u
"DE AARDE JE LEVEN"
Spanningen in coalitie
deze week toegenomen
d* 30311 2 3 4
Brits ziekenhuis
personeel staakt;
dodental stijgt
Alternatief bestaan samengeperi
in nieuw kringloop-boek
Illusionist
AANTJES EN RIETKERK MANEN TOT RUST
BINNENLAND/BUITENLAND
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 28 OKTOBER 1978 PAGIN.IQ
BOXTEL Wie in 1972 de alternatie
ve leefgemeenschap „De Kleine Aarde"
bij Boxtel meer dan een jaar durfde
geven werd min of meer voor gek ver
klaard. Oprichter Sietz Leeflang en
zijn kleine groep volgelingen trokken
zich daarvan weinig aan. De pessimis
ten schenen echter gelijk te krijgen,
want moeilijkheden zijn aan „De Klei
ne Aarde" niet voorbijgegaan. Interne
conflicten om leefwijze, zelfs om het
aanvaarden van ja of nee het mini
mumloon, het bijna noodgedwongen
vertrek van oprichter Sietz Leeflang en
de grote brand, die onlangs de alterna
tieve gemeenschap teisterde: het kon
bijna niet erger. Daarmee bleef „De
Kleine Aarde" eigenlijk een projectie
van de grote wereld om haar heen.
Met één duidelijk verschil echter: de
wil om te overleven.
Nu, na zes jaar, is er een minister op
bezoek: dr. L. Ginjaar van Volksge
zondheid en Milieuhygiëne, die vandaag
persoonlijk wil ervaren hoe „De Kleine
Aarde" heeft weten te overleven. Meer
nog, hoe het mogelijk is geweest, dat
deze alternatieve leefgroep, tegelijk al
ternatieve landbouwgemeenschap zich
in die zes jaar een erkende plaats in
het Nederland van 1978 heeft kunnen
bevechten. Land- en tuinbouw en expe
rimenten met wonen, energie-opwekking
en dergelijke spelen in deze leefgemeen
schap een zeer belangrijke rol.
Nederland telt meer leefvormen die lij
ken op die van „De Kleine Aarde".
Maar op de een of andere manier is de
nederzetting in Boxtel duidelijk naar
voren gekomen. Waarschijnlijk, omdat
zij in het nabije verleden van zich heeft
doen spreken vanwege allerlei projecten
die de aandacht hebben getrokken in
eigen land, maar ook in tal van andere
landen. Zo zelfs, dat „De Kleine Aarde"
een attractief centrum geworden is voor
hen, die zich willen verdiepen in alter
natieve land- en tuinbouwmethoden, in
alternatieve energie-opwekking, in alter
natief wonen en werken.
Of zoals de leefgemeenschap zelf zegt:
„De Kleine Aarde wil aandacht beste
den aan een andere leefwijze, die geba
seerd is op land- en tuinbouwmethoden,
voedingsgewoonten, werkwijzen en
energiegebruik, die zowel ons leefmilieu
als de bijna leeggeplunderde aarde wil
len ontzien"....
Dat klinkt nogal pedant. Maar in de be
ginselverklaring van deze aarde in het
klein staat ook: „door middel van cur
sussen, donateursweekends, rondleidin
gen en lezingen wil zij trachten mensen
(niet dè mensen dus) te interesseren
voor middelen en werkwijzen, die kun
nen leiden tot een verantwoorder ge
bruik van eiwitten, grondstoffen, ener
gie en bodem. Het project wil een
aanzet geven tot een zo groot mogelijk
aantal toepasbare en betaalbare alterna
tieven, die een eind kunnen maken aan
de huidige verkwistende consumptiepa
tronen en „wegwerpmentaliteit....".
Dat klinkt niet pedant, maar meer als
een soort belijdenis, om - en dat is het
weer - te kunnen overleven. Ofwel de
aarde bewoonbaar te houden voor de
mens, die er gebruik van-mag maken.
Het sluit aan bij het verlangen van
steeds meer mensen, die willen stoppen
met het uit de hand gelopen potverte
ren van al het goede van de aarde. De
alternatieve leefwijze nadert steeds
dichter de grens van wat gewoon gaat
worden. Waarmee nuchtere idealisten
als die van „De Kleine Aarde" hun
doel zien naderen.
Die zes jaar Kleine Aarde met vallen
en opstaan afgerond, is thans samenge
vat in een lijvig boek op -natuurlijk
kringlooppapier: „De Aarde Je Leven"
met als belijdenis „gezonder levenswij
ze, ander werk, zachte techniek, schone
energie, woningisolatie, biologisch bou
wen, ekologische voeding-recepten". En
eerst een onstoffelijke, niet tast!
verandering te voltrekken. Dan pa
de tijd rijp voor konkrete verandi
gen..." aldus het woord vooraf van
vandaag aan minister Ginjaar aang
den boek.
In dit boek wordt uitvoerig ingegaai
het doel van De Kleine Aarde en
lijk op de praktische resultaten, di
zes jaar tijd al bereikt zijn. Die
niet gering, gezien het aantal altera
ve land- en tuinbouwbedrijfjes en
-bedrijven, die al ontstaan zijn. Zelf
regering wil in een van de droog©
de polders een alternatief proefpn
land- en tuinbouw opzetten. Ve
vindt men over het gehele land
spreid al verkooppunten voor de
d uk ten afkomstig van deze land-
tuinbouwprojecten, en besteedt
ook binnen de vakbeweging en bj
regering steeds meer aandacht aan
der meer gedeelde banen en part-
werk die dit soort projecten mog
maken. En daarbij behoeft „milie ui
wust" niet duurder te zijn, evenmii.
een alternatief inkomen voor altera
werk. „Men kan zelfs meer mens
voor minder geld", aldus dit boek.
da
iee<
Het kringloophuis op De Kleine Aarde, een opvallende proefneming.
verder nog „gifvrije moestuin, klein
schalige landbouw, buurtboerderij. Kor
tom: resultaten van zes jaar praktijker
varing.
„Nog altijd roken de schoorstenen van
Rijnmond en Ruhrgebied, lozen smeer
pijpen in Wadden- en Noordzee en
raast het verkeer vier banen breed
door ons land. Meer dan ooit drinken
we, inhaleren we de meedogenloze gif
stoffen van de chemische industrie Op
het eerste gezicht heeft De Kleine Aar
de in de eerste zes jaar van haar be
staan bitter weinig verandering ge
bracht De schijn bedriegt. Alle
geïnvesteerde tijd en moeite zijn niet
verspild. Elke verandering wortelt im
mers in het bewustzijn, daar dient zich
In „De Aarde Je Leven" wordt
veel aandacht besteed aan gelijke
jecten in het buitenland, aan het
traal wonen, dat in Nederland sti
meer ingang vindt en zelfs aan iso
van woningen, huishoudelijk energi< OOI
bruik, windmolens in de letterlijke
van het woord, zelf metselen enz. enz.
En om de maag te bekoren ook
aantal recepten voor alternatieve n
tijden, die de liefhebber zal doen w j
tanden. b
Een boek dat bijna uitpuilt van ir"'
matie Over een ander aards leven,
steeds meer mensen blijkt aan te
ken. jeze
TON V.D. HOUj__
De Aarde Je Leven,
ui tg. Arcanum-Amsterdam en
De Kleine Aarde, Boxtel, 35,-
H
(Van onze correspondent Ro
ger Simons)
LONDEN Er zijn al min
stens dertig patiënten gestor
ven, in pijn en groot onge
mak, ten gevolge van de
uitzichtloze stiptheidsactie
van de chefs van het onder
houdspersoneel in de zieken
huizen van de Britse Natio
nale Gezondheidsdienst. Dit
conflict sleept aan sinds half
september. Het heeft drama
tische gevolgen met dage
lijks meer zieken, die sterven
omdat zij niet geholpen wor
den.
Alle pogingen om het geschil
op te lossen door middel van
onderhandelingen op het de
partement van Volksgezond
heid in Londen, zijn ge
strand.
De chefs willen een hoger
loon, omdat zij momenteel
minder verdienen dan sommi
ge vaklui, die zij moeten lei
den.
De minister van Gezondheid
beweert, dat er geen geld is.
Groot Brittannië's Nationale
Gezondheidsdienst zal dit jaar
8 miljard pond kosten tegen
7,1 miljard pond in 1977.
Het meest ernstige gevolg van
de militante stiptheidsactie is,
dat alle ziekenhuizen het aan
tal patiënten dat ze kunnen
opnemen, streng moeten be
perken. In 200 ziekenhuizen
kom je nog alleen als spoed
geval binnen. Zes ziekenhui
zen hebben noodgedwongen
hun deuren gesloten.
In de meeste gevallen worden
geen nieuwe patiënten meer
ingeschreven op wachtlijsten,
die zich uitstrekken tot ver in
de jaren '80.
55.000 Namen van personen,
die al geruime tijd wachten
op een niet urgente operatie,
werden geschrapt.
De ziekenhuizen van Enge
land en Wales hebben op dit
moment al meer dan 8000
lege bedden. Het bekende
St.Bartholomew Academische
Ziekenhuis van Londen heeft
tot nu toe meer dan 170 pa
tiënten, die opgenomen moes
ten worden, noodgedwongen
weer naar huis gestuurd.
Het psychiatrische ziekenhuis
van Coulsdon, met 1000 be
dden, heeft al voor 50.000
pond beddegoed verbrand uit
vrees voor besmetting. De
stiptheidsactie heeft namelijk
ook tot gevolg, dat torenhoge
stapels linnen niet meer tijdig
gewassen
worden.
Om in Engeland aan de beurt
te komen voor een kosteloze
heupoperatie moet men zelfs
in normale omstandigheden
jarenlang geduld oefenen.
(Privé-patiënten, die de hoge
kosten zelf voor hun rekening
nemen, kunnen practisch on
middellijk geholpen worden).
Het huidige conflict in de Na
tionale Gezondheidsdienst
dwingt de chirurgen evenwel
zich uitsluitend bezig te hou
den met erg, erg dringende
gevallen.
Kinderen en bejaarden wor
den het ergst getroffen. „Ik
zou veertien dagen geleden
geopereerd worden aan mijn
heup", vertelt een oud, kreu
pel vrouwtje, dat alleen
woont in Londen, „mijn leven
was afgestemd op die belan
grijke gebeurtenis. Ik begrijp
dat ze mij in de huidige om
standigheden niet kunnen op
nemen, maar mijn heup doet
gesteriliseerd erg veel pijn en ze zeggen dat
ik nu nog wel twee jaar zal
moeten wachten. In die tijd
ben ik misschien dood".
Er zijn jonge kinderen, die
wegens dit ziekenhuisconflict
niet geopereerd kunnen wor
den, ook al hebben ze een
chirurgische ingreep nodig
om te kunnen zien, normaal
te ademen of te kunnen lo
pen. Er wordt alleen prioriteit
gegeven aan gevallen waarin
het leven van de patiënt in
gevaar is. Iemand die „maar"
een pijnlijke breuk heeft,
krijgt geen hulp.
Een en ander heeft tot gevolg
dat het moreel van de artsen
onder het nulpunt dreigt te
dalen. Zij staan machteloos
ten aanzien van militante vak
bondsleden, die het wel erg
vinden dat zoveel onschuldige
patiënten het slachtoffer wor
den van hun stiptheidsactie,
maar die desondanks zweren
dat het ministerie van Volk
sgezondheid dit keer moet
buigen of barsten.
Leslie Smith Gallery
belangrijke
TENTOONSTELLING
30 oktober t/m 20 november
dagelijks van 10.00 tot 18.00 uur
19de Eeuwse schilderijen
bij
Mesker
Scheveningseweg 14
(tegenover het Vredespaleis)
Den Haag
Tel.:070-468830-
Rijk geïllustreerde catalogus met 70 afbeeldingen
(voor f 10.00) verkrijgbaar bij:
Leslie Smith Gallery., v.d. Oudermeulenlaan 6, Wassenaar. Tel.
01751-79075.
G. W. Opdenhoft (1807-1873)
Doek 45x66 cm
KITCHENER, CANADA,
(AP) De illusionist Mike
Mandel heeft meer buitenzin
tuiglijke waarneming dan goed
voor hem is. Bij een voorstel
ling op het Connestog-college,
zei hij tot het publiek dat hij
een vrouw zou aanwijzen die
zou menen juist de Miss Univer-
se-titel te hebben gewonnen.
Toen hij een vrouw aanwees,
werd ze zo opgewonden dat ze
van haar stoel opsprong, aan
zijn nek ging hangen en haar
armen om zijn hoofd sloeg,
waarna beiden op de grond
vielen. De 25-jarige Mandel
hield er een verrekte nek aan
over.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Minister-president Van
Agt en de voorzitters van de coalitie
fracties in de Tweede Kamer Aantjes en
Rietkerk maken zorgelijke dagen door.
De spanningen in de fracties van CDA
en VVD over de samenwerking tussen
christen-democraten en liberalen worden
dagelijks via de media naar buiten ge
bracht.
Het is algemeen bekend dat de eind vo
rig jaar tot stand gekomen samenwer
king tussen CDA en WD bepaald geen
gevolg was van liefde op het eerste ge
zicht. Maandenlang had het CDA met
PvdA en D'66 onderhandeld om tot een
coalitie te komen; pas toen de onmoge
lijkheid daarvan overduidelijk was geble
ken begon het gesprek tussen CDA en
WD, dat resulteerde in het kabinet-Van
Agt-Wiegel. Mede in het licht van het feit
dat de samenwerking binnen het CDA
(tussen KVP, ARP en CHU) op „Haags
niveau" nog in een experimenteel stadi
um verkeerde zaten spanningen - in de
coalitie - er van het begin af ingebakken,
alleen al vanwege het optreden van een
groep „loyalisten" binnen de CDA-frac-
tie.
BUBUIGEN
In de afgelopen weken kwamen de span
ningen tussen de coalitiepartners wel
heel duidelijk aan de oppervlakte. Direc- AA1/.
te aanleiding was de behandeling van de (JUK.UN VVL)
ombuigingsnota Bestek '81 in de Tweede
Kamer. Tijdens dit debat deed de CDA-
fractie tal van pogingen om het in deze
nota voorgestelde beleid enigszins bij te
buigen, wat de WD-fractie en enkele le
den van het kabinet (ook CDA-ers) danig
irriteerde. Daarna kwam de vertrek-aan-
kondiging van het CDA-Kamerlid Boers-
ma en ten slotte was er het tot diep in
de nacht durende Kamerdebat over de
neutronengranaat.
Als gevolg van uitspraken van individue
le Kamerleden van CDA en WD had
deze week een duidelijke escalatie plaats.
Enkele CDA-loyalisten (afkomstig uit de
ARP) hadden er behoefte aan zich te
profileren ten opzichte van hun fractie,
waarbij met name Jan van Houwelingen
zich loyaal betoonde, maar Jan Nico
Scholten en Sytze Faber zich op een
aantal punten van het fractiebeleid zoda
nig distantieerden dat fractievoorzitter
Aantjes - zelf in december 1977 een van
de loyalisten - donderdagavond meende
hen tot de orde te moeten roepen. Dat
laatste gebeurde nadat met name enkele
uit KVP erv CHU afkomstige CDA-frac-
tieleden hun gram over de uitspraken
van Scholten en Faber hadden geuit.
uty
Ook binnen de WD rommelt het. Enke
le leden van de Tweede-Kamerfractie, in
het bijzonder de tweede voorzitster van
de fractie Annelien Kappeyne van de
Coppello en de jonge parlementariër Ed
Nijpels (wiens ster snel rijst) lieten deze
week blijken niet al te veel vertrouwen
te hebben in wat zij „het onberekenbare
CDA" noemen. Naar hun mening,
de WD in het bijzonder wat nil
riële zaken betreft meer met di
gaan samenwerken. Bekend is di 5
aanstaande WD-ers als Geertsi
Vonhoff van oordeel zijn dat de
lijkheid van samenwerking met d
na de volgende Kamerverki
(waarschijnlijk in 1981) duidelijk
houden moet worden.
Fractievoorzitter Rietkerk daarr'
vindt dat de toch al niet gering jg
ningen tussen CDA en WD niet
moeten oplopen. Zijn uitspraken
erop dat hij alles in het werk s
een zekere ontspanning in de verl||
tussen de twee coalitiepartners 1
deren.
Opvallend is het dat de probleni,
sen CDA en WD zich met nam
Tweede Kamer voordoen. In het
zelf doen zich natuurlijk óók pro
voor maar die lopen door de
heen; in dit verband kan vooral
worden op de verschillen in benei
tussen de CDA-ers Albeda en jpu'l
sen. fftf
Vanzelfsprekend worden de spaJlaa;
niet zonder genoegen door de Pi
degeslagen, maar ook daar is ni
pais en vree. De socialisten heb
op het ogenblik erg druk met de 1
reiding van hun in april te houd'
gres, waarop de voorzitters verkie
de beleidsbepaling op internatioi JTI
sociaal-economisch gebied centraatje
Pas na afloop van dit congres k
delijk worden aangegegeven welk u
de PvdA in de komende jaren ste
ren, hetgeen weer van belang is ord
in de politiek pleegt men vér vo aSJ
kijken - de plaatsbepaling bij de
verkiezingen van 1981.
De Nederlandse politiek beleeft
dagen. Het ziet ernaar uit dat dei
tie nog geruime tijd zal voortduren.
EVERT
)r
machevo-milieu '78
vakbeurs voorde procesindustrie
en miiieubeheersingstechnieken
dagelijks: 9-17 uur za 4/119-15 uur
JAARBEURSHALLEN-UTRECHT
MAANDAG DINSDAG WOENSDAG DONDERDAG VRIJDAG ZATEflK,
OKTOBER OKTOBER NOVEMBER NOVEMBER NOVEMBER NOVEA
BUITENSTEBINNENHOFBINNENSTEBUITENHOFBUITENSTEBINNENHOFBINNENSTEBUITENHOFBU1TENSTEBINNENHOFBINNENSTEBUITENHOFBUITENSTEBINNENHOFBINNENSTEBUI'
OP VISITE
Al enige jaren heeft
Koningin Juliana de
gewoonte om geregeld
groepjes Tweede Ka
merleden uit te nodi
gen voor een informeel
gesprek over het reilen
en zeilen in onze sa
menleving. Deze ge
sprekken vinden plaats
in het paleisje aan het
Lange Voorhout in Den
Haag. De afgelopen
weken heeft de konin
gin weer enkele groep
jes van zes of acht op
hun paasbest geklede
volksvertegen woordi-
gers ontvangen. Zo
toog bijvoorbeeld vier
dagen geleden een aan
tal specialisten op
CRM-gebied naar het
Lange Voorhout Voor
sommigen van hen was
het de eerste keer. Wij
vroegen naar hun erva
ringen en dat leverde
de volgende bloemle
zing op.
Eén van ons, een
ervaren collega, was te
voren aangewezen als
gespreksleider. Hij zou
ons ook moeten voor
stellen aan de Konin
gin. Toen we erheen
gingen, zei ik nog te
gen hem: wat zeggen
jullie altijd, Majesteit
of mevrouw? Hij zegt:
Kom nou, gewoon me
vrouw hoor...."
Er was vooraf geen
gespreksonderwerp af
gesproken. We zouden
wel zien. In het begin
ging het allemaal nog
wat stijfjes, maar na
een half uur al had je
niet eens meer in de
gaten dat je met de
Koningin zat te praten.
Het was een erg ge
noeglijke discussie,
waarbij het me vooral
trof dat de Koningin
ontzettend goed op de
hoogte is van alles wat
er in de maatschappij
leeft. We zwierven van
het ene onderwerp
naar het andere: woon
wagenbewoners, na-
tu urbescherming,
emancipatie, clubhuis-
werk, noem maar
op
eigen mening over de
gespreksonderwerpen
te geven. Maar ze week
daar twee keer van af.
Dat was, toen ze zei
dat er steeds meer
voor een heleboel men
sen onbegrijpelijke
woorden in de politiek
worden gebruikt en
toen ze meer aandacht
bepleitte voor de psy
chische en medische
opvang en begeleiding
van ouder wordende
mensen. Ze zei dat ze
daar sterk mee bezig
is, vooral nu ze zelf
FBIES
De afgelopen week de
batteerde de Kamer
over de invoering van
de Friese taal als leer
vak op de pedagogi
sche akademies in
Friesland. Dit is nood
zakelijk geworden, om
dat in 1980 op de Frie
se lagere scholen het
Fries een verplicht vak
wordt.
Toen het debat begon
en de Friese Kamer
voorzitter Anne Vonde
ling het woord gaf aan
de WD-afgevaardigde
Albert Jan Evenhuis
uit Meppel, sprak hij
tot schrik van de ste
nografen de volgende
zin uit: „Ik jow it wurd
oan 'e offurdige Even
huis fan Meppelt".
Waarop Evenhuis repli
ceerde: „Ik bedank de
veurzitter dat 'm me 't
woord geven heb. Ik
zeg het maar in 't
Drents". Vondeling
(mompelend): „Kan 'k
ok wol ferstoan
Dat was lachen. Maar
het werd nog erger
voor de stenografen.
Mieke Andela - Baur
(CDA), van huis uit
een Limburgse, maar
nu import-Friezin,
kreeg het woord en
gooide er na het be
klimmen van het
spreekgestoelte dit uit:
„Foarsitter, tank jo
wol. Ik soe graech yn
't Frysk- op jo ütnoe-
ging yngaen, maar om
't meartal yn disse Ke-
amer my net forstean
kin, wol ik 't dos wol
in de NederlSnske tael
dwaen". En dat alles
met een zachte g.
Een dag later wilde on
derwijsminister Arie
Pais niet achterblijven.
Uiterst voorzichtig, om
niet over de woorden
te struikelen, las de
Amsterdamse bewind
sman van zijn papier-
:„Graech wol ik de le
den fan dizze Keamer
hertlik tankje foar har
ijnbring yn dizze dis
kusje. It is wis een tige
goede saek wer 't we
hjir hjoed mei dwaen-
de binne",
weer soepel op
derlands oversch
Staa tssecretaris
zorgde daarna
voor het groots
salvo. Hij beg S\
bijdrage met et
steek naar de i
kolenfries uitge F
openingszinnen
Pais: „Meneer o
zitter, ik heb
respect voor dej
taal, dat ik
geen enkel wc
het Fries waag".
VAN RIET SC
Ej
Fc
S\
Ve
FC
He
He
•OlS'
TO
BINWCMCTCqi||TPMUrti:pil|TCMeTPRIMMCMUncOIMMCMeTi:BIIITieMunCiBiiiTCMeTCr»IMMCMUAPOIMMCMeTCnillTCMM0c**l"TCMC!TPPIMMPMUOrPIMMPMeTCBIIITFMUriPPIIITPN0TCR|M
