Afscheid
van
een
voetbal
hervormer
Zo'n uniek
talent
ontdek
je niet, dat
dient
zich aan
Begaafd
alsPele
en
de werklust
van
Di Stefano
alleen nog maar Ingezet zou worden bij
minder belangrijke wedstrijden.
Amsterdam moest daardoor nog bijna drie
maanden wachten eer Johan Cruijff de
kans kreeg in Oe Meer zijn niet geringe
capaciteiten te tonen. PSV was de tegen
stander en Nico Scheepmaker schreef in
Vrij Nederland als een van de eerste jour
nalisten een lovend stuk over het talent
Cruijff.
Scheepmaker in dat artikel: „Deze zeven
tienjarige - de jongste semi-prof naar het
schijnt In het eredivisie-voetbal - bewees
een voortreffelijk voetbalier te zijn, al is hij
nog niet compleet Hij kan nu alles doen
met de bal zolang die zich binnen een me
ter afstand van hem bevindt stoppen,
goochelen, drijven maar zijn passes mis
sen het strakke van die van Keizer. Johan
Cruijff komt er niet alleen, hij is er al, al
leen moet hij nog volgroeien. Een van zijn
sterkste punten is, dat hij een open oog
heeft voor de open ruimte en niet te be
roerd is daar onophoudelijk in te sprinten,
maar hij is ram-mager (dat is nog tot daar
aan toe), heeft een smal gezicht (wat
moeilijk te verhelpen lijkt) en zijn haar
danst op zijn hoofd als hij loopt, en dat
maakt van de tribune af een ietwat houte
rige indruk".
Hele grote
De definitieve doorbraak naar het eerste
van Ajax kwam een seizoen later. Rinus
Michels had inmiddels het roer overgeno
men van Vic Buckingham. Herinnert Mi
chels zich: „Cruijff was een enorm talent.
Mijn eerste ervaringen stammen uit zijn
optreden bi), de jeugd van Ajax. Toen al
was te zien dat hij een hele grote zou
worden. Dat viel niet alleen mij op, maar
alle voetbalkenners".
De doorbraak van Johan Crui|ff betekende
ook de doorbraak van Ajax. Nationaal,
maar ook internationaal werkten Cruijff en
Ajax naar erkenning. Die kwam er ook,
want nadat A|ax eerst nog van Cuproem
werd afgehouden door AC Milan (verlies
van 4-1 in de finale te Madrid), veroverde
Ajax daarna toch langzamerhand geheel
voetbalminnend Europa met oogstrelend
voetbal. Weliswaar was Feyenoord de Am-
stersdammers voor door als eerste Neder
landse club de Europa Cup voor landskam
pioenen te winnen, maar toen Rotterdam-
Zuid een seizoen later in diepe rouw werd
gedompeld omdat het onbetekenende Roe
meense Ut Arad Feyenoord al in de eerste
ronde uitschakelde,, sloeg Ajax onverbidde
lijk toe. Resultaat: drie Europa Cups op rij,
want achtereenvolgens Panathfnaikos, Inter
Milan en Juventus verlieten als verliezende
finalisten het veld, platgewalst door de
Ajax-machine.
Een machine waar de namen van Johan
Cruijff en Piet Keizer voor eeuwig onver
brekelijk aan verbonden zullen blijven.
Crui|ff en Keizer, een illuster tweetal.
Cruijff de dirigent, de as waar al het
schoons dat Ajax in die tijd liet zien om
draalde. En Keizer, de momenten-voetbal
ler. Bij vlagen zo mogelijk nog briljanter
dan Cruijff maar nooit In staat om, zoals
Cruijff, negentig minuten lang het gehele
arsenaal aan Individuele mogelijkheden
aan te spreken.
Johan Cruijff derhalve de bepaler van de
niet te stuiten opmars van Ajax. Rinus Mi
chels over die tijd en over de inbreng van
Cruijff: „Het is moeilijk om precies aan te
geven wat Cruijff exact betekend heeft
voor Ajax. Niet weinig, dat Js duidelijk,
maar hoeveel precies kan nauweli|ks uitge
legd worden. Cruijff was In het team één
van de kopstukken. Dat Is een proces van
enkele jaren geweest Een rijpingsproces,
waarin hij de rest ook naar een ongekend
niveau meesleurde. Het meest belangrijke
dat hij gedaan heeft voor Ajax en voor het
Nederlandse voetbal is dat hij sterk
gewerkt heeft aan het bewustwordingspro
ces van de topvoetballers. Denk dan voor
al aan het collectivisme. Daarin is hij een
belangrijke schakel geweest".
De successen van A|ax waren vooral dank
zij Johan Cruijff groot. Dat waren ook de
spanningen binnen de selectie. Een hoofd
stuk dat uiteindelijk leidde tot het vertrek
van Cruijff uit Amsterdam. Een hoofdstuk
ook waar alle betrokkenen van toen niet of
nauwelijks over wensen te praten. „De
banden met Johan zijn weer uitstekend.
Waarom zouden we ouwe koeien uit de
sloot halen", is het doorsnee-antwoord in
dien gepoogd wordt spelers of bestuurde-
ren over die verwijdering tussen Ajax en
Cruijff te laten spreken.
Cruijff zelf is in zijn boek ook karig waar
het die periode betreft „Vergelijk het met
een huwelijk", zegt Cruijff. „Dat kan ook
kapot gaan. Ajax zat in mijn bloed, mijn
botten, mijn benen en mijn hart, maar toch
ging het niet langer. Er was een verwijde
ring, misschien nog het best te vergelijken
met het ontgroeien van het ouderlijk huis
van kinderen zodra ze wat ouder worden".
De interne ruzies bij Ajax liepen hoog op.
Doorlopend waren er conflicten tussen
Cruijff en zl|n ploegmaten en tussen Cruijff
en de leiding. Binnen de ploeg omdat
Cruljffs doen en laten naarmate zijn ster
rees door de rest van de selectie niet
meer bij te sloffen was waardoor jaloezie
de kop opstak. Buiten de ploeg omdat
Cruijffs gedrag wat al te sterk bepaald
werd door financiële aspecten waardoor de
sympathieke voetballer Cruijff stukje bij be
etje veranderde in de onsympathieke voet
ballende zakenman.
Het tijdperk Cruijff bij Ajax naderde zijn
einde. In de ploeg en ook in de club was
geen plaats meer voor de in alle opzichten
erg voortvarende Cruijff. Vooral nadat hora
bij een stemming door de selectie de aan
voerdersband was ontnomen
Cruijff met tegenzin bij Ajax. Een oftelC
ling die nog eens versterkt werdlg
het zevenjarige contract, dat hij gÉd
had, toch niet zo rooskleurig Weekwo!
als verondersteld werd. Vooral op ko[
lasting-technische vlak zaten er dein i
addertjes onder het gras, waardoorfcaL
riode Cruijff niet geheel onverwacht oe
de met zijn vertrek naar Barcelona.
Niet alleen Ajax, maar het totale
iandse voetbal heeft kunnen profited d
de schier onbeschrijflijke kwaliteü als
de 'voetballer Johan Cruijff. Met ufcs
als hoogtepunt de zilveren medaille dje
Nederlands elftal inmiddels vier ja Vg
den behaalde bQ het weretdkampkx a
in West-Dultsland. Chte
Een succes, dit |aar nog eens hetfi |e
Argentinië, maar toen zonder Cruijflli
scoach Jan Zwartkruis: «Zonder de
aanwezige Cruijff ja, maar hij w« ctd
het spel zoals dat door ons gaspee
wel degelijk bij. Hl] heeft de lijnen
Nederlandse voetbal bepaald. We
onze unieke plaats in de wereld e
aan hem te danken. Die inbreng
han zal er ook nog wel een tijf °H3
Jammer genoeg niet meer van I
maar zijn visie, en dan vooral waar W
collectief voetbal gaat, mag niet i
gaan. Dat fs de kracht van bet I'
se voetbal".
Toppunt
Rinus Michels, die met Cruijff Ort
het zilver in West-Duits land Joodstfe",
zoals bi] Ajax heeft Cruijff ook bQ
derlands eiftal vooral het co ec L
sterk bevorderd. Dat is ook één vaa D
denen geweest dat het toernooi in g
land een succes werd. In verged fa
de Cruijff die ik bi] Ajax had meeg srd
was hij In Duitsland veel rijper,
daar op het toppunt van zijn kum
aanvoerder heeft hij een grote
speeid in het succes. Op en bid
veld was hQ de yote Selder die t
spelers naar een hoog niveau N
trokken. Dat vooc&i b zfjn uenfiefl nd
weest". gr
Oezelfde Johan Cruijff die In Duftsi
aanvoerder was van een groep On o
Iers die in zijn totaliteit met mai
Van Hanegem, Krol. Jongbloed, I
Neeskens van een ongekende MaUfaj
zorgde in zijn begintijd bfj het Ked
eiftal nog al eens voor de nodige of m
ding.
Om er ent na la pikken: de scboa !J
Na elke wedstrijd meteen een sigaretje
Ik wil later zo kunnen leven zoals
ik nu leef. Ik kan dan niet
zeggen: bakker Ik ben Johan
Crul|ff, Ik wil gratis brood".
Dat later begint voor Johan Cruijff
dinsdagavond rond een uur of
tien. Vanaf dat moment behoort
de voetballer Johan Cruijff
definitief tot het verleden.
Misschien dat nog een hoogst
enkele keer het Amsterdamse
fenomeen hier of daar te
bewonderen Is om een goed doel
luister bij te zetten, maar meer
dan een sporadische gebeurtenis
zal dat niet worden omdat Cruijff
er, terecht, niets voor voelt om
zich het predikaat „Heintje
Crui|ff' op de hals te halen.
Dinsdagavond het afscheid van
Johan Cruijff. al enkele maanden
min of meer een voetballer in
ruste, maar dankzij zijn
oefeningen bij Ajax'trainer Cor
Brom en de kundige handen van
de Rotterdamse fysiotherapeut
Ted Troost nog één keer in
topconditie gebracht om bij zijn
afscheid (tegenstander: Bayern
Miinchen, opbrengst: voor een
goed doel) te kunnen schitteren.
Een enigszins bitter afscheid in
feite, want hoewel de voetballer
Cruijff voor Ajax, en in breder
verband het totale Nederlandse
voetbal, van een nauwelifks te
pellen betekenis is geweest, was
Ajax noch de KNVB in staat voor
een passend sportief besluit van
Cruijffs carrière zorg te dragen.
Slechts dankzij Jack van Zanten
(met eerlijk is eerlijk: uiteindelijk
toch (teun van Ajax) krijgt Cruijff
alsnog de mogelijkheid om nog
éénmaal In optima forma te
gloriëren.
En glorieus zal het afscheid van
de sinds enkele dagen tot
bondsridder van de KNVB
benoemde Cruijff zijn. Al is het
alleen maar omdat het
Nedertandae voetbalvolk massaal
gereageerd heeft op de kans om
Crui|ffnog eens in volle glorie in
actie te kunnen zien. Zelfs zo
messaal dat het Ajax-stadion al
snel veel te Hein bleek, waardoor
de onder aanvragen van
toegangsbewijzen bedolven
organisatoren In overleg met
Cruijff zelf besloten uit te wijken
naar het Olympisch Stadion. Een
dinsdag ongetwl|feld tot de nok
gevulde arena, bevolkt met
dankbare fane die het fenomeen
Cruijff op zijn laatste schreden
als actief voetballer willen
begeleiden.
Oe bakker die woensdagmorgen
zijn brood aflevert bij het vijf
man sterke gezin Cruijff (Johan,
echtgenote Danny en de
kinderen Chantel, Suzie en Jordie)
behoeft niet aan de
kredietwaardigheid van zi|n klant
te twijfelen. Dear heeft Cruijff,
met de onmisbare steun van
schoonvader Cor Coster, zelf wel
voor gezorgd. De woorden over
het degelijks brood die hij als
amper éénentwintigjarige Jongeling
uheprek. hebben het doen en
Men van Cruijff buiten het
epeelveld sterk beheerst Soms
selfs tot vervelens toe, waardoor
Cruijff niet alleen als een unieke
voetballer, maar ook als een
veer menigeen - „geldwolf" de
geschiedenis in zal gaan.
Overheersend Ie evenwel dat
Jehan Cruijff de beste voetballer
Is die Nederland ooit gekend
heeft en van een uniek formaat
dat ons land misschien nooit
meer zal voortbrengen.
AMSTERDAM Vader en moeder Cruijff
zullen zich In de nacht van 24 op 25 april
1947 niet gereallaeerd hebben dat het kind
dat moeder Nel ter wereld bracht een
kwert eeuw later de bevolking van vrijwel
alle landen ter wereld bij het horen van de
naam Holland, al naargelang de lendataal.
Inspireerde tot een apontaan Krulff, Krolff,
Kroeff of Kruuff.
In een belangrl|k gadeelta ven de wereld
la Holland Johan Cruijff, zoals vele naar
het buitenland trekkende Nederlandse toe
risten kunnen beamen. Sprekender nog
dan de dl|ken, de klompen en de tulpen Is
CruIJfl een handelsmerk van ons klkker-
land|e. Het bl|na levensechte bewl)s daar-
van staat In het Londense museum Mada
me Tuseaud, weer maar twee
Nederlanders In waa de bezoekers aansta
ren: Johan CruIJft en Joset Luns. Twee ui
tereten, de een vaardig met zijn benen, de
ander handig met zijn woorden.
Dik Trom waa een bi|zonder kind, Indien le
althans de verhelen die nog altijd over
hem de ronde doen, mag geloven. Johan
Crul|ff was dat ook. Al snel groeide bij de
bewoners van de Akkeretraat In het Am
sterdamse Betondorp het besef dat het
zoont|e van groenteboer Cral|ff een dek
sels beae|e wat die zijn streken echter In
tegeneteiUng tot Dlck Trom niet met ande
ren uithaalde, maar met een bal. Al erg
vlot longleerde Jople, zoals de buurt hem
noemde, als een volleerd tovenaar met dat
bruine monster, waardoor hl] en zl|n oude
re broer Hennle meestal snel gekozen wer
den bi| het „poten", bil straatvoetbal dè
methode om de spelers In twee kampen te
verdelen. Amper een paBr turven hoog dol
de Jople op zijn door oma gebreide Ajax-
sokken de oudere longens uit de buurt, tot
plezier van de vele voetbalminnaars In het
Betondorp, hoewel dat plezier niet altijd
even algemeen was omdat er nogal eens
links ol rechts een ruitje sneuvelde.
In die periode werd het talent Johan
Cruijff geboren, tf|dens het betaamde put[e-
bal, toen nog mogeli|k omdat er minder
auto's op straat waren dan nu vliegtuigen
In de lucht Jany van der Veen, In die tijd
leugdtralner bl| Ajax en regelmatig bezoe*
ker van het straatvoetbal In Betondorp:
„Piepklein was hl) nog, maar desondanks
al een groot talent Volstrekt bezeten van
voetbei, dat mannetje met die dunne armp-
|es en beentjes".
Rond die tijd, CruIJft was amper vl|f Jaar
oud, ontstond ook zt)n Uefde voor A|ax, de
club waar lil) veel lief, maar ook veel leed
met als climax zl|n vertrek uit Amsterdam
naar Barcelona, deelde. Vreemd was die
niet te sluiten drang naar Ajax niet, want
In vader Cruijff had A|ax een van de
trouwste supporters. Geen wonder den ook
dat Cruijff als het maar even kon In 0e
Meer vertoefde. Hij behoorde deer tot de
inventaris. Zondagsmorgens vroeg el was
hij niet meer weg te slaan op de velden
en in de kleedkamers van Ajax, waar hij
voor de toenmalige vedelten Plet van der
Kuil, Eddie Pietera Graafland en Sjaak
Swari tal van karweitjes opknapte.
Zes |aar oud was Johan Cruljtl toen hij
zijn eerste voetbalschoenen kreeg. Kort
daarop speelde hij zijn eerste wedstrl|d
voor Ajax, bij de welpen (10-12 jaar), als
Invaller nadat hl] de elftallelder de kop gek
had gezeurd vanaf het moment dat bleek
dal één van de spelers niet was komen
opdagen. Vier jaar later mocht hij officieel
meedoen als A|ax-welp. Zonder een proef-
wedstrijd te behoeven spelen omdat Cruijff
KESSLER:
Uitbuiten dat ik Cruijffie ben
al erg nadrukkelijk de aandacht op zich
had gevestigd.
Voetbalvader
Het talent Cruijff werd in die welpentijd
verder gerijpt. Door Jany van der Veen,
jeugdtrainer bij Ajax. Cruijff over Van der
Veen in zijn levensverhaal: „Aan hem heb
Ik veel te danken. Hij heeft me bij Ajax
opgevangen, was een voetbalvader voor
me. Van der Veen maakte me harder, ster
ker en gespierder".
Een rijpingsproces waar niet alleen Van
der Veen voor tekende. Ook Kelth Spurge-
on, Vic Buckingham en in een later stadi
um Rinus Michels werkten als trainer van
Ajax aan het slijpen van de voetbaldia
mant, genaamd Johan Cruijff. Hijzelf over
Michels in zijn boek: „Die heeft me Inzicht
gegeven in techniek en taktlek. Daarnaast
liet hij me de waarde van zelfdiscipline
kennen".
Ajax
Op 2 februari 1964, op bi|na zeventienjari
ge leeftijd, debuteerde Johan Cruijff in het
eerste team van Ajax, in de uitwedstrijd
tegen QVAV in Groningen, een duel dat
A|ax met 3-1 verloor maar waarin Cruijff
wel voor het enige Amsterdamse doelpunt
zorgde.
Die start van Johan Cruijff in het topelftal
van A|ax werd overigens sterk geprogram
meerd door zijn moeder, die na het overlij
den van haar man als een kloek over Jo
ple waakte. Daardoor werd bepaald dat,
hoewel trainer Vic Buckingham dat aanvan
kelijk anders wilde, Johan Cruijff voorlopig
MICHELS:
