Sport in China onderdeel van politiek denken Het is beter een keer te kijken dan honderd keer te lezen SPORT "ftp* bol van de jeugdige talentjes. PEKING Een beetje onverwacht maar daarom niet minder aangenaam werd ineens een stukje van het China zichtbaar zoals dat door de deskundigen van het vriendschapsco- le ron mi té Nederland-China al was voorspeld. Bij \-bek het betreden van één van de twintig in tw« Peking staande, elk duizend leerlingen tellen- arps de, zogenaamde sportopleidingsscholen gin- p pen de handen langdurig op elkaar teneinde met een warm gemeend applaus te benadruk- eunf ken dat de komst van de westerse bezoekers plaat °P h°£e P"js werd gesteld. Het waren dit- maal de kleintjes die aan de gevoelens van van vriendschap uiting mochten geven. Jongens r. V( en meisjes die na daartoe geschikt te zijn 'den bevonden zichzelf in hun vrije tijd onder Sam deskundige leiding verder mogen bekwamen ee, in de sport. Niet alleen voor eigen plezier ge^jjmaar vooral in het belang van de Volksrepu bliek waar de sportbeoefening een uitermate belangrijke plaats inneemt. Dit alles als direct gevolg van de door de grote leider Mao gegeven richtlijnen waarin is vastge steld dat staat en partij grote waarde moeten el. hechten aan lichaamsbeweging en massas- port. l Sport, zo sprak Mao, bevordert de conditie, lerja y00r opbouw van het socialisme en het doen slagen van de revolutie moeten we over roort 6611 goe<*e gewondheid beschikken. En om zijn i®or woorden te onderstrepen nam hij zelf een duik in de Yangtze, waar hij volgens de overlevering in 65 minuten niet minder dan '5 vijftien kilometer zwemmend aflegde. Mag M dit laatste wapenfeit rustig als een sprookje worden betiteld, voor de Chinezen maakt dat weinig of geen verschil. Zonder er diep over na te denken werd het voorbeeld van Mao m kom enthousiast gevolgd waardoor het onmetelij- 1C ke land nu miljoenen geoefende zwemmers telt. Daarbij bleef het evenwel niet. Naarmate nde tijd verstreek ontdekten de Chinese lei ders dat de sport ook een machtig wapen kan zijn. En zoals in zovele dictatoriale n de jongeren worden gebruikt tot meerdere Ura4 eer en glorie van het land. Eigenlijk een jj onvoorstelbare zaak, want iedereen die het huidige China bezoekt kan niet anders dan uhê diep onder de indruk komen. Wanneer het land vergeleken wordt met de welvaartssta ten in het westen lijkt China een geweldige jk achterstand te hebben en het zijn vooral de armoede, de krottenwijken, de eenheid van rum kleding en het nagenoeg ontbreken van enig lluxe artikel die opvallen. Wie evenwel ziet 10e gelukkig het meerendeel van de Chinezen uiterlijk lijkt te zijn beseft meteen dat sinds 1949 een geweldige vooruitgang moet zijn geboekt. Wie voorts bedenkt dat de gemiddel- iMi Chinees een dertigtal jaren geleden een 'Blkommervol bestaan had begrijpt des te beter JU de trotse houding van die eenvoudige hpis- vrouw in de modelcommune. Het kleine woninkje, bestaande uit twee in westerse ■^■ogen abominabel klein vertrekjes, is voor b yhaar een paradijs. En al moeten haar woor- S|J den dan worden vertaald door de tevens als ^Qeen soort bewaker aanwezige tolk, toch blijkt Afonomstotelijk dat in deze situatie woorden ^^niet behoeven te worden verdraaid. De ma- nier waarop de naam Mao wordt uitgespro- ^ftken zegt alles. „Dankzij Mao heb ik een dak ft I boven mijn hoofd. Dankzij Mao hebben we te eten en hebben we allemaal kleren". D Soberheid en collectivisme ^^Onbewust maakt de spreekster duidelijk ^■gekozen te hebben voor een weg die het A ypootste gedeelte van dit negenhonderd mil- joen mensen tellende volk wil gaan. Een soort ^^pelgrimstocht die wordt gekenmerkt door ftÉsoberheid en