REMVLOEISTOF ZOU EENMAAL PER
JAAR VERVANGEN MOETEN WORDEN
4azda
introduceert Legato-serie
"BELANGSTELLING VOOR
RIJBEWIJS BLIJFT TOENEMEN
Audi 80: staaltje
van harmonieuze styling
WEGWIJS
uxe conferentiewagen
i6 nNNbNLANÜ
KKilJbK C(JUKAÏNT
DIJMSDAG 19 SEPTEMBER 1978 PACENA 17
i Ford Transit 100 Bus is door Star Vans uit Bedford
[gebouwd tdt een rijdend direktievergadercentrum. Star Vans
een Engelse firma, die zich heeft gespecialiseerd in het
iwen van speciaal uitgeruste busjes.
h" personen plus de bestuurder kunnen gebruik maken van
fe luxe vergaderzaal, bedoeld voor vergaderingen en discus-
die ter plaatse dienen te worden gehouden.
'e inzittenden kunnen plaats nemen in comfortabele stoelen,
Wrzien van een hoge rugleuning. De passagiersstoel kan worden
"gedraaid.
'toegang tot de vergaderruimte geschiedt door de normale
deur van de bus. De bus is voorzien van ramen met getint
s aan de zijkanten.
«Transit Execubus heeft verder air-conditioning, kleurentelevi-
ingebouwde stereo en een dictafoon. De gehele vloer is
irzien van hoogpolig tapijt en extra geluidwerend materiaal
ingebouwd in het dak en de zijwanden.
een speciale kast achterin kunnen jassen worden weggehangen
kunnen koffers worden opgeborgen,
voertuig is uitgerust met een 2 liter benzinemotor met
"natische versnelling. Hij is in „metallic-silver" gespoten met
ikerblauwe vlakken, heeft een voorspoiler, brede alloyvelgen
'net gas gevulde schokbrekers.
Prijs van deze luxe conferentiewagen bedraagt in Engeland
'eveer 38.000,—.
Nederland is nog geen belangstelling getoond voor deze
»en. Wie er per se een wil hebben, zal uiteraard iets dieper
beurs moeten tasten dan zijn Engelse collega
Iedere moderne personenauto heeft een hydrau
lisch bediend remsysteem. Wie op het rempe
daal trapt, verplaatst daarmee een zuiger in de
hoofdremcylinder. De zuiger op zijn beurt oe
fent druk uit op een vloeistof, die via leidingen
de zuigers in de wielremcilinders beweegt. Het
gevolg is dat de remschoenen met hun voering
tegen een trommel worden gedrukt of dat
remblokjes tegen een schijf worden gedrukt. De
vloeistof moet dus een kracht overbrengen en
dat lijkt een nogal eenvoudige zaak, waarvoor
zelfs water geschikt zou zijn. Maar water heeft
geen smerende eigenschappen die nodig zijn
voor de bewegende delen. Daarnaast heeft wa
ter de eigenschap bij 0 graden Celsius te bevrie
zen en een remsysteem moet bij strenge vorst
ook kunnen functioneren. Tijdens het remmen
wordt een grote hoeveelheid warmte ontwik
keld, zodat de temperatuur van de vloeistof al
gauw boven de 100 graden C. komt. Water, met
zijn kookpunt van 100 graden C., komt ook
daardoor als remvloeistof niet in aanmerking.
Een ander soort vloeistof dus, die niet bevriest,
pas bij zeer hoge temperaturen verdampt, die
smeert, die geen delen van het remsysteem
(metaal en rubber) aantast, die chemisch stabiel
blijft en waarvan ook de mate van vloeibaarheid
- viscositeit genaamd - bij temperatuurwisselin
gen constant blijft. Toch dient deze vloeistof ook
mengbaar te zijn met water, anders zouden
.waterdruppels in het remsysteem niet worden
opgelost, maar in de remvloeistof blijven zwe
ven. Bij een temperatuur van nul graden Celsius
of lager zouden de waterdruppels bevriezen. Dat
er water in het remsysteem terecht komt is
onvermijdelijk. Maar dat is zo gering dat het
niet tot storingen leidt.
Remvloeistof moet dus aan vele voorwaarden
voldoen om zonder risico in een remsysteem van
een auto te kunnen worden gebruikt.
Het is een produkt van de chemische industrie,
deze heeft in de loop der jaren de samenstelling
steeds moeten wijzigen om te voldoen aan de
steeds strengere eisen van instellingen die nor
men voor remvloeistoffen vaststellen. Vele jaren
is de S.A.E.-specificatie 70 R3 van toepassing
geweest die onder meer een minimum kookpunt
van 190 graden C. voorschreef. Deze is latei-
vervangen door de S.A.E.-specificatie J 1703
(nog later met de toevoeging „e"), waarin ook
de testprocedure voor remvloeistoffen worden
beschreven. In 1973 echter heeft het Amerikaan
se Departement of Transport (DOT), afd. Ver
keersveiligheid, een nog strengere specificatie
ingesteld, waarbij een extra eis voor het „natte"
kookpunt was opgenomen.
Omdat remvloeistof water opneemt, daalt gelei
delijk het kookpunt. Na één jaar zal de hoeveel
heid opgenomen water ca. 3 procent bedragen,
waardoor het kookpunt drastisch is verlaagd.
In de DOT-3 specificatie nu is vastgelegd dat
het kookpunt dat van een nieuwe remvloeistof
minimaal 205 graden C. moet bedragen, na één
jaar gebruik nog minimaal 140 graden C. moet
zijn. Dat is wat men verstaat onder het „natte"
kookpunt. De DOT-4 specificatie gaat nog ver
der en schrijft een kookpunt van nieuwe rem
vloeistof voor van minimaal 230 graden C. en
een nat kookpunt van minimaal 155 graden C.
Daar schijfremmen hun warmte gemakkelijker
aan de omgevingslucht kwijt kunnen dan trom-
meiremmen, is hun gemiddelde temperatuur
lager. De maximum temperaturen echter liggen
veel hoger, want bij het remmen moet de bewe
gingsenergie via een betrekkelijk klein remvoe-
ringsoppervlak in warmte worden omgezet.
Plaatselijk treden bij een schijfrem dan ook zeer
hoge temperaturen op, soms wel tot 500 graden
C. met zelfs uitschieters van 700 graden C Ook
de remvloeistof krijgt zijn deel van de grote
hoeveelheid ontwikkelde warmte. Vooral op het
moment dat een auto na het remmen tot stil
stand is gebracht en er minder warmte aan de
omgeving kan worden overgedragen. Dan stijgt
de temperatuur en kunnen zich dampbellen in
de remvloeistof vormen, een verschijnsel dat
bekend staat als „vapur lock".
Het zgn. vapour lock-punt van een remvloeistof
ligt - afhankelijk van de soort - 20 tot 35 graden
C. lager dan het kookpunt.
Dampbellen kan men in tegenstelling tot vloei
stoffen wél samendrukken en zij verminderen
dus de werkzame slag van het rempedaal. Het
pedaal moet dieper ingetrapt worden om een
remvertraging tot stand te brengen en in zeer
ernstige gevallen kan zelfs het pedaal geheel
zonder weerstand worden ingetrapt en blijft de
remwerking uit. Toch is bij remvloeistof langer
dan één jaar in gebruik het gevaar niet denk
beeldig dat vorming van dampbellen optreedt.
Dit houdt maar weinig verband met het aantal
kilometers dat tijdens een jaar wordt afgelegd,
want een remsysteem is nu eenmaal geen her
metisch gesloten systeem en de lucht die altijd
waterdamp bevat, heeft dan ook vrije toegang.
Daarom is het advies van sommige auto- en
remvloeistoffabrikanten om eens per jaar de
remvloeistof te verversen zeker niet overdreven.
Vele autorijders slaan dit advies in de wind, zij
laten wel geregeld hun motorolie verversen en
het oliefilter vernieuwen, maar laten de rem
vloeistof jaren in het systeem zitten. En toch
is in goede staat verkerende remvloeistof één
van de voornaamste eisen voor een goed wer
kend systeem. En dit op zijn beurt is weer een
van de voornaamste eisen voor de veiligheid op
de weg!
og steeds neemt de belangstelling voor
>t bemachtigen van een rijbewijs toe.
1977 is het aantal aanvragen voor een
rgelijk papiertje met drie procent ge-
jgen tot 318.802. In 1976 waren dat er
9.676. Ook het totaal aantal aange
aarde examens ging omhoog: van
2.035 in 1976 tot 829.752 in 1977. Dit
'dse jjkt uit het gisteren verschenen jaar-
rslag over 1977 van de stichting CBR
Rijswijk (het Centraal Bureau Rijvaar-
gheidsbewijzen).
t de cijfers blijkt tevens, dat de vrou-
m meer dan de helft van het aantal
nvragen voor hun rekening nemen: 52
went. Dat percentage geldt niet voor de
iftijdscategorie van 18 en 19-jarigen,
aar vanaf 30-jarige leeftijd komen
ieds meer aanmeldingen van vrouwelij-
kandidaten bij het CBR binnen.
ichl
Overigens nemen de jongeren nog steeds
een belangrijke plaats in in het examenge-
beuren. Bijna 55 procent van alle examen-
aanvragen kwam voor rekening van de
leeftijdsgroep 18 tot en met 21-jarigen,
terwijl ruim 79 procent van alle aanvra
gers jonger was dan 30 jaar.
Opvallend daarbij was, dat na de vorig
jaar geconstateerde stijging van het goed
keuringspercentage het aantal geslaag
de kandidaten per 100 examens voor
het theoretische gedeelte (van 56,6 in 1975
naar 66,4 in 1976) dit percentage in 1977
opnieuw steeg, nu tot 67,2. Dat betekende
dat vorig jaar 3.000 aanvragen voor theo
rie-herexamens minder werden ingediend.
Voor het praktische herexamen werden
echter 8.000 aanvragen meer ingediend
dan in het voorgaande verslagjaar.
Voor het examen voor de personenauto
slaagde 40,1 procent van de manlijke kan
didaten, terwijl dat percentage bij de
vrouwen met 29,2 dus bijna 11 procent
achterbleef. Dat verschil is nog groter, als
men de cijfers over alle categorieën be
kijkt. Van de ruim 386.000 manlijke kandi
daten slaagde vorig jaar 38,7 procent,
terwijl van de ruim 417.000 vrouwelijke
kandidaten slechts 27,4 procent het rij
vaardigheidsbewijs verwierf.
De in 1976 begonnen werving van vrouwe
lijke examinatoren is voortgezet en resul
teerde in de benoeming van 14 examina-
trices. In totaal werd het examinatoren
korps met 32 functionarissen uitgebreid,
waardoor vorig jaar 485 personen als
zodanig werkzaam waren. Gezamenlijk
namen de examinatoren 803.749 examens
af, hetgeen er circa 6.000 meer waren dan
Renault R 18
komt begin
oktober
vanaf begin oktober zal bij
Renault de R 18, reeds uitvoe
rig besproken, leverbaar zijn.
Ander nieuws van dit Franse
merk: de R 14 is thans voor
zien van rembekrachting en
verstelbare rugleuningen op
de voorstoelen. Ook aanwezig
achteruitrijlampen, achter
ruitverwarming, elektrische
ruitensproeier, opbergvakken
in de voorportieren en een
rechter-buitenspiegel. Van de
R 14 komen ook een GTL- en
een TS-uitvoering op de
markt.
De nieuwe Audi 80: een moderne carrosserie met een duidelijke lijn, een groot
raamoppervlak en geïntegreerde bumpers.
De Audi is altijd een auto met
een goede naam geweest. De
vier in elkaar grijpende ringen
(ooit eens de samenwerking
van vier zelfstandige Duitse
automakers symboliserend)
staan voor een goed produkt,
meestal fraai van afwerking
en ook niet goedkoop. De nieu
we Audi 80 maakt daarop geen
uitzondering. Vooral de vorm
geving is een prachtig staaltje
van doordachte eenvoud. Het
is misschien niet verwonder
lijk dat daarvoor dan ook een
Italiaan tekende (Giorge Giu-
guiaro), Italianen hebben tot
nu toe altijd gezorgd voor
staaltjes van harmonieuze sty
ling.
De Audi 80 is bijna veertien
centimeter langer en acht cen
timeter breder dan zijn voor
ganger. Daardoor konden ook
spoorbreedte en wielbasis iets
vergroot worden, wat het com
fortabele rijden ten goede
komt. Maar het is vooral de
buitenkant die bewondering
oogst: het raamoppervlak is
vergroot, de profielen zijn afge
rond, de bumpers in het geheel
opgenomen, de koplampen
rechthoekig geworden. Ook
heeft men overeenkomstig de
huidige aërodynamische eisen
de motorkap iets laten aflopen.
Het interieur is van beschaafde
eenvoud. Er zit geen knopje
teveel. Slechts een paar instru
menten vervat in cirkelvormige
omlijstingen, een stijlvol dash
board en een van binnenuit
verstelbare buitenspiegel zijn
onder handbereik van de be
stuurder. Uitermate comforta
bele stoelen, voldoende plaats
achterin en nog een enkel snuf
je zoals een „economy"-wijzer
op het dashboard dat de be
stuurder wijst wanneer hij het
zuinigst rijdt en een grappig
ladedekseltje voorzien van
gleuven waarin parkeermunten
passen.
De bagageruimte is zeer groot
(505 liter) en de brandstoftank
kan 68 liter bevatten, voldoen
de voor minstens 600 kilometer
rijden.
De Audi 80 komt in vier uitvoe
ringen op de markt. De een
voudigste heeft een 1272 cc mo
tor, goed voor 60 pk (44 kw).
Deze „L" moet 18.821,- kos
ten. Dat is een fikse prijs maar
bij Audi heeft men nooit voor
een dubbeltje op de eerste rang
kunnen zitten. Toch is de mo
tor voor een wagen zoals deze
nogal klein, wat ook wel tot
uiting komt in de vrij lange tijd
die nodig is om de auto op
snelheid te brengen. De top ligt
op 148 kilometer. De andere
drie modellen hebben een
krachtiger 1588 cc motor en
leveren 75 en 85 pk. Het accele
reren gaat bij deze wagens
sneller en natuurlijk ligt ook de
Het dashboard van de Audi 80: de instrumenten zijn
door de contrasterende zwart/wit-werking duidelijk
afleesbaar.
de deuren zijn stijver uitge
voerd, de kreukelzone is langer
geworden, de stuurnaaf is om
kleed door polyurethaan en de
stuurstang kan bij een botsing
niet naar binnen dringen.
Behalve de wagen met de
kleinste motor, zijn de Audi's
80 ook te leveren met een auto
matische bak (meerprijs
1.340,-). Er is een volautoma
tische choke. Het onderhoud
dient om de 15.000 kilometer te
geschieden met een service
beurt bij elke 7.500 kilometer.
Standaard wordt de Audi aan
geboden met twee deuren, voor
de vierdeurse uitvoering be-
taalt met 830 gulden meer.
Enkele details: halo&een kop
lampen, twee achteruitrijlam
pen, ventilator met drie snelhe
den, elektrische klok, toerentel-
ler (bij 85 pk motor), kinderslo-
ten op achterportieren, verstel
bare hoofdsteunen, achterruit
verwarming. De GL-uitvoerin-
gen zijn luxueuzer (gelaagd
glas op enkele). Zoals gezegd,
de goedkoopste 1,3 liter kost
ƒ18.821,-. De verdere prijzen
zijn: LS 75 pk-motor 19.795,-,
GLS 7-5 pk 21.063,- en GLS 85
pk 21.700,-.
Technische gegevens (voor
zover niet hierboven vermeld):
boring x slag 75,0 x 72 (1272
cc) en 79,5 x 80 (1588 cc). Vier
cilinder viertakt motor in lijn,
in lengterichting voorin ge
bouwd. Zelfdragende carrosse
rie met geschroefde voorspat
borden. Remmen hydr. diag.
gescheiden, schijven voor,
trommels achter. Banden 155
SR 13 (L), 165 SR 13 (LS en
GLS 75 pk), 175-70 SR 13 (GLS
85 pk). Lengte 4,38 meter,
breedte 1,68 meter, hoogte 1,37
meter, spoorbreedte 1400-1420,
wielbasis 2541 mm., draaicirkel
10,40 meter, gewicht 910-950
kg., topsnelheid resp. 148,
160,165 km. Verbruik resp. 10,9
11,2 11,6.
Er is bij het onderstel van de
wagen ook een en ander gewij
zigd, wat ten gunste van het
comfort is gekomen. Zo is er,
behalve bij de 1,3 liter, een
extra stabilisator aan de voor
as. De Audi wordt aangedre
ven op de voorwielen. De voor
as heeft veerpoten met een gro
te vering tussen carrosserie en
trangels. Aan de achterzijde
onafhankelijke wielophanging
met gekoppelde wielgeleidear-
men, in schroefveren geconbi-
ceerde schokbrekers en een
Panhard-stang. Met nog enkele
verbeteringen daarbij zorgen
zij voor een uitstekende vering,
ook op minder goede wegen. In
Zuid-Duitsland, waar we de
verschillende modellen be
proefd hebben, vindt men nau
welijks werkelijk slechte weg
dekken, maar we nemen on
middellijk aan dat de perfecte
vering in normale omstandig
heden, ook dan aan de eisen
voldoet.
De Audi 80 stuurt erg prettig,
welke snelheid men ook rijdt.
Er blijft altijd het gevoel van
wegcontact. Hij is uitgerust
met een zelfcorrigerende stuur
inrichting waardoor de wagen
altijd in het goede spoor blijft,
ook als een van de wielen in
een ander soort wegdek terecht
komt (in zachte berm bijvoor
beeld). De remmen werken
goed en snel, het schakelen
gaat geruisloos. In bochten
heeft de Audi een onderstuur
karakter, vooral duidelijk
merkbaar wanneer men snel
rijdt. Bij gas wegnemen veran
dert het onderstuur. In de
praktijk betekent dat: geen
problemen.
Op het gebied van de veiligheid
is ook het een en ander verbe
terd. Zo zit de brandstoftank
tussen achterbank en wielen.
Mazda 323 Estate: vijfdeurs
Japanse Automerk Mazda
ift In Nederland een geheel
luwe serie personenauto's
ge-, Igebracht. Deze Legato-serie
laat uit een 4-deurs Sedan
Hardtop, beide voorzien
een 2-liter motor. Daar
uit heeft Mazda de 323-serie
ebreid met de 5-deurs Es-
met 1415 cc motor en de
irtieve sp-versie, eveneens
15 cc krachtbron.
Legato is een ruime gezins
gen strak gelijnd en met
:hthoekige dubbele koplam-
De watergekoelde 4-cilin-
motor (1970 cc) levert 90 pk
heeft een luxueus interieur
iffen bekleding, in de voor-
ingebouwde antenne, ont-
semingsinstallatie voor de
uiten en andere extra's). Op
speciaal veiligheidspaneel
de bestuurder door middel
verklikkerlichten direct
of alles (remmen, verlich-
oliedruk etc.) naar beho-
functioneert. De duurdere
rdtopversie heeft onder
er stuurbekrachtiging, een
versnellingsbak, sproeiers
koplampen, de carrosse-
van de auto heeft een kooi-
istructie en kreukelzones
ir de inzittenden en het rem-
leem bestaat uit bekrachtig-
schijfremmen VÓÓR en
nmelremmen achter. De Le-
Sedan gaat 18.895 gulden
ten. De Hardtop 20.895 gul-
323 Estate betekent een uit-
iding van het huidige pro-
mma. Dit type heeft een
te laadruimte, waarbij met
eklapte achterbank een ba-
ruimte wordt gecreëerd van
n 1600 cm3. De wagen is
1 uitrusting praktisch iden-
aan de andere 323-versie
de auto heeft tal van veilig-
dsvoorzieningen en acces-
:es. de 1400 cc motor levert
azda 323 SP: sportieve versie
Mazda Legato Hardtop, ruime gezinswagen.
70, pk, het remsysteem heeft
VÓÓR. schijfremmen en achter
trommelremmen en de wagen
kost 15.195 gulden. De sportie
ve sp-versie (in metallic zwart)
en voorzien van extra's heeft
een vijfversnellingsbak, een
sportstuur en kuipstoelen. Deze
eveneens met 1400 cc motor
uitgeruste auto gaat 14.945 kos
ten.
Er zijn thans twaalf verschil
lende uitvoeringen van de 323-
serie verkrijgbaar, namelijk
vijf met 1300 cc motor, vijf met
1400 cc motor en twee met 1000
cc. Sinds deze auto eind 1976
werd gelanceerd heeft de fa
briek (Toyo Kogyo) er ruim
44.000 van geproduceerd, waar
van bijna 75 'procent werd uit
gevoerd. In 1977 werden van
deze serie 12.290 eenheden in
Nederland verkocht. Kortgele
den werd in Drunen de
100.000ste in ons land verkoch
te Mazda feestelijk overgedra
gen en daarmee is de Japanse
importeur (Auto Palace de
Binckhorst in Den Haag) num
mer één geworden in West-Eu
ropa.
