Dieptewerking bij expositie
van Van Herwijnens
krankzinnigen-tekeningen
'Oude
Koningshuys'
zingt loflied
over 350-jarig
bestaan
Bouwplaats
voor leerlingen
in Leiderdorp
Stichting Weg
gelukkig met
vastgesteld All-tracé
VIJFTIG JAAR SANCTA MARIA"
Weinig belangstelling
voor Alphens paalzitten
STAD/REGIO
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 8 SEPTEMBER 1978 PAGINA 5
wm
Op mijn omwegen door stad en land kom
ik graag mensen tegen. Eike morgen tussen
tien en elf uur kunt u mij telefonisch vertel
len wie u graag in dezeurubriek zou willen
tegenkomen Het nummer van mijn geduldi
ge telefoon is 071-122244; u kunt dan naar
toestel 18 vragen.
Het Oude Koningshuys in Sassenheim.
Als het weef een beetje wil meewerken,
beleeft Sassenheim vanavond een
klinkend feest. Dan blaast en trommelt
er de Koninklijke Militaire Kapel uit
Breda, kortweg KMK genoemd, een heel
feestconcert weg, door welk patroon
heen allerlei aardige meisjes „in
historische kledij" hapjes en opwekkende
of sussende drankjes „helemaal voor
niets, gratis dus", offeren agn het
opgekomen publiek.
Als de KMK tot rust
is gekomen, is het de beurt aan een
combo dat ongetwijfeld gezellige muziek
ten gehore zal brengen op de klanken
waarvan eventueel de danslust kan
worden gebotvierd. Als de nazomerse
omstandigheden roet in het buiten-eten
zou gooien, vinden de genoemde
activiteiten plaats in een bloembollenma
gazijn aan de Zandslootkade, bij
Frijlink. Frijlink zegde die onverhoopte
medewerking graag toe. Waarom dit
alles? Louter om het feit, dat het „Oude
Koningshuys" aan de Wilhelminalaan
(wie kent dat vorstelijke buitenverblijf
met een culinaire inslag eigenlijk niet?)
350 jaar bestaat. Daarom begint om half
acht straks de spectaculaire feestviering.
Het „Oude Koningshuys" is inderdaad
een eeuwenoud buitenhuis, zoals er van
nu tot in de toekomst nooit meer één
gebouwd zal worden, omdat een paar
honderd jaar geleden de arbeidskrachten
voor een gefortuneerde nog wel te
betalen waren. We schrijven 1628. Toen
werd het gebouw neergezet in opdracht
van de adellijke familie Van Egmond.
Het lustoord werd in 1675 eigendom van
twee Portugese prinsessen, die volgens
overgeleverde annalen achterkleindoch
ters van onze Willem de Zwijger van
Oranje moeten zijn geweest. Deze
Portugese dames gaven aan het bezit de
naam „Casa Reale", een koninklijk huis
dus. Het bleef vorstelijk en in bezit van
Oranje, want in 1680 erfde onze
stadhouder Wwillem III het buitenhuis,
dat hij zoals wordt verondersteld
meermaleh zal hebben bezocht. Maar de
latere koning van Engeland William of
Orange moet deze pied a terre toch
hebben opgegeven, immers in 1700 en
daarna verwisselde het huis „vaak van
eigenaar".
We vliegen even door de geschiedenis
heen en zetten de film weer vast op het
punt dat, na de eerste wereldoorlog, het
koningshuis werd omgebouwd tot
hotel-restaurant. Mijn informant deelt
hierbij mede, „wat ook geen succes
werd". Dezelfde narigheid geldt voor een
Haarlemse houthandelaar die in 1941
(toen het geld steeds minder waard
begon te worden) de zaak overnam en
nadien er achter elkaar Duitse militairen
over de vloer kreeg die van de inrichting
een lorrentroep gemaakt schijnen te
hebben. Ik verneem zelfs: „toen hij de
kans schoon achtte, maakte hij het huis
geheel onbewoonbaar". Ik weet niet of
dit patriottisch was bedoeld, maar in elk
geval was het koningshuis eindelijk aan
de bedelstaf geraakt.
Na de bevrijding werd ook hier, in
Sassenheim, met een nieuw leven
begonnen: in 1947 was het gebouw weer
bruikbaar als hotel-restaurant. Dat
duurde zo tot 1952. Het koningshuis
heeft geen lange adem gekend. Eens
legden nazaten van Willem de Zwijger
(een eigenschap die altijd nog goud
waard is) de hand op het koninklijke
huis, in 1952 was het de Leidse
rijwielhandelaar Dusoswa die met'z'n
zoon energiek aan de gang ging om het
koningshuis weer een beetje in de oude
staat terug te krijgen. In 1962 was het
zover: toen kreeg het Oude Koningshuys
de goede naam die het als restaurant
vandaag de dag nog steeds heeft. In 1976
werd het Oude Koningshuys overgeno
men door meneer K. W. Kramer uit Den
Haag, de bedrijfsleider onder Dusoswa
en ingevoerd als horeca-man. Kramer
nam de drempelvrees weg voor het
„dure" Koningshuys, dat een alom
geroemde pleisterplaats werd. in
„Biedermayer-" en Oudhollandse stijl. En
de keuken is er voortreffelijk. Men eet
en drinkt er onder het „toeziend oog"
van fraaie gobelins en schilderijen van
j „oude meesters", in het bijzijn van
antieke va2en, klokstellen en dergelijke
bijna adembenemende toestanden.
De viering van 350 jaar „noblesse oblige"
gaat gepaard met de uitgave van een
I boekwerkje over het Oude Koningshuys,
vol illustraties. Het werd samengesteld
j door geschiedschrijver A. M. Hulkenberg
j en wordt gratis beschikbaar gesteld aan
i degenen die in het Oude Koningshuys
j een partij komen bespreken. Dat wordt
j derhalve een vrij duur, maar niettemin
j begerenswaardig boekje. Maar ook in de
(plaatselijke) boekhandel is het konings-
I huiselijk naslagwerkje verkrijgbaar.
Mevr. Herwijnen met werk van haar overleden man.
Het psychiatrisch ziekenhuis „Sancta
Maria" in Noordwijkerhout (grondge
bied Noordwijk) bestaat 50 jaar.
Toevlucht voor zielszieke mensen met
een viering naar buiten. Feestelijkhe
den die ook de „buren" bij de
herdenking willen betrekken. Dat
gebeurt met een „open dag", een
vertrouwd verschijnsel in onze dagen,
op zondag 10 september a.s. Met een
feestelijke wandeltocht, annex
puzzeltocht, voor Jan en alleman uit
ombuurtige streken over het terrein
van Sancta Maria, met o.a. een kijkje
in het pas geopende paviljoen De
Boekhorst. Iedereen is welkom, die
dag, ook als men niet wenst te lopen
maar slechts een kijkje wil nemen in
het ziekenhuis, dat op dit zielzorgelijk
gebied een vooraanstaande plaats
inneemt. Om één uur 's middags 'kunt
u er terecht. Voor de deelnemers aan
de wandeltocht is er na afloop een
aandenken te vergeven.
Maar er gebeurt nog meer. In de week
van 8 tot en met 14 september is in de
school van het ziekenhuis een expositie
te zien over de ontwikkeling van de
zorg voor, de hulp aan en de behande
ling van de psychiatrische patiënt in
de laatste 50 jaar, met name in Sancta
Mmaria. „Over, van en voor", een
gemakshalve samenvatting van
ingrijpende zorg die je nauwelijks
onder één noemer kunt onderbrengen.
Niettemin een verduidelijkende-en ook
ingrijpende tentoonstelling.
Een bijzonder onderdeel van de
feestviering is een uitzonderlijke
expositie in de kapel van Sancta
Maria: 15 schilderijen en 20 tekeningen
Ivan de in 1965 overleden kunstenaar -
Jan van Herwijnen. Van Herwijnens
weduwe, nog steeds wonend in het
j Noordhollandse Bergen, staat borg
I voor de treffende verzameling van
j „krankzinnigen-tekeningen", die zij nog
I steeds in het atelier van haar man
I opgeslagen heeft. Ze zijn nu geestelijk
i te consumeren in de Sancta Maria-ka-
1 pel. Jan van Herwijnen was geen
I „kleine jongen", zijn produkten hingen
al op verschillende tentoonstellingen in
den lande, zoals in het Stedelijk
Museum in Amsterdam. Nu zijn ze te
zien in de kapel van „Sancta",
afgewisseld met de schilderijen om de
spanning te breken die deze tekenin
gen, van manshoogte, de beschouwer
vaak de keel kunnen doen dichtknij
pen.
Over deze levensgrote tekeningen van
zielszieke mensen heeft prof. dr. J. H.
Plokker, hoogleraar psychiatrie, eens
gezegd, dat „zij getuigen van een diep
inzicht van wat er omgaat in de geest
van een waanzinnige - een weten
omtrent geestelijk lijden, dat verder
rijkt dan van menig psychiater". Jan
van Herwijnen maakte de tekeningen
tijdens zijn verblijf in de Willem
Arntzsstichting te Utrecht. Daar
observeerde hij niet alleen zichzelf,
maar ook zijn zielszieke medemensen.
„Als ze willen weten wie ik ben,
moeten ze maar naar zijn werk
kijken", zei Jan. Hij was een kunste
naar van een zeldzame intensiteit. Hij
had geen kunstopleiding, maar zijn
scheppingen reikten boven elke
scholing uit: het leven was zijn school.
Van Herwijnen groeide op in een
Jordaangezin: vader sloeg en moeder
bad. Misschien was Jan het kind van
de rekening. Misschien ook had-ie ,,'t
in zich zitten". Jan wilde tekenen,
maar er was geen twee cent te missen
voor een vel papier. Hij zwierf door
Engeland, waar hij in de musea de
schilderijen met zijn ogen „op dronk".
In Parijs zakte hij van de honger in
elkaar, in 1914 raakte Jan tijdelijk
v.erlamd. Dat was is Amsterdam. In
Utrecht werd hij toegelaten tot de
j Willem Arntzsstichting, waar hij zijn
tekeningen maakte. Negen maanden
I werkte hij er met grote spanning,
i Thans zijn z'n „krankzinnigen-tekenin-
gen" te zien in een psychiatrisch
j ziekenhuis. Ik zelf weet niet of dit de
beste reclame voor Jan van Herwijnen
Iis: produkten over zielszieken te zien
in een opvangcentrum'voor zielszieken.
Misschien is het wel een goede weg.
Het is althans een mogelijkheid om
kennis te nemen van Van Herwijnens
„religieus bewustzijn", zoals hij het zelf
eens noemde. Een bezoek van de
„buren" van Sancta Maria aan deze
expositie zal geen feestelijk gebeuren
üjrt, maar het zal wél iets kunnen
vertellen over de vaak duistere
I machten die een mens in deze wereld
tot een „afwijkend" wezen kunnen
maken. „God zegene ons allemaal",
bidden we dan, zoals Dickens eens in
j z'n Christmas Carol de geplaagde Bob
Cratchit liet zeggen. In Van Herwij-
I nens geval is het een getuigenis van de
j innerlijke kracht van de mens die tot
in de donkere diepten kan gaan en
I zich door zijn scheppende arbeid naar
het licht kan worstelen.
Leiderdorp Drs. E. Drenth, tot voor kort wethouder van
.Volkshuisvesting in Leiderdorp, heeft gistermiddag' om vier uur
een gedenksteen onthuld op de eerste leerlingbouwplaats in dt
regio Leiden, gelegen in de nieuwe wijk Voorhof in Leiderdorp.
Een leerlingbouwplaats is een
bouwwerk waar het metsel- en
timmerwerk onder leiding van
leermeesters ter plaatse en uit
sluitend door leerlingen wordt;
uitgevoerd. Het bouwwwerk in
voorhof waar de leerlingen het
vak moeten leren.bestaat uit 19
gesubsidieerde en 3 niet gesub
sidieerde woningen. Het zijn
woningen voor een- en twee
persoonshuishoudens, met een
wat experimentele zeshoekige
vorm, volgens het split-level
systeem opgebouwd. De wonin
gen bieden ruimschoots de ge
legenheid om alle aspecten van
het metsel- en timmervak naar
voren te brengen. Het ontwerp
is van de architecten Franso,
Molema en Vercauteren. De
aannemer is Bouw- en Aanne
mers Maatschappij J. de Water
en is tevens de initiatiefnemer
om van dit project een leerling
bouwplaats te maken.
De heer De Water hoopt hier
mee een kern van vaklieden te
maken, waar een bedrijf straks
op kan bouwen. Dit vooral om
dat er nog steeds een groot
tekort aan vaklieden in de
bouw bestaat.
De acht metselleerlingen en
acht timmerleerlingen op dit
project zijn allen in 1977 van
school (LTS) gekomen. Ze heb
ben in het kader van de wet
op het leerlingenwezen een
leerovereenkomst met het aan
nemersbedrijf en gaan één dag
per week naar school. De leer
lingen krijgen gedurende de
opleiding een salaris volgens
het CAO en ook de schooldag
wordt volledig doorbetaald. Da
leermeesters zijn eerste klas
vaklieden, die een speciale cur
sus voor leermeester hebben
gevolgd.
De Stichting Vakopleiding
Bouwvakkers bedrijf die ver
antwoordelijk is voor iedere
leerlingbouwplaats hoopt dat
meer aannemers het initiatief
van de heer De Water zullen
volgen zodat op den duur een
einde kan komen aan het te
kort aan geschoolde medewer
kers.
Wie met deze opleiding en het
bouwvak nader kennis wil ma
ken kan tijdens de Leidato-
huishoudshow, die tot 17 sep
tember in de Leidse Groe-
noordhallen wordt gehouden,
een kijkje nemen in een
„bouwput". Leerlingen van
drie LTS'en, de streekschool en
de bedrijfstechnische school in
Leiden zullen er tijdens de tien
beursdagen een huis bouwen
met alles erop en eraan.
DEN HA AG/RIJNSTREEK van de spoorbaan en de nieuw
De Stichting Weg is uitgespro- aan te leggen weg is de stich-
keer en Waterstaat vastgestel- extra doorkruising van het ge-
de tracé voof de A 11, Leiden- bied extra verkeersgeluidshin-
Bodengraven.
In een onlangs uitgegeven
persbericht veronderstelt de
Drs. Drenth onthult een gedenksteen van de eerste leerlingenbouwplaats in de Leidse
regio
Aan de Topaaslaan 140 is T7 "L.
het schoonmaakbedrijf van C. JJCOüOIÏllSCll.
C. Pet-Lerink, opgeheven.
Aan de De Ridderstraat 18
is het pedicurebedrijf van E. W01 011 W00
M. Bruijne-Veneman verplaatst
naar Kouderkerk aan de Rijn.
der met zich mee zal brengen.
Ook het feit dat de loop van
stichting dat met de definitie- het tracé de toekomstige Alp-
ve vaststelling van het tracé: hense woonwijkuitbreiding
een eind is gekomen aan, wat Kerk en Zanen niet in de weg
zij noemt de verkeersellende staat vindt de Stichting Weg
in de Rijnstreek. *-
Met name over het samenlopen
van de toekomstige gebruiker-
van de A 11 meent de stichting
het verstandig dat gekozen is
voor een autosnelweg met on
gelijkvloerse kruisingen, omdat
gebleken is dat dit de meest
veilige wegen zijn.
De Stichting Weg hoopt nu al
leen nog dat de aanleg van het
nieuwe verkeerstraject de
hoogste prioriteit zal krijgen
omdat de huidige verbinding
over de Hoge Rijndijk en de
Steekterweg veel oponthoud en
overlast bezorgd.
Aan het Gerecht 14 is het
schoonmaakbedrijf van C. M.
j Janson, opgeheven.
9 Aan de Vestestraat 140 is de
i bedrijfsruimte van het stuca-
1 doorsbedrijf van W. A. S. v.d.
I Meer i.v.m. bedrijfsbeëindiging
opgeheven.
9 Aan de St. Eustatiusstraat 2
is H. W. Kleijn, glazenwassers-
en schoonmaakbedrijf, geves
tigd.
O Aan het Noordeinde 17 is
„Lewi", vevaardiging van sue
de- en nappakleding, alsmede
kleinhandel hierin, opgeheven.
Q Aan de Brigantijnwal 4 is
Kampschreur B.V., groothan
del en agenturen in woningtex
tiel, gevestigd.
Aan de Schelpenkade 17 is
P. Dickhoff, tegelzettersbedrijf,
gevestigd.
Aan de Akenwerf 11 is de
amb. handel in melk- en zuivel-
produkten van S. C. van San
ten opgeheven.
Aan de Aaltje Noordewier-
laan 54 is i.p.v. de eerdere win
kel in bloemen van Verschoor,
de dameskapsalon van Dick
van Paridon gevestigd.
Aan de Zijldonk 91 is het
bedrijf van reclame-tekenaar J.
A. Azier verplaatst naar Lei
derdorp.
Aan de Vrouwens teeg 8 is j
i.p.v. de vm. showroom voor
geluidsapparatuur van Van
Heeringen, het cafébedrijf „De
Pijpenla" gevestigd.
Aan de Hansenstraat 64 is
de amb. handel in patates fri
tes van L. v. Es opgeheven.
O Aan de Vuurbloem 26 is het
type-bureau van Dinah Tuin-
hof gevestigd.
Aan de Neeuwenzijde 7 is Vit.
Klinkert-Kamariah Pillai, im
port van - en de groothandel
in kinderkleding, gevestigd.
Aan de Beestenmarkt 8 is
i.p.v. een eerdere snackbar, de
autorijschool Van der Kraan'
(gekomen van Diamantplein
'11) en de autorijschool Schoe-
man (gekomen van Dagvlinder
18) gevestigd.
ALPHEN AAN DEN RIJN Voor het „paal
zitten" dat op de komende Alphense jaar
markt (woensdag 20 september) in de Krom
me Aar wordt georganiseerd bestaat nog
weinig belangstelling. Van de 15 jeugdsbcie-
teiten die in eerste instantie zijn aangeschre
ven heeft er tot nu toe één gereageerd en
dan nog met de mededeling er niets voor te
voelen. De organisatie, die in handen is van
de Alphense jeugdsociëteiten ,,'t Zoldertje"
en „Madonna", heeft nu een verzoek tot
deelname gericht aan onder meer sportver
enigingen, politie en gemeentelijke afdelin
gen.
Aan de wedstrijd die dit jaar voor de tweede
keer op het programma staat, kunnen maxi
maal 15 paalzitters deelnemen. De start begint
in de nacht van dinsdag op woensdag direkt
na middernacht. De wedstrijd Kan maximaal
tot 21 uur duren. De gehele tijd is er begelei
ding en EHBO aanwezig. Er zijn vier extra
prijzen te winnen. Verder krijgt iedere deelne
mer een vaantje en vermoedelijk ook een
platenbon. Ook de grootste pechvogel kan
rekenen op een prijs. Als er meerdere deelne
mers de gehele tijd uitzitten wordt er geloot
De prijsuitreiking vindt plaats in het avond
programma op het Aarhofplein dat gepresen
teerd zal worden door Peter Knegtjens.
Voor de deelnemers die 10 minuten voor het
startschot aanwezig moeten zijn is een toilet
pauze toegestaan van vier keer vijf minuten.
Op gezette tijden worden ze voorzien van eten
en drinken.
Voor meer informatie kunnen geïnteresseer
den zich dagelijks na 20 uur wenden tot Frans
Ponsioen en Dirk van Leijden onder het
telefoonnummer van „Madonna": (01720)-
92879.