collectivisme. Een gezamenlijk ^jwerken aan een betere toekomst door het ^■zich voor het algemeen belang getroosten ^ftvan grote persoonlijke opofferingen. Een fe I toekomst ook waarin aan het woord oorlogs- IULgeweld niet wordt voorbijgegaan. Hoewel het |ramitengewoon moeilijk is de Chinese gedach- Htenwereld werkelijk te doorgronden zelfs ^Jde al anderhalf jaar aan de Nederlandse ^ftunbassade verbonden sinoloog De Heer lukt |Tvdat niet houdt de volksrepubliek China BJ rekening met oorlog. ■winders is het moeilijk te Verklaren waarom lUgnder de grote steden complete kilometers M lange ondergrondse schuilkelders worden ^Jgebouwd, spelonken die door de Chinezen in de vrije tijd worden uitgegraven. In het Hmet handkracht gerealiseerde stelsel bevin- M den zich keukens, medische posten, ruimten Hvoor winkels zelfs voor complete warenhui zen. Er wordt zelfs gewerkt aan een onder- IF grondse spoorlijn en vluchtgangen naar de Ittbergen. Een stad onder de stad. China is U|duidelijk niet al te gerust op de vredelieven- W de bedoelingen van andere landen. Somber perspectief II Losgekoppeld van het Chinese gedachtenpa- Ifll troon wellicht een uitermate somber perspec- ntief. Toch lijkt het misplaatst al te veel M nadruk op deze activiteiten te leggen. In de Volksrepubliek wordt ook intensief aan dacht geschonken aan andere bouwprojecten, lij voorbeeld om de woningnood te lenigen. Flats de "meeste volgen Oosteuropees model schieten uit de grond. En al wordt het 'enste aantal woningen nog niet gereali seerd en blijven de lijsten met woningzoeken- «den bestaan, niets wordt nagelaten om de leefomstandigheden te verbeteren. Ondanks de nog vaak kommervolle omstandigheden is er toch ruimte voor persoonlijk geluk. De Chinees lacht vaak en niet alleen uit hoffelijk- heid. Wat er in dit gigantische land ook Iallemaal geprogrammeerd mag zijn, de emo- ities hebben vrij spel. Het Chinese communis- zo moet het socialisme in de Volksrepu- worden gezien legt in dat opzicht [geen enkele rem op. Dat blijkt ook tijdens een wandeling in de vroege ochtenduren door net langzaam tot leven komende Peking. Aan de oever van de naast de wereldberoem- de en voor alle Chinezen toegankelijke Ver boden stad stromende rivier wordt gezongen. Zo maar, spontaan. Het is geen zacht neuriën. Integendeel. Zich niets aantrekkend van vele de buurt staande met gymnastiek en schaduwboksen bezigzijnde landgenoten ver tolkt in deze metropool een Chinees op Diep onder de in druk maar ook met twijfels en tal van onbeantwoorde vra gen keerde onze verslaggever Peter van Putten terug van een reis naar de volksrepubliek China. Hij maakte gebruik van de mo gelijkheid om het Nederlands amateu relftal te vergezel len. Bijgaand vindt u zijn impressies waarin de sport in de Chinese maat schappij centraal staat. Zwemmen in het Rode Vlag kanaal. Lange afstandzwemwedstrijden zijn bij zonder in trek. »fcl m u Schaatsen.In China is deze sport ook bij de jeugd populair. Hoewel door de taalbarrière onbegrijpelijk wekken de Chinese klanken, een zekere ont roering op. Een gevoel dat nog wordt versterkt door de aanwezigheid van een fluitspeler die vijftig meter verder staande al even intensief bezig is op zijn manier de nieuwe dag te aegroeten. De Chinees is creatief. Dat wordt )ok nog eens onderstreept tijdens het bezoe ken van fabrieken en van theatervoorstellin gen. De opera een combinatie van toneel, '.ang, dans en acrobatiek waarbij de gezon gen teksten tijdens de voorstelling op de muur vorden geprojecteerd is een reflectie van het Chinese zieleleven. En al wensen zij ieder /oor zich op hun eigen wijze de daar gebrach- :e boodschap te vertalen en hun inhoud te geven. onomstotelijk blijkt dat er binnen het :ollectivisme nog ruimte is voor persoonlijke /rijheid. Het voortijdig verlaten van de zaal loor pakweg dertig toeschouwers wanneer ?en toneelgezelschap in plaats van de traditio- iele met politieke opmerkingen doorspekte .eksten een onschuldig wiegelied brengt, geeft ?chter ook te denken. De meeste Chinezen olijven echter ademloos luisteren. De ontwik kelingen gaan door. Ook in dit opzicht. Ofschoon het na éen twaalfdaags verblijf in Peking wellicht wat onvoorzichtig is al te veel conclusies aan het China van nu te verbinden, lijkt het redelijk te stellen dat veel in het westen bestaande opvattingen toch zullen moeten veranderen. De stelling dat alleen door het optreden van de „Bende van Vier" de weduwe van Maó en haar aanhang het land bijna onherstelbare schade is toegediend, lijkt aanvechtbaar. En ook de zienswijze dat de Volksrepubliek China in 1949 van de ene óp de andere dag een ander land is geworden, mag worden betwijfeld. Terecht merkte de sinoloog De Heer op dat een land zonder verleden een land zonder toekomst is. En China heeft in de beslist nog niet zo grijze oudheid te veel gepresteerd om daaraan zo maar voorbij te gaan. 1949 kan daarom beter worden gezien als een nieuw vertrekpunt van een eveneens imponerend stuk geschiedenis. Ook ten aanzien van de volksgezondheid en de sport. Keerpunt bereikt Anno 1978 is evenwel een keerpunt bereikt. Officieel kennen de Chinezen bij het bedrij ven van sport geen concurrentiestrijd. Per soonlijk succes wordt alleen behaald voor hot i1<rnm orr> helane-. Vriendschap staat voorop. Daarna telt pas het resultaat. Het zijn allemaal fraaie leuzen, maar in de praktijk moeilijk uitvoerbaar. Wanneer er van wordt uitgegaan dat Chmezen ook maar gewone mensen zijn, zal het voor de Chinese sportvrouw c.q. -man even pijnlijk zijn om na veel trainingsarbeid de „boot" te missen als voor een Nederlandse sportjongen. Iedereen die ergens hard voor werkt en uiteindelijk niet slaagt zal met een zekere pijn in het hart kennis nemen van het feit dat de uiteindelijk wel in nationale teams gekozen concurrenten alle mogelijkheden hebben om te reizen en andere voordelen te plukken van het topsporterschap. Het lijkt dan ook zeker nuttig die groep teleurgestelden op te vangen In China wordt daarover anders gedacht. Volgens de daar heersende opvattingen be hoort elke prestatie op welk niveau dan ook geleverd het belang van staat en partij te dienen zodat het niet nodig is aandacht te schenken aan de persoonlijke gevoelens. Het onderricht geven door een topsporter die de nationale top net heeft gemist wordt even belangrijk geacht als de superieure demon stratie onder het bewonderend toeziende oog van de buitenwacht. Twijfels over de haal baarheid van deze gedachte lijken op hun plaats vooral, omdat niet kan worden ontkend dat concurrentie voor de echte topsport onont beerlijk is. Zeker wanneer bedacht wordt dat de getalenteerden in een richting worden gedreven die vaak niet de eerste keus is. Zoals van bovenaf wordt opgelegd wat voor sport fabrieksarbeiders moeten bedrijven „ie mand die veel zit dient wat met zijn voeten te doen" zo krijgt de getalenteerde jeugd niet altijd de kans datgene te doen wat zij graag wil. Iemand met veel aanleg voor turnen gaat turnen al gaat zijn voorkeur uit naar bijvoorbeeld een balspel. In het westen mag de sportman (vrouw) dan misschien ook misbruikt worden, daar wordt een dergelijke verplichting niet opgelegd. Toch kan gezien de maatschappij-structuur wel begrip voor het Chinese standpunt worden opgebracht. Wanneer de inspanningen resulteren in leuke resultaten verdwijnt vaak het gevoel van gedwongen zijn en krijgt het plezier de overhand. Bovendien resulteert topsport in het bereiken van betere faciliteiten. En dat is in China ook wat waard. Vriendschap voorop Het echte grote Chinese probleem zal dan ook ongetwijfeld overal worden veroorzaakt door de stelling van Mao dat vriendschap voorop moet staan. Daarvoor is in de top sport geen ruimte. Topsport is oorlog. En zeker wanneer er tijdens het spel persoonlijk contact mogelijk is. Zoals bijvoorbeeld bij het voetballen. De vriendschapsgedachte krijgt bij deze wed strijden dikwijls een flinke knauw. Iets waar de leiding van de Volksrepubliek niet aan voorbij kan gaan. De spelers van het nationale team brengen de Westeuropese opvattingen over „schoffelen" trouwens al aardig in de praktijk. Volgens het rode boekje is het verboden, maar menige Nederlandse interna tionale heeft moeten ervaren'dit de Chinezen met wiskundige zekerheid een elleboog in een vijandelijke rib weten te plaatsen. Ook andere harde overtredingen worden met geschuwd. Het met een gestrekt been ingaan, om maar eens iets te noemen, heeft voor menig pijnlijk scheenbeen gezorgd. Willen de Chinezen in de toekomst bijvoorbeeld over een jaar of tien het maximale rendement halen uit de sport, dan zullen de komende jaren even eens moeten worden gebruikt om de Chinezen met minder vriendschappelijk spel vertrouwd te maken. Dan zal er ook een eind moeten komen aan de activiteiten van de speaker die bij elk beetje onrust op de tribunes tot kalmte maant! Als het echter zo ver komt, en dat lijkt onvermijdelijk, dan zal de Chinese sport ook iets van haar specifieke aantrekke lijkheid gaan missen. Waar elders ter wereld vind je zulke rustige toeschouwers als in Peking? Waar zoeken de voetballiefhebbers hun tribuneplaatsje op zonder ruzie te maken met anderen die onder het motto wie het eerst komt, het eerst maalt zich een beter plekje te hebben verworven dan waar het nummer van hun weinig kostende kaartje recht op geeft? En waai- zijn er stadions waar toeschou wers zonder veel te praten (angst om zich uit te spreken?) tijdens de rust een boekje lezen en-of vrouwen zich met een breiwerkje onledig houden? De vraag mag ook gesteld worden of die licht-klassieke muziek in de nisf in dp tookomet <rpsrv*pld 7al hliivpn kltïfcri .JK-- ,,'JyX-A* !*.v - jW*/t t vHI Half elf. Het werk in de fabriek wordt stilgelegd. Het is tijd voor gymnastiek, ledereen doet mee. worden. Vragen waarop het allemaal moeilijk is een antwoord te geven. Toch dient er rekening gehouden te worden met een althans in de sportwereld verande rend China. De Volksrepubliek zoekt aanslui ting op alle terreinen. Wanneer nieuwe cultu rele revoluties niet voor nieuwe vertragingen zorgen zal de sportwereld binnenkort worden geconfronteerd met sportmensen die hun vak terdege verstaan. De eerste signalen zijn al aanwezig. Het bereikte turnpeil mag nog zo fantastisch zijn, China gaat zich vooral richten op de voetbalsport. Begrijpelijk, want in het overi gens schitterend overdekte sportpaleis in Sjanghai om maar eens een accomodatie te noemen kunnen achttien duizend toeschou wers een plaatsje krijgen. In een voetbalsta dion zoals in Peking kunnen echter tachtig duizend liefhebbers. En als je de sport wilt gebruiken voor politieke doeleinden dan is het duidelijk welke weg moet worden ingesla gen. Natuurlijk kunnen via televisie-uitzen dingen veel mensen worden bereikt, maar zover is men in de Volksrepubliek nog lang niet. Een t.v. is voor velen een te kostbare zaak. Een verschijnsel waarin gezien het financiële klimaat voorlopig nog weinig ver andering zal komen, De Chinese overheid doet er dan ook alles aan om de vóetbal-sport te „promoten". De resultaten zijn inmiddels zichtbaar geworden want het nationale team kan tot formidabel spel komen. Overigens zal ook in de Volkrepu bliek onderkend worden dat tussen het spelen van uit- en thuiswedstrijden een geweldig verschil bestaat. In Peking (een stad met drie miljoen fietsers) is de ploeg nagenoeg onver slaanbaar, maar buiten de landsgrenzen lig gen de zaken anders. Inter Milaan heeft dat onlangs aangetoond door in Italië geducht revanche te nemen voor de minder goede verrichtingen in China. Ondanks de successen en door het gigantische potentieel aanwezige grandioze talent staat de voetbalsport in China toch nog in de kinderschoenen. Logisch eigenlijk want de sport wordt van bovenaf gestimuleerd en ontbeert een goede voedingsbodem. Voetballende kinderen zijn bijna nergens te ontdekken. Officieel heet het omdat er niet voldoende ruimte is. Insiders weten beter. Putjes voetbal is overal wel mogelijk en anders is er in een park wel ruimte om tussen een aantal bomen een veldje uit te zetten. De Volksrepubliek kent dat nog niet. Dat is niet het enige manco. Tot op heden kent China alleen maar het systeem van commune-teams, fabriekself tallen, school- ploegen en kantoorformaties. Evenals in bij voorbeeld Amerika ontbreken clubs waar door een goede doorstroming niet aanwezig is. Het huidige nationale Chinese voetbalteam mag dan indrukwekkende kwaliteiten bezit ten, niet vergeten mag worden dat door de leeftijd van de uitblinkers de drie vedetten zijn al dertig jaar een moeilijke tijd wacht. Er staan nog geen talentvolle opvolgers klaar. De Volksrepubliek kan op ldngere termijn dan ook alleen meetellen wanneer er clubs worden geformeerd die gaan deelnemen aan een competitie, en waarvan iedereen jong en oud lid kan zijn. Basketbal ontwikkeld Merkwaardig genoeg lijkt de basketbalsport in dit land veel verder tot ontwikkeling te zijn gekomen. Om een of andere onduidelijke reden slaat dit typisch Amerikaanse ook hier enorm aan. Zelfs in de grauw uitziende dorpen rond Peking kan op vervallen zande rige binnenplaatsjes worden „gebald". Improviseren is de Chinezen niet vreemd. In tal van rivieren en meren woédt niet alleen gezwommen maar ook waterpolo gespeeld. Bamboepalen en visnetten blijken dan uitste kende attributen om een doel te maken. Vast staat dat Rood-China op sportief gebied geweldige mogelijkheden heeft mits het poli tiek rustig blijft en de juiste organisatievorm kan worden gevonden. Aan de basis lijkt de zaak redelijk onder controle. De tienduizenden mannen en vrou wen die in de vroege ochtenduren zonder emge dwang gymnastiek bedrijven staan borg voor een goede aanpak. Waar in het westen de mensen tot trimmen moeten worden aange zet, blijken in de Volksrepubliek de Chinezen duidelijk te beseffen dat bewegen puur nood zakelijk is. Individueel en in groepen wordt door jong en oud aan eenvoudige gymnastiek gedaan. Anderen zijn b^zig met de nationale sport ushuu, hetgeen vertaald kan worden als srhadijwbnkspn Hét ziin vertraaffd uitpp- voerde handelingen die doen denken aan de kata's uit de judosport. Het is bovendien een vorm van bewegen die van grote invloed schijnt te zijn op het op de juiste manier controleren van de ademhaling. Voor de Japanners op dit gebied zijn zij toch beslist wel wat gewend is het zelfs reden om van dit ushuu een studie te maken. Er wordt in China echter niet alleen op vrijwillige basis aan de volksgezondheid gewerkt. Op scholen, kantoren, fabrieken en in de communes wordt tijd vrijgemaakt om de mensen tot bewegen aan te zetten. Schoolkinderen hebben daar naast per week nog eens twee uur gymnastiek. En voor de talenten is er dan zoals al eerder gememoreerd de mogelijkheid zich via de opleidingsinstituten verder te bekwa men. Uiterst professioneel En dit gebeurt op uiterst professionele wijze. Desgevraagd vertelde de heer Kang Yi-chi de directeur van de bezochte sportschool in Peking dat de toegelaten kinderen vier keer j per week drie tot vier uur trainen. Bovendien j is er de hele zaterdag gelegenheid tot vrij trainen. Alles gratis. Tegen deze achtergrond j is het begrijpelijk dat kinderen van acht jaar i al tot indrukwekkende prestaties komen. De leraren die van de verschillende sportaca- demies komen er zijn er in China zeven; Peking heeft de beste naam geven niet alleen onderricht in turnen, basketball, tafel tennis, boksen. Chinees worstelen (dat veel van het judo wegheeft), en ushuu, maar ook in schaken. Talrijke toestellen zoals bruggen met ongelijke leggers, hoge rekken, spierver- sterkende apparaten en paarden zijn evenzo veel stille getuigen van het overheidsverlan- gen om in de sport een belangrijke rol te gaan spelen. Even opmerkelijk is de instelling waarmede wordt getraind. Ondanks het dui delijk aanwezige fanatisme is er toch sprake van een grote spelvreugde. Dat blijkt vooral in de speciale hal waar een dertigtal tafelten nistafels staan opgesteld. De kinderen die hier oefenen blijken ondanks hun jeugdige leeftijd een techniek te bezitten waarvan een Neder landse seniorspeler alleen maar kan watertan den. Er wordt gewerkt op aanwijzingen van deskundigen. Ook de coach van het nationale team Wang Hsj-tjen voelt zich niet te groot om op dit niveau de nodige adviezen te geven. Voor overbelasting van de kinderen wordt niet gevreesd. Wetenschappelijk onderzoek heeft volgens de Chinezen duidelijk gemaakt hoe ver kan worden gegaan. Ook in de Volksrepubliek zijn artsen die zich in de sport specialiseren. Zij werken normaal in ziekenhuizen, maar houden zich daarnaast bezig met werkzaamheden in de zogenaamde sportresearchinstituten. Hoe het ook zij, in principe hebben de Chinezen op redelijk korte termijn alle kans zich niet alleen onder de topsport bedrijvende naties te scharen, maar zelfs de lakens uit te delen. Teneinde zo ver te komen moet evenwel één belangrijke hindernis worden genomen. En dat is Taiwan. China beschouwt Taiwan als een gewone provincie van de Volksrepubliek. Alleen wanneer Taiwan door de verschillende internationale sportorganisa ties wordt geboycot is de bereidheid aanwezig zelf als lid in te schrijven. Het is een standpunt dat het voor de georganiseerde landen niet eenvoudig maakt een besluit te nemen. Toch lijkt het een kwestie van tijd voordat de voorkeur wordt gegeven aan de Volksrepu bliek. Wanneer het land van president Hua 1 Kwo-feng zich zo nadrukkelijk blijft manifes teren kan de rest van de (sport)wereld niet meer om China heen. Niet voor niets worden de laatste tijd tal van zogenaamde vriend- schapstoernooien georganiseerd. Het zijn voor de Chinezen prachtige gelegenheden de kwaliteiten te demonstreren en tevens de toonaangevende bestuurders van andere sportorganisaties te bewerken. In verschillen de gevallen met succes. Algemeen bekend is dat de internationale tumorganisatie overstag gaat. In de atletiekwereld zal het niet anders zijn nu China recentelijk is gevraagd zich kandidaat te willen stellen voor het lidmaat schap van de IAAF. De taktiek van de Volksrepubliek lijkt een succes te worden. Heel handig wordt een oud Chinees spreekwoord toegepast. Een spreek woord dat luidt: Het is beter één keer te kijken dan honderd keer te lezen. Wanneer de voortekenen niet bedriegen, is het een kwestie van tijd of de ereplaatsen bij de belangrijke toernooien worden opgeeist door superieure Chinese atleten.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1978 | | pagina 13