeert te
zijn tussen de verschil
lende clubjes in den lan
de die tot dusver de sa-
en naar je foto-tas ren
nen, als je hem eindelijk
ziet komen. In de ogen
van het publiek ontstaat
gauw het beeld van een
stelletje idioten dat zich
druk maakt om niets. Be
grijpelijk. Verzamelwoede
- want dat is het - valt
niet te begrijpen. Bij
postzegels misschien nog
wel. Een postzegel heeft
handelswaarde en je
kunt hem ruilen. De
waarneming van een
vliegtuig levert geen cent
op. Alleen voldoening
Door waar te nemen en
te registreren bewijs je:
die en die machine is
door mij gezien. Het
komt voor dat je als een
teleurgesteld mens naar
huis gaat, terwijl er voor
je camera toch tientallen
vliegtuigen zijn geland
en opgestegen. Maar die
had je, al. Het gaat om
het type, de beschilde
ring, de registratie die je
nog niet had. Het ver
schijnen van één zo'n
ontbrekende schakel in
je verzameling kan een
hele dag goed maken.
En compleet ben je niet
gauw, want er verandert
heel wat. Dat is een ver
schil met postzegels, als
je die vergelijking wilt
doortrekken. Heb je een
Dat is lang van huis. Zo'n klein caravanne
tje is ook niet alles en daarom wip ik van
uit Rotterdam straks elke avond even over
naar mijn ouderlijk huis in Den Haag".
Show
Astrid van den Berg: "Ik kwam in Rio de
Janeiro bij de revue en ontmoette toen Jac
ques die daar ook begon. Dat is natuurlijk
geluk hebben, want de meeste meisjes in
de revue zijn erg eenzaam. Van contact met
jongens komt in de praktijk niet zo veel te
recht, omdat de meeste jongens blijkbaar
geen belangstelling hebben voor revue-meis
jes.
Vriend Jacques krijgt die avond na de re
vue, waarin hij een hoofdrol vertolkt, echte
Hollandse bloemkool te eten. Die heeft va
der Van den Berg de dag tevoren meege
bracht van de Haagse markt. Astrid: "Wij
eten altijd pas na de avondvoorstelling. Met
een volle maag het ijs op is natuurlijk niet
goed".
Vader Van den Berg vertelt dan dat er ook
nog twee Nederlandse jongens in de revue
staan: Chris van der Weerd uit Nijmegen en
Rudi Benboom uit Slagharen, de zoon van
de directeur van het gelijknamige ponypark.
Rudi is nooit in de wedstrijdsport actief ge
weest. Hij is pas goed gaan schaatsen toen
hij in de revue kwam. Aan ophouden wil hij
voorlopig niet denken. Met zijn vrienden
heeft hij het best naar zijn zin bij Holiday
on Ice.
De ijsrevue kan hard zijn, weet Astrid van
den Berg te vertellen vlak voor de start van
de voorstelling. "Toch is lachen verplicht.
Als je dat even vergeet krijg je van manager
Derek Boyle twee dollar boete. Een verplich
te lach dus. Als je laarzen niet schoon zijn
krijg je ook twee dollar boete. Nee, voor
een val op het ijs word je niet beboet. Daar
kun je meestal ook niets aan doen. Ik ben
in deze revue nog nooit gevallen, maar laat
ik het afkloppen. Ziek zijn is ook taboe. Als
je lang ziek bent kun je meteen vertrekken.
Het werk is hard, daarom blijven alleen de
sterken over. Als later mijn dochter ooit op
het ijs zou willen, zou ik geloof ik liever
haar benen breken
Vijf minuten voor het begin van de show
klinkt in het Engels door de luidsprekers
rond de kleedkamers dat men zich gereed
moet maken. De rijdsters en rijders, die tot
die tijd nog in badjassen rondlopen, zijn
binnen twee minuten klaar. Zoals elke
avond heeft de plankenkoorts iedereen weer
te pakken. Er kan altijd iets misgaan. Dan
zijn de poppen aan het dansen, want fouten
neemt de manager niet. Als er iets misgaat,
volgt er meestal een stevige straftraining.
Die avond zijn er zo'n 1500 toeschouwers in
het sportpaleis. Astrid is daar best tevreden
mee. "We staan hier drie weken en dat is
voor Antwerpen erg lang. De mensen ko
men hier moeilijk heen. In Parijs waren we
drie maanden achtereen, soms met drie
voorstellingen per dag, uitverkocht. Van Rot
terdam verwachten we ook erg veel. Jam
mer dat we deze keer Den Haag niet aan
doen. Voor eigen publiek zou natuurlijk wel
leuk zijn geweest, maar in Den Haag was
vorig jaar voor de andere Holiday-revue erg
weinig belangstelling".
Vader van den Berg weet echter te vertellen
dat er heel wat Hagenaars naar Rotterdam
zullen gaan als ze weten dat Astrid daar
meedoet. Astrid lacht dan maar wat, ze
weet wel beter.
Om exact acht uur gaat de show in Antwer
pen van start. Er is eerst een ouverture van
het corps de ballet en dan is de eer aan de
kleine David Barney een soort vaderfi
guur achter de schermen die op het ijs
Snoopy uitbeeldt. Hij danst daarbij met de
vijftig kilo wegende Astrid van den Berg.
Men kan zien dat Astrid ervaring heeft. Ze
brengt enige sprongen, maar gaat op „ze
ker". Vallen is natuurlijk afschuwelijk. Zon
der twijfel kan de oud-leerlinge van Arnold
Gerschwiller meer, maar in het bijzijn van
Snoopy, "de beroemdste schaatser ter we
reld", is dat niet nodig.
Voor Astrid is het dan weer achter de rug.
Snel andere kleren aan om de plichten te
vervullen in het uitstekende corps de ballet.
Steeds is de dochter van de Haagse fietsen
maker ,die overigens ook nog verzorger van
een ijshockeyploeg is geweest, in de voor-i
ste linie te vinden. In de pauze is het druk
aan de "artiestenbar". Vader Bep laat vol
trots een grote ketel zien, die op het eerste
gezicht op een wasketel lijkt. Maar er blijkt
warme wijn in te zitten, gemengd met fijne
kruiden: een kostelijke drank voor na de
voorstelling.
Zo gaat het bij een ijsrevue, die precies op
een groot circus lijkt. Alleen de lucht van
zaagsel ontbreekt.
ARTHUR VAN RIJSWIJK
Foto's: SIMON E. SMIT
beer daar eens een ma
chine op de korrel te
nemen uit Israël of een
ander land dat ongewen
ste belangstelling geniet.
Tien tegen één dat je in
de nek gesprongen
wordt en bepaald niet
door rustieke kodde
beiers zoals die vroeger
achter een bordje „Ver
boden Toegang, Artikel
261" op de loer plachten
te liggen om Dik Trom
en aanverwante belha
mels te verschalken. O
nee, de bewaking van
luchthavens en vliegba-
ses is een (ettelijk bloed
serieuze aangelegenheid
geworden, sinds de distel
van de internationale
misdaad bloeit.
Speciale
parkeerplaats
Toch heeft het gilde van
vliegtuigspotters zich te
gen deze verdrukking in
weten te handhaven en
uit te breiden. De autori
teiten zijn vertederd ge
raakt door het lelieblanke
van hun ziel. Zo wordt in
toenemende mate meege
werkt aan bij voorbeeld
excursies over gewoonlijk
ontoegankelijke lucht
vaartterreinen teneinde
de hobbyisten in staat te
